ΣΑΜΟΥΗΛ

(Σαμουήλ) [Όνομα του Θεού].

Εξέχων προφήτης (Πρ 3:24· 13:20) στον οποίο αποδίδεται κατά παράδοση η συγγραφή των βιβλίων Κριτές και Ρουθ, καθώς και μέρους του Πρώτου Σαμουήλ. (Παράβαλε 1Σα 10:25· 1Χρ 29:29.) Ο πατέρας του ο Ελκανά ήταν Λευίτης από τη μη ιερατική οικογένεια των Κααθιτών. (1Χρ 6:27, 28, 33-38) Ο Σαμουήλ απέκτησε τελικά πέντε αμφιθαλή αδέλφια—τρεις αδελφούς και δύο αδελφές.—1Σα 2:21.

Προτού μείνει έγκυος, η μητέρα του η Άννα υποσχέθηκε να αφιερώσει τον Σαμουήλ στην υπηρεσία του Ιεχωβά ως Ναζηραίο. (1Σα 1:11) Γι’ αυτό, όταν ο Σαμουήλ απογαλακτίστηκε (ίσως σε ηλικία τουλάχιστον τριών χρονών· παράβαλε 2Χρ 31:16), η μητέρα του τον πήγε στη σκηνή της μαρτυρίας στη Σηλώ όπου τον εμπιστεύτηκε στον Αρχιερέα Ηλεί. (1Σα 1:24-28) Έτσι λοιπόν, ο Σαμουήλ, ζωσμένος λινό εφόδ, “διακονούσε τον Ιεχωβά” στην παιδική του ηλικία. Κάθε χρόνο η μητέρα του τον επισκεπτόταν και του έφερνε ένα καινούριο αμάνικο πανωφόρι. (1Σα 2:18, 19) Καθώς μεγάλωνε, ο Σαμουήλ γινόταν «ολοένα και πιο αρεστός τόσο από την άποψη του Ιεχωβά όσο και από την άποψη των ανθρώπων».—1Σα 2:26.

Γίνεται Προφήτης σε Νεαρή Ηλικία. Τη νύχτα ο Σαμουήλ κοιμόταν «στο ναό του Ιεχωβά, όπου βρισκόταν η κιβωτός του Θεού», και το πρώτο πράγμα που είχε να κάνει το πρωί φαίνεται ότι ήταν να ανοίγει «τις πόρτες του οίκου του Ιεχωβά». (1Σα 3:3, 15) Με τις λέξεις «όπου βρισκόταν η κιβωτός του Θεού» εννοείται προφανώς η περιοχή της σκηνής της μαρτυρίας, και δεν πρέπει να συμπεράνει κανείς από αυτές ότι ο Σαμουήλ κοιμόταν στα Άγια των Αγίων. Εφόσον ήταν Κααθίτης Λευίτης και όχι ιερέας, δεν είχε το δικαίωμα να δει την Κιβωτό ή οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο από τον ιερό εξοπλισμό του αγιαστηρίου. (Αρ 4:17-20) Το μόνο τμήμα του οίκου του Ιεχωβά στο οποίο είχε πρόσβαση ο Σαμουήλ ήταν η αυλή της σκηνής. Επομένως, πρέπει να άνοιγε τις πόρτες που οδηγούσαν στην αυλή, και εκεί πρέπει να κοιμόταν. Την περίοδο κατά την οποία η σκηνή της μαρτυρίας ήταν μόνιμα εγκατεστημένη στη Σηλώ, πιθανόν να κατασκευάστηκαν διάφορα δωμάτια, και ένα από αυτά μπορεί να χρησίμευε ως κοιτώνας του Σαμουήλ.

Κάποια νύχτα, αφού είχε πέσει να κοιμηθεί, ο Σαμουήλ άκουσε μια φωνή να τον φωνάζει με το όνομά του. Νομίζοντας ότι αυτός που μιλούσε ήταν ο Αρχιερέας Ηλεί, έτρεξε κοντά του. Αφού αυτό συνέβη τρεις φορές, ο Ηλεί διέκρινε ότι ο Ιεχωβά φώναζε τον Σαμουήλ, και του είπε τι να κάνει. Στη συνέχεια ο Ιεχωβά γνωστοποίησε στον Σαμουήλ την κρίση του εναντίον του οίκου του Ηλεί. Φοβισμένος, ο Σαμουήλ δεν θέλησε να αποκαλύψει τίποτα σχετικά με το λόγο του Ιεχωβά μέχρι που του το ζήτησε ο Ηλεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο άρχισε το προφητικό έργο του Σαμουήλ, και όλος ο Ισραήλ αντιλήφθηκε τελικά ότι αυτός ήταν πράγματι προφήτης του Ιεχωβά.—1Σα 3:2-21.

