Χάρτες που Καλύπτουν τις Ανάγκες Σας
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
ΕΙΝΑΙ δύσκολο να προσανατολιστείτε σε μια ξένη χώρα ή πόλη. Πρώτα, πρέπει να μάθετε τα κατατόπια. Κατόπιν, αποφασίζετε ποια είναι η καλύτερη διαδρομή. Πώς μπορείτε να τη βρείτε; Αυτό που χρειάζεστε είναι ένας χάρτης!
Χάρτες—Από Πότε και Γιατί;
Η χαρτογραφία, δηλαδή η σύνταξη χαρτών, έχει μια μακρά και πολυκύμαντη ιστορία. Μερικοί ειδικοί έχουν ανακαλύψει ότι η κατασκευή χαρτών άρχισε πριν από 4.300 χρόνια με εκείνους που ήταν χαραγμένοι σε πήλινες πλάκες στη Βαβυλωνία. Αλλά οι αρχαίοι Έλληνες ήταν αυτοί που έφτιαξαν γεωγραφικά σχεδιαγράμματα τα οποία αποτελούν προδρόμους των σύγχρονων χαρτών. Μετά τους χάρτες του αρχαίου κόσμου τους οποίους σχεδίασε ο Κλαύδιος Πτολεμαίος το δεύτερο αιώνα Κ.Χ., η πρόοδος της χαρτογραφίας αναχαιτίστηκε εξαιτίας των Σκοτεινών Αιώνων. Οι ανεξερεύνητες περιοχές παρουσιάζονταν σαν επικράτεια τεράτων και γιγάντων. Η θρησκεία επηρέασε τόσο πολύ τους χάρτες ώστε πολλοί απεικόνιζαν έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχούσε ο κήπος της Εδέμ. Η Ιερουσαλήμ και η Μέση Ανατολή άρχισαν να εμφανίζονται στο πάνω μέρος των χαρτών του τότε γνωστού κόσμου.
Οι πρώτοι χάρτες της Βρετανίας επίσης αντανακλούσαν εκκλησιαστική επιρροή. Ένας τέτοιος χάρτης έδειχνε την πορεία που ακολουθούσαν οι προσκυνητές στους διάφορους τόπους προσκυνήματος της Αγγλίας. Περιγράφοντας αναλυτικά τον «Κύριο Βόρειο Δρόμο του Προσκυνητή», αυτός ο χάρτης παρουσίαζε μια διαδρομή από τη βόρεια πόλη Ντέραμ ως το λιμάνι του Ντόβερ, στις νότιες ακτές.
Ο πατέρας της σύγχρονης χαρτογραφίας ήταν ο Γεράρδος Μερκάτορ (1512-1594). Αυτός επινόησε μια μέθοδο χαρτογραφικής προβολής η οποία έγινε ξακουστή στους θαλασσοπόρους για την ακρίβειά της, και πολλοί χάρτες που σχεδιάστηκαν σύμφωνα με τη Μερκατορική προβολή εμφανίζονται στους σύγχρονους άτλαντες.
Για τους γαιοκτήμονες, οι χάρτες αποτέλεσαν ευεργέτημα. Η αναφορά στα σαφώς καθορισμένα σύνορά τους βοήθησε στην επίλυση νομικών διαφορών. Το ενδιαφέρον των κυβερνήσεων για τους χάρτες μεγάλωσε καθώς η φορολογική εκτίμηση εξαρτιόταν από την ακριβή καταγραφή της γαιοκτησίας.
Σήμερα, οι χάρτες καλύπτουν καθημερινές ανάγκες. Οι άτλαντες βοηθούν τα παιδιά στο σχολείο να συλλάβουν τις στοιχειώδεις αρχές της γεωγραφίας. Άλλοι χάρτες δίνουν τη δυνατότητα στους μετεωρολόγους να δείξουν παραστατικά ποιες καιρικές συνθήκες μπορεί να αναμένουμε. Ένας χάρτης μπορεί να μας βοηθήσει να επωφεληθούμε πλήρως από τα δημόσια μέσα μεταφοράς. Και για μια οικογενειακή εκδρομή, ένας χάρτης μπορεί να δείξει την πιο γραφική διαδρομή που μπορούμε να ακολουθήσουμε.
