Ανατροφή Τέκνων Χωρίς Σύντροφο—Χαρές και Πίκρες

«ΕΙΠΑ ‘Όχι’ Τσέρυλ, πάει τελείωσε!» Έτσι μίλησε η Ντόροθυ ο μοναδικός γονέας σ’ ένα σπίτι πέντε ατόμων. Ωστόσο, η ηλικίας 13 χρόνων Τσέρυλ της απάντησε φωνάζοντας, «Σε μισώ!» και ώρμησε έξω από το δωμάτιο.

«Μόλις μου το λέει αυτό γίνομαι κομμάτια,» είπε θρηνώντας η μητέρα, και πρόσθεσε, «την πληγώνω εγώ, κι έτσι προσπαθεί να με πληγώση κι εκείνη—και τα καταφέρνει. Έχω προσπαθήσει να κρύψω τα αισθήματά μου και να μην της δείχνω πόσο με πληγώνει, αλλά απλούστατα δεν τα καταφέρνω.» Και μετά από ένα μικρό δισταγμό, «γνωρίζω ότι χρειάζεται τον πατέρα της. Κάθε μικρό κορίτσι χρειάζεται τον πατέρα του—αυτός είναι ο πρώτος άνδρας στη ζωή της. Τώρα που εκείνος έχει φύγει, η μικρή νοιώθει τόσο απογοητευμένη.»

Η Ντόροθυ περιγράφει σωστά μερικές από τις πίκρες που πρέπει να υποφέρουν όσοι πρέπει ν’ αναθρέψουν τα παιδιά τους χωρίς σύντροφο. Και όμως, κάποιος που είχε κάνει παρατηρήσεις και είχε πάρει συνέντευξι από αρκετούς μεμονωμένους γονείς δήλωσε: «Σε πολλές περιπτώσεις οικογενειών με ένα γονέα, τα καταφέρνουν καλύτερα στην ανατροφή των παιδιών τους σε σύγκρισι με οικογένειες όπου υπάρχουν και οι δυο γονείς στο σπίτι. Χωρίς αμφιβολία αυτό συμβαίνει διότι οι μεμονωμένοι γονείς συχνά έχουν περισσότερη συναίσθησι των προβλημάτων τους και καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες να τα αντιμετωπίσουν.»

Οι οικογένειες με ένα γονέα αυξήθηκαν με δραματικό ρυθμό την περασμένη δεκαετία σε πολλές χώρες. Το 10 τοις εκατό σχεδόν όλων των οικογενειών στη Μεγάλη Βρεταννία, στην Αυστραλία και στον Καναδά έχουν ένα γονέα. Σας Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό συμβαίνει σε κάθε μία από τις έξι σχεδόν οικογένειες, και ο αριθμός τους έχει διπλασιασθή μέσα στα τελευταία 10 χρόνια. Έχοντας υπ’ όψιν ότι τα δύο στα πέντε παιδιά που ζουν αυτή τη στιγμή (τουλάχιστον στις Ηνωμένες Πολιτείες) θα ζήσουν ένα μέρος της ζωής τους σε σπιτικό μ’ ένα γονέα, χρειάζεται πολύ μεγάλη φροντίδα στην ανατροφή τους.

Το ενδιαφέρον για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες με ένα γονέα προκάλεσε μια πρόσφατη σειρά συνεντεύξεων με αρκετές εκατοντάδες οικογένειες μ’ ένα γονέα ανάμεσα στους Μάρτυρες του Ιεχωβά σ’ όλο τον κόσμο. Από τις συνεντεύξεις αυτές προέκυψε όχι μόνο μια βαθειά επίγνωσις των προβλημάτων που παρουσιάζονται στην ανατροφή των παιδιών, αλλά επίσης και αρκετές υποβοηθητικές υποδείξεις. Μια συμβουλή που αναφέρθηκε επανειλημμένα ήταν να

Επικοινωνήτε!

«Διαπίστωσα ότι όταν εμπιστευόμουν τα παιδιά και τους έλεγα πώς ακριβώς είχαν τα πράγματα, αυτά ήσαν πολύ πρόθυμα να βοηθήσουν, και όλα πήγαιναν πολύ καλύτερα στο σπίτι,» ανέφερε μια διαζευγμένη γυναίκα με δυο παιδιά 9 και 12 ετών. Το να εμπιστεύεται κανείς τα παιδιά, να ζητά τη βοήθεια τους, αποτελεί ένα τρόπο για να μένουν ανοιχτές οι γραμμές επικοινωνίας. Συχνά δημιουργούνται προβλήματα επειδή τα παιδιά σε σπίτια με ένα γονέα δεν καταλαβαίνουν απόλυτα τους περιορισμούς, οικονομικούς και λοιπά, που μπορεί να δημιουργηθούν από την κατάστασί τους.