Ηγείται του Ισραήλ στην Αληθινή Λατρεία. Είκοσι και πλέον χρόνια αργότερα, με τις παραινέσεις του Σαμουήλ, οι Ισραηλίτες εγκατέλειψαν την ειδωλολατρία και άρχισαν να υπηρετούν μόνο τον Ιεχωβά. Κατόπιν, ο Σαμουήλ συγκέντρωσε τους Ισραηλίτες στη Μισπά. Εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, οι Φιλισταίοι πραγματοποίησαν εισβολή. Οι γιοι του Ισραήλ φοβήθηκαν και ζήτησαν από τον Σαμουήλ να καλέσει σε βοήθεια τον Ιεχωβά. Εκείνος το έκανε και πρόσφερε επίσης ως θυσία ένα αρνί που θήλαζε. (1Σα 7:2-9) Φυσικά, ως Κααθίτης Λευίτης και όχι ιερέας, ο Σαμουήλ δεν ήταν εξουσιοδοτημένος να υπηρετεί στο θυσιαστήριο του αγιαστηρίου (Αρ 18:2, 3, 6, 7), και δεν υπάρχει κανένα στοιχείο ότι έκανε ποτέ κάτι τέτοιο. Εντούτοις, ως εκπρόσωπος και προφήτης του Ιεχωβά, μπορούσε να θυσιάσει σε άλλους τόπους συμμορφούμενος με τη θεϊκή καθοδηγία, όπως έκανε ο Γεδεών (Κρ 6:25-28) και ο Ηλίας. (1Βα 18:36-38) Ο Ιεχωβά απάντησε στην προσευχή του Σαμουήλ, επιφέροντας σύγχυση στους Φιλισταίους και δίνοντας έτσι στους Ισραηλίτες μια αποφασιστική νίκη. Προς ανάμνηση αυτού του γεγονότος, ο Σαμουήλ έστησε μια πέτρα μεταξύ της Μισπά και της Ιεσανά και την ονόμασε Αβενέζερ (που σημαίνει «Πέτρα Βοήθειας»). (1Σα 7:10-12) Ασφαλώς από τα λάφυρα αυτού του πολέμου, καθώς και άλλων, ο Σαμουήλ ξεχώρισε μερικά πράγματα ως άγια για τη συντήρηση της σκηνής της μαρτυρίας.—1Χρ 26:27, 28.

Στις ημέρες του Σαμουήλ οι Φιλισταίοι γνώρισαν και άλλες ήττες (1Σα 7:13, 14), ενώ παράλληλα η ίδια περίοδος χαρακτηρίστηκε από μεγάλους εορτασμούς του Πάσχα. (2Χρ 35:18) Επίσης, ο Σαμουήλ φαίνεται ότι επινόησε κάποια διευθέτηση για τους Λευίτες πυλωρούς, και η διευθέτησή του ίσως αποτέλεσε τη βάση για το σύστημα που έθεσε σε λειτουργία ο Δαβίδ. (1Χρ 9:22) Από το σπίτι του στη Ραμά της ορεινής περιοχής του Εφραΐμ, ο Σαμουήλ περιόδευε κάθε χρόνο στη Βαιθήλ, στα Γάλγαλα και στη Μισπά, κρίνοντας τον Ισραήλ σε όλα αυτά τα μέρη. (1Σα 7:15-17) Ποτέ δεν έκανε κατάχρηση της θέσης του. Το υπόμνημά του ήταν άψογο. (1Σα 12:2-5) Αλλά οι γιοι του, ο Ιωήλ και ο Αβιά, διέστρεφαν την κρίση.—1Σα 8:2, 3.

