ΑΡΜΑ

Δίτροχο, ιππήλατο όχημα, το οποίο κατασκευάστηκε πρωτίστως για το πεδίο της μάχης παρά για τη μετακίνηση των στρατευμάτων στα μετόπισθεν. Και οι τέσσερις εβραϊκές λέξεις που αναφέρονται στο άρμα (μερκάβ [1Βα 4:26]· μερκαβάχ [Γε 41:43]· ρέχεβ [1Βα 1:5] και ρεχούβ [Ψλ 104:3]) προέρχονται από τη ρίζα ραχάβ, που σημαίνει «ιππεύω». (Εσθ 6:8· Ησ 30:16· Ζαχ 1:8) Η αντίστοιχη λέξη του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου είναι ἅρμα. (Πρ 8:28) Το άρμα εξασφάλιζε τη γρήγορη μετακίνηση στη μάχη, πρόσφερε στους στρατιώτες τη δυνατότητα βολής εν κινήσει από υπερυψωμένη θέση καθώς και τη δυνατότητα να σκορπούν τον τρόμο κατά την έφοδο στις γραμμές του πεζικού. Στα αρχαία μνημεία αφθονούν οι απεικονίσεις αρμάτων, πολλών και διαφόρων ειδών, πράγμα που πιστοποιεί τόσο την αρχαιότητά τους όσο και την εκτεταμένη χρήση τους.

Βασικά, το άρμα αποτελούνταν συνήθως από ένα αμάξωμα το οποίο στηριζόταν σε έναν και μόνο άξονα, και είχε πλευρές που έφταναν στο ύψος του μηρού, ενώ η πίσω πλευρά του ήταν ανοιχτή για γρήγορη και εύκολη επιβίβαση. Το αμάξωμα του άρματος είχε ρυμό (τιμόνι), καθώς και ζυγό που τοποθετούνταν πάνω σε γρήγορα άλογα. Πολλές φορές τα άρματα διέθεταν βοηθητικό εξοπλισμό αποτελούμενο από φαρέτρες και τοξοθήκες, ασπίδες και δόρατα. Σε μερικά πολεμικά άρματα συνήθιζαν να τοποθετούν σιδερένια δρεπάνια τα οποία εξείχαν από το κέντρο των τροχών, πράγμα που αποτελούσε επιπρόσθετη απειλή για τους πεζικάριους. (Ιη 17:16, 18· Κρ 1:19) Όταν υπήρχε μόνο ένας αρματηλάτης, αυτός στερέωνε τα χαλινάρια στη μέση του ή στους γοφούς του στη διάρκεια της μάχης, και έτσι είχε τα χέρια του ελεύθερα για να χειρίζεται τα όπλα. Τα μεγαλύτερα και βαρύτερα άρματα τα οποία έλκονταν από πολλαπλά ζεύγη αλόγων είχαν διμελή, τριμελή ή τετραμελή πληρώματα αποτελούμενα από έναν ηνίοχο και έναν ή δύο πολεμιστές, ίσως δε και από έναν ασπιδοφόρο άντρα.—Εξ 14:7, υποσ.

Η ταχύτητα, η ευελιξία και η σταθερότητα ήταν καθοριστικοί παράγοντες που βελτιώνονταν με τη συνεχή εξέλιξη του άρματος. Για παράδειγμα, με τη μετακίνηση του άξονα προς τα πίσω, επιτεύχθηκε μεγαλύτερη ευελιξία και σταθερότητα. Η αντικατάσταση των συμπαγών τροχών με ακτινωτούς ελάφρυνε το άρμα και αύξησε την ταχύτητά του. (1Βα 7:33) Επικράτησε ο εξάκτινος τροχός, αν και μερικοί τροχοί κατασκευάζονταν με τέσσερις, οχτώ ή περισσότερες ακτίνες. Η χρήση ελαφριάς ξυλείας για την κατασκευή των αρμάτων—μόνο τα εξαρτήματά τους ήταν δερμάτινα, μπρούντζινα ή σιδερένια—τα έκανε τόσο ελαφριά ώστε ένας ή δύο άντρες μπορούσαν να σηκώσουν ένα άρμα για να το μεταφέρουν πάνω από ανώμαλο έδαφος ή ρυάκια.

