Το Νερό του Λονδίνου—Μια Νέα Διάσταση

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στη Βρετανία

ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ, η πρωτεύουσα της Αγγλίας, τώρα έχει ένα από τα πιο προηγμένα δίκτυα ύδρευσης στον κόσμο. Ολοκληρώθηκε δύο χρόνια πριν από την προγραμματισμένη ημερομηνία και κόστισε περίπου 375 εκατομμύρια δολάρια (περ. 86 δισ. δρχ.). Οι γνώσεις που αποκτήθηκαν από την κατασκευή του ήδη έχουν πουληθεί σε άλλες χώρες.

Γιατί ήταν απαραίτητο ένα τόσο δαπανηρό σχέδιο, και τι έχει πετύχει;

Καινούριο στη Θέση του Παλιού

Ο παλιότερος κύριος αγωγός ύδρευσης του Λονδίνου κατασκευάστηκε το 1838. Σαράντα χρόνια αργότερα, στις φτωχότερες περιοχές της πόλης, οι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μεταφέρουν το νερό με κουβάδες από τις κοινοτικές βάνες των δρόμων. «Το άνοιγμα της βάνας που γινόταν νωρίς το πρωί από τον άντρα ο οποίος είχε το κλειδί ήταν σπουδαίο γεγονός, . . . επειδή αφού έφευγε ο υπάλληλος με το κλειδί δεν μπορούσαν να πάρουν ούτε σταγόνα νερό ως το επόμενο πρωί», αφηγείται μια συγγραφέας.

Οι βικτωριανοί μηχανικοί έκαναν αριστοτεχνική εργασία όταν επέκτειναν αυτή την παροχή νερού στα σπίτια, τοποθετώντας σιδερένιους αγωγούς ύδρευσης και κατασκευάζοντας υπόγειες σήραγγες σε διάφορα βάθη κάτω από την επιφάνεια των δρόμων. Από τότε, όμως, η αύξηση του αριθμού των αυτοκινήτων, και κατ’ επέκταση του βάρους και των κραδασμών που προξενούν, σε συνδυασμό με τη μεγαλύτερη πίεση άντλησης η οποία χρειάζεται για να εξασφαλιστεί επαρκής παροχή νερού σε μεγάλες αποστάσεις—ως και 30 χιλιόμετρα σε μερικές περιπτώσεις—έχει ως αποτέλεσμα να σπάζουν οι κύριοι αγωγοί. Αυτό καταλήγει σε κυκλοφοριακό χάος όταν πρέπει να κλείσουν οι δρόμοι για να επιδιορθωθούν οι σωλήνες ύδρευσης. Υπολογίζεται ότι το 25 τοις εκατό του νερού που αντλείται από υδροταμιευτήρες στην Αγγλία χάνεται λόγω ατελειών στους αγωγούς παροχής νερού.

Επιπλέον, οι ανάγκες του Λονδίνου για νερό αυξήθηκαν θεαματικά τα περασμένα 150 χρόνια—από 330 εκατομμύρια λίτρα σε πάνω από 2 δισεκατομμύρια λίτρα κάθε μέρα. Τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, το πλύσιμο των αυτοκινήτων και το πότισμα των κήπων στη διάρκεια των καλοκαιριών που υπάρχει ξηρασία συντέλεσαν στην αύξηση των απαιτήσεων. Η ανάγκη για να βελτιωθεί η ύδρευση της πόλης έγινε επιτακτική. Αλλά τι μπορούσε να γίνει;

Μεγαλόπνοο Σχέδιο

Η αντικατάσταση των παλιών σωλήνων με τη μέθοδο της τοποθέτησης ισχυρότερων σωλήνων κάτω από το υπάρχον οδικό δίκτυο ήταν ακατόρθωτη. Τα έξοδα ήταν τόσο απλησίαστα όσο απαράδεκτη ήταν και η αναστάτωση για τους Λονδρέζους. Έτσι, πριν από δέκα χρόνια επινοήθηκε το σχέδιο Δακτυλιωτός Αγωγός της Εταιρίας Ύδρευσης Τάμεσης. Αυτό θα αύξανε πολύ τη δυνατότητα ύδρευσης του Λονδίνου. Το σχέδιο περιλαμβάνει έναν αγωγό, δηλαδή σήραγγα, νερού που έχει μήκος 80 χιλιόμετρα και πλάτος 2,5 μέτρα, είναι θαμμένος σε μέσο βάθος 40 μέτρα κάτω από την πόλη και έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει πάνω από 1 δισεκατομμύριο λίτρα νερό τη μέρα. Ένας τέτοιος δακτυλιωτός αγωγός θα επέτρεπε να υπάρχει αμφίδρομος έλεγχος της παροχής, καθιστώντας δυνατή σε οποιαδήποτε στιγμή τη διακοπή της λειτουργίας οποιουδήποτε τμήματος για επισκευή. Το νερό θα έπεφτε στη σήραγγα από μονάδες επεξεργασίας νερού και κατόπιν θα διοχετευόταν απευθείας στους υπάρχοντες τοπικούς κεντρικούς αγωγούς ύδρευσης, ή συλλεκτήριες δεξαμενές.