Χρίει τον Σαούλ Βασιλιά. Η απιστία των γιων του Σαμουήλ, σε συνδυασμό με την απειλή πολέμου από την πλευρά των Αμμωνιτών, υποκίνησε τους πρεσβυτέρους του Ισραήλ να ζητήσουν από τον Σαμουήλ να τους διορίσει βασιλιά. (1Σα 8:4, 5· 12:12) Στην προσευχή που έκανε ο Σαμουήλ σχετικά με αυτό, ο Ιεχωβά απάντησε πως, μολονότι το αίτημα του λαού φανέρωνε έλλειψη πίστης στη βασιλεία του Ιεχωβά, εντούτοις ο προφήτης έπρεπε να υποχωρήσει και να τους πληροφορήσει ποια θα ήταν τα νόμιμα δικαιώματα του βασιλιά. Μολονότι ο Σαμουήλ ενημέρωσε το λαό ότι η μοναρχία θα συνεπαγόταν την απώλεια ορισμένων ελευθεριών, εκείνοι επέμειναν να αποκτήσουν βασιλιά. Αφού ο Σαμουήλ είπε στους άντρες του Ισραήλ να γυρίσουν στον τόπο τους, ο Ιεχωβά κατηύθυνε τα πράγματα με τέτοιον τρόπο ώστε να χρίσει ο Σαμουήλ βασιλιά τον Βενιαμίτη Σαούλ. (1Σα 8:6–10:1) Μετά ο Σαμουήλ συγκάλεσε τους Ισραηλίτες στη Μισπά, και εκεί έριξαν κλήρο μέσω του οποίου προσδιορίστηκε ότι ο Σαούλ θα ήταν βασιλιάς. (1Σα 10:17-24) Και πάλι ο Σαμουήλ μίλησε για τα νόμιμα δικαιώματα της βασιλείας και τα κατέγραψε.—1Σα 10:25.

Μετά τη νίκη του Σαούλ επί των Αμμωνιτών, ο Σαμουήλ διευθέτησε να πάνε οι Ισραηλίτες στα Γάλγαλα για να επικυρώσουν εκ νέου τη βασιλεία. Σε εκείνη την περίπτωση ο Σαμουήλ ανασκόπησε το δικό του υπόμνημα, καθώς και την ιστορία του Ισραήλ, και έδειξε ότι η υπακοή στον Ιεχωβά από μέρους του βασιλιά και του λαού ήταν απαραίτητη για τη διατήρηση της θεϊκής επιδοκιμασίας. Για να τους εντυπώσει πόσο σοβαρό ήταν το ότι είχαν απορρίψει τον Ιεχωβά ως Βασιλιά, ο Σαμουήλ προσευχήθηκε να συμβεί μια καταιγίδα που δεν ήταν φυσιολογική για εκείνη την εποχή του έτους. Η απάντηση του Ιεχωβά σε εκείνη την ικεσία υποκίνησε το λαό να αναγνωρίσει τη σοβαρή του παράβαση.—1Σα 11:14–12:25.

Αργότερα, σε δύο περιπτώσεις, ο Σαμουήλ αναγκάστηκε να κατακρίνει τον Σαούλ για ανυπακοή προς τη θεϊκή κατεύθυνση. Την πρώτη φορά, ο Σαμουήλ ανήγγειλε ότι η βασιλεία του Σαούλ δεν θα διαρκούσε επειδή εκείνος, προτρέχοντας με αυθάδεια, είχε προσφέρει θυσία αντί να περιμένει όπως του είχε δοθεί εντολή. (1Σα 13:10-14) Το δεύτερο καταδικαστικό άγγελμα που μετέδωσε ο Σαμουήλ στον Σαούλ ήταν το ότι ο Ιεχωβά είχε απορρίψει τον ίδιο τον Σαούλ ως βασιλιά επειδή εκείνος, δείχνοντας ανυπακοή, είχε αφήσει ζωντανό τον Βασιλιά Αγάγ και τα καλύτερα ζώα από τα ποίμνια και τα βόδια των Αμαληκιτών. Ανταποκρινόμενος στην έκκληση του Σαούλ, ο Σαμουήλ εμφανίστηκε μαζί του μπροστά στους πρεσβυτέρους του Ισραήλ και στο λαό. Έπειτα από αυτό, ο Σαμουήλ διέταξε να του φέρουν τον Αγάγ, τον οποίο τότε «κατακρεούργησε . . . ενώπιον του Ιεχωβά στα Γάλγαλα».—1Σα 15:10-33.

