Βασικά Στοιχεία για το Θηλασμό

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΝΙΓΗΡΙΑ

Αν, όπως πολλές μητέρες, έχετε αποφασίσει να θηλάσετε το μωρό σας, έχετε επιλέξει να κάνετε χρήση μιας προμήθειας την οποία στοργικά έκανε ο Δημιουργός της ανθρωπότητας. Το γάλα που παράγει το ίδιο σας το σώμα θα καλύψει τις συγκεκριμένες διατροφικές ανάγκες του μωρού σας, προωθώντας την υγιή ανάπτυξη και εξέλιξή του. Επίσης θα συμβάλει στην προστασία του μωρού σας από τις κοινές ασθένειες. Εύλογα η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) δηλώνει: «[Το μητρικό γάλα] είναι η καλύτερη τροφή που θα έχει ποτέ ένα παιδί. Κάθε υποκατάστατο, περιλαμβανομένου του αγελαδινού γάλακτος, των διαλυμάτων γάλακτος σε σκόνη και των χυλών δημητριακών, είναι κατώτερο».

Ο θηλασμός φέρνει οφέλη και σε εσάς. Δεν χρειάζεται να πλένετε ή να αποστειρώνετε μπιμπερό ούτε να πηγαινοέρχεστε στην κουζίνα στη μέση της νύχτας για να ετοιμάσετε κάποιο γεύμα για το μωρό σας. Ο θηλασμός επίσης θα σας ωφελήσει σωματικά, εφόσον θα σας βοηθήσει να χάσετε το βάρος που πήρατε στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και θα βοηθήσει τη μήτρα σας να επιστρέψει στο φυσιολογικό της μέγεθος. Μάλιστα μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες που θηλάζουν τα παιδιά τους έχουν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού.

«Ουσιαστικά κάθε μητέρα μπορεί να θηλάσει το μωρό της», διαβεβαιώνει το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά. Έτσι πιθανότατα μπορείτε και εσείς. Ωστόσο, ίσως ανακαλύψετε ότι ο θηλασμός δεν είναι τόσο εύκολο πράγμα όσο αναμένατε, ιδιαίτερα αν προσπαθείτε να το κάνετε πρώτη φορά. Αυτό συμβαίνει επειδή ο θηλασμός, αν και φυσιολογικός, δεν είναι ενστικτώδης· είναι κάτι που πρέπει να το μάθετε. Ίσως διαπιστώσετε ότι εσείς και το μωρό σας χρειάζεστε αρκετές μέρες ή ακόμη και λίγες εβδομάδες για να καθιερώσετε ένα άνετο και απολαυστικό πρόγραμμα.

Προτού Φτάσει το Μωρό

Αν δεν έχετε ξαναθηλάσει με επιτυχία άλλο παιδί στο παρελθόν, μιλήστε σε μητέρες που έχουν θηλάσει. Αυτές μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε ή να υπερπηδήσετε προβλήματα. Αυτές μπορούν επίσης να ενισχύσουν την πεποίθησή σας στην ικανότητά σας να θηλάσετε αποτελεσματικά το μωρό σας.

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά, είναι σημαντικό να ξεκουράζεστε αρκετά. Επιπλέον, φροντίστε να τρώτε καλά. Ένα έντυπο της WHO με τίτλο Θηλασμός (Breastfeeding) δηλώνει: «Η ανεπαρκής διατροφή πριν από την εγκυμοσύνη ή στη διάρκειά της μπορεί να είναι η αιτία της ανεπαρκούς ανάπτυξης του μωρού στη μήτρα. Μπορεί επίσης να σημαίνει ότι η μητέρα δεν είναι σε θέση να αποθηκεύσει αρκετό λίπος ώστε να παραγάγει επαρκές γάλα αργότερα. Συνεπώς η μητέρα χρειάζεται, σε όλη την περίοδο της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, να έχει ισορροπημένο διαιτολόγιο βασισμένο σε μια ποικιλία τροφών».

