Η Μάχη της Γαλλικής Αγίας Γραφής για Επιβίωση

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ

ΠΑΝΩ από εκατό εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο μιλούν τη γαλλική γλώσσα. Ακόμα και αν δεν είστε ένας από αυτούς, είναι συναρπαστικό να διαβάσετε τα σχετικά με τη μάχη της γαλλικής Αγίας Γραφής για επιβίωση, εν μέρει λόγω της σχέσης που έχει με τη θρησκευτική ελευθερία. Στο διάβα των αιώνων, πολλές γαλλικές Άγιες Γραφές είχαν τραγική κατάληξη στα χέρια εχθρών και ψεύτικων φίλων. Παρά τις απειλητικές περιστάσεις, μεταφραστές και τυπογράφοι διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να κερδίσουν τη μάχη.

Στη διάρκεια του 12ου αιώνα, τμήματα της Αγίας Γραφής υπήρχαν μεταφρασμένα στην καθομιλουμένη αρκετών γλωσσών, περιλαμβανομένης και της γαλλικής. Διάφορες αιρετικές ομάδες, όπως τις θεωρούσε η Καθολική Εκκλησία, ενθάρρυναν τη χρήση τους. Αλλά χρειάστηκε να φτάσει ο 19ος αιώνας για να αρχίσει η Αγία Γραφή να διανέμεται ευρέως στη γαλλική γλώσσα. Η παρέλευση τόσο πολλών αιώνων αποκαλύπτει τις επικίνδυνες δοκιμασίες από τις οποίες πέρασε η γαλλική Αγία Γραφή για να έρθει στο φως.

Ένα από τα πρώτα βιβλία στη γαλλική ήταν κάποιο λεξικό της Αγίας Γραφής το οποίο εκδόθηκε γύρω στο 900 Κ.Χ. Ήταν σχεδιασμένο ώστε να βοηθάει τους αναγνώστες να κατανοούν την Αγία Γραφή στη λατινική γλώσσα, τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε η Καθολική Εκκλησία. Τότε, όμως, η λατινική δεν μιλιόταν πλέον από τον κοινό λαό, ο οποίος χρησιμοποιούσε αρκετές διαλέκτους. Έτσι ο λαός στερήθηκε την πρόσβαση στο Λόγο του Θεού. Αυτή παρέμεινε αποκλειστικό προνόμιο του λατινομαθούς κλήρου, ο οποίος μπορούσε να τον διαβάσει.

Το 842 Κ.Χ., εμφανίστηκε το πρώτο επίσημο κρατικό έγγραφο στη γαλλική. Αυτό αποτέλεσε μια έμμεση αναγνώριση του γεγονότος ότι η πλειονότητα των ανθρώπων δεν μιλούσε πλέον τη λατινική. Γύρω στο 880 Κ.Χ. άρχισαν να εμφανίζονται στη Γαλλία θρησκευτικά ποιήματα στην καθομιλουμένη. Ωστόσο, οι μεταφράσεις της Αγίας Γραφής δεν εκδόθηκαν παρά μόνο δύο αιώνες αργότερα. Ανάμεσα στις παλαιότερες ήταν οι νορμανδογαλλικές μεταφράσεις τμημάτων της Αγίας Γραφής, οι οποίες παρουσιάστηκαν στις αρχές του 12ου αιώνα.

Η Μάχη Αρχίζει για τα Καλά

Ο Πέτρος Βάλντο, ένας έμπορος του 12ου αιώνα από τη Λυών της Κεντρικής Γαλλίας, έκανε την πρώτη ουσιαστική προσπάθεια για να γίνουν οι Άγιες Γραφές διαθέσιμες στο γαλλικό λαό σε ευκολοδιάβαστη μορφή. Ο Βάλντο παρήγγειλε τη μετάφραση τμημάτων της Αγίας Γραφής στην προβηγκιανή, μια διάλεκτο που μιλιόταν στη νοτιοανατολική Γαλλία. Το 1179, στην Τρίτη Σύνοδο του Λατερανού, παρουσίασε αυτή τη μετάφραση των τμημάτων της Αγίας Γραφής στον Πάπα Αλέξανδρο Γ΄.

