Μελέτες για τη Θεόπνευστη Γραφή και το Ιστορικό Της

Μελέτη Αριθμός 9—Η Αρχαιολογία και το Θεόπνευστο Υπόμνημα

Μελέτη αρχαιολογικών ανακαλύψεων και αρχαίων υπομνημάτων της κοσμικής ιστορίας που επιβεβαιώνουν το Βιβλικό υπόμνημα.

1. Τι εννοούμε με τους όρους (α) Βιβλική αρχαιολογία; (β) πλαστουργήματα;

ΒΙΒΛΙΚΗ αρχαιολογία είναι η μελέτη λαών και γεγονότων των Βιβλικών χρόνων, μέσω συγγραμμάτων, σκευών, κτισμάτων και άλλων υπολειμμάτων που ανακαλύπτονται μέσα στη γη. Η έρευνα για αρχαία υπολείμματα ή πλαστουργήματα σε αρχαίες Βιβλικές τοποθεσίες έχει απαιτήσει εκτενείς εξερευνήσεις, καθώς και τη μετακίνηση εκατομμυρίων τόνων χώματος. Όταν λέμε πλαστούργημα αναφερόμαστε σε οποιοδήποτε αντικείμενο φανερώνει ότι έχει τύχει ανθρώπινης επεξεργασίας και δίνει κάποιο στοιχείο για τη δραστηριότητα και τη ζωή του ανθρώπου. Τα πλαστουργήματα μπορεί να περιλαμβάνουν αγγεία, ερείπια κτισμάτων, πήλινες πλάκες, επιγραφές, έγγραφα, μνημεία και χρονικά γραμμένα πάνω σε πέτρα.

2. Τι αξία έχει η Βιβλική αρχαιολογία;

² Στις αρχές του 20ού αιώνα, η αρχαιολογία είχε ήδη εξελιχθεί και είχε γίνει τομέας προσεκτικής έρευνας· μάλιστα μεγάλα πανεπιστήμια και μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής χρηματοδοτούσαν αποστολές στις Βιβλικές χώρες. Ως αποτέλεσμα, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει πλούτο πληροφοριών οι οποίες ρίχνουν φως στις συνθήκες που επικρατούσαν κατά τους Βιβλικούς χρόνους. Σε μερικές περιπτώσεις, τα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν καταδείξει την αυθεντικότητα της Αγίας Γραφής, δείχνοντας την ακρίβειά της ακόμη και στην παραμικρή λεπτομέρεια.

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΒΡΑΪΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ

3. Ποια αρχαία ερείπια και υπομνήματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ζιγκουράτ στην αρχαία Βαβυλώνα;

³ Ο Πύργος της Βαβέλ. Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ο Πύργος της Βαβέλ ήταν ένα τεράστιο οικοδομικό έργο. (Γέν. 11:1-9) Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι, ανάμεσα στα ερείπια της αρχαίας Βαβυλώνας και των γύρω περιοχών, οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει τις τοποθεσίες στις οποίες βρίσκονταν διάφορα ζιγκουράτ, πυραμιδόσχημοι βαθμιδωτοί ναοί-πύργοι, στους οποίους περιλαμβάνεται και ο ερειπωμένος ναός του Ετεμενανκί, ο οποίος βρισκόταν μέσα από τα τείχη της Βαβυλώνας. Αρχαία υπομνήματα σχετικά με τέτοιους ναούς συχνά περιέχουν τα λόγια: «Η κορυφή του θα φτάνει στους ουρανούς». Λέγεται ότι ο Βασιλιάς Ναβουχοδονόσορ είπε: «Ανήγειρα τον Πύργο με τις βαθμίδες στο Ετεμενανκί τόσο ώστε η κορυφή του ανταγωνιζόταν τους ουρανούς». Ένα κομμάτι επιγραφής αφηγείται την πτώση ενός τέτοιου ζιγκουράτ με τα εξής λόγια: «Η οικοδόμηση αυτού του ναού εξόργισε τους θεούς. Μέσα σε μια νύχτα, αυτοί γκρέμισαν ό,τι είχε κτιστεί. Τους σκόρπισαν μακριά και έκαναν παράξενη την ομιλία τους. Την πρόοδο την εμπόδισαν».a

4. Ποιες αρχαιολογικές ανακαλύψεις έγιναν στην πηγή Γιών, και ποια σχέση μπορεί να έχουν αυτές με το Βιβλικό υπόμνημα;