Χρίει τον Δαβίδ. Αφότου οι δύο άντρες πήραν ο καθένας το δρόμο του, δεν είχαν πλέον άλλη επαφή. Ωστόσο, ο Σαμουήλ άρχισε να θρηνεί για τον Σαούλ. Ο Ιεχωβά Θεός, όμως, διέκοψε το πένθος του και του ανέθεσε να πάει στη Βηθλεέμ για να χρίσει έναν από τους γιους του Ιεσσαί ως μελλοντικό βασιλιά του Ισραήλ. Για να μην υποψιαστεί τίποτα ο Σαούλ—πράγμα που θα μπορούσε να οδηγήσει στο θάνατο του Σαμουήλ—ο Ιεχωβά είπε στον Σαμουήλ να πάρει μαζί του μια αγελάδα για θυσία. Ίσως φοβούμενοι ότι ο Σαμουήλ είχε πάει εκεί με σκοπό να αποδώσει έλεγχο ή τιμωρία για κάποια αδικοπραγία, οι πρεσβύτεροι της Βηθλεέμ άρχισαν να τρέμουν. Αλλά εκείνος τους διαβεβαίωσε ότι ο ερχομός του σήμαινε ειρήνη και κατόπιν διευθέτησε να συμμετάσχουν ο Ιεσσαί και οι γιοι του σε ένα γεύμα θυσίας. Εντυπωσιασμένος από την εμφάνιση του Ελιάβ, του πρωτοτόκου του Ιεσσαί, ο Σαμουήλ σκέφτηκε ότι ασφαλώς αυτός ο γιος θα ήταν ο εκλεκτός του Ιεχωβά για τη βασιλεία. Αλλά ούτε ο Ελιάβ ούτε κανείς από τους άλλους έξι γιους του Ιεσσαί που ήταν παρόντες δεν είχε εκλεγεί από τον Ιεχωβά. Γι’ αυτό, ο Σαμουήλ επέμεινε να φωνάξουν το νεότερο γιο, τον Δαβίδ, ο οποίος έβοσκε τα πρόβατα, και κατόπιν, καθ’ υπόδειξη του Ιεχωβά, ο Σαμουήλ τον έχρισε ανάμεσα στους αδελφούς του.—1Σα 15:34–16:13.

Αργότερα, όταν ο Βασιλιάς Σαούλ είχε κάνει αρκετές απόπειρες εναντίον της ζωής του Δαβίδ, εκείνος κατέφυγε στον Σαμουήλ στη Ραμά. Στη συνέχεια οι δύο άντρες πήγαν στη Ναϊώθ, και ο Δαβίδ παρέμεινε εκεί ώσπου ήρθε να τον αναζητήσει ο Σαούλ αυτοπροσώπως. (1Σα 19:18–20:1) Ενώ ο Δαβίδ εξακολουθούσε να βρίσκεται κάτω από περιορισμούς εξαιτίας του Σαούλ, «πέθανε ο Σαμουήλ· και όλος ο Ισραήλ συγκεντρώθηκε και τον θρήνησε και τον έθαψε στο σπίτι του στη Ραμά». (1Σα 25:1) Έτσι λοιπόν, ο Σαμουήλ πέθανε ως επιδοκιμασμένος υπηρέτης του Ιεχωβά Θεού ύστερα από μια ζωή πιστής υπηρεσίας. (Ψλ 99:6· Ιερ 15:1· Εβρ 11:32) Είχε εκδηλώσει εμμονή στην εκπλήρωση της αποστολής του (1Σα 16:6, 11), αφοσίωση στην αληθινή λατρεία (1Σα 7:3-6), εντιμότητα στις συναλλαγές του (1Σα 12:3), καθώς επίσης θάρρος και σταθερότητα στην αναγγελία και υποστήριξη των κρίσεων και των αποφάσεων του Ιεχωβά (1Σα 10:24· 13:13· 15:32, 33).

Για την εξιστόρηση του περιστατικού στο οποίο ο Σαούλ ζήτησε από την πνευματιστική μεσάζουσα της Εν-δωρ να του ανεβάσει τον Σαμουήλ, βλέπε ΣΑΟΥΛ Αρ. 1.