Η φροντίδα του στήθους είναι επίσης σημαντική. Στη διάρκεια των τελευταίων μηνών της εγκυμοσύνης, να πλένετε το στήθος σας όταν κάνετε μπάνιο, αλλά να μη χρησιμοποιείτε σαπούνι. Οι αδένες που υπάρχουν στην άλω της θηλής (η σκούρα περιοχή γύρω από τις θηλές) εκκρίνουν ένα αντιβακτηριακό λιπαντικό που διατηρεί τις θηλές υγρές και προφυλάσσει από μολύνσεις. Το σαπούνι μπορεί να ξηράνει τις θηλές και να απομακρύνει ή να εξουδετερώσει το λιπαντικό. Αν το στήθος σας γίνει ξηρό ή νιώθετε φαγούρα, θα μπορούσατε να βάλετε μια κρέμα ή ένα γαλάκτωμα που θα σας ανακουφίσει. Αλλά αποφύγετε να τη βάλετε στις θηλές ή στην άλω.

Κάποτε οι γιατροί σύστηναν στις μητέρες να «σκληραίνουν» τις θηλές τους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τρίβοντάς τες ζωηρά. Αν και αυτό υποτίθεται ότι απέτρεπε τη φλεγμονή της θηλής στη διάρκεια του θηλασμού, μελέτες δείχνουν ότι αυτή η άσκηση δεν είναι και πολύ χρήσιμη. Η φλεγμονή συνήθως προκύπτει από την εσφαλμένη τοποθέτηση του μωρού που θηλάζει στο στήθος.

Το μέγεθος και το σχήμα του στήθους δεν παίζουν ρόλο στον επιτυχημένο θηλασμό, αλλά το μωρό δεν μπορεί να πιάσει μια ανεστραμμένη ή επίπεδη θηλή. Μπορείτε να κάνετε μια δοκιμή πιέζοντας απαλά ακριβώς πίσω από κάθε θηλή με τον αντίχειρα και το δείκτη σας για να βεβαιωθείτε ότι οι θηλές βγαίνουν προς τα έξω. Αν δεν βγαίνουν, επικοινωνήστε με το γιατρό σας. Αυτός ίσως συστήσει να φορέσετε στο στήθος έναν ειδικό στηθόδεσμο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή ανάμεσα στα ταΐσματα. Αυτοί οι στηθόδεσμοι συχνά βελτιώνουν το σχήμα των επίπεδων ή ανεστραμμένων θηλών.

Οι Πρώτες Μέρες

Είναι καλό για εσάς να αρχίσετε να θηλάζετε το μωρό σας μέσα σε μια ώρα από τη γέννηση. Μερικοί ίσως σκεφτούν ότι, αμέσως μετά τον κόπο της γέννας, και η μητέρα και το μωρό θα είναι τόσο κουρασμένοι ώστε δεν θα μπορούν να έρθουν σε επαφή. Αλλά αυτή η περίσταση συνήθως αναζωογονεί τη μητέρα, και το μωρό, αφού χρειαστεί λίγα λεπτά για να προσαρμοστεί στη ζωή έξω από τη μήτρα, ανυπόμονα ζητάει την παρηγοριά του στήθους.

Οι καινούριες μητέρες μπορούν να παράσχουν στο νεογέννητό τους μια κιτρινωπή ή διαφανή ουσία που ονομάζεται πρωτόγαλα. Αυτό το «υγρό χρυσάφι» είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για το μωρό. Περιέχει συστατικά που καταπολεμούν τα επιβλαβή βακτηρίδια. Είναι επίσης πλούσιο σε πρωτεΐνες και έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και λιπαρά, πράγμα που το κάνει ιδανική τροφή για τις πρώτες λίγες μέρες της ζωής. Αν δεν υπάρχει κάποιο ιατρικό πρόβλημα, το μωρό δεν θα χρειαστεί άλλη τροφή ή πόσιμο υγρό. Το συμπληρωματικό τάισμα με μπιμπερό μπορεί να αποθαρρύνει ένα μωρό από το να τρέφεται από το στήθος, εφόσον ο θηλασμός από το μπιμπερό απαιτεί λιγότερη προσπάθεια.