⁴ Οι Σήραγγες Μεταφοράς Νερού, στην Πηγή Γιών. Το 1867 στην περιοχή της Ιερουσαλήμ, ο Τσαρλς Γουόρεν ανακάλυψε έναν αγωγό νερού που ξεκινούσε από την πηγή Γιών και κατέληγε μέσα στο λόφο, απ’ όπου ένα φρεάτιο οδηγούσε επάνω, στην Πόλη του Δαβίδ. Προφανώς, αυτή ήταν η δίοδος μέσω της οποίας εισχώρησαν αρχικά στην πόλη οι άντρες του Δαβίδ. (2 Σαμ. 5:6-10) Ο καθαρισμός ολόκληρου του συστήματος των σηράγγων οι οποίες ξεκινούν από την πηγή Γιών έγινε στη διάρκεια των ετών 1909-1911. Μια τεράστια σήραγγα, με μέσο ύψος 1,8 μέτρα και μήκος 533 μέτρα είχε λαξευτεί μέσα σε συμπαγή βράχο. Οδηγούσε από την πηγή Γιών στην Κολυμβήθρα του Σιλωάμ, η οποία βρισκόταν στην κοιλάδα των Τυροποιών (μέσα στην πόλη), και είναι προφανώς η σήραγγα που κατασκεύασε ο Εζεκίας. Στο τοίχωμα αυτής της στενής σήραγγας βρέθηκε μια επιγραφή σε αρχαία εβραϊκή γραφή. Αυτή λέει εν μέρει: «Και αυτός ήταν ο τρόπος με τον οποίον ανοίχτηκε:—Ενώ [ . . .] (έσκαβαν) ακόμη [ . . .] με τις αξίν(ες), κάθε άντρας προς την πλευρά του συντρόφου του, κι ενώ απέμεναν ακόμη να σκαφτούν τρεις πήχεις, [ακούστηκε] η φωνή ενός άντρα που φώναζε το σύντροφό του, γιατί υπήρχε μια παρεμβολή βράχου στα δεξιά [και στα αριστερά]. Και όταν ανοίχτηκε η σήραγγα, οι λατόμοι έσκαψαν (το βράχο), ο κάθε άντρας προς το σύντροφό του, η μια αξίνα αντίθετα προς την άλλη· και το νερό ξεχύθηκε από την πηγή προς τη δεξαμενή σε μήκος 1.200 πηχών, και το ύψος του βράχου πάνω από τα κεφάλια των λατόμων ήταν 100 πήχεις». Τι αξιοθαύμαστο επίτευγμα μηχανικής για εκείνη την εποχή!b—2 Βασ. 20:20· 2 Χρον. 32:30.

5. Ποια αρχαιολογικά ευρήματα στο Καρνάκ επιβεβαιώνουν την εισβολή του Σισάκ, καθώς και ορισμένα Βιβλικά τοπωνύμια;

⁵ Το Ανάγλυφο της Νίκης του Σισάκ. Ο Σισάκ, βασιλιάς της Αιγύπτου, αναφέρεται 7 φορές στην Αγία Γραφή. Επειδή ο Βασιλιάς Ροβοάμ εγκατέλειψε το νόμο του Ιεχωβά, ο Ιεχωβά επέτρεψε στον Σισάκ να εισβάλει στον Ιούδα το 993 Π.Κ.Χ., αλλά δεν τον άφησε να τον ερημώσει εντελώς. (1 Βασ. 14:25-28· 2 Χρον. 12:1-12) Μέχρι πρόσφατα, φαινόταν ότι το Βιβλικό υπόμνημα ήταν το μοναδικό που ανέφερε αυτή την εισβολή. Κατόπιν, όμως, ήρθε στο φως μια μεγάλη επιγραφή του Φαραώ τον οποίον η Αγία Γραφή αποκαλεί Σισάκ (Σεσόνκ Α΄). Επρόκειτο για ένα εντυπωσιακό ανάγλυφο με ιερογλυφικά και εικόνες στο νότιο τοίχο ενός τεράστιου αιγυπτιακού ναού στο Καρνάκ (στις αρχαίες Θήβες). Σ’ αυτό το γιγάντιο ανάγλυφο απεικονίζεται ο θεός των Αιγυπτίων, Άμμων, να κρατάει στο δεξί του χέρι ένα σπαθί όμοιο με δρεπάνι. Φέρνει στον Φαραώ Σισάκ 156 Παλαιστίνιους αιχμαλώτους που φορούν χειροπέδες και είναι δεμένοι με σκοινιά τα οποία καταλήγουν στο αριστερό χέρι του θεού. Κάθε αιχμάλωτος αντιπροσωπεύει μια πόλη ή ένα χωριό, όπως δείχνουν τα ονόματα που είναι γραμμένα με ιερογλυφικά. Ανάμεσα στα ονόματα που μπορεί ακόμη και σήμερα να διαβάσει και να αναγνωρίσει κανείς είναι τα ακόλουθα: Ραββίθ (Ιησ. Ναυή 19:20)· Θαανάχ, Βαίθ-σαν και Μεγιδδώ (Ιησ. Ναυή 17:11)· Σουνήμ (Ιησ. Ναυή 19:18)· Ρεώβ (Ιησ. Ναυή 19:28)· Αφεραΐμ (Ιησ. Ναυή 19:19)· Γαβαών (Ιησ. Ναυή 18:25)· Βαιθ-ωρών (Ιησ. Ναυή 21:22)· Αιαλών (Ιησ. Ναυή 21:24)· Σωχώ (Ιησ. Ναυή 15:35)· και Αράδ (Ιησ. Ναυή 12:14). Αυτή η επιγραφή αναφέρει και τον «Αγρό του Άβραμ», κι αυτή είναι η αρχαιότερη αναφορά του Αβραάμ σε αιγυπτιακά κείμενα.c

6, 7. Ποια είναι η ιστορία της Μωαβιτικής Λίθου, και ποιες πληροφορίες δίνει αυτή σχετικά με τον πόλεμο ανάμεσα στον Ισραήλ και στον Μωάβ;

