Το Πετρέλαιο στην Υπηρεσία Σας—Ίσως!
ΗΜΟΥΝ, που λέτε, μια σταγόνα πετρέλαιο και ζούσα ήσυχα κοιτάζοντας τη δουλειά μου. Αμέτρητα χρόνια τώρα, ήμουν σε λανθάνουσα κατάσταση και ζούσα ειρηνικά μαζί με εκατομμύρια άλλες γειτονικές σταγόνες. Τότε, άξαφνα, μας ξύπνησε ένα ουρλιαχτό που δεν ήταν από τους συνηθισμένους γήινους ήχους· κάτι ατσάλινο έτριβε με θόρυβο τους τοίχους του σπιτιού μας. Αυτός ο εισβολέας, που ερχόταν από κάποιον άλλο κόσμο και καταπατούσε ένα χώρο ολότελα δικό μας, αποδείχτηκε ότι ήταν το άκρο ενός γεωτρύπανου, ενός γεωτρύπανου που άλλαξε τη ζωή μας μέσα σε μια νύχτα.
Πώς απέκτησα τέτοια φήμη εγώ, μια ασήμαντη σταγόνα πετρέλαιο; Η ιστορία μου ξεκινάει στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Εκείνο τον καιρό γίνονταν έρευνες για πετρέλαιο στο Νορθ Σλοπ της Αλάσκας. Όλα αυτά τα χρόνια, οι εταιρίες πετρελαίου ξόδευαν εκατομμύρια δολάρια για να εντοπίσουν το δυσεύρετο στόχο τους—ένα εκμεταλλεύσιμο πετρελαιοφόρο στρώμα. Τελικά, οι προσπάθειές τους ανταμείφθηκαν. Το 1968, ανακάλυψαν το γιγάντιο πετρελαιοφόρο στρώμα του Κόλπου Προύντοου.
Τότε εισέβαλαν στο πατρικό μου σπίτι. Μπορείτε να φανταστείτε τι τρομάρα ένιωσα όταν με ανάγκασαν να εγκαταλείψω το ζεστό, άνετο σπίτι μου, να αναρριχηθώ μέσα από έναν ατσάλινο σωλήνα που μου ήταν εντελώς ξένος και να μπω σ’ έναν κόσμο για τον οποίο δεν είχα ιδέα;
Το Σπίτι μου Δεν Είναι Λίμνη
Θα πρέπει, μάλλον, να αφιερώσω λίγα λεπτά για να σας περιγράψω το σπίτι στο οποίο ζούσα. Πρώτα-πρώτα, το σπίτι μου βρισκόταν 2.600 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτός ο χώρος ήταν ολότελα δικός μου! Επίσης, η θερμοκρασία ήταν περίπου 90 βαθμοί Κελσίου—ό,τι πρέπει για τη μοριακή μας κατασκευή. Πολλοί λένε ότι το σπίτι μου είναι σαν λίμνη. Αυτό θα μπορούσε να δώσει την εσφαλμένη εντύπωση ότι ζω σ’ ένα μεγάλο κοίλωμα γεμάτο πετρέλαιο. Όμως, δεν έχουν έτσι τα πράγματα. Στην πραγματικότητα, η κατοικία μου είναι ένα στρώμα με άμμο ή χαλίκια, γεμάτο πετρέλαιο και αέριο. Αν σας είναι δύσκολο να το καταλάβετε αυτό, φανταστείτε ένα δοχείο γεμάτο άμμο. Μπορείτε να του προσθέσετε νερό—που να έχει όγκο ίσο μέχρι και με το 25 τοις εκατό του όγκου του δοχείου—χωρίς να ξεχειλίσει.
Αλλά αφήστε με να σας πω τι συνέβη όταν με πήραν άρον-άρον και με έκαναν να αρχίσω μια καινούρια ζωή. Ταξίδεψα προς την κορυφή του σωλήνα πολύ γρήγορα, εξαιτίας της τρομακτικής πίεσης που επικρατούσε στο απόθεμα του πετρελαίου. Απ’ ό,τι έδειξε η αρχική μέτρηση, αυτή η πίεση ήταν πάνω από 280 χιλιόγραμμα ανά τετραγωνικό εκατοστό, γι’ αυτό εκτοξεύτηκα προς τα πάνω με μεγάλη ταχύτητα.