Οι μητέρες γενικά αρχίζουν να παράγουν κανονικό γάλα δύο ως πέντε μέρες μετά τη γέννα. Η αυξημένη ροή αίματος στο στήθος αυτή την περίοδο ίσως μεγαλώσει το στήθος σας και το κάνει ευαίσθητο. Αυτό είναι φυσιολογικό. Ο θηλασμός συνήθως θα καταπραΰνει τη δυσφορία. Μερικές φορές, όμως, το πρήξιμο του στήθους θα κάνει τις θηλές επίπεδες. Επειδή αυτό δυσκολεύει το θηλασμό από μέρους του μωρού, μπορεί να χρειαστεί να βγάλετε λίγο γάλα με το χέρι. Μπορείτε να το κάνετε αυτό χρησιμοποιώντας και τα δύο σας χέρια για να κάνετε μαλάξεις στον κάθε μαστό, αρχίζοντας από τη βάση του και προχωρώντας προς τη θηλή.

Δεν μπορείτε να υπολογίσετε πόσο γάλα παίρνει το μωρό σας από το στήθος, αλλά μην ανησυχείτε—το σώμα σας έχει τα εφόδια για να καλύψει όλες τις απαιτήσεις του μωρού, ακόμη και αν πρόκειται για δίδυμα! Όσο πιο πολύ θηλάζετε, τόσο πιο πολύ γάλα θα παράγετε. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο δεν θα πρέπει να συμπληρώνετε το γάλα σας με άλλα πόσιμα υγρά από μπιμπερό, όπως διαλύματα γάλακτος σε σκόνη ή αγελαδινό γάλα. Αν το κάνετε αυτό, το μωρό σας θα παίρνει λιγότερο γάλα από εσάς. Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι θα παράγετε λιγότερο γάλα.

«Το φυσιολογικό μωρό που έχει γεννηθεί στην ώρα του δεν είναι τόσο αβοήθητο όταν γεννιέται όσο πιστεύαμε, και μπορεί να οργανώσει τα γεύματά του ώστε να ταιριάζουν στο ίδιο και στο σώμα της μητέρας του, αν οι άλλοι άνθρωποι του το επιτρέψουν», γράφει η Γκαμπριέλ Πάλμερ στο βιβλίο Η Πολιτική του Θηλασμού (The Politics of Breastfeeding). Η κατευθυντήρια αρχή είναι αυτή της προσφοράς και της ζήτησης—όταν το μωρό σας ζητάει τροφή (συνήθως κλαίγοντας), εσείς την προσφέρετε. Αρχικά, θα ζητάει τροφή κάθε δύο ή τρεις ώρες. Θα πρέπει να αφήνετε το μωρό σας να θηλάζει και από τους δύο μαστούς κάθε φορά που θηλάζει. Τα περισσότερα μωρά χρειάζονται 20 ως 40 λεπτά για να ολοκληρώσουν ένα γεύμα, αν και σε μερικά μωρά αρέσει να τρώνε με την ησυχία τους, κάνοντας παύσεις. Αυτά τα «αργοκίνητα» μωρά ίσως χρειάζονται ως και 60 λεπτά για να τελειώσουν το γεύμα τους. Γενικά, το μωρό σας τρέφεται επαρκώς αν θηλάζει τουλάχιστον οχτώ φορές μέσα σε 24 ώρες, αν το ακούτε να καταπίνει και αν βρέχει οχτώ ή περισσότερες πάνες τη μέρα, μετά την πέμπτη μέρα.

Κάτι το σημαντικότατο που πρέπει να μάθετε σε σχέση με το θηλασμό είναι το πώς να κρατάτε το μωρό σας σωστά στο στήθος. Η κακή τοποθέτηση μπορεί να καταλήξει στο να μην παίρνει το μωρό σας αρκετό γάλα. Μερικά μωρά μάλιστα αρνούνται να φάνε.