⁶ Η Μωαβιτική Λίθος. Το 1868, ο Γερμανός ιεραπόστολος Φ. Α. Κλάιν έκανε μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη—μια αρχαία επιγραφή—στο Ντιμπάν (Δαιβών). Αυτή η επιγραφή έγινε γνωστή ως η Μωαβιτική Λίθος. Έγινε ένα αποτύπωμα του κειμένου της, αλλά την πέτρα την έσπασαν οι Βεδουίνοι, προτού μπορέσει κανείς να την πάρει. Εντούτοις, τα περισσότερα από τα κομμάτια βρέθηκαν, και η πέτρα φυλάσσεται τώρα στο Λούβρο του Παρισιού, ενώ υπάρχει κι ένα αντίγραφό της στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Αρχικά είχε στηθεί στη Δαιβών του Μωάβ, και περιέχει την εκδοχή του ίδιου του Βασιλιά Μησά για την εξέγερσή του εναντίον του Ισραήλ. (2 Βασ. 1:1· 3:4, 5) Λέει εν μέρει: «Εγώ (είμαι) ο Μησά, γιος του Χεμώς-[ . . .], βασιλιάς του Μωάβ, ο Δαιβωνίτης . . . Όσο για τον Αμρί, το βασιλιά του Ισραήλ, αυτός ταπείνωνε τον Μωάβ επί πολλά έτη (κατά γράμμα, πολλές μέρες), γιατί ο Χεμώς [ο θεός του Μωάβ] ήταν θυμωμένος με τη χώρα του. Και ο γιος του τον μιμήθηκε και είπε κι αυτός: ‘Θα ταπεινώσω τον Μωάβ’. Στις μέρες μου (τα) είπε (αυτά), αλλά εγώ θριάμβευσα εναντίον του και εναντίον του οίκου του, ενώ ο Ισραήλ αφανίστηκε για πάντα! . . . Και ο Χεμώς μού είπε: ‘Πήγαινε, πάρε τη Νεβώ από τον Ισραήλ!’ Έτσι πήγα τη νύχτα και πολέμησα εναντίον της από τη χαραυγή ως το μεσημέρι, και την κατέλαβα και τους θανάτωσα όλους . . . Και πήρα από εκεί τα [σκεύη] του Γιαχβέ, και τα έσυρα ενώπιον του Χεμώς».d Παρατηρήστε την αναφορά του θείου ονόματος στην τελευταία πρόταση. Αυτό μπορείτε να το δείτε στη συνοδευτική εικόνα της Μωαβιτικής Λίθου. Εμφανίζεται με τη μορφή του Τετραγράμματου, στα δεξιά της επιγραφής, στη 18η σειρά.

⁷ Η Μωαβιτική Λίθος αναφέρει, επίσης, τις ακόλουθες Βιβλικές τοποθεσίες: Αταρώθ και Νεβώ (Αριθ. 32:34, 38)· Αρνών, Αροήρ, Μεδεβά και Δαιβών (Ιησ. Ναυή 13:9)· Βαμώθ-βαάλ, Βαιθ-βάαλ-μεών, Ιασσά και Κιριαθαΐμ (Ιησ. Ναυή 13:17-19)· Βοσόρ (Ιησ. Ναυή 20:8)· Οροναΐμ (Ησ. 15:5)· καθώς και Βαιθ-δεβλαθαΐμ και Κεριώθ (Ιερ. 48:22, 24). Μ’ αυτόν τον τρόπο υποστηρίζει την ιστορικότητα αυτών των τοποθεσιών.

8. Τι καταγράφει η Αγία Γραφή σχετικά με τον Σενναχειρείμ, και τι έχουν αποκαλύψει οι ανασκαφές στο παλάτι του;

⁸ Το Πρίσμα του Βασιλιά Σενναχειρείμ. Η Αγία Γραφή καταγράφει με αξιοσημείωτη λεπτομέρεια την εισβολή των Ασσυρίων υπό τον Βασιλιά Σενναχειρείμ το έτος 732 Π.Κ.Χ. (2 Βασ. 18:13–19:37· 2 Χρον. 32:1-22· Ησ. 36:1–37:38) Τα έτη 1847-1851 ο Άγγλος αρχαιολόγος Ο. Χ. Λέγιαρντ έκανε ανασκαφές κι έφερε στο φως τα ερείπια του μεγάλου παλατιού του Σενναχειρείμ στη Νινευή, στην περιοχή της αρχαίας Ασσυρίας. Διαπιστώθηκε ότι το παλάτι είχε περίπου 70 δωμάτια και πάνω από 3.000 μέτρα τοίχο επενδυμένο με σκαλιστές πλάκες. Οι ετήσιες εκθέσεις των γεγονότων, δηλαδή τα χρονικά, του Σενναχειρείμ καταγράφονταν σε πήλινους κυλίνδρους, ή αλλιώς πρίσματα. Η τελική έκδοση αυτών των χρονικών, που συντάχθηκε προφανώς λίγο πριν από το θάνατό του, εμφανίζεται στον κύλινδρο που είναι γνωστός ως Πρίσμα του Τέιλορ και φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά το Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σικάγου έχει ένα ακόμη καλύτερο αντίτυπο σ’ ένα πρίσμα που ανακαλύφθηκε κοντά στην τοποθεσία της αρχαίας Νινευή, πρωτεύουσας της Ασσυριακής Αυτοκρατορίας.