Αργότερα, η εκκλησία καταδίκασε τον Βάλντο και τους οπαδούς του ως αιρετικούς, και διάφοροι μοναχοί έκαψαν τις μεταφράσεις που είχε παραγγείλει. Από τότε και έπειτα, η εκκλησία αντιστεκόταν σε κάθε προσπάθεια που γινόταν για να δοθεί ο Λόγος του Θεού στα χέρια του κοινού λαού.

Η εκκλησία έδειξε καθαρά ποια ήταν η στρατηγική της το 1211 καίγοντας Άγιες Γραφές στην πόλη Μετς της ανατολικής Γαλλίας. Το 1229 η Σύνοδος της Τουλούζης απαγόρευσε ρητά να χρησιμοποιούν οι λαϊκοί Άγιες Γραφές στην καθομιλουμένη οποιασδήποτε γλώσσας. Το 1234 ακολούθησε η Σύνοδος της Ταραγόνας, στην Ισπανία, η οποία απαγόρευσε σε όλους, ακόμα και στους κληρικούς, να έχουν στην κατοχή τους Άγιες Γραφές σε οποιαδήποτε ρωμανική γλώσσα (γλώσσα που προερχόταν από τη λατινική).

Παρά την ανελέητη αυτή εναντίωση, η πρώτη ολοκληρωμένη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη γαλλική εμφανίστηκε στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. Αυτή η Γραφή, η οποία μεταφράστηκε ανώνυμα, κυκλοφόρησε μόνο σε λίγα αντίτυπα. Τότε καμιά μορφή της Αγίας Γραφής δεν ήταν διαθέσιμη στον κοινό λαό. Τα αντίγραφα γίνονταν με το χέρι. Η υψηλή τιμή και η περιορισμένη διαθεσιμότητα περιόριζαν την κατοχή της Αγίας Γραφής σχεδόν αποκλειστικά στην τάξη των ευγενών και στον κλήρο.

Κινητοποιήσεις Υπέρ της Αγίας Γραφής

Με την εφεύρεση του πιεστηρίου και των κινητών τυπογραφικών στοιχείων από τον Ιωάννη Γουτεμβέργιο γύρω στο 1450, η Γαλλία επηρεάστηκε από την τυπογραφική επανάσταση στην Ευρώπη. Τρεις γαλλικές πόλεις—το Παρίσι, η Λυών και η Ρουέν—έγιναν σημαντικά τυπογραφικά κέντρα, προπύργια υπέρ της Αγίας Γραφής.a

Μέχρι αυτή τη φάση του αγώνα, οι γαλλικές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής βασίζονταν στη λατινική Βουλγάτα. Το λατινικό κείμενο είχε στιγματιστεί από πολλά λάθη έπειτα από χίλια χρόνια επανειλημμένων αντιγραφών, αλλά η εκκλησία επέμενε στη χρήση της Βουλγάτας. Ωστόσο, ο Γάλλος Καθολικός Ζακ Λεφέβρ ντ’ Ετάπλ αποφάσισε να κάνει την Αγία Γραφή προσιτή στο λαό. Το 1530 μετέφρασε τη Βουλγάτα στη γαλλική, και διόρθωσε μερικά από τα λάθη της προστρέχοντας στα εβραϊκά και στα ελληνικά χειρόγραφα που πρόσφατα είχαν γίνει διαθέσιμα. Επίσης αφαίρεσε τις περίπλοκες δογματικές εξηγήσεις τις οποίες η εκκλησία είχε προσθέσει στο κείμενο.