Για μένα άρχιζε ένας καινούριος κόσμος. Μερικοί έλεγαν ότι θα γινόμουν πολύ δημοφιλής ως καύσιμο. Άλλοι πίστευαν ότι θα ήμουν χρήσιμη με χίλιους δυο άλλους τρόπους—στα σπίτια και στη βιομηχανία. Πού θα κατέληγα; Ένιωθα φοβισμένη. Τουλάχιστο δεν ήμουν μόνη μου. Τα γεωτρύπανα άνοιξαν κι άλλα φρέατα για να εξορύξουν κι άλλες σταγόνες σαν κι εμένα από τα πετρελαιοφόρα στρώματα του Κόλπου Προύντοου.
Αλλά αυτή η δουλειά είναι πολυέξοδη, ίσως και επικίνδυνη. Πολλές φορές, τα γεωτρύπανα διεισδύουν σε σχηματισμούς στους οποίους επικρατεί μεγάλη πίεση, κι άμα δεν μας τιθασεύσεις, μπορεί να προκαλέσουμε τρομακτική έκρηξη, να βγούμε έξω και να κάνουμε μεγάλη ζημιά στην τούντρα, καθώς και στα άγρια ζώα και φυτά. Αλλά εγώ δεν έκανα κάτι τέτοιο. Εγώ κατέληξα να ταξιδεύω μέσα στον πετρελαιαγωγό που οδηγούσε στο Βαλντέζ για να φτάσω στον προορισμό μου, να μπω στην υπηρεσία σας.
Με την ευκαιρία, να σας πω ότι ο πετρελαιαγωγός που με μεταφέρει βρίσκεται πάνω από την τούντρα, για να αποφευχθεί το λιώσιμο του μόνιμου πάγου. Στο Νορθ Σλοπ, αυτός ο μόνιμος πάγος έχει μέσο πάχος 600 μέτρα. Αποτελείται κατά 30 τοις εκατό από παγωμένο νερό· αν, λοιπόν, το ζεστό πετρέλαιο περνούσε κάτω από το έδαφος, ο μόνιμος πάγος θα έλιωνε και ο πετρελαιαγωγός μας θα λύγιζε εύκολα και θα έσπαζε. Μπορείτε να φανταστείτε τι ζημιά θα προκαλούσε αυτό; Τι καταστροφή θα έφερναν στην ευαίσθητη τούντρα τα χιλιάδες γαλόνια πετρέλαιο που θα χύνονταν!
Σύμφωνα με το δρομολόγιό μου, από το Βαλντέζ, θα ταξιδέψω με υπερδεξαμενόπλοιο σ’ ένα διυλιστήριο που βρίσκεται πολύ μακριά. Εκεί, πρόκειται να αρχίσω μια καινούρια ζωή. Το αέριο και το νερό θα χωριστούν και θα πάνε αλλού. ‘Αέριο’, είπες; ‘Εγώ νόμιζα ότι μιλούσαμε για πετρέλαιο’. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι στο μέρος όπου ζούσα, το αέριο βρίσκεται πάντοτε στη γειτονιά μου. Στην πραγματικότητα, κι εγώ αποτελούμαι, στο μεγαλύτερο ποσοστό, από αέριο. Μάλιστα αν με άφηναν ελεύθερη την ώρα που έφτασα στην επιφάνεια της γης, θα διαστελλόμουν και θα γινόμουν πάνω από εκατό φορές μεγαλύτερη—φανταστείτε τι θόρυβο θα έκανα!
Τέλος πάντων, το πρόγραμμα λέει ότι στο διυλιστήριο πρόκειται να αλλάξω εντελώς. Πρόκειται να με διασπάσουν σε κλάσματα, δηλαδή σε διαφορετικά μέρη, κι αυτή η διαδικασία λέγεται κλασματική απόσταξη. Το αργό πετρέλαιο ζεσταίνεται μέχρις ότου εξατμιστεί και ανέβει μέσα από ένα μεγάλο πύργο. Έτσι, τα διαφορετικά κλάσματα συμπυκνώνονται σε καθορισμένα επίπεδα και απομακρύνονται μέσα από βαλβίδες. Ίσως να ξέρετε ότι σχεδόν η μισή μου ποσότητα πρόκειται να γίνει βενζίνη, κι όταν συμβεί αυτό, θα βρίσκομαι στην υπηρεσία σας—τότε που θα πάτε το αυτοκίνητό σας δίπλα σε κάποια αντλία και θα πείτε: «Γέμισέ το».