9. Τι καταγράφει ο Σενναχειρείμ που συμφωνεί με τη Βιβλική αφήγηση, αλλά τι δεν αναφέρει, και γιατί;

⁹ Σ’ αυτά τα τελευταία χρονικά, ο Σενναχειρείμ δίνει τη δική του αλαζονική εκδοχή για την εισβολή του στον Ιούδα: «Όσο για τον Εζεκία τον Ιουδαίο, ο οποίος δεν υποτάχθηκε στο ζυγό μου, 46 από τις ισχυρές του πόλεις, τα περιτειχισμένα φρούρια και τα αναρίθμητα μικρά χωριά που βρίσκονται στα περίχωρά τους τα πολιόρκησα και (τα) κατέλαβα, χρησιμοποιώντας καλοπατημένες (χωμάτινες) ράμπες και πολιορκητικούς κριούς που (έτσι) μεταφέρθηκαν κοντά (στα τείχη) (σε συνδυασμό με) επίθεση πεζικού, (χρησιμοποιώντας) φρεάτια, ρήγματα, καθώς και άλλα υπονομευτικά έργα. Πήρα (από εκεί) 200.150 ανθρώπους, νέους και γέρους, άντρες και γυναίκες, άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια, καμήλες, αναρίθμητα μεγάλα και μικρά βοοειδή, και (τα) θεώρησα λάφυρα. Τον ίδιο [τον Εζεκία] τον φυλάκισα στην Ιερουσαλήμ, στη βασιλική του κατοικία, όπως ένα πουλί μέσα στο κλουβί. . . . Τις πόλεις του, τις οποίες είχα λεηλατήσει, τις πήρα από τη χώρα του και τις έδωσα στον Μιτιντί, βασιλιά της Ασώτου, στον Παδί, βασιλιά της Ακκαρών, και στον Σιλιβέλ, βασιλιά της Γάζας. . . . Ο ίδιος ο Εζεκίας . . . με έστειλε αργότερα στη Νινευή, τη βασιλική μου πόλη, μαζί με 30 τάλαντα χρυσό, 800 τάλαντα ασήμι, πολύτιμους λίθους, αντιμόνιο, μεγάλα κομμάτια κόκκινους λίθους, κλίνες με (ενθετική διακόσμηση από) ελεφαντόδοντο, καρέκλες-νιμεντού με (ενθετική διακόσμηση από) ελεφαντόδοντο, τομάρια ελεφάντων, έβενο, ξύλο πύξου (και) κάθε είδους πολύτιμους θησαυρούς, τις (ίδιες του) τις κόρες, τις παλλακίδες και τους μουσικούς, άντρες και γυναίκες. Για να παραδώσει το φόρο υποτέλειας και να υποκλιθεί ως δούλος, έστειλε τον (προσωπικό) του αγγελιοφόρο».e Σχετικά μ’ αυτόν το φόρο υποτέλειας που επέβαλε ο Σενναχειρείμ στον Εζεκία, η Αγία Γραφή επιβεβαιώνει τα 30 τάλαντα χρυσό, αλλά αναφέρει μόνο 300 τάλαντα ασήμι. Επιπλέον, δείχνει ότι αυτό συνέβη προτού απειλήσει ο Σενναχειρείμ την Ιερουσαλήμ με πολιορκία. Στη διαστρεβλωμένη έκθεση που κάνει ο Σενναχειρείμ σχετικά με την ασσυριακή ιστορία, παραλείπει εσκεμμένα να αναφέρει τη συντριπτική ήττα που υπέστη στον Ιούδα, όταν μέσα σε μια νύχτα ένας άγγελος του Ιεχωβά θανάτωσε 185.000 στρατιώτες του, αναγκάζοντάς τον έτσι να επιστρέψει ταπεινωμένος στη Νινευή. Ωστόσο, αυτό το γεμάτο κομπασμούς γραπτό υπόμνημα στο Πρίσμα του Σενναχειρείμ δείχνει ότι ο Ιούδας υπέστη μια τεράστια εισβολή, προτού εκδιωχθούν οι Ασσύριοι από τον Ιεχωβά, αφού πρώτα απείλησαν την Ιερουσαλήμ.—2 Βασ. 18:14· 19:35, 36.

10, 11. (α) Τι είναι οι Επιστολές της Λαχείς, και τι φανερώνουν; (β) Πώς υποστηρίζουν τα συγγράμματα του Ιερεμία;