Για να καθοδηγήση ένας γονέας τα παιδιά του επιδέξια, πρέπει να γνωρίζη τι έχουν στο νου τους. Ένας μεμονωμένος γονέας για να το καταφέρη αυτό είπε: «Τα απογεύματα μετά τη δουλειά κάνω ό,τι μπορώ για να εισχωρήσω στον μικρό κόσμο της κόρης μου. Μου λέει τι συνέβη στο σχολείο, και τα προβλήματα της με τους δασκάλους και τους συμμαθητές της. Ενδιαφέρομαι πάρα πολύ για τη ζωή της. Και την ακούω προσεκτικά. Μετά της μιλάω για τη δουλειά μου και τους ανθρώπους εκεί.»

Ωστόσο, δεν συμβαίνει να λέη το παιδί αυτόματα όλα του τα προβλήματα στον γονέα. Όσοι γονείς έχουν πετύχει αυτή την αρμονική σχέσι με το παιδί τους διαπίστωσαν ότι έπρεπε να συμπεριφέρωνται με τον τρόπο που περιγράφει η Βίβλος: «Εάν δύνασαι αποκρίθητί μου· παρατάχθητι έμπροσθέν μου [μίλησε μου με τάξι, Αναθεωρημένη Στερεότυπος Μετάφρασις]· στήθι· Ιδού, εγώ. Είμαι κατά τον λόγον σου, από μέρους του Θεού· Εκ πηλού είμαι και εγώ μεμορφωμένος. Ιδού, ο τρόμος μου δεν θέλει σε ταράξει, ουδέ η χειρ μου θέλει είσθαι βαρεία επί σε.»—Ιώβ 33:5-7.

Εδώ εκδηλώνεται μια πολύ θερμή, ανοιχτή και ειλικρινής νοοτροπία. Όταν ένα παιδί παρατηρήση μια τέτοια διάθεσι από μέρους του γονέα του, συνήθως ανταποκρίνεται θετικά, διότι δεν τον ‘τρέμει’ τον γονέα. Ο γονέας δεν προσπαθεί να δώση την εικόνα του τέλειου. Αυτή ήταν η στάσις μιας χήρας απέναντι στα τρία παιδιά της, εφηβικής ηλικίας, που είχε να μεγαλώση: «Διαπίστωσα ότι, όταν έδειχνα προθυμία να παραδεχτώ τα σφάλματα μου, ήταν ευκολώτερη η ανάπτυξις στενής σχέσεως με τα παιδιά.»

Κατά καιρούς ο γονέας μπορεί να πρέπη να επιμείνη ώστε το παιδί να κάνη κάτι για το καλό του κάτι για το οποίο το παιδί δυσανασχετεί. Για παράδειγμα, ένας μεμονωμένος γονέας επέμενε στο 17χρονο αγόρι του να διακόψη κάθε σχέσι με μια παρέα που του ήταν επιζήμια και θα του δημιουργούσε προβλήματα. Μετά από αρκετές βδομάδες έντονων συζητήσεων το αγόρι ανταποκρίθηκε θετικά: «Μαμά, δεν μπορείς να φανταστής πόσο είχα εκνευριστή μαζί σου, αλλά τώρα σε καταλαβαίνω.» Αυτό που τον έκανε ν’ αλλάξη στάσι ήταν η ανοιχτή επικοινωνία.

Δείξτε την Αγάπη Σας

Όταν ένα παιδί χάση τον ένα από τους γονείς του, ιδιαίτερα μέσω διαζυγίου ή διαστάσεως, αυτό μπορεί να συντρίψη τον εύθραυστο συναισθηματικό του κόσμο. Ένας διαζευγμένος περιέγραψε το τι μπορεί να συμβή: «Το παιδί αντιδρά πολύ συχνά με εκρήξεις οργής ανεξήγητα ξεσπάσματα δακρύων, ζήλεια, με μια απελπιστική προσκόλλησι και τάσι επιστροφής στην παιδική ηλικία.» Συχνά το παιδί μπορεί να αισθάνεται ότι ο χωρισμός είναι δικό του σφάλμα. Μπορεί να φοβάται ότι θα χάση και τον άλλο γονέα του, και ότι μπορεί να μείνη ορφανό. Αυτό το παιδί χρειάζεται να νοιώση πάλι σιγουριά ότι το προσέχουν και ενδιαφέρονται γνήσια γι’ αυτό—με μια λέξι, αγάπη.