Γιατί έπρεπε να έχει τόσο βάθος η σήραγγα, η οποία είναι η μεγαλύτερη σε μήκος στη Βρετανία; Επειδή το υπέδαφος του Λονδίνου είναι κατατρυπημένο από 12 σιδηροδρομικά δίκτυα καθώς και από τις πολλές εγκαταστάσεις κοινής ωφελείας που υπάρχουν συνήθως· και η σήραγγα προφανώς έπρεπε να τα αποφύγει όλα αυτά. Όταν οι μηχανικοί συνάντησαν αναπάντεχα τα βαθιά θεμέλια ενός κτιρίου, τα οποία είχαν διαφύγει από την αρχική τοπογράφηση, τα έργα καθυστέρησαν πάνω από δέκα μήνες.

Η κατασκευή είχε προγραμματιστεί να γίνει σταδιακά. Δεν αναμένονταν μεγάλα προβλήματα στις εκσκαφές στο αργιλώδες έδαφος του Λονδίνου, αλλά η διάνοιξη της σήραγγας χρειάστηκε να σταματήσει πάνω από ένα χρόνο στην αρχική τοποθεσία, νότια του Τάμεση στην περιοχή Τούτιν Μπεκ. Εκεί οι εκσκαφείς μπήκαν σε ένα στρώμα άμμου που περιείχε νερό υπό υψηλή πίεση, το οποίο τελικά παγίδεψε το μηχάνημα της γεώτρησης. Για να λυθεί αυτή η δυσκολία, οι εργολάβοι αποφάσισαν να παγώσουν το έδαφος διοχετεύοντας στις τρύπες της γεώτρησης ένα διάλυμα θαλασσινού νερού θερμοκρασίας μείον 28 βαθμών Κελσίου. Ανοίγοντας ένα άλλο φρέαρ εκεί κοντά, μπόρεσαν να σκάψουν μέσα από το στρώμα του πάγου για να απελευθερώσουν το θαμμένο μηχάνημα και να συνεχίσουν τη γεώτρηση.

Εξαιτίας αυτής της εμπειρίας, οι μηχανικοί κατάλαβαν ότι ήταν ανάγκη να σχεδιάσουν ένα νέο σύστημα επένδυσης της σήραγγας με μπετόν. Επίσης έγινε φανερό ότι χρειαζόταν διαφορετικό μηχάνημα διάνοιξης σήραγγας για να τα καταφέρει στο τόσο ασταθές έδαφος. Η απάντηση ήταν ένα καναδικό μηχάνημα εξισορρόπησης της πίεσης του εδάφους. Αγόρασαν τρία, και, ως αποτέλεσμα, η ταχύτητα διάνοιξης διπλασιάστηκε φτάνοντας το 1,5 χιλιόμετρο το μήνα.

Κατασκευή Μέσω Κομπιούτερ

Οι παραδοσιακές τοπογραφήσεις με τη βοήθεια του θεοδόλιχου έγιναν από στέγες σπιτιών για να βρεθεί η γραμμή σκόπευσης για τις τοποθεσίες των φρεάτων, και τα αποτελέσματα στη συνέχεια ελέγχθηκαν ηλεκτρονικά. Αυτή η μέθοδος ήταν επαρκής στην αρχή, αλλά όταν άρχισε η διάνοιξη της σήραγγας, πώς θα μπορούσε να διασφαλιστεί η ακριβής ευθυγράμμιση κάτω από το έδαφος;

Εδώ, ανέλαβε η σύγχρονη τεχνολογία μέσω του Παγκόσμιου Συστήματος Εντοπισμού Θέσης (GPS). Αυτός ο εξοπλισμός τοπογράφησης αποτελείται από ένα δορυφορικό δέκτη ο οποίος έχει συντονιστεί σε ένα διαστημόπλοιο GPS που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη γη. Το μηχάνημα συγκρίνει σήματα από αρκετούς δορυφόρους που βρίσκονται σε τροχιά. Όταν ο κομπιούτερ συνδύασε αυτές τις μετρήσεις, επισημάνθηκαν οι θέσεις και των 21 φρεάτων και των 580 οπών της διαδρομής πάνω σε λεπτομερείς χάρτες της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας. Εξοπλισμένοι με αυτά τα στοιχεία, οι εκσκαφείς είχαν ακριβή καθοδήγηση.