¹⁰ Οι Επιστολές της Λαχείς. Η φημισμένη οχυρωμένη πόλη Λαχείς αναφέρεται πάνω από 20 φορές στην Αγία Γραφή. Βρισκόταν 44 χιλιόμετρα δυτικά-νοτιοδυτικά της Ιερουσαλήμ. Στα ερείπιά της έχουν γίνει εκτενείς ανασκαφές. Το 1935, μέσα σ’ ένα φυλάκιο της διπλής πύλης, βρέθηκαν 18 όστρακα, δηλαδή κεραμικά κομμάτια πάνω στα οποία υπήρχε χαραγμένο κείμενο (άλλα 3 βρέθηκαν το 1938). Τελικά διαπιστώθηκε ότι επρόκειτο για μερικές επιστολές γραμμένες με αρχαίους εβραϊκούς χαρακτήρες. Αυτή η συλλογή με τα 21 όστρακα είναι τώρα γνωστή ως Επιστολές της Λαχείς. Η Λαχείς ήταν ένα από τα τελευταία οχυρά του Ιούδα που αντιστάθηκαν στον Ναβουχοδονόσορα, το οποίο καταστράφηκε κι έγινε σωρός από καμένα ερείπια στη διάρκεια των ετών 609-607 Π.Κ.Χ. Οι επιστολές φανερώνουν πόσο επείγουσα ήταν η κατάσταση τότε. Φαίνεται ότι πρόκειται για επιστολές τις οποίες έγραψαν κάποιες προφυλακές, που είχαν απομείνει από τον ιουδαϊκό στρατό, προς τον Γιαός, στρατιωτικό διοικητή στη Λαχείς. Μια απ’ αυτές (αριθμός IV) λέει εν μέρει: «Είθε ο ΓΧΒΧ [Τετραγράμματο, «Ιεχωβά»] να επιτρέψει να ακούσει ο κύριός μου, έστω και τώρα, καλά νέα. . . . παρακολουθούμε τα σήματα που δίνονται με φωτιά από τη Λαχείς, σύμφωνα με όλα τα σημάδια που δίνει ο κύριός μου, γιατί δεν βλέπουμε την Αζηκά». Αυτό αποτελεί ισχυρή επιβεβαίωση του εδαφίου Ιερεμίας 34:7, που λέει ότι η Λαχείς και η Αζηκά ήταν οι 2 τελευταίες οχυρωμένες πόλεις που απέμειναν. Αυτή η επιστολή δείχνει προφανώς ότι η Αζηκά είχε ήδη πέσει. Το θείο όνομα, με τη μορφή του Τετραγράμματου, εμφανίζεται συχνά στις επιστολές, πράγμα που δείχνει ότι, εκείνον τον καιρό, οι Ιουδαίοι χρησιμοποιούσαν το όνομα Ιεχωβά στην καθημερινή τους ζωή.

¹¹ Μια άλλη επιστολή (αριθμός III) αρχίζει ως εξής: «Είθε ο ΓΧΒΧ [δηλαδή, ο Ιεχωβά] να κάνει τον κύριό μου να ακούσει νέα ειρήνης! . . . Και αναφέρθηκαν τα εξής στο δούλο σου: ‘Ο διοικητής του στρατού, Κονίας ο γιος του Ελναθάν, έχει κατέβει για να πάει στην Αίγυπτο και στον Χοδαβία το γιο του Αχιά, και τους άντρες του τούς έχει στείλει να πάρουν [προμήθειες] απ’ αυτόν’». Αυτή η επιστολή φαίνεται ότι επιβεβαιώνει το γεγονός πως ο Ιούδας κατέβηκε στην Αίγυπτο για βοήθεια, παραβαίνοντας έτσι την εντολή του Ιεχωβά και προκαλώντας την ίδια του την καταστροφή. (Ησ. 31:1· Ιερ. 46:25, 26) Τα ονόματα Ελναθάν και Ωσαΐας, που εμφανίζονται στο πλήρες κείμενο αυτής της επιστολής, βρίσκονται και στα εδάφια Ιερεμίας 36:12 και Ιερεμίας 42:1. Τρία ακόμη ονόματα που αναφέρονται στις επιστολές βρίσκονται και στο Γραφικό βιβλίο του Ιερεμία. Τα ονόματα αυτά είναι Γεμαρίας, Νηρίας και Ιααζανίας.—Ιερ. 32:12· 35:3· 36:10.f

12, 13. Τι περιγράφει το Χρονικό του Ναβονίδη, και γιατί έχει ιδιαίτερη αξία;

¹² Το Χρονικό του Ναβονίδη. Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με τις ανασκαφές που έγιναν κοντά στη Βαγδάτη ανακαλύφθηκαν πολλές πλάκες και πολλοί κύλινδροι από πηλό, που έριξαν άπλετο φως στην ιστορία της αρχαίας Βαβυλώνας. Ένα απ’ αυτά τα ευρήματα ήταν το εξαιρετικά πολύτιμο έγγραφο που είναι γνωστό ως Χρονικό του Ναβονίδη, και το οποίο τώρα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Ναβονίδης ήταν πατέρας του Βαλτάσαρ, με τον οποίο μοιραζόταν το θρόνο. Έζησε περισσότερο από το γιο του, ο οποίος θανατώθηκε τη νύχτα που τα στρατεύματα του Κύρου του Πέρση κατέλαβαν τη Βαβυλώνα, στις 5 Οκτωβρίου 539 Π.Κ.Χ. (Δαν. 5:30, 31) Το Χρονικό του Ναβονίδη, έγγραφο που αναφέρει την πτώση της Βαβυλώνας και είναι αξιοσημείωτα λεπτομερές ως προς τις ημερομηνίες, βοηθάει στον καθορισμό της ημέρας στην οποία συνέβη αυτό το γεγονός. Ακολουθεί μετάφραση ενός μικρού τμήματος του Χρονικού του Ναβονίδη: «Το μήνα Τασρίτου [Τισρί (Σεπτέμβριο-Οκτώβριο)], όταν ο Κύρος επιτέθηκε στο στρατό της Ακκάδ στην Όπιδα, στον Τίγρη, . . . τη 14η μέρα, η Σιπάρ καταλήφθηκε αμαχητί. Ο Ναβονίδης διέφυγε. Τη 16η μέρα [11 Οκτωβρίου 539 Π.Κ.Χ., σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο, ή 5 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το Γρηγοριανό] ο Γοβρίας (Ουγκμπαρού), κυβερνήτης του Γκούτιου και ο στρατός του Κύρου μπήκαν στη Βαβυλώνα αμαχητί. Κατόπιν, τον Ναβονίδη τον συνέλαβαν όταν γύρισε (εκεί). . . . Το μήνα Αρχασάμνου [Μαρκεσβάν (Οκτώβριο-Νοέμβριο)], την 3η μέρα [28 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο], ο Κύρος μπήκε στη Βαβυλώνα, και άπλωσαν χλωρά κλαδιά στο διάβα του—στην πόλη επιβλήθηκε κατάσταση ‘Ειρήνης’ (σουλμού). Ο Κύρος έστειλε χαιρετισμούς σε ολόκληρη τη Βαβυλώνα. Ο Γοβρίας, ο κυβερνήτης του, εγκατέστησε υποκυβερνήτες στη Βαβυλώνα».g