Πολλά ειδωλολατρικά έθνη που εναντιώνονταν στον Ισραήλ χρησιμοποιούσαν πολεμικά άρματα. Το 1513 Π.Κ.Χ., ο Ιεχωβά κατέστρεψε στην Ερυθρά Θάλασσα ολόκληρο το στράτευμα του Φαραώ, στο οποίο περιλαμβάνονταν τα 600 εκλεκτά πολεμικά του άρματα «και όλα τα άλλα άρματα της Αιγύπτου». (Εξ 14:6, 7· 15:4, 19· Ιη 24:6) Όταν οι Ισραηλίτες κατέκτησαν την Υποσχεμένη Γη, κατατρόπωσαν τους εχθρούς και έκαψαν πολλά από τα άρματά τους που έπεσαν στα χέρια τους. (Ιη 11:4-9) Ο Ιαβίν, ο βασιλιάς της Χαναάν, κρατούσε τους Ισραηλίτες υπόδουλους επί 20 χρόνια, μέχρις ότου ο Ιεχωβά καθήλωσε και κατέστρεψε στην κοιλάδα του χειμάρρου Κισών το στόλο του που αποτελούνταν από 900 άρματα με σιδερένια δρεπάνια και διοικούνταν από τον Σισάρα. (Κρ 4:2, 3, 13, 15, 16· 5:28) Την εποχή των βασιλιάδων του Ισραήλ, οι Φιλισταίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Αιθίοπες, οι Σύριοι, οι Ασσύριοι και οι Βαβυλώνιοι πολέμησαν κατά καιρούς εναντίον τους με μεγάλες δυνάμεις αρμάτων—μέχρι και με 32.000 άρματα σε κάποια περίπτωση. (1Σα 13:5· 2Σα 1:6· 1Χρ 19:6, 7, 18· 2Χρ 12:2, 3· 14:9· 16:8· Ησ 37:21, 24) Στις εξαγγελίες κρίσης, οι προφήτες μερικές φορές ανέφεραν τα άρματα για τα οποία υπερηφανεύονταν αυτά τα έθνη.—Ιερ 50:37· 51:21· Μιχ 5:10, 15.

Τα πιο επίπεδα μέρη, όπως οι Πεδιάδες της Φιλιστίας και η ευρύχωρη Κοιλάδα της Ιεζραέλ, προσφέρονταν περισσότερο για πολεμικές επιχειρήσεις με άρματα από ό,τι η λοφώδης περιοχή. Σε μια περίπτωση, οι Σύριοι καυχήθηκαν ότι με τα άρματά τους θα υπερίσχυαν των Ισραηλιτών αν κατάφερναν να τους δελεάσουν ώστε να εγκαταλείψουν τα βουνά και να πολεμήσουν στα πεδινά, διότι, όπως νόμιζαν, «ο Θεός [του Ισραήλ] είναι Θεός των βουνών». Ωστόσο, η βαριά ήττα που υπέστησαν οι Σύριοι απέδειξε ότι ο Ιεχωβά είναι επίσης «Θεός των κοιλάδων».—1Βα 20:23-30.

Στον Ισραήλ δεν αναπτύχθηκε αξιόλογη εθνική δύναμη αρμάτων μέχρι τον καιρό του Σολομώντα. Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο Θεός είχε προειδοποιήσει το βασιλιά να μην πληθύνει τα άλογα, σαν να εξαρτόταν από αυτά η ασφάλεια του έθνους. Ο εν λόγω περιορισμός περιέστελλε τη χρήση των αρμάτων, αφού τα οχήματα αυτά ήταν ιππήλατα. (Δευ 17:16) Όταν ο Σαμουήλ προειδοποίησε για το φορτίο που θα επέβαλλαν στο λαό οι ανθρώπινοι βασιλιάδες, τους είπε: «Τους γιους σας θα τους παίρνει και θα τους έχει για τα άρματά του». (1Σα 8:11) Στα πλαίσια της προσπάθειας που έκαναν ο Αβεσσαλώμ και ο Αδωνίας για να σφετεριστούν τη βασιλεία, ο καθένας έβαλε να του φτιάξουν ένα άρμα και είχε 50 άντρες που έτρεχαν μπροστά από αυτό. (2Σα 15:1· 1Βα 1:5) Όταν ο Δαβίδ νίκησε το βασιλιά της Ζωβά, διατήρησε ζωντανά 100 άλογα αρμάτων.—2Σα 8:3, 4· 10:18.

Ο Βασιλιάς Σολομών, συγκροτώντας το στρατό του Ισραήλ, αύξησε τον αριθμό των αρμάτων σε 1.400. (1Βα 10:26, 29· 2Χρ 1:14, 17) Εκτός από την Ιερουσαλήμ, υπήρχαν και άλλες πόλεις—γνωστές ως πόλεις αρμάτων—οι οποίες είχαν ειδικές εγκαταστάσεις για τη φροντίδα όλου αυτού του μηχανοκίνητου πολεμικού εξοπλισμού.—1Βα 9:19, 22· 2Χρ 8:6, 9· 9:25.