Η μετάφραση του Λεφέβρ σύντομα έγινε στόχος επίθεσης. Μερικές Γραφές χρειάστηκε να τυπωθούν έξω από τη Γαλλία. Αυτές συμπεριλήφθηκαν στον κατάλογο των απαγορευμένων από την εκκλησία βιβλίων. Για κάποιο διάστημα, ο Λεφέβρ αναγκάστηκε να ζητήσει καταφύγιο στο Στρασβούργο, το οποίο τότε αποτελούσε ελεύθερη αυτοκρατορική πόλη στα ανατολικά της Γαλλίας. Παρ’ όλα αυτά, η μετάφρασή του στέφθηκε με επιτυχία.

Η πρώτη γαλλική μετάφραση της Αγίας Γραφής που βασιζόταν στα κείμενα των πρωτότυπων γλωσσών εκδόθηκε το 1535. Μεταφραστής ήταν ο Γάλλος Προτεστάντης Πιέρ-Ρομπέρ Ολιβετάν, ξάδελφος του Μεταρρυθμιστή Ιωάννη Καλβίνου. Εξαιτίας της εναντίωσης της εκκλησίας, αυτή η μετάφραση δεν μπόρεσε να τυπωθεί στη Γαλλία και γι’ αυτό τυπώθηκε στο Νεσατέλ της Ελβετίας, μια καινούρια Προτεσταντική κοινότητα. Η γαλλική μετάφραση της Αγίας Γραφής από τον Ολιβετάν χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο για πολλές μεταγενέστερες αναθεωρήσεις και μεταφράσεις της Αγίας Γραφής σε άλλες γλώσσες.

Επικίνδυνη Μάχη

Στη Γαλλία, μερικοί θαρραλέοι τυπογράφοι, όπως ο Ετιέν Ντολέ το 1546, κάηκαν στην πυρά επειδή τύπωναν την Αγία Γραφή. Το 1546, η Σύνοδος του Τριδέντου επαναβεβαίωσε την «αυθεντικότητα» της Βουλγάτας, παρά τα λάθη της, και από τότε και έπειτα η εκκλησία πήρε μια πολύ σταθερή στάση εναντίων των μεταφράσεων στην καθομιλουμένη. Το 1612 η ισπανική Ιερά Εξέταση ξεκίνησε μια βίαιη εκστρατεία για να εξαφανίσει τις Άγιες Γραφές στην καθομιλουμένη.

Σε μερικές περιπτώσεις, ο διωγμός οδήγησε σε έξυπνες καινοτομίες. Κυκλοφόρησαν Γραφές «σινιόν», οι οποίες ήταν τόσο μικρές ώστε μπορούσαν να τις κρύψουν στον κότσο μιας γυναίκας. Και το 1754, τυπώθηκαν αποσπάσματα από τις Εβραϊκές και τις Ελληνικές Γραφές σε ένα βιβλίο που είχε διαστάσεις μόνο 3 επί 5 εκατοστά.

Αντεπιθέσεις

Με τον καιρό, όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Αφού η Αγία Γραφή υπέμεινε επί αιώνες άγριες επιθέσεις, ευνοήθηκε από ορισμένα αποφασιστικά χτυπήματα. Οι καινούριες ιδέες και η ελευθερία λατρείας, η οποία δόθηκε μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ήταν καίρια πλήγματα κατά της εκκλησιαστικής εναντίωσης. Έτσι, το 1803, τυπώθηκε στη Γαλλία μια Προτεσταντική Καινή Διαθήκη, η πρώτη σε διάστημα 125 ετών!

Βοήθεια επίσης δόθηκε από τις Βιβλικές εταιρίες. Το 1792, ιδρύθηκε στο Λονδίνο της Αγγλίας η Γαλλική Βιβλική Εταιρία με σκοπό «να εξασφαλίσει, στο βαθμό που ήταν δυνατόν, γαλλικές Γραφές για τους Γάλλους οι οποίοι δεν έχουν αυτό το θεϊκό θησαυρό σε κατανοητή γλώσσα». Και άλλες Βιβλικές εταιρίες μπήκαν στη μάχη. Ο στόχος που είχαν να παραγάγουν και να διανείμουν την Αγία Γραφή στη γαλλική γλώσσα στέφθηκε με επιτυχία.

