Πρέπει να Πηγαίνωμε στο Σχολείο ή να Παύσωμε;
ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ εκείνο ερώτημα του περασμένου θέρους ξαναγυρίζει ακόμη στη διάνοιά μας. Διερωτώμεθα ακόμη αν κάναμε καλά που ξαναπήγαμε για να τελειώσωμε το γυμνάσιο. Ή μήπως θα ήταν καλύτερο να μπαίναμε στην ολοχρόνια διακονία, στην υπηρεσία του Θεού μας Ιεχωβά; Βλέπετε ότι λόγω της αφιερώσεώς μας να πράξωμε το θέλημα του Θεού, δεν είμεθα όπως οι άλλοι εδώ στο σχολείο, που η μόνη τους φιλοδοξία είναι να προχωρήσουν, να καταλάβουν μια υψηλή κοινωνική θέσι και να κερδίσουν πολλά χρήματα. Γνωρίζομε ότι το παλαιό αυτό σύστημα πραγμάτων σύντομα θα καταστραφή στον Αρμαγεδδώνα, κι έτσι για ποιο λόγο να φοιτήσωμε στο γυμνάσιο όταν μπορούμε να βρισκώμαστε έξω για να προειδοποιούμε τους άλλους; Εκτός δε απ’ αυτό, υπάρχει και μεγάλος κίνδυνος να εμπλακή κανείς στις παγίδες της ανηθικότητος ή να χάση εντελώς την πίστι του λόγω των ασεβών συνθηκών που επικρατούν στα σχολεία σήμερα. Εν τούτοις, οι γονείς μας και οι πλησιέστεροι φίλοι μας από τους οποίους ζητήσαμε συμβουλή ήσαν τόσο διχασμένοι στις γνώμες των ώστε τώρα είμεθα πάλι στο σχολείο. Αλλά καθώς κυττάζομε έξω απ’ αυτό το παράθυρο, διερωτώμεθα ακόμη ποια είναι η ορθή απάντησις.
Ιδού μια απλή συνταγή, με την οποία μπορεί να λυθή το πολύπλοκο αυτό πρόβλημα. Καταγράψατε όλους τους λόγους που υπαγορεύουν να μη φοιτήσετε στο γυμνάσιο σε μια στήλη, και σε μια άλλη στήλη προσθέστε όλους τους λόγους για τους οποίους πρέπει κανείς να φοιτήση. Ύστερα με μια απλή αφαίρεσι επιτυγχάνεται η ορθή απάντησις. Παράδειγμα:
Τα εκπαιδευτικά συστήματα είναι πολύ σφαλερά, η δε ύλη των μαθημάτων είναι μικρής πρακτικής αξίας για ένα Χριστιανό. Ο βραχύς χρόνος που απομένει πριν από τον Αρμαγεδδώνα πρέπει να δαπανηθή όσον το δυνατόν επωφελέστερα. Η πίεσις επάνω στην πίστι και την ακεραιότητα είναι μεγάλη από κάθε πλευρά της σχολικής ζωής. Αφ’ ετέρου, η εξέλιξις και η απιστία επηρεάζουν συνεχώς τη διάνοια, από μια άλλη δε διεύθυνσι οι δυνάμεις της ανηθικότητος προσπαθούν να υπονομεύσουν και καταστρέψουν το θεμέλιο της Χριστιανικής πίστεως του καθενός. Αν δε κανείς λάβη μια φανερή στάσι υπέρ της δικαίας βασιλείας του Θεού ως της μόνης ελπίδος του ανθρώπου, τότε συχνά συκοφαντείται μοχθηρά, χλευάζεται και διώκεται από το σώμα των σπουδαστών και των καθηγητών. Ιδού λοιπόν ένας μερικός πίνας των αντιρρήσεων που εγείρονται εναντίον της φοιτήσεως στο γυμνάσιο. Τι άλλο πρέπει να προστεθή σ’ αυτά;