Μετά το θάνατο του Σολομώντα, τα άρματα ήταν διαδεδομένα και στο βόρειο και στο νότιο βασίλειο. Το βόρειο βασίλειο είχε έναν “αρχηγό των μισών αρμάτων”, πράγμα που δείχνει ότι υπήρχαν δύο κύριες υποδιαιρέσεις αρμάτων. (1Βα 16:9) Τον Βασιλιά Ιηού μπορούσαν να τον αναγνωρίσουν από τον ξέφρενο τρόπο με τον οποίο οδηγούσε το άρμα του. (2Βα 9:20) Διάφοροι βασιλιάδες τόσο του Ιούδα όσο και του Ισραήλ, συγκεκριμένα ο Αχαάβ, ο Ιωράμ, ο Οχοζίας και ο Ιωσίας, τραυματίστηκαν θανάσιμα μέσα στα άρματά τους.—1Βα 22:34-38· 2Βα 9:21, 24, 27· 2Χρ 18:33, 34· 35:23, 24.

Ο προφήτης Ησαΐας διακήρυξε προς τον στασιαστικό Ισραήλ: «Αλίμονο σε εκείνους που κατεβαίνουν στην Αίγυπτο για βοήθεια, εκείνους που βασίζονται σε άλογα και θέτουν την εμπιστοσύνη τους σε πολεμικά άρματα, επειδή είναι πολυάριθμα, και σε άτια, επειδή είναι πολύ δυνατά, αλλά δεν απέβλεψαν στον Άγιο του Ισραήλ και τον Ιεχωβά δεν τον αναζήτησαν».—Ησ 31:1.

Το άρμα αποτελούσε πρωτίστως πολεμικό εργαλείο, ενώ ήταν χρήσιμο και για το κυνήγι άγριων ζώων. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις στις οποίες χρησιμοποιήθηκε για ειρηνικούς σκοπούς. Ο Ιωσήφ, ως διαχειριστής των τροφίμων στην Αίγυπτο, επέβαινε σε ένα τιμητικό άρμα, δεύτερο μόνο μετά το άρμα του Φαραώ. Στο άρμα του ανέβηκε για να συναντήσει τον πατέρα του τον Ιακώβ, όταν αυτός μπήκε στην Αίγυπτο. (Γε 41:43· 46:29) Όταν πέθανε ο Ιακώβ, πολλά άρματα περιλαμβάνονταν στη νεκρική πομπή που μετέβη από την Αίγυπτο στη Μαχπελάχ, τον τόπο ταφής τον οποίο είχε αγοράσει ο Αβραάμ. (Γε 50:7-14) Ως μέσο μεταφοράς, τα άρματα χρησιμοποιήθηκαν επίσης από τους βασιλιάδες Ροβοάμ και Αχαάβ, από τον Νεεμάν—τον αρχηγό του στρατεύματος της Συρίας—και από τον Αιθίοπα αξιωματούχο ο οποίος προσκάλεσε τον ευαγγελιστή Φίλιππο να ανεβεί μαζί του στο άρμα ακολουθώντας το δρόμο που κατέβαινε στη Γάζα. (1Βα 12:18· 18:44, 45· 2Βα 5:21, 26· Πρ 8:28-31, 38) Στις διάφορες πομπές, οι νικηφόροι άρχοντες επέβαιναν σε καταστόλιστα, σκεπαστά άρματα. Οι αποστάτες άρχοντες του Ιούδα αφιέρωσαν στην ηλιολατρία κάποια ιερά άρματα μαζί με τα άλογα που τα έσερναν.—2Βα 23:11.

Μεταφορική Χρήση. Με μεταφορική και προφητική έννοια, τα άρματα αποτελούν σύμβολα του πολέμου όπως ακριβώς το τόξο και το σπαθί. (Ησ 21:7, 9· Ζαχ 9:10) «Τα πολεμικά άρματα του Θεού» λέγεται ότι είναι «μυριάδες, χιλιάδες επί χιλιάδων», πράγμα που υποδηλώνει την ακατανίκητη δύναμη που έχει ο Θεός να καταστρέφει τους εχθρούς του.—Ψλ 68:17· 2Βα 6:17.

Βλέπε επίσης ΠΟΛΕΙΣ ΑΡΜΑΤΩΝ.