Οι ειδικοί δεν έχουν παραμεληθεί. Υπάρχουν χάρτες της πυκνότητας του πληθυσμού για τους πολεοδόμους. Οι χάρτες του βυθού των θαλασσών βοηθούν εκείνους που ψάχνουν να βρουν ναυάγια ή ορυκτό πλούτο. Οι αρχαιολογικοί χάρτες αποτελούν βοήθημα για εκείνους που ανασκαλεύουν το παρελθόν. Μάλιστα, για τους ερευνητές του διαστήματος υπάρχουν ακόμη και χάρτες της σελήνης και μερικών πλανητών! Με τέτοιον πλούτο πληροφοριών που υπάρχει στους χάρτες, είναι μεγάλο πλεονέκτημα για εσάς να αποκτήσετε και να βελτιώσετε την ικανότητα να τους διαβάζετε.
Πώς να Διαβάζετε ένα Χάρτη
Το να επωφελείστε πλήρως από τους χάρτες σας είναι σαν να μαθαίνετε μια ξένη γλώσσα. Όταν σπουδάζετε μια άλλη γλώσσα, έρχεστε αντιμέτωποι με ένα νέο λεξιλόγιο και μια διαφορετική γραμματική. Στη γλώσσα των χαρτών, τα σύμβολα μπορούν να παρομοιαστούν με τις λέξεις, ενώ οι ισοϋψείς γραμμές υπό κλίμακα και τα πλέγματα λειτουργούν ως η γραμματική. Οι περισσότεροι χάρτες έχουν ένα πλαίσιο με τις εξηγήσεις των συμβόλων που χρησιμοποιούνται στο χάρτη. Αυτό χρησιμεύει ως λεξικό, δίνοντας τον ορισμό των σημαδιών.
Τα σύμβολα επιλέγονται προσεκτικά για να μεταδίδουν το νόημά τους. Για να εντοπίσετε ένα φάρο, για παράδειγμα, ψάξτε για ένα σύμβολο που μοιάζει με φάρο. Οι ναοί και τα τεμένη ίσως προσδιορίζονται από σταυρούς ή ημισελήνους πάνω σε μαύρα τετράγωνα ή κύκλους.
Πώς μπορείτε να εξοικειωθείτε με τη σημασία αυτών των συμβόλων; Ο Τζον Γουίλσον, συγγραφέας του βιβλίου Ακολουθήστε το Χάρτη (Follow the Map), συστήνει «την ευχάριστη απασχόληση της ‘περιπλάνησης στο χάρτη’». Ο ίδιος προσθέτει: «Αφήστε τη ματιά σας να περιπλανηθεί πάνω στο χάρτη, και μεταφράστε τα σύμβολα καθώς τα συναντάτε».
Μήπως διαπιστώνετε ότι η περιοχή σας διαφέρει πολύ από αυτό που δείχνει ο χάρτης σας; Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή φυσιολογικά βλέπουμε το περιβάλλον μας από το ύψος μας, 1,5 ως 1,8 μέτρα πάνω από το έδαφος. Αλλά οι χάρτες δείχνουν τη γη από προοπτική, σε κάθετη θέση πολύ πάνω από κάθε σημείο. Για να συλλάβετε αυτή την ιδέα είναι ζωτικό να κατανοήσετε τη γραμματική του χάρτη.
Κλίμακα, Ύψος και Θέση
Η πρόκληση για το χαρτογράφο είναι να καταγράψει τις υψομετρικές διακυμάνσεις πάνω από το επίπεδο της θάλασσας καθώς και τυχόν ανθρωπογενή χαρακτηριστικά που υπάρχουν στο έδαφος. Όλα αυτά πρέπει να τυπωθούν σε ένα φύλλο χαρτί εύχρηστου μεγέθους. Για να επιτευχθεί αυτό, οι χάρτες σχεδιάζονται σε κλίμακα. Μια δημοφιλής βρετανική σειρά χαρτών δείχνει εκείνη τη χώρα σε κλίμακα 1:50.000—πράγμα που σημαίνει ότι κάθε εκατοστό στο χάρτη αντιπροσωπεύει 50.000 εκατοστά στην επιφάνεια της γης.
Πώς, όμως, μπορεί να δείξει ένας επίπεδος χάρτης τις υψομετρικές διακυμάνσεις; Η πλάγια σκίαση του αναγλύφου είναι ένας τρόπος για να προστεθεί η τρίτη διάσταση. Ο ήλιος φαίνεται να φωτίζει από την πάνω αριστερή γωνία του χάρτη. Οι ανατολικές και νοτιοανατολικές πλαγιές, που βρίσκονται στη σκιά, κατόπιν σχεδιάζονται με πιο σκούρα χρώματα. Οι σύγχρονοι χάρτες συχνά έχουν ισοϋψείς γραμμές που ενώνουν σημεία με το ίδιο υψόμετρο. Η εκτύπωση αυτών των σημαδιών με απαλά χρώματα βοηθάει να μην αποσπάται η προσοχή από τα άλλα χαρακτηριστικά του χάρτη.