¹³ Μπορεί να παρατηρήσατε ότι ο Δαρείος ο Μήδος δεν αναφέρεται σ’ αυτό το χρονικό και, μέχρι τώρα, δεν έχει βρεθεί καμιά αναφορά γι’ αυτόν τον Δαρείο σε κάποια μη Βιβλική επιγραφή ούτε μνημονεύεται αυτός σε κάποιο έγγραφο της κοσμικής ιστορίας προγενέστερο της εποχής του Ιώσηπου (Ιουδαίου ιστορικού του 1ου αιώνα Κ.Χ.). Γι’ αυτό, μερικοί έχουν πει ότι αυτός θα μπορούσε να είναι ο Γοβρίας που αναφέρεται στην παραπάνω αφήγηση. Μολονότι οι διαθέσιμες πληροφορίες για τον Γοβρία φαίνεται πως είναι παρόμοιες μ’ εκείνες που αφορούν τον Δαρείο, δεν μπορούμε να πούμε κατηγορηματικά ότι αυτά τα 2 πρόσωπα ταυτίζονται.h Όπως κι αν έχουν τα πράγματα, η κοσμική ιστορία επιβεβαιώνει ακράδαντα ότι ο Κύρος ήταν βασικός παράγοντας στην κατάκτηση της Βαβυλώνας και ότι, από τότε κι έπειτα, βασίλευσε σ’ αυτή την πόλη.

14. Τι είναι καταγραμμένο στον Κύλινδρο του Κύρου;

¹⁴ Ο Κύλινδρος του Κύρου. Λίγο καιρό μετά την έναρξη της διακυβέρνησης του Κύρου ως βασιλιά της Περσικής Παγκόσμιας Δύναμης, το γεγονός ότι αυτός κατέκτησε τη Βαβυλώνα το 539 Π.Κ.Χ. καταγράφηκε σ’ έναν πήλινο κύλινδρο. Και αυτό, επίσης, το σημαντικό έγγραφο φυλάσσεται στο Βρετανικό Μουσείο. Ακολουθεί μέρος του μεταφρασμένου κειμένου: «Εγώ είμαι ο Κύρος, ο βασιλιάς του κόσμου, ο μεγάλος βασιλιάς, ο νόμιμος βασιλιάς, ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, ο βασιλιάς της Σουμέρ και της Ακκάδ, ο βασιλιάς των τεσσάρων άκρων (της γης), . . . Εγώ επέστρεψα στις ιερές πόλεις [που κατονομάζονται παραπάνω] στην άλλη πλευρά του Τίγρη—των οποίων τα ιερά ήταν ερειπωμένα επί μεγάλο χρονικό διάστημα—τις εικόνες που ζούσαν εκεί και ίδρυσα γι’ αυτές μόνιμα ιερά. (Επίσης) σύναξα όλους τους (πρώην) κατοίκους τους και τους έδωσα πάλι τις κατοικίες τους».i

15. Τι αποκαλύπτει ο Κύλινδρος του Κύρου σχετικά με τον Κύρο, και πώς εναρμονίζεται αυτό με την Αγία Γραφή;

¹⁵ Ο Κύλινδρος του Κύρου αποκαλύπτει, λοιπόν, την πολιτική που εφάρμοζε ο βασιλιάς, δηλαδή να επαναπατρίζει τους αιχμαλωτισμένους λαούς. Σε αρμονία μ’ αυτό, ο Κύρος εξέδωσε το διάταγμα που έλεγε να επιστρέψουν οι Ιουδαίοι στην Ιερουσαλήμ και να ανοικοδομήσουν εκεί τον οίκο του Ιεχωβά. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι, 200 έτη νωρίτερα, ο Ιεχωβά είχε κατονομάσει προφητικά τον Κύρο ως το άτομο που θα καταλάμβανε τη Βαβυλώνα και θα έκανε να λάβει χώρα η αποκατάσταση του λαού του Ιεχωβά.—Ησ. 44:28· 45:1· 2 Χρον. 36:23.

Η ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΓΡΑΦΕΣ

16. Τι έχει φέρει στο φως η αρχαιολογία σε σχέση με τις Ελληνικές Γραφές;

¹⁶ Όπως και στην περίπτωση των Εβραϊκών Γραφών, η αρχαιολογία έχει φέρει στο φως πολλά ενδιαφέροντα πλαστουργήματα, τα οποία υποστηρίζουν το θεόπνευστο υπόμνημα των Χριστιανικών Ελληνικών Γραφών.