Για να είναι αποτελεσματική η αγάπη πρέπει να δείχνεται απροκάλυπτα με έργα. «Μη αγαπώμεν με λόγον μηδέ με γλώσσαν,» συνιστά η Βίβλος, «αλλά με έργον και αλήθειαν.» (1 Ιωάν. 3:18) Αυτό δεν σημαίνει ότι ποτέ δεν πρέπει να λέτε στα παιδιά σας ότι τα αγαπάτε, αλλά τα έργα, αυτό δηλαδή που κάνετε πραγματικά, λένε περισσότερα, Τα παιδιά ξέρουν ότι τα λόγια είναι εύκολα. Αυτά, που ζουν σε σπίτι μ’ ένα γονέα λόγω διαζυγίου, ξέρουν τι σημαίνει στην πραγματικότητα το να μη τηρήται μια υπόσχεσις. Αλλά πώς μπορεί ένας μεμονωμένος γονέας να δείξη γνήσια αγάπη;

«Για τα μικρά παιδιά η σωματική επαφή είναι σπουδαία. Την κρατώ αγκαλιά όταν της μιλώ,» έγραψε ο μεμονωμένος γονέας ενός πεντάχρονου παιδιού. Ένας άλλος συμφώνησε, λέγοντας: «Κατά καιρούς απλώς σταματώ και αγκαλιάζω το παιδί μου.» Τέτοιες εκδηλώσεις αγάπης μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να πεισθή για το συνεχές ενδιαφέρον του γονέα.

Η βαθειά κατανόησις ή ‘συμπάθεια’ από μέρους του γονέα εκδηλώνει επίσης αγάπη. (1 Πέτρ. 3:8) Η εφηβικής ηλικίας κόρη μιας χωρισμένης μητέρας επιτέθηκε στη μητέρα της με υβριστικά λόγια όταν εκείνη της ζήτησε να κάνη κάποια μικροδουλειά. Η μητέρα της απάντησε: «Ανεξάρτητα του πώς φέρεσαι, εγώ ακόμη σ’ αγαπώ. Δεν αγαπώ τη συμπεριφορά σου, αλλά αγαπώ εσένα. Δεν μπορείς ούτε να πης ούτε να κάνης κάτι που να με κάνη να πάψω να σ’ αγαπώ.» Το κορίτσι αμέσως, κατέβασε το κεφάλι του, πάλαιψε να συγκρατήση ένα δάκρυ, και κατόπιν ήρεμα έκανε αυτό που της ζήτησε η μητέρα της. Βαθιά μέσα της γνώριζε ότι η μητέρα της ενδιαφερόταν, ότι την αγαπούσε.

«Ποτέ δεν θα ξεχάσω το πρωί που το μικρότερο μου παιδί μου είπε, ‘Μην πας στη δουλειά σήμερα, Μαμά.’ Αυτό ήταν μια πραγματική παράκλησις που προερχόταν από μια ανασφαλή καρδιά» ανέφερε μια μεμονωμένη μητέρα. Πώς αντέδρασε η μητέρα; «Θεώρησα πολύ σπουδαιότερο το να διατηρήσω μαζί της όσο το δυνατόν πιο στενή σχέσι,» είπε, «γι’ αυτό αποφάσισα να πάψω να δουλεύω και να αρκεσθούμε σε λιγότερα.» Φυσικά, δεν μπορούν όλοι οι μεμονωμένοι γονείς να λύσουν το πρόβλημα μ’ αυτό τον τρόπο. Ωστόσο πολλοί απ’ αυτούς έχουν δει ρεαλιστικά την επίδρασι της κοσμικής τους εργασίας στην ανατροφή των παιδιών τους.