Αλλά θα μπορούσα να βρεθώ τελικά και σε πολλά άλλα πράγματα. Εμείς, οι σταγόνες, μπορεί να μη φαινόμαστε και πολύ αξιόλογες στην αρχή, αλλά για ρίξτε μια ματιά στο δωμάτιό σας. Εκείνη η καρέκλα μπορεί να είναι φτιαγμένη από πλαστικό, από βινύλιο ή από συνθετικό ελαστικό. Εκείνο το όμορφο τραπέζι της κουζίνας μπορεί να είναι καλυμμένο με καπλαμά που έχει παραχθεί από πετρέλαιο. Το υλικό με το οποίο είναι καλυμμένο το πάτωμά σας μπορεί να είναι φτιαγμένο από τα υπολείμματα κάποιου πετροχημικού εργοστασίου—πραγματικά, χίλιοι δυο τρόποι με τους οποίους μπορώ να σας υπηρετήσω!
Δεν Πρόκειται πια να Βρεθώ ‘Στην Υπηρεσία σας’
Αλλά στην περίπτωσή μου, τίποτα απ’ αυτά δεν πρόκειται να συμβεί. Ξεκινάω το ταξίδι μου από το Βαλντέζ προς κάποιο διυλιστήριο, μ’ ένα υπερδεξαμενόπλοιο που ονομάζεται Έξον Βαλντέζ. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, ακούγεται ένας κρότος από σύγκρουση μετάλλου με βράχο—κρότος πολύ πιο τρομακτικός από εκείνον που έκανε το ατσάλινο άκρο του γεωτρύπανου που εισέβαλε στο σπίτι μου στο Νορθ Σλοπ! Με την πρόσκρουση πάνω στον Ύφαλο Μπλάι, στον Όρμο του Πρίγκιπα Γουλιέλμου, σύντομα η δεξαμενή στην οποία βρίσκομαι ανοίγει. Εγώ ξεχύνομαι σ’ εκείνα τα νερά, μαζί με τις συνταξιδιώτισσές μου, που ζυγίζουν συνολικά 42.000.000 λίτρα. Γίνομαι μέρος μιας τρομερής μόλυνσης, μέρος της μεγαλύτερης πετρελαιοκηλίδας που υπήρξε ποτέ στη Βόρεια Αμερική.
Ποτέ, λοιπόν, δεν θα σας βοηθήσω να γεμίσετε το ντεπόζιτό σας σε κάποιο βενζινάδικο. Δεν θα γίνω πλαστικό πιάτο στο τραπέζι σας ούτε μέρος της τηλεόρασής σας ούτε η αγαπημένη σας καλλυντική κρέμα ούτε τα ρούχα που φοράτε ούτε το άρωμα που βάζετε επειδή έχει εκείνη τη μεθυστική ευωδιά. Ποτέ δεν θα μπω στην υπηρεσία σας, σύμφωνα με τον αρχικό προορισμό μου. Τώρα δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για όλα αυτά!
Αντίθετα, κατέληξα να μολύνω τον Όρμο του Πρίγκιπα Γουλιέλμου και τον Κόλπο της Αλάσκας. Συμμετείχα κι εγώ στην καταστροφή της ομορφιάς που χαρακτήριζε μια παραλία μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων. Συμμετέχω στο θάνατο χιλιάδων πουλιών και ζώων. Θέτω σε κίνδυνο το βιοποριστικό μέσο πολλών ψαράδων. Θα ήταν πολύ καλύτερα να είχα παραμείνει μια σταγόνα πετρέλαιο στο Νορθ Σλοπ του Κόλπου Προύντοου, να ζούσα ήσυχα και να κοίταζα τη δουλειά μου στη θαλπωρή του σπιτιού μου, που βρισκόταν 2.600 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.