Έλεγχος από Κομπιούτερ

Η κάλυψη των αναγκών έξι εκατομμυρίων πελατών δεν είναι καθόλου εύκολη εργασία. Οι απαιτήσεις μπορεί να διαφοροποιούνται όχι μόνο από εποχή σε εποχή αλλά και από μέρα σε μέρα. Συνεπώς, χρειάζεται 24ωρη παρακολούθηση για να διασφαλιστεί ότι πάντοτε διατηρείται σωστή πίεση και ποιότητα του νερού. Πώς είναι δυνατόν να επιτευχθεί αυτός ο ζωτικός συντονισμός; Μέσω ενός συστήματος ελέγχου από κομπιούτερ που στοίχισε 5 εκατομμύρια δολάρια (περ. 1,1 δισ. δρχ.).

Η αντλία του κάθε φρέατος ελέγχεται από τον δικό της κομπιούτερ, και το κόστος διατηρείται στο ελάχιστο με τη χρήση φτηνού, νυχτερινού ρεύματος. Οι κεντρικοί κομπιούτερ στο Χάμπτον, στα δυτικά του Λονδίνου, ρυθμίζουν όλο το δίκτυο. Οι κομπιούτερ παίρνουν στοιχεία από καλώδια οπτικών ινών τα οποία είναι στερεωμένα σε αγωγούς που υπάρχουν στα τοιχώματα της κάθε σήραγγας και τα μεταδίδουν σε οθόνες τηλεόρασης κλειστού κυκλώματος.

Η ποιότητα του νερού ελέγχεται κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα και κάθε μήνα. «Ο έλεγχος της ποιότητας του νερού περιλαμβάνει 60 υποχρεωτικούς ελέγχους για 120 ουσίες. Γίνονται αναλύσεις για να διαπιστωθεί η τυχόν ύπαρξη ουσιών όπως νιτρικά άλατα, ιχνοστοιχεία, παρασιτοκτόνα και άλλοι χημικοί διαλύτες», εξηγεί η εφημερίδα Δε Τάιμς (The Times). Αυτές οι μετρήσεις γίνονται τώρα αυτόματα και μεταδίδονται στους κεντρικούς κομπιούτερ για να ερμηνευτούν και να γίνουν οι απαραίτητες ενέργειες. Δοκιμαστές νερού επίσης κάνουν κατά καιρούς εκτιμήσεις της ποιότητας.

Σκέψεις για το Μέλλον

Αυτό το θαύμα της σύγχρονης μηχανικής ήδη παρέχει 583 εκατομμύρια λίτρα πόσιμο νερό κάθε μέρα σε έναν πληθυσμό που απλώνεται στα 1.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιοχής του ευρύτερου Λονδίνου. Όταν θα λειτουργεί πλήρως, θα καλύπτει περίπου το 50 τοις εκατό των σημερινών αναγκών, ελαφρώνοντας το βάρος άλλων πηγών ύδρευσης.

Ακόμη και αυτό δεν θα είναι αρκετό. Συνεπώς, τώρα γίνονται σχέδια για να επεκταθεί ο δακτυλιωτός αγωγός κατά 60 ακόμη χιλιόμετρα στις αρχές του επόμενου αιώνα. Πράγματι, μια ευφυής λύση σε ένα δύσκολο πρόβλημα!

[Διάγραμμα στη σελίδα 15]

Εγκάρσια τομή κάτω από το Λονδίνο, που δείχνει τον αγωγό ύδρευσης κάτω από άλλες σήραγγες

Ν

Νέοι αγωγοί και φρέατα ύδρευσης

Ποταμός Τάμεσης

Σήραγγες υπόγειου σιδηροδρόμου

Β

[Ευχαριστίες]

Based on photograph: Thames Water

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Μηχάνημα διάνοιξης σήραγγας για αγωγούς νερού

[Ευχαριστίες]

Photograph: Thames Water

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Εργασία κατασκευής αγωγού νερού

[Ευχαριστίες]

Photograph: Thames Water