Για την εξοικονόμησι των αναγκαίων για τη ζωή, πολλοί εργάζονται στο σπίτι τους. Παρέχουν διάφορες υπηρεσίες* ή πουλάνε πράγματα που φτιάχνουν μόνοι τους στο σπίτι, όπως έκανε μια διαζευγμένη μητέρα που είχε τέσσερα στόματα για να θρέψη, η οποία, με τη βοήθεια των παιδιών της έφτιαχνε ντόνατς και άλλες λιχουδιές που τις πουλούσε στα εστιατόρια. Άλλοι έχουν επιζητήσει μερική απασχόλησι ώστε να μπορούν να βρίσκωνται στο σπίτι όταν τα παιδιά τους δεν είναι στο σχολείο. Όμως το πρόβλημα δεν λύνεται πάντοτε έτσι, όπως ανέφερε η Τζόις Μίλλερ, πρόεδρος της Συνομοσπονδίας των Ενώσεων Εργαζομένων Γυναικών: «Πάνω από το σαράντα δύο τοις εκατό των εργαζομένων γυναικών δεν έχουν άλλο εισόδημα για τις οικογένειές τους. Πώς μπορείτε να τους πήτε να δεχθούν το μισθό μιας μερικής απασχολήσεως όταν ακόμη πρέπει να πληρώνουν ολόκληρο το νοίκι;»

Ωστόσο, μολονότι χρειάζεται να δουλεύουν ολόκληρο ωράριο, πολλοί γονείς μπορούν να μένουν πολύ κοντά στα παιδιά τους, όπως ένας που είπε: «Εξήγησα στα παιδιά μου επανειλημμένα ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο δούλευα ήταν για να αγοράζωμε τρόφιμα, ρούχα και να έχωμε ένα σπίτι για να μένωμε. Τους είπα ότι θα έμενα στο σπίτι μαζί τους αν δεν ήταν απόλυτα αναγκαίο να εργασθώ. Τελικά κατάλαβαν το σημείο, ακόμη και το μικρό των 2 χρόνων, και τώρα αντιμετωπίζουν πολύ καλύτερα την κατάστασι.»

Τα παιδιά μπορούν και καταλαβαίνουν το πότε ο γονεύς προτιμά να εργάζεται μάλλον παρά να περνά το χρόνο του μαζί τους. Για να μπορέσουν να τα καταφέρουν με λιγότερα, ίσως χρειασθή να περιορισθούν κάπως οι απαιτήσεις από τη ζωή, και από μέρους των παιδιών ακόμη. Ωστόσο, πολλοί γονείς, καθώς και παιδιά, έχουν αναγνωρίσει την αλήθεια της Βιβλικής παροιμίας (15:17): «Καλήτερον ξενισμός λαχάνων [όχι πάρα πολλά] μετά αγάπης, παρά μόσχος σιτευτός [αφθονία] μετά μίσους.»

Σταθερή αλλ’ όμως Στοργική Άσκησις Πειθαρχίας

«Η αγάπη δεν είναι αρκετή,» προειδοποιεί ο Δρ Άρνον Μπέντοβιμ, αυθεντία στα παιδαγωγικά. «Στο παιδί πρέπει να ασκήται πειθαρχία και να καθοδηγήται με τρόπο που να νοιώθη ασφάλεια.» Μερικοί μεμονωμένοι γονείς προσπαθούν να αποζημιώσουν τα παιδιά για την απώλεια του άλλου γονέα με το να είναι υπερβολικά ανεκτικοί. Συχνά δεν είναι εύκολο να ασκή μια μητέρα πειθαρχία στα παιδιά της, ιδιαίτερα στ’ αγόρια, όταν αυτά φέρουν βαρέως την απώλεια του πατέρα τους.

Μια μητέρα που μεγάλωσε παιδιά παραδέχτηκε: «Είναι τελείως φυσικό να προσπαθούν να κάνουν τα παιδιά πράγματα που δεν θα έκαναν αν βρισκόταν εδώ ο σύζυγος μου. Έπρεπε να είμαι σταθερή στις αποφάσεις μου. Μερικές φορές διαπίστωσα πως ήταν καλύτερο να τα βάλω να καθήσουν όλα κάτω και να προσπαθήσω να τα φέρω στο φιλότιμο παρά να συγκρουσθώ μαζί τους ανοιχτά. Έτσι πράγματι κέρδισα το σεβασμό τους.»