Η Χαριστική Βολή

Η Καθολική Εκκλησία αρνήθηκε να αλλάξει την τακτική της έστω και στο ελάχιστο, αλλά διεξήγε μια χαμένη μάχη. Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, οι πάπες εξέδωσαν μια σειρά διαταγμάτων με τα οποία εναντιώνονταν ανελέητα στις Άγιες Γραφές στην καθομιλουμένη. Μέχρι και το 1897, ο Πάπας Λέων ΙΓ΄ επαναβεβαίωσε ότι «όλες οι μεταφράσεις των Αγίων Βιβλίων οι οποίες έχουν γίνει από οποιονδήποτε μη Καθολικό συγγραφέα και σε οποιαδήποτε κοινή γλώσσα απαγορεύονται, ιδιαίτερα εκείνες που εκδόθηκαν από Βιβλικές εταιρίες, οι οποίες έχουν καταδικαστεί από τον Ποντίφηκα της Ρώμης σε διάφορες περιπτώσεις».

Ωστόσο, λόγω της διαθεσιμότητας των φτηνών Προτεσταντικών Αγίων Γραφών που εκδόθηκαν από τις Βιβλικές εταιρίες, η Καθολική Εκκλησία επέτρεψε σε Καθολικούς λογίους να μεταφράσουν την Αγία Γραφή στη γαλλική. Η μετάφραση του Ογκουστάν Κραμπό, η οποία εκδόθηκε αρχικά σε εφτά τόμους (1894-1904) και κατόπιν σε έναν τόμο (1904), ήταν η πρώτη Καθολική μετάφραση στη γαλλική η οποία βασιζόταν στα πρωτότυπα κείμενα. Αξιόλογες ήταν οι πολλές λόγιες υποσημειώσεις και το γεγονός ότι ο Κραμπό χρησιμοποίησε εκτεταμένα το Ζεοβά, τη γαλλική μορφή του ονόματος του Θεού.

Κάνοντας στροφή 180 μοιρών, το Βατικανό, στην εγκύκλιο Ντιβίνο Αφλάντε Σπίριτου (Divino Afflante Spiritu) που εξέδωσε το 1943, έθεσε τους κανόνες για τη μετάφραση της Αγίας Γραφής στην καθομιλουμένη διαφόρων γλωσσών. Από τότε έχουν τυπωθεί πολλές Καθολικές μεταφράσεις, περιλαμβανομένης της δημοφιλούς Βίβλου της Ιερουσαλήμ (Jerusalem Bible), η οποία αρχικά εκδόθηκε στη γαλλική και αργότερα μεταφράστηκε σε αρκετές άλλες γλώσσες, περιλαμβανομένης της αγγλικής.

Μια Αγία Γραφή η οποία έχει βοηθήσει το γαλλόφωνο πληθυσμό σε όλο τον κόσμο είναι η γαλλική έκδοση της Μετάφρασης Νέου Κόσμου. Εκδόθηκε για πρώτη φορά σε πλήρη μορφή το 1974 και αναθεωρήθηκε το 1995. Στις πολλές γλώσσες που έχει μεταφραστεί μέχρι τώρα, η Μετάφραση Νέου Κόσμου δίνει τιμή σε Εκείνον που ενέπνευσε τη συγγραφή της Αγίας Γραφής αποκαθιστώντας το όνομά του, Ιεχωβά, στις Εβραϊκές Γραφές και, όπου είναι κατάλληλο, στις Ελληνικές Γραφές. Μέχρι σήμερα, έχουν τυπωθεί πάνω από πέντε εκατομμύρια αντίτυπα της γαλλικής έκδοσης. Αναμφίβολα, η Αγία Γραφή κέρδισε τη μάχη της για επιβίωση στη γαλλική γλώσσα.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Η Αγία Γραφή του Λεφέβρ ντ’ Ετάπλ, 1530

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Η Αγία Γραφή του Ολιβετάν, 1535

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ένα σπάνιο δείγμα της «Αγίας Γραφής του 13ου Αιώνα»

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 17]

Άγιες Γραφές: Bibliothèque Nationale de France