Η κακή τοποθέτηση μπορεί να καταλήξει σε άλλο ένα κοινό πρόβλημα: ραγάδες ή ερεθισμό στις θηλές. Το βιβλίο Οδηγός Θηλασμού (Breastfeeding Source Book) δηλώνει: «Ο ερεθισμός στις θηλές προκαλείται από αρκετούς παράγοντες, αλλά ένας σημαντικός παράγοντας είναι το πόσο καλά ‘τις πιάνει’ το μωρό, και αυτό με τη σειρά του εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη θέση του κεφαλιού του σε σχέση με το στήθος. Για να είναι σωστή η τοποθέτηση, το μωρό σας πρέπει να είναι κοντά, με το κεφάλι του ουδέτερο (να μην κοιτάει πάνω, κάτω ή στα πλάγια), και να φτάνει απευθείας στη θηλή ώστε να μην την τραβάει προς τη μια μεριά».

Το ιδανικό είναι τα χείλη του βρέφους να σφραγίζουν ερμητικά γύρω από το στήθος, τουλάχιστον τρία εκατοστά πίσω από τη θηλή. Θα ξέρετε ότι η θέση είναι σωστή αν όλο το σώμα του μωρού σας είναι γυρισμένο προς εσάς, αν καταπίνει μεγάλες γουλιές, αν είναι χαλαρωμένο και χαρούμενο, και αν δεν νιώθετε πόνο στη θηλή.

Πότε να Διακόψετε τη Γαλουχία

Μετά τις πρώτες λίγες εβδομάδες, τόσο εσείς όσο και το μωρό σας θα έχετε γνωρίσει ο ένας τον άλλον και πιθανότατα θα έχετε καθιερώσει ένα άνετο και απολαυστικό πρόγραμμα. Για τους επόμενους τέσσερις ως έξι μήνες, το μωρό σας δεν θα χρειαστεί άλλη τροφή ούτε πόσιμο υγρό εκτός από το γάλα σας. Μετά την περίοδο αυτή, πρέπει σταδιακά να αρχίσετε να του δίνετε άλλες τροφές, όπως πολτοποιημένα λαχανικά, δημητριακά και φρούτα. Ωστόσο, ώσπου το μωρό σας να γίνει εννιά ή δέκα μηνών, η κύρια διατροφή του θα συνεχίσει να είναι το γάλα σας· έτσι είναι καλό πάντοτε να θηλάζετε το μωρό σας προτού του δώσετε στερεές τροφές.

Πόσο καιρό πρέπει να συνεχίσετε το θηλασμό; Όσο πιο πολύ γίνεται, συστήνει η WHO. Πολλές μητέρες συνεχίζουν να θηλάζουν αρκετό διάστημα μέσα στο δεύτερο χρόνο, προσέχοντας τα παιδιά τους και όχι το ημερολόγιο. Το βιβλίο Πώς να Παρέχετε Στοργική Φροντίδα στο Μωρό σας που Θηλάζει (Mothering Your Nursing Toddler) δηλώνει: «Δεν είναι δύσκολο να δούμε ότι τα παιδιά μας έχουν ανάγκη για παρατεταμένο θηλασμό—τη χαρά τους κατά το θηλασμό και τη θλίψη τους όταν τους τον στερούν. Ένας απλός αλλά επιτακτικός λόγος για τη συνέχιση του θηλασμού είναι το να ευχαριστούμε το παιδί».

Απόδειξη ενός Στοργικού Δημιουργού

Καθώς θηλάζετε το μωρό σας, ίσως αργά τη νύχτα όταν η υπόλοιπη οικογένεια κοιμάται, σκεφτείτε τον Δημιουργό αυτής της διευθέτησης. Ακόμη και αν δεν κατανοείτε τις πολύπλοκες σωματικές διαδικασίες που το καθιστούν δυνατό, το θαύμα του θηλασμού θα σας βοηθήσει να διακρίνετε τη σοφία και την αγάπη του Δημιουργού μας.

