Μαντεία και Χρησμοί που Προκαλούσαν Δέος—Μέρος Ι

ΟΙ ΜΥΘΟΛΟΓΟΙ σε όλους σχεδόν τους αιώνες έπλεκαν μαγικά πέπλα ειδυλλιακής φαντασίας γύρω από το θέμα των μυστηριωδών ειδωλολατρικών χρησμών. Αυτό το έκαναν λόγω του πάθους τους για τον λεγόμενο ρομαντισμό και τα θέλγητρα του μυστικισμού. Αλλά λίγα πράγματι ήταν τα συγγράμματα που έλυσαν το μυστήριο και τα οποία συνέδεσαν τα φαινόμενα μ’ αυτά που συμβαίνουν σήμερα, με σκοπό να μας προφυλάξουν από καταστροφική απάτη.

Τι ήταν εκείνα τα μαντεία; Η λέξη «μαντείο» μπορεί να αναφέρεται σ’ ένα μέρος όπου θα μπορούσε να πάει κάποιος για να προσπαθήσει να πάρει απόκρυφες πληροφορίες, απαντήσεις σε προβλήματα σχετικά με το ποια πορεία δράσης έπρεπε να ακολουθήσει. Η λέξη μπορεί επίσης να αναφέρεται είτε στην ίδια την απάντηση είτε στον ιερέα είτε στην ιέρεια που έδινε τις απαντήσεις. Ένας που πήγαινε να πάρει πληροφορίες φέρνοντας αρκετά δώρα, μπορούσε να πάρει προφορικές απαντήσεις από τα αρχαία ειδωλολατρικά μαντεία. Η απάντηση δινόταν μέσω ενός ανθρώπινου μέντιουμ, που πίστευε ότι κάποιος θεός έδινε την απάντηση.

Βαβυλωνιακή Προέλευση

Η χρήση των μαντείων σε σχέση με την τέχνη της μαντείας και των οιωνών έχει την προέλευσή της από την αρχαία Βαβυλώνα, όπου ο Βαβυλώνιος μάντης-ιερέας ονομαζόταν μπαρού που σημαίνει «αυτός που βλέπει». Χρησιμοποιούνταν και ιέρειες τόσο συχνά ώστε από τους οχτώ χρησμούς που δόθηκαν στον Βασιλιά της Ασσυρίας Εσσαραδδών, οι έξι ήταν από γυναίκες. «Είμαστε δικαιολογημένοι», είπε ο Μόρρις Τζάστρω στο βιβλίο του Η Θρησκεία της Βαβυλωνίας και Ασσυρίας, «να συμπεράνουμε ότι στη Βαβυλωνία και στην Ασσυρία αναπτύχθηκε μια τακτική ‘τελετουργία χρησμών και οιωνών’. . . . Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι σε κάποια μορφή της αυτή η τελετουργία υπήρχε στη Βαβυλωνία πριν από την άνοδο της Ασσυρίας . . . (Ο θεός) Μαρδώκ θεωρούνταν από τους Ασσυρίους και τους Βαβυλωνίους σαν ο ειδικός θεός των χρησμών».

Εξάπλωση σε Άλλες Χώρες

Από την αρχαία Βαβυλώνα οι ψεύτικες θρησκευτικές ιδέες και συνήθειες απλώθηκαν σε όλο τον ειδωλολατρικό κόσμο. Έτσι πολλές χώρες υιοθέτησαν τη χρήση μαντείων. Οι βασιλιάδες της αρχαίας Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Ρώμης ζητούσαν τη συμβουλή των μαντείων πάνω σε διάφορα θέματα όπως η ίδρυση μιας αποικίας, η κήρυξη πολέμου, ή όταν επρόκειτο να κάνουν οποιαδήποτε πολιτική ενέργεια. Δεν αναλάβαιναν σχεδόν καμία δράση χωρίς να συμβουλευτούν τους θεούς.

Οι μέθοδοι με τις οποίες ο θεός του μαντείου μιλούσε διέφεραν αρκετά. Στην εποχή του ο Ηρόδοτος είπε ότι «ο τρόπος εκφώνησης των χρησμών δεν είναι ομοιόμορφος, αλλά ποικίλλει στα διάφορα ιερά». Φαίνεται ότι οι ιερείς κατά καιρούς μιλούσαν με τέτοιο τρόπο ώστε φαινόταν ότι ο ίδιος ο θεός-είδωλο μιλούσε. Σ’ έναν αρχαίο Συριακό ναό στο Τελλ Βαράκ οι αρχαιολόγοι βρήκαν ένα μικρό μυστικό δωμάτιο πίσω από το βωμό του τοπικού θεού. Ένα άνοιγμα στο δωμάτιο, από το οποίο ένας συνεργάτης ιερέας μιλούσε, ήταν συνδεδεμένο μέσω ενός σωλήνα με ένα άλλο άνοιγμα στο βωμό ακριβώς μπροστά από το είδωλο και έτσι η απάντηση ήταν πιο εντυπωσιακή.

Τα μαντεία έφθασαν στη μεγαλύτερη αίγλη τους στο Ελληνόφωνο τμήμα του αρχαίου κόσμου. Τόσο ο Όμηρος όσο και ο Πλάτων αναφέρονται στο φημισμένο μαντείο της Δωδώνης όπου ο θεός Ζευς λεγόταν ότι έδινε απαντήσεις. Οι ιερείς χρησιμοποιήθηκαν αρχικά για να δίνουν ερμηνείες των ‘μηνυμάτων’ που λεγόταν ότι προέρχονταν από το άλσος των ιερών δρυών που ήταν γύρω από το μαντείο. Οι ιερείς ισχυρίζονταν ότι έπαιρναν απαντήσεις μέσω της μαντικής τέχνης τους και των οιωνών, από τους ήχους που έρχονταν από τις κουφωμένες βελανιδιές, από το θρόισμα των φύλλων τους ή από τις «ιερές» χύτρες που ήταν κρεμασμένες στα ιερά δέντρα και χτυπούσαν πάνω στα δέντρα.

(Συνεχίζεται )