Η Άποψη της Αγίας Γραφής

Είναι η Προγονολατρία για τους Χριστιανούς;

ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ άνθρωποι γνωρίζουν ότι η προγονολατρία παίζει σπουδαίο ρόλο στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως των Κομφουκιανιστών, των Βουδιστών και των Σιντοϊστών. Αλλά ξέρετε ότι η προγονολατρία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της αφρικανικής ζωής επίσης; Γεγονός είναι ότι η προγονολατρία μπορεί να βρεθεί σ’ όλες σχεδόν τις θρησκείες, ίσως και στη δική σας. Πρόκειται για «παγκόσμιο φαινόμενο», λέει ένας Νιγηριανός καθηγητής θρησκευτικών σπουδών.

Τι είναι η προγονολατρία; Η κατανόηση που έχετε γι’ αυτήν ίσως να συμφωνεί με τον εξής ορισμό: «Τελετουργικός εξευμενισμός και επίκληση των νεκρών συγγενών, που βασίζεται στην πίστη ότι τα πνεύματα [των νεκρών] επηρεάζουν την τύχη των ζωντανών».—The Concise Columbia Encyclopedia.

Στο σπίτι λοιπόν ενός ατόμου που είναι αφοσιωμένο στην προγονολατρία—για παράδειγμα, ενός Βουδιστή που ζει στη Νοτιοανατολική Ασία—μπορεί να δείτε ένα μικρό βωμό πάνω στον οποίο εκτίθεται εμφανώς η φωτογραφία του πεθαμένου συγγενή. Εδώ, μπορείτε επίσης να μυρίσετε θυμίαμα που καίγεται ή να ακούσετε την απαγγελία προσευχών ή χειροκροτήματα. Συχνά, το άτομο που δείχνει τέτοια ευλάβεια βάζει τροφή ή λουλούδια στο βωμό, προς όφελος του νεκρού συγγενή.

Αν πάτε σε μια άλλη ήπειρο, θα διαπιστώσετε ότι πολλοί Αφρικανοί «ζουν μαζί με τους νεκρούς τους». Στην περιοχή της Αφρικής που βρίσκεται κάτω από τη Σαχάρα, οι άνθρωποι γενικά πιστεύουν ότι είναι δυνατή η συναναστροφή και η επικοινωνία μεταξύ των ζωντανών και των πεθαμένων. «Όλοι εμείς οι Αφρικανοί πιστεύουμε ότι οι πεθαμένοι γονείς μας και οι άλλοι πρόγονοί μας βρίσκονται κοντά μας», λέει ένας εξέχων Αφρικανός θεολόγος της Προτεσταντικής πίστης.

Σε πολλά μέρη της Αφρικής, οι νεκροί πρόγονοι εξακολουθούν να θεωρούνται κεφαλές των οικογενειών ή των κοινοτήτων στις οποίες ανήκαν όσο ζούσαν. Εξακολουθούν να είναι «πνευματικοί επόπτες των οικογενειακών υποθέσεων», λέει ο καθηγητής Ε. Μπολάτζι Ιντούου, στο βιβλίο του African Traditional Religion—A Definition (Αφρικανική Παραδοσιακή Θρησκεία—Ορισμός). Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα πράγμα, που να μην καλείται το πνεύμα του προγόνου να το χορηγήσει ή να το αποτρέψει. Οι πρόγονοι λοιπόν θεωρούνται «παράγοντες συνοχής στην αφρικανική κοινωνία», και σύμφωνα με την The New Encyclopædia Britannica, η απόδοση λατρευτικού σεβασμού σ’ αυτούς προάγει την «οικογενειακή ενότητα».

Στις Δυτικές χώρες—όπως η Γαλλία ή ο Καναδάς—υπάρχουν εκκλησίες, παρεκκλήσια ή ιερά, αφιερωμένα σε αγίους, οι οποίοι θα μπορούσαν να ονομαστούν ήρωες-πρόγονοι. Τα αφοσιωμένα άτομα απαγγέλλουν προσευχές μπροστά σε σιωπηλά αγάλματα. Ή τα άτομα αυτά γονατίζουν, τεντώνουν τα χέρια και προσφέρουν δώρα σε επίχρυσες εικόνες. Είναι αλήθεια ότι οι πιστοί των θρησκειών του λεγόμενου Χριστιανικού κόσμου θα εξαγριώνονταν μπροστά στην ιδέα ότι η αφοσίωση που δείχνουν είναι προγονολατρία· αλλά ο Βουδιστής, ο Σιντοϊστής ή ο ευλαβής Αφρικανός χαμογελάει μ’ αυτό. Αυτός ξέρει ότι ο λατρευτικός σεβασμός που δείχνουν αυτοί οι «Χριστιανοί» δεν διαφέρει και πολύ από τις δικές του λατρευτικές πράξεις.

Σε Τι Βασίζεται η Προγονολατρία;

Η βάση της προγονολατρίας είναι η πίστη στη συνεχιζόμενη ύπαρξη του νεκρού, μέσω ενός στοιχείου του ατόμου, το οποίο επιζεί. Σύμφωνα με τον Καθολικό συγγραφέα Ντάμιαν Λουάσα, από την Ουγκάντα, πρόκειται για την «πίστη στην αθανασία της ψυχής». Πόσο στερεή είναι η βάση μιας τέτοιας πίστης; Ο θεολόγος Χάρι Σόγιερ, από τη Σιέρα Λεόνε, παραδέχεται πως οι Αφρικανοί που ισχυρίζονται «ότι οι πρόγονοί τους είναι ζωντανοί στο πνεύμα, το πιστεύουν αυτό χωρίς να έχουν ακράδαντες αποδείξεις».