Όλα τα πληροφορημένα άτομα θα ομολογήσουν ελεύθερα ότι υπάρχει μεγάλη σφαλερότης στα παρόντα εκπαιδευτικά συστήματα. Πηγαίνουν δε γρήγορα από το κακό στο χειρότερο. Ας παραθέσωμε ένα τηλεγράφημα του Ηνωμένου Τύπου: «Ένας εκπαιδευτής του Σικάγου λέγει ότι ο πρωτοετής φοιτητής του λυκείου γίνεται ολοένα αμαθέστερος, ανίκανος να αναγνώση ή να σκεφθή. Δεν φταίει όμως ο σπουδαστής. Τα γυμνάσια, λέγει ο Πρύτανις του Πανεπιστημίου του Σικάγου, προσφέρουν μια νερωμένη εκπαιδευτική πόσι. Σε μια επίθεσί του εναντίον του Αμερικανικού σχολικού συστήματος, ο Δόκτωρ Ερνέστος Κάδμαν Κόλγουελ παρετήρησε τα εξής σε μια χθεσινή του συνέντευξι: ‘Πολλοί πηγαίνουν περισσότερον καιρό στο σχολείο και μαθαίνουν λιγώτερα κάθε χρόνο . . . Υπάρχουν πολλά διασκεδαστικά πράγματα στο πρόγραμμα των μαθημάτων’.» (Ταχυδρόμος Σαίντ Λούις, 24 Ιανουαρίου 1950) Το ν’ αρνηθούμε, όμως, να φοιτήσωμε δεν βελτιώνει το σύστημα. Άρνησις φοιτήσεως για ν’ αποφύγη κανείς το κακό, τον κάνει να χάση επίσης και τα καλά.
Καλό είναι να εντυπώνετε στο νου σας και στο νου των άλλων την εγγύτητα του Αρμαγεδδώνος, αλλά δεν χρειάζεται να εγκαταλείψετε το σχολείο για να το κάμετε αυτό. (2 Πέτρου 3:11, 12) Αντί να τρέχετε σ’ ένα μακρινό τομέα σκαπανέως, γιατί να μη δεχθήτε το γυμνάσιο σας ως τον τομέα που σας ανετέθη, δείχνοντας με τη Χριστιανική σας διαγωγή σ’ αυτούς που είναι κοντά σας την αγάπη προς τον πλησίον; Αφαιρέστε το κάλυμμα από το φως σας, για να το ιδούν και άλλοι και να «δοξάσουν τον Πατέρα σας.»—Ματθαίος 5:15, 16.
ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΟΣ
Τι είναι αυτό; Λέτε ότι φοβάστε ν’ αφήσετε το φως σας να λάμψη ενόσω πηγαίνετε στο σχολείο, φοβάστε μήπως σας περιγελάσουν, σας χλευάσουν και σας καταδιώξουν, περισσότερο μάλιστα από όσο τα υφίστασθε αυτά τώρα; Λοιπόν, αν κανείς νομίζη πως είναι δυνατόν να ξεφύγη την καταδίωξι και την κακομεταχείρισι και να παραμένη ακόμη Χριστιανός, ασφαλώς είναι κακά πληροφορημένος. Εφ’ όσον παραμένει αυτό το σύστημα πραγμάτων που βρίσκεται κάτω από τη διακυβέρνησι του Σατανά, οι αληθινοί ακόλουθοι του Χριστού θα μισούνται και θα διώκονται. Ο Ιησούς είπε: «Εάν ο κόσμος σας μισή, εξεύρετε ότι εμέ πρότερον υμών εμίσησεν . . . Εάν εμέ εδίωξαν, και σας θέλουσι διώξει.» Σ’ αυτά ο απόστολος προσθέτει: «Και πάντες δε οι θέλοντες να ζώσιν ευσεβώς εν Χριστώ Ιησού, θέλουσι διωχθή.» «Δια πολλών θλίψεων πρέπει να εισέλθωμεν εις την βασιλείαν του Θεού.» Όχι, δεν θα διαφύγετε αυτή τη θλίψι, «αλλά θαρσείτε» λέγει ο Ιησούς, διότι είναι δυνατόν να νικήσετε. Αυτός ενίκησε.—Ιωάννης 15:18-20· 16:33· Πράξεις 14:22· 2 Τιμόθεον 3:12.