17. Πώς υποστηρίζει η αρχαιολογία τη συζήτηση που έκανε ο Ιησούς σχετικά με το ζήτημα της φορολογίας;

¹⁷ Δηνάριο με την Επιγραφή του Τιβέριου. Η Αγία Γραφή δείχνει καθαρά πως η διακονία του Ιησού έλαβε χώρα στη διάρκεια της διακυβέρνησης του Τιβέριου Καίσαρα. Μερικοί εναντιούμενοι του Ιησού προσπάθησαν να τον παγιδεύσουν ρωτώντας τον για το ζήτημα της πληρωμής κεφαλικού φόρου στον Καίσαρα. Η αφήγηση λέει: «Ο δε γνωρίσας την υπόκρισιν αυτών, είπε προς αυτούς· Τι με πειράζετε; φέρετέ μοι δηνάριον δια να ίδω. Και εκείνοι έφεραν. Και λέγει προς αυτούς· Τίνος είναι η εικών αύτη και η επιγραφή; Οι δε είπον προς αυτόν· Του Καίσαρος. Και αποκριθείς ο Ιησούς είπε προς αυτούς· Απόδοτε τα του Καίσαρος εις τον Καίσαρα και τα του Θεού εις τον Θεόν. Και εθαύμασαν δι’ αυτόν». (Μάρκ. 12:15-17) Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει ένα ασημένιο δηνάριο που έχει την κεφαλή του Τιβέριου Καίσαρα! Αυτό το νόμισμα τέθηκε σε κυκλοφορία περίπου το 15 Κ.Χ. Η χρονολογία αυτή συμφωνεί με την περίοδο κατά την οποία κυβέρνησε ως αυτοκράτορας ο Τιβέριος—αρχή της οποίας ήταν το 14 Κ.Χ.—και αποτελεί επιπρόσθετη επιβεβαίωση της αφήγησης που λέει ότι η διακονία του Ιωάννη του Βαφτιστή άρχισε το 15ο έτος του Τιβέριου, δηλαδή την άνοιξη του 29 Κ.Χ.—Λουκ. 3:1, 2.

18. Ποια ανακάλυψη έχει γίνει σχετικά με τον Πόντιο Πιλάτο;

¹⁸ Η Επιγραφή του Πόντιου Πιλάτου. Η πρώτη αρχαιολογική ανακάλυψη σχετικά με τον Πόντιο Πιλάτο έγινε το 1961. Επρόκειτο για μια πέτρινη πλάκα που βρέθηκε στην Καισάρεια, πάνω στην οποία ήταν γραμμένο το όνομα του Πόντιου Πιλάτου στη λατινική.

19. Τι παραμένει μέχρι σήμερα στην Αθήνα, που επιβεβαιώνει αυτά που λέγουν τα εδάφια Πράξεις 17:16-34 ως προς το πού έκανε την ομιλία του ο Παύλος;

¹⁹ Ο Άρειος Πάγος. Στην Αθήνα, το 50 Κ.Χ., ο Παύλος εκφώνησε μια από τις πιο φημισμένες ομιλίες του που έχουν καταγραφεί. (Πράξ. 17:16-34) Αυτό συνέβη όταν κάποιοι Αθηναίοι έπιασαν τον Παύλο και τον οδήγησαν στον Άρειο Πάγο. Άρειος Πάγος, δηλαδή λόφος του Άρη, ονομάζεται ένας γυμνός, βραχώδης λόφος, ύψους περίπου 113 μέτρων, ακριβώς δίπλα και βορειοδυτικά της Ακρόπολης της Αθήνας. Τα σκαλιά που είχαν λαξευτεί στο βράχο οδηγούν στην κορυφή, όπου μπορεί να δει κανείς ακόμη και σήμερα τραχιές, πέτρινες κερκίδες που σχηματίζουν 3 πλευρές τετραγώνου. Ο Άρειος Πάγος παραμένει μέχρι σήμερα, επιβεβαιώνοντας την αφήγηση της Αγίας Γραφής σχετικά με το πού έκανε ο Παύλος εκείνη την ιστορική του ομιλία.

20. Για ποια πράγματα εξακολουθεί να αποτελεί μαρτυρία η Αψίδα του Τίτου, και πώς;