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με την Αγία Γραφή, δεν υπάρχει κάποιο πνευματικό μέρος του ατόμου που να επιζεί όταν πεθαίνει το σώμα. Ο ίδιος ο Δημιουργός λέει: «Ιδού, πάσαι αι ψυχαί είναι εμού· ως η ψυχή του πατρός, ούτω και η ψυχή του υιού εμού είναι· η ψυχή η αμαρτήσασα, αυτή θέλει αποθάνει». (Ιεζεκιήλ 18:4) Οι επιστήμονες και το ιατρικό προσωπικό δεν έχουν βρει καμιά απόδειξη ότι κάποιο συνειδητό, ζωντανό μέρος του ανθρώπου επιζεί μετά το θάνατο του σώματος.

Πολύ πριν από τον Κομφούκιο ή τον Βούδα, ένας σοφός άντρας της προχριστιανικής εποχής έγραψε: «Οι ζώντες γνωρίζουσιν ότι θέλουσιν αποθάνει· αλλ’ οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν». (Εκκλησιαστής 9:5) Νωρίτερα, ο Ιώβ είχε πει: «Ο άνθρωπος εκπνέει, και πού είναι; Οι υιοί αυτού υψούνται, και αυτός δεν εξεύρει». (Ιώβ 14:10, 21) Οι νεκροί λοιπόν δεν μπορούν να είναι ‘πνευματικοί επόπτες των οικογενειακών υποθέσεων’. Όταν πεθαίνει κάποιος, δεν μπορεί να ‘συμπαραλάβει τίποτα [να πάρει μαζί του απολύτως τίποτα, ΜΝΚ]’.—Ψαλμός 49:10, 17-19.

Σκεφτείτε το εξής: Τρώνε οι νεκροί πρόγονοι την ωραία τροφή που τους προσφέρεται; Το γεγονός ότι η τροφή μένει άθικτη δεν δείχνει ότι οι νεκροί είναι ανίσχυροι; Επιπλέον, οι νεκροί πρόγονοι δεν μπορούν να ξέρουν για το λατρευτικό σεβασμό που αποδίδουν ή τις θυσίες που κάνουν οι ζωντανοί απόγονοί τους. Αφού δεν υπάρχουν, δεν μπορούν να δείξουν ενδιαφέρον για την πρώην οικογένειά τους ή να επέμβουν στις υποθέσεις της. Η Αγία Γραφή λέει: «Δεν θέλουσιν έχει πλέον εις τον αιώνα μερίδα εις πάντα όσα γίνονται υπό τον ήλιον».—Εκκλησιαστής 9:6.

Τι Ελπίδα Υπάρχει για τους Νεκρούς Προγόνους;

Μήπως αυτό λοιπόν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ελπίδα να ενωθούν οι άνθρωποι και πάλι με τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν πεθάνει; Ασφαλώς όχι! Οι άνθρωποι, που χωρίστηκαν πριν από πολύ καιρό εξαιτίας του θανάτου, θα ενωθούν και πάλι όταν θα ξαναζήσουν μέσω της ανάστασης. «Έρχεται ώρα», υπόσχεται ο Ιησούς στην Αγία Γραφή, «καθ’ ην πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού, και θέλουσιν εξέλθει».—Ιωάννης 5:28, 29.

Αυτή η ελπίδα της ανάστασης βοήθησε μια γυναίκα από την Οκινάβα, που λάτρευε τους προγόνους της, να δώσει καινούρια μορφή στη ζωή της. Η ίδια εξηγεί: ‘Η άποψή μου για τη ζωή άλλαξε. Το γεγονός ότι έγινα ακόλουθος του Ιησού Χριστού με έχει βοηθήσει να είμαι πιο στοργική με τους ζωντανούς συγγενείς μου και με τους άλλους’. Δεν είναι πιο λογικό να δείχνει κανείς αγάπη για τους ζωντανούς γονείς του, αντί να αποδίδει λατρευτικό σεβασμό στους νεκρούς προγόνους του; (Εφεσίους 6:2, 3) Η ίδια συνεχίζει: ‘Όταν παρατηρώ τη μοναξιά που νιώθουν σήμερα οι γονείς και οι παππούδες που γερνάνε, είμαι πολύ ευγνώμων που έμαθα να δείχνω πραγματική αγάπη και σεβασμό για τους γονείς μου όσο ήταν ακόμη ζωντανοί’.

Επιπρόσθετα, ο κυριότερος λόγος για τον οποίο οι Χριστιανοί δεν ασκούν προγονολατρία είναι ότι αυτή αντιπροσωπεύει μια πορεία στασιασμού κατά της σαφούς εντολής του Θεού: ‘Δεν πρέπει να έχεις άλλους θεούς εναντίον του προσώπου μου . . . επειδή εγώ ο Ιεχωβά, ο Θεός σου, είμαι Θεός που απαιτεί αποκλειστική αφοσίωση’. (Έξοδος 20:3, 5, ΜΝΚ) Αντί λοιπόν να λατρεύετε τους νεκρούς συγγενείς, ακολουθήστε τη συμβουλή που δίνει η Αγία Γραφή να λατρεύετε τον Ιεχωβά, τον Μόνο που μπορεί να κάνει δυνατή μια χαρούμενη επανένωση με τους νεκρούς συγγενείς.—Αποκάλυψις 20:12, 13.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 18]

«Οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν».—Εκκλησιαστής 9:5