Το να παραβάλωμε την αλήθεια με την πλάνη, απλώς ενισχύει την αλήθεια. Αν λοιπόν οικοδομήτε το θεμέλιο της πίστεώς σας πάνω στη στερεή αλήθεια του λόγου του Θεού, τότε να είσθε βέβαιοι πώς η αλήθεια θα παραμείνη ακλόνητη όταν δοκιμασθή με τους ειδωλολατρικούς μύθους της εξελίξεως και τις άθεες θεωρίες του κομμουνισμού. Επί πλέον στην εποχή μας και στον αιώνα μας οι δούλοι του Κυρίου πρέπει να είναι καλά κατατοπισμένοι σε όλες τις ψευδείς θρησκείες, περιλαμβανομένων κι εκείνων που διδάσκονται από τους επιστήμονας και τους κομμουνιστάς, για να βοηθήσουν τους ειλικρινείς που είναι πλανημένοι, να μάθουν την αλήθεια,
Από ηθική άποψι τα σχολεία προχωρημένης εκπαιδεύσεως βρίσκονται σε μια οικτρή κατάστασι. Κάθε χρόνο αυτοί οι γόνιμοι χώροι που εκτρέφουν όλα τα είδη των ανηθίκων πράξεων, βγάζουν στην κοινωνία έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό αποκλήρων της ζωής, στους οποίους περιλαμβάνονται σεξουαλικώς διεστραμμένα άτομα και τοξικομανείς. Είναι όμως μωρία να νομίζη κανείς ότι μπορεί να ξεφύγη από το είδος αυτό της πιέσεως εγκαταλείποντας το σχολείο, διότι είναι βέβαιο ότι η ηθική κατάστασις στον έξω κόσμο είναι ακόμη χειρότερη. Αυτές είναι οι ‘έσχατες ημέρες με τους χαλεπούς των καιρούς’.—2 Τιμόθεον 3:1-5, Κείμενον.
Η ακεραιότης στον Θεό είναι ατομικό ζήτημα. Οι γονείς είναι υπεύθυνοι να δώσουν στα τέκνα των θεοκρατική εκπαίδευσι και αγωγή σύμφωνα με τους νόμους και τις εντολές του Θεού, αλλά όταν τα τέκνα είναι στην ηλικία που φοιτούν στο γυμνάσιο, είναι ατομικώς υπεύθυνα σε μεγάλο βαθμό για την πορεία που λαμβάνουν. Αν δεν μπορούν να σταθούν υπέρ της ευσεβούς δικαιοσύνης ανάμεσα στους νεανικούς πειρασμούς και τα δελεάσματα που υπάρχουν στο περιβάλλον του σχολείου, θα πέσουν ασφαλώς αργότερα όταν θα τους έλθουν μεγαλύτερες δοκιμασίες. Τα αετόπουλα μαθαίνουν να πετούν και να φροντίζουν για τον εαυτό τους προτού ενηλικιωθούν.