Πολλοί χάρτες χρησιμοποιούν ένα σύστημα διασταυρούμενων γραμμών για να σας βοηθήσουν να καθορίσετε επακριβώς τη θέση σας. Αυτό το πλέγμα, όπως ονομάζεται, επιτρέπει να δοθεί σε κάθε τοποθεσία ένα ζεύγος αλφαβητικών ή αριθμητικών συντεταγμένων που καθορίζουν το σημείο μέσα στο πλέγμα των γραμμών. Για παράδειγμα, μια πόλη μπορεί να βρίσκεται στο Η-13, όπου το Η βρίσκεται στην κάθετη πλευρά και ο αριθμός 13 στην οριζόντια. Εκεί όπου συναντιούνται τα δύο σημεία θα βρείτε την πόλη. Ωστόσο, πώς μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι ο χάρτης σας θα σας δώσει την ακριβή εικόνα;
Χάρτες στην Εποχή των Κομπιούτερ
Οι ανάγκες του στρατού πολλές φορές έχουν συντελέσει στο να εκδοθούν πολύ ακριβείς χάρτες. Τα τελευταία 40 χρόνια, έχει γίνει πραγματικότητα η σχεδίαση ακριβείας με τη χρήση στερεοσκοπικής σύγκρισης αεροφωτογραφιών, και πολλές χώρες ακολουθούν παρόμοιες μεθόδους.
Ήδη υπάρχουν ηλεκτρονικές οθόνες με κινούμενους χάρτες σε μερικά αυτοκίνητα καθώς και λεπτομερείς ταξιδιωτικοί χάρτες για οικιακούς κομπιούτερ. «Τα Μικροτσίπ στο Τιμόνι», έγραφε μια επικεφαλίδα στην εφημερίδα Δι Ομπζέρβερ (The Observer). Η είδηση εξηγούσε ένα πειραματικό πρόγραμμα που χρησιμοποιεί δίσκους κομπιούτερ οι οποίοι περιέχουν χαρτογραφικές πληροφορίες και είναι συνδεδεμένοι με ένα πρόγραμμα σύνθεσης φωνής. Ο οδηγός απλώς δίνει μερικές εντολές στο χάρτη που υπάρχει στην οθόνη του κομπιούτερ για να δηλώσει τον προορισμό του. Δεν είναι ανάγκη να ανησυχεί για τις μπερδεμένες διασταυρώσεις! Γιατί; Διότι καθώς το αυτοκίνητο πλησιάζει σε κάθε διασταύρωση, μια φωνή λέει στον οδηγό ποια κατεύθυνση να ακολουθήσει. Μια πυξίδα και αισθητήρες στις ρόδες καταγράφουν την πορεία του αυτοκινήτου. Πιο πρόσφατα συστήματα είναι ακόμη πιο αξιόπιστα και απλά.
Τι θα σημάνει αυτό για το μέλλον των χαρτών; Μήπως θα γίνουν συλλεκτικά είδη οι συμβατικοί χάρτες; Ο χρόνος θα δείξει. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, ο χάρτης θα συνεχίσει να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο που καλύπτει τις ταξιδιωτικές σας ανάγκες.
[Χάρτης/Εικόνες στη σελίδα 23]
Πολλοί χάρτες περιλαμβάνουν ένα υπόμνημα που ορίζει τα σύμβολα τα οποία χρησιμοποιούνται
Οι ισοϋψείς γραμμές δείχνουν τις υψομετρικές διακυμάνσεις συνήθως με απαλά χρώματα
Ένα σύστημα πλέγματος επιτρέπει να σημειώνεται κάποια τοποθεσία στο χάρτη
Οι χάρτες συνήθως δείχνουν με τι ισούται στην επιφάνεια της γης ένα εκατοστό (δεν φαίνεται εδώ)
Μια χιλιομετρική κλίμακα σας επιτρέπει να μετρήσετε
τις αποστάσεις μεταξύ των τόπων
[Ευχαριστίες]
Crown Copyright Reserved
[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 22]
From the book Die Heiligkeit der Gesellschaft Jesu