Για σκεφτείτε το—δεν υπάρχει καλύτερη τροφή για τα μωρά από το μητρικό γάλα. Αυτό καλύπτει πλήρως τις απαιτήσεις του μωρού για τροφή και πόσιμα υγρά στους πρώτους μήνες της ζωής. Ταυτόχρονα, αυτό είναι «θαυματουργό φάρμακο» που προστατεύει από τις ασθένειες. Είναι ασφαλές, υγιεινό, δεν απαιτεί προετοιμασία και δεν κοστίζει τίποτα. Είναι διαθέσιμο παγκόσμια, και η παραγωγή του αυξάνεται καθώς το βρέφος μεγαλώνει.

Τέλος, σκεφτείτε το γεγονός ότι ο θηλασμός αποτελεί απολαυστική εμπειρία και για τη μητέρα και για το παιδί. Η παροχή τροφής, η στοματική επαφή και η επαφή δέρμα με δέρμα, καθώς και η σωματική ζεστασιά που παρέχει ο θηλασμός, όλα βοηθούν στην προώθηση ενός ισχυρού δεσμού αγάπης και οικειότητας μεταξύ μητέρας και παιδιού.

Αληθινά, αξίζει να αποδίδεται μεγάλος αίνος στον Δημιουργό αυτής της θαυμάσιας διευθέτησης. Αναμφίβολα θα λέτε και εσείς τα λόγια του ψαλμωδού Δαβίδ, ο οποίος έγραψε: «Θέλω σε υμνεί [Ιεχωβά], διότι φοβερώς και θαυμασίως επλάσθην· θαυμάσια είναι τα έργα σου».—Ψαλμός 139:14.

[Πλαίσιο στη σελίδα 12]

Άντρες Σύζυγοι, Να Παρέχετε Υποστήριξη

• Πείτε στη σύζυγό σας πως επιδοκιμάζετε το ότι θηλάζει. Να την καθησυχάζετε και να την υποστηρίζετε τρυφερά.

• Βοηθήστε τη σύζυγό σας να έχει ισορροπημένη διατροφή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ενόσω το μωρό θηλάζει.

• Φροντίστε να ξεκουράζεται επαρκώς. Μια εξαντλημένη γυναίκα μπορεί να δυσκολεύεται να παράγει αρκετό γάλα. Μήπως μπορείτε να μειώσετε τα βάρη της φροντίζοντας τα άλλα παιδιά ή συμμετέχοντας στις δουλειές του σπιτιού;

• Αν η σύζυγός σας είναι χαλαρωμένη και χαρούμενη, το γάλα της θα ρέει καλύτερα. Να φροντίζετε να είναι όσο πιο χαρούμενη γίνεται. Να ακούτε τα προβλήματά της και να βοηθάτε στην επίλυσή τους.

[Πλαίσιο στη σελίδα 13]

Στήθος Εναντίον Μπιμπερό

«Το μητρικό γάλα είναι πιο θρεπτικό, πιο υγιεινό, ανοσοποιεί τα μωρά ενάντια στις κοινές ασθένειες και μειώνει τον κίνδυνο προσβολής της μητέρας από καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών. Τα παρασκευάσματα για βρέφη, εκτός του ότι είναι ακριβά, συχνά είναι υπερβολικά διαλυμένα με ακάθαρτο νερό και χορηγούνται στα παιδιά με μη αποστειρωμένα μπιμπερό. Σε φτωχές κοινότητες, η διαφορά είναι τόσο ζωτική ώστε, όπως υπολογίζεται, 1 εκατομμύριο νεαρές ζωές θα μπορούσαν να σωθούν κάθε χρόνο αν οι μητέρες σε όλο τον κόσμο επέστρεφαν αποκλειστικά στο θηλασμό για τους πρώτους τέσσερις ως έξι μήνες».—Η Κατάσταση των Παιδιών του Κόσμου το 1993 (The State of the World’s Children 1993), έντυπο του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά.