Το «Σχέδιο» του DNA—Ένα Εξαίσιο Σχέδιο

Καθένας μας αρχίζει τη ζωή του σαν ένα μικροσκοπικό μονό κύτταρο το οποίο κάπου 20 χρόνια αργότερα αναπτύσσεται σ’ έναν πλήρως αναπτυγμένο ενήλικα. Από το ένα εκείνο μικροσκοπικό κύτταρο προέρχονται όλα τα διάφορα μέλη του σώματος: η καρδιά, το στομάχι, το συκώτι και τα άλλα εσωτερικά όργανα· τα πολύπλοκα μάτια και τα αυτιά· τα πολυμήχανα δάχτυλα. Έχετε στοχαστεί ποτέ τον μεγάλο όγκο της πληροφορίας που περιέχεται στο αρχικό εκείνο μονό κύτταρο και το εκπληκτικά εξαίσιο σχέδιό του;

Αναλογισθείτε το ακόλουθο παράδειγμα. Υποθέστε ότι χρειάζεται να εξηγήσετε σε κάποιον ο οποίος δεν έχει δει ποτέ ένα αυτοκίνητο, πώς να φτιάξει ένα αυτοκίνητο από πρώτες ύλες. Το κάθε μέρος, από το καθρεφτάκι που βλέπετε πίσω μέχρι τις βαλβίδες του καρμπυρατέρ, πρέπει να περιγραφτεί με κάθε λεπτομέρεια. Κατόπιν θα πρέπει να εξηγήσετε πώς να κατασκευάσει και να συναρμολογήσει τα μέρη αυτά. Πού μπαίνουν τα μπουζί; Πώς προσαρμόζεται το τιμόνι; Όλες αυτές οι πληροφορίες θα πρέπει να είναι με τόση ακρίβεια γραμμένες ώστε ο αναγνώστης να μην κάνει καμιά παρανόηση. Πρέπει να καταφέρει να φτιάξει ένα πλήρες αυτοκίνητο που θα λειτουργεί ακολουθώντας τις οδηγίες σας κατά γράμμα. Φαντασθείτε πόσες σελίδες με λεπτομερείς οδηγίες θα πρέπει να γράψετε!

Τώρα ας σκεφθούμε ξανά το μεμονωμένο εκείνο ανθρώπινο κύτταρο. Το ανθρώπινο σώμα είναι πολύ πιο σύνθετο απ’ όσο ένα αυτοκίνητο, κι όμως, όπως λέει η Βίβλος, «πάντα ταύτα [όλα τα μέρη του] ήσαν γεγραμμένα.» (Ψαλμός 139:16) Ο Δημιουργός έχει παράσχει όλο το σχέδιο μέσα σ’ εκείνο το μικροσκοπικό κύτταρο. Και πού αποθηκεύει το κύτταρο την τεράστια αυτή ποσότητα της πληροφόρησης;

Όλη αυτή η πληροφόρηση βρίσκεται σε μια ουσία που ονομάζεται DNA (δεσοξυριβοζονουκλεϊνικό οξύ), το μεγαλύτερο μέρος της οποίας βρίσκεται μέσα σ’ ένα μικρό διαμέρισμα μέσα στο κύτταρο που είναι γνωστό σαν πυρήνας. Οι πυρήνες του ανθρώπου έχουν 46 χρωμοσώματα. Τα χρωμοσώματα αυτά είναι ουσιαστικά πολύ μακριές, λεπτές ίνες DNA. Οι ίνες είναι τόσο μακριές γιατί όλες οι απαιτούμενες πληροφορίες, που περιέχονται σε 3 ως 4 εκατομμύρια γονίδια, εναποθηκεύονται μέσα στην αλληλουχία του DNA.

Το Εκπληκτικό DNA

Το DNA είναι μόνο 0,0000002 εκατοστόμετρα (0,00000008 ίντσες) πλατύ. Ωστόσο όλο το μήκος της ίνας του DNA σε ένα μεμονωμένο ανθρώπινο κύτταρο είναι 1,74 μέτρα (5 πόδια και 8/2 ίντσες). Το κάθε γονίδιο είναι ένα μικροσκοπικό τμήμα γύρω στα 0,00003 εκατοστόμετρα (0,00001 ίντσες) μακρύ. Φαντασθείτε: όλες οι πληροφορίες για να φτιαχτεί ένα πλήρες ανθρώπινο σώμα είναι εναποθηκευμένες σε ίνες μήκους 1,74 μέτρων (κάτι λιγότερο από 6 πόδια) και γύρω στα 200 δισεκατομμυριοστά του εκατοστόμετρου (80 δισεκατομμυριοστά της ίντσας) πλάτος!

Είναι απίστευτο το DNA αυτό που έχει μήκος 1,74 μέτρα (5 πόδια και 8 1⁄2 ίντσες) περιέχεται μέσα σ’ έναν πυρήνα που είναι μόνο 0,0001 εκατοστόμετρα (0,00004 ίντσες) πλατύ! Μπορούμε να καταλάβουμε πιο εύκολα πόσο εκπληκτικό είναι αυτό αν μεγεθύνουμε το DNA 600 φορές, τότε θα μοιάζει με μια κλωστή 0,06 εκατοστόμετρα (0,024 ίντσες)—γύρω στα 6/10 του χιλιοστού (1/40 της ίντσας)—πλατύ. Σ’ αυτή την κλίμακα ο πυρήνας θα έπρεπε να ήταν μια μπάλα γύρω στα 30 εκατοστόμετρα (ένα πόδι) διάμετρο. Η μπάλα αυτή θα περιείχε κλωστές που το συνολικό τους μήκος θα ήταν 530 χιλιόμετρα (330 μίλια)! Για ν’ αποκτήσουμε μια ιδέα για τη γενετική συνθετότητα του ανθρώπινου σώματος, φαντασθείτε ότι περπατάτε επί 530 χιλιόμετρα (330 μίλια) και συναντάτε ένα καινούργιο γονίδιο κάθε 12,5 πόντους (5 ίντσες).

Πρόβλημα Πακεταρίσματος

Με ποιο τρόπο πακετάρεται όλο αυτό το DNA μέσα στον πυρήνα του κυττάρου; Επειδή το κύτταρο πρέπει να βρίσκεται σε θέση να συμβουλεύεται το «σχέδιό» του «διαβάζοντας» τα γονίδια κατά μήκος του DNA του, οι ίνες αυτές δεν μπορούν απλώς να στοιβαχτούν μέσα στο μικροσκοπικό χώρο του πυρήνα. Αν και υπάρχουν τόσο πολλές μακριές, λεπτές ίνες, καμιά ίνα δεν μπορεί να μπλεχθεί με μια άλλη ίνα. Το DNA είναι τόσο εύτακτα διευθετημένο ώστε τα μικρά τμήματα της κάθε ίνας μπορούν εύκολα και γρήγορα να «διαβαστούν» όταν αυτό είναι απαραίτητο.

Το σχέδιο του DNA είναι ζωτικό για ένα κύτταρο. Όταν ένα κύτταρο χωρίζεται, καθένα από τα δύο κύτταρα θα χρειαστεί το δικό του αντίγραφο σχέδιο. Αυτό σημαίνει, ότι προτού χωριστεί ένα κύτταρο, όλο το DNA πρέπει να αντιγραφεί για να γεννηθεί ένα όμοιο αντίτυπο γονιδίων. Αφού το DNA αντιγραφεί προσεκτικά, οι ίνες κουλουριάζονται μπρος και πίσω πάνω τους σε πολύ πυκνά μάτσα. Καθώς το κύτταρο χωρίζεται, τα μάτσα αυτά χωρίζονται ίσα ανάμεσα στα δυο νέα κύτταρα, έτσι ώστε το καθένα παίρνει από ένα ταυτόσημο σχέδιο. Από τη στιγμή που θα βρίσκονται μέσα στα νέα κύτταρα, τα μάτσα ξεδιπλώνονται. Όλες αυτές οι κινήσεις γίνονται με τέτοιο σχολαστικό τρόπο, ώστε κανένα τμήμα των ινών—κανένα από τα ζωτικά γονίδια—δεν παθαίνουν ατύχημα, δεν κομποδένονται, δεν σπάνε ούτε χάνονται. Ωστόσο οι διαδικασίες αυτές συμβαίνουν μέσα στον πυρήνα του κυττάρου που είναι μόνο ένα μικροσκοπικό τμήμα του μήκους του DNA. Τι εκπληκτικό δεξιοτέχνημα σχεδίου.

Ένα Τρομακτικό Θαύμα

Πολλά άλλα χαρακτηριστικά του κυττάρου και του DNA παραμένουν μυστήριο στους επιστήμονες. Οι ενήλικες έχουν από 90 μέχρι 100 διαφορετικούς τύπους κυττάρων, που ο καθένας τους έχει δικό του σχήμα και μέγεθος, και ο καθένας είναι ειδικευμένος για να επιτελεί ένα διαφορετικό καθήκον. Εφόσον σχεδόν το κάθε κύτταρο μέσα στο ανθρώπινο σώμα περιέχει ένα ταυτόσημο αντίτυπο των ινών του DNA, γιατί ορισμένα κύτταρα γίνονται κύτταρα του δέρματος και άλλα γίνονται μυς, νεύρα ή κύτταρα κοκάλων; Με άλλα λόγια με ποιο τρόπο γνωρίζει το κύτταρο ποιο τμήμα του DNA να «διαβάσει» και πότε να το «διαβάσει»;

Στοχαζόμενοι το κύτταρο και το DNA του, τρομάζουμε σχετικά με τη δημιουργικότητα και την ευφυΐα Εκείνου που σχεδίασε το θαύμα αυτό, του Ιεχωβά Θεού. Όπως ακριβώς και ο Ιώβ, κινούμαστε κι εμείς να πούμε: «Εξεύρω ότι δύνασαι τα πάντα, και ουδείς στοχασμός σου δύναται να εμποδισθή.»—Ιώβ 42:2.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Μοντέλο των μορίων του DNA όπως το πρότειναν το 1953 οι βιολόγοι Φράνσις Κρικ και Τζεϊμς Γουώτσον