Τα παιδιά αναγνωρίζουν αν και συνήθως πολύ αργότερα την ανάγκη πειθαρχίας, η οποία περιλαμβάνει και τιμωρία. Μια ομάδα νέων που είχε μπλεξίματα με την αστυνομία έφτιαξαν ένα κώδικα κανόνων για τους γονείς. Όπως παραδέχθηκαν: ‘Να είσθε αυστηροί και συνεπείς στην άσκησι πειθαρχίας. Αυτό μας δίνει ένα αίσθημα ασφάλειας. Τα παιδιά δεν θέλουν το κάθε τι που ζητούν.’ Αυτά τα λόγια συμφωνούν με την αλήθεια που γράφθηκε στη Βίβλο πριν από αιώνες: «Ο φειδόμενος της ράβδου αυτού [της εξουσίας των γονέων] μισεί τον υιόν αυτού· αλλ’ ο αγαπών αυτόν παιδεύει αυτόν εν καιρώ.»—Παρ. 13:24.

Ευχάριστα Αποτελέσματα

Το να καταβάλη ένας μεμονωμένος γονέας τις απαιτούμενες προσπάθειες για να αναθρέψη το παιδί του δεν είναι εύκολο. Αλλά πολλοί μεμονωμένοι που καταβάλλουν προσπάθειες έχουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Μένουν κοντά στα παιδιά τους και τα βλέπουν να μεγαλώνουν και να γίνωνται άτομα με αρχές. Όπως είπε ένας μεμονωμένος γονέας: «Μια μεγάλη πηγή ανακουφίσεως για μένα ήταν η πιστότητα των παιδιών μου. Μου συμπεριφέρονταν όχι μόνο σαν να ήμουν μητέρα τους, αλλά σαν φίλη τους. Τα λόγια τους και η ευθύτητα τους με χαροποιούσαν πολύ.»

Συχνά τα παιδιά μεμονωμένων γονέων ωριμάζουν ταχύτερα, γιατί οι περιστάσεις τους τα πιέζουν να αναλαμβάνουν περισσότερες ευθύνες στο σπίτι. Μια μεμονωμένη μητέρα, αφού ανέθεσε στα παιδιά της τα καθημερινά καθήκοντα που αυτή δεν μπορούσε πια να εκπληρώση, παρατήρησε: «Τα παιδιά συνήθισαν τώρα τα μικρά τους καθήκοντα, τα καταφέρνουν καλά και δεν υπάρχουν προβλήματα στο σπίτι. Ξέρουν πού να βάλουν τα ρούχα τους μόλις τα βγάλουν και πώς να διατηρούν το σπίτι σε τάξι. Ξέρουν να πλένουν πιάτα, να μαγειρεύουν, να πλένουν τα ρούχα τους και να τα σιδερώνουν, να ψωνίζουν και να καθαρίζουν και τον κήπο ακόμη από τα αγριόχορτα.» Τέτοια καλοεκπαιδευμένα παιδιά γίνονται υπεύθυνοι ενήλικες και είναι καλά προετοιμασμένοι για το ρόλο τους όταν μεγαλώσουν.

Φυσικά, κατά καιρούς ακόμη και στις πολύ δεμένες οικογένειες, μπορούν να εγερθούν σοβαρές δυσκολίες. Σ’ αυτό το ένα άρθρο δεν καλύπτονται όλα τα θέματα. Ωστόσο, όσοι γονείς έκαναν το καλύτερο που μπορούσαν για να ακολουθήσουν τις οδηγίες που εκτίθενται στη Βίβλο, από τον Δημιουργό της οικογένειας, τελικά βρήκαν απολαυστική την ανατροφή των παιδιών τους. Με το να διεξάγουν Γραφικές μελέτες με τα παιδιά τους, με το να τους ενσταλάζουν αυτές τις αρχές, οι μεμονωμένοι γονείς μπορούν να κάνουν πολλά όσον αφορά την προστασία των παιδιών τους από τις πιέσεις προς την αδικοπραγία.

Αν και οι γονείς και τα παιδιά ακολουθήσουν τη θεία συμβουλή που βρίσκεται στα εδάφια Εφεσίους 6:1-4 μπορούν να αποφευχθούν πολλές στενοχώριες: «Τα τέκνα, υπακούετε εις τους γονείς σας εν Κυρίω· διότι τούτο είναι δίκαιον. Τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα, ήτις είναι εντολή πρώτη με επαγγελίαν, δια να γείνη εις σε καλόν και να ήσαι μακροχρόνιος επί της γης. Και οι πατέρες, μη παροργίζετε τα τέκνα σας, αλλ’ εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου.»

[Υποσημειώσεις]