²⁰ Η Αψίδα του Τίτου. Η Ιερουσαλήμ και ο ναός της καταστράφηκαν από τους Ρωμαίους υπό τον Τίτο, το 70 Κ.Χ. Το επόμενο έτος, ο Τίτος γιόρτασε στη Ρώμη το θρίαμβό του μαζί με τον πατέρα του, τον Αυτοκράτορα Βεσπασιανό. Εφτακόσιοι επιλεγμένοι Ιουδαίοι αιχμάλωτοι παρέλασαν στη θριαμβευτική πομπή. Στην παρέλαση επιδείχθηκαν και ολόκληρα φορτία από τα λάφυρα του πολέμου, περιλαμβανομένων και θησαυρών του ναού. Ο ίδιος ο Τίτος έγινε αυτοκράτορας και κατείχε αυτό το αξίωμα από το 79 ως το 81 Κ.Χ., και μετά το θάνατό του αποπερατώθηκε ένα μεγάλο μνημείο, η Αψίδα του Τίτου, το οποίο αφιερώθηκε στον ντίβο Τίτο ([divo Tito] θεοποιημένο Τίτο). Η θριαμβευτική του πομπή αναπαριστάνεται σ’ ένα ανάγλυφο, σκαλισμένο στο εσωτερικό της αψίδας. Στη μια πλευρά απεικονίζονται οι Ρωμαίοι στρατιώτες, οι οποίοι κρατούν δόρατα χωρίς αιχμές, είναι στεφανωμένοι με δάφνες και βαστάζουν τα ιερά σκεύη από το ναό της Ιερουσαλήμ. Σ’ αυτά περιλαμβάνεται η εφτάφωτη λυχνία και το τραπέζι των άρτων της προθέσεως, πάνω στο οποίο βρίσκονται οι ιερές σάλπιγγες. Το ανάγλυφο στην άλλη πλευρά της αψίδας δείχνει τον Τίτο να στέκεται σε μια άμαξα που τη σέρνουν 4 άλογα και την οδηγεί μια γυναίκα, η οποία συμβολίζει την πόλη της Ρώμης.j Κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες βλέπουν αυτό το αξιοθέατο, τη θριαμβευτική Αψίδα του Τίτου, η οποία εξακολουθεί να υψώνεται στη Ρώμη ως σιωπηρή μαρτυρία του γεγονότος ότι εκπληρώθηκε η προφητεία του Ιησού και ότι εκτελέστηκε με τρομερό τρόπο η κρίση του Ιεχωβά πάνω στη στασιαστική Ιερουσαλήμ.—Ματθ. 23:37–24:2· Λουκ. 19:43, 44· 21:20-24.

21. (α) Τι έχει επιτελέσει η αρχαιολογία παράλληλα με την ανακάλυψη χειρογράφων; (β) Ποια είναι η κατάλληλη άποψη που πρέπει να έχουμε σχετικά με την αρχαιολογία;

²¹ Όπως η ανακάλυψη αρχαίων χειρογράφων έχει βοηθήσει στην αποκατάσταση του ανόθευτου, πρωτότυπου κειμένου της Αγίας Γραφής, έτσι και η ανακάλυψη πλήθους πλαστουργημάτων καταδεικνύει συχνά ότι τα πράγματα που αναφέρονται στο Βιβλικό κείμενο είναι αξιόπιστα ως και την τελευταία λεπτομέρεια, από ιστορική, χρονολογική και γεωγραφική άποψη. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να συμπεράνουμε ότι η αρχαιολογία συμφωνεί με την Αγία Γραφή σε όλες τις περιπτώσεις. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η αρχαιολογία δεν αποτελεί αλάθητο τομέα έρευνας. Τα αρχαιολογικά ευρήματα υπόκεινται σε ανθρώπινες ερμηνείες, και μερικές απ’ αυτές τις ερμηνείες αλλάζουν κατά καιρούς. Μερικές φορές η αρχαιολογία έχει επιβεβαιώσει την αλήθεια του Λόγου του Θεού, αν και αυτό δεν ήταν απαραίτητο. Επιπλέον, όπως δήλωσε ο εκλιπών Σερ Φρέντερικ Κένιον, που διετέλεσε επί πολλά έτη διευθυντής και αρχιβιβλιοθηκονόμος του Βρετανικού Μουσείου, η αρχαιολογία έχει κάνει την Αγία Γραφή «πιο κατανοητή μέσω πληρέστερης γνώσης του ιστορικού της φόντου».k Αλλά, η πίστη πρέπει να βασίζεται στην Αγία Γραφή και όχι στην αρχαιολογία.—Ρωμ. 10:9· Εβρ. 11:6.

22. Ποιες αποδείξεις θα εξεταστούν στην επόμενη μελέτη;

²² Η Αγία Γραφή εμπεριέχει αδιάσειστες αποδείξεις του γεγονότος ότι είναι ο αυθεντικός ‘λόγος του Θεού του ζώντος και μένοντος εις τον αιώνα’, όπως θα δούμε στην επόμενη μελέτη.—1 Πέτρ. 1:23.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνες στη σελίδα 333]

Η Μωαβιτική Λίθος

Μεγέθυνση του Τετραγράμματου, το οποίο εμφανίζεται με αρχαία γραφή, στη 18η σειρά, προς τα δεξιά

[Εικόνα στη σελίδα 334]

Το Πρίσμα του Βασιλιά Σενναχειρείμ

[Εικόνα στη σελίδα 335]

Το Χρονικό του Ναβονίδη

[Εικόνα στη σελίδα 336]

Δηνάριο με την επιγραφή του Τιβέριου

[Εικόνα στη σελίδα 337]

Η Αψίδα του Τίτου

[Ευχαριστίες για την Προσφορά των Φωτογραφιών στη σελίδα 337]

Ευχαριστίες για την Προσφορά των Φωτογραφιών της Μελέτης 9, καταχωρημένες κατά σελίδα:

σελίδα 333, Musée du Louvre, Paris·

σελίδα 334, Courtesy of the Oriental Institute, University of Chicago·

σελίδα 335, Courtesy of the Trustees of The British Museum·

σελίδα 336, Courtesy of the Trustees of The British Museum.