Είναι έτσι φανερό ότι οι ανωτέρω λόγοι για να μην ακολουθή κανείς τις γυμνασιακές σπουδές, όταν δοκιμασθούν και αναλυθούν, φαίνονται μάλλον ασθενείς και ανεπαρκείς. Τι όμως έχομε να πούμε για τη θετική άποψι; Υπάρχουν άρα γε σημαντικοί, πειστικοί λόγοι για τους οποίους οι αφιερωμένοι στον Θεό πρέπει ν’ ακολουθήσουν τις κοσμικές αυτές σπουδές στις γυμνασιακές τάξεις τώρα, στον αιώνα αυτόν, σε χώρες όπου η εκπαίδευσις είναι υποχρεωτική;
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΑΣ
Σε οποιαδήποτε ηλικία αφιερώνονται άτομα στον Κύριο, είτε στα προχωρημένα τους χρόνια είτε όταν είναι πολύ νέοι, από εκείνη την ημέρα και έπειτα η επιθυμία και υποχρέωσίς των είναι όχι μόνο ν’ αφιερώσουν στην υπηρεσία του Κυρίου οποιαδήποτε περιουσία και υπάρχοντα έχουν ήδη, αλλά και ν’ αυξήσουν την ικανότητά των, τις δεξιότητές των και την ιδιοφυία των. Λόγου χάριν, η ικανότης ενός ατόμου να διαβάζη, να προφέρη, να γράφη, και να μιλή, πρέπει να βελτιωθή χάριν της διακονίας. Οποιαδήποτε εκπαίδευσις που αποκτά ο σπουδαστής, μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιήται προς τιμήν του Ιεχωβά Θεού.
Περιέχονται πολλές πολύτιμες πληροφορίες στα γενικά μαθήματα των γυμνασιακών τάξεων. Τα στοιχεία της ιστορίας και της γεωγραφίας, είτε αρχαίας, είτε μεσαιωνικής, είτε νεωτέρας, της βασικής χημείας, της φυσικής και της βιολογίας, των μαθηματικών, των ξένων γλωσσών, κλπ. μπορούν να είναι πολύ χρήσιμα στα μετέπειτα χρόνια. Ακόμη και αν η ύλη που παρέχεται σε μια σειρά μαθημάτων δεν είναι πραγματικής αξίας, εν τούτοις οι σπουδασταί, όταν διεξέρχωνται την προκαθωρισμένη αυτή ύλη, μπορούν να μάθουν πώς να μελετούν, να μάθουν την τέχνη της συγκεντρώσεως στη μελέτη, να μάθουν πώς να θυμούνται. Μπορούν να μάθουν να λογικεύωνται, να έχουν ορθή κρίσι, να κάνουν λεπτομερή έλεγχο των αποδείξεων, να σταθμίζουν τα επιχειρήματα, να παραμερίζουν τις προκαταλήψεις των και να έχουν ευρύτητα σκέψεως.
Είναι ουσιώδες επίσης να μάθη κανείς ένα πρακτικό επάγγελμα, στο οποίο να χρησιμοποιή μέρος του χρόνου του για να διατηρήται στη διακονία. Αξιοσύστατο είναι να εργάζεται ένας αληθινός διάκονος για να μπορή να είναι αυτοσυντήρητος, όπως έκανε και ο απόστολος Παύλος, για να μη γίνη βάρος στην εκκλησία. (Πράξεις 18:3· 1 Κορινθίους 4:12· 2 Κορινθίους 11:9· 1 Θεσσαλονικείς 2:9· 2 Θεσσαλονικείς 3:7-9) Συνεπώς, η εκμάθησις της γραφομηχανής, η τήρησις λογιστικών βιβλίων, η οικιακή οικονομία και τα μαθήματα μηχανικής μπορεί να είναι πολύ χρήσιμα.
Εκτός από τις τακτικές ακαδημαϊκές σπουδές, υπάρχουν κι άλλα επωφελή πράγματα που μπορούν να μάθουν οι σπουδασταί των σχολείων μέσης εκπαιδεύσεως. Είναι το ζήτημα του να μάθωμε να επικοινωνούμε με τους άλλους ανθρώπους, να είμεθα ελεύθεροι και να είμεθα απηλλαγμένοι από κάθε συστολή όταν παρίστανται άλλοι, τόσο στην ομιλία μας, όσο και στους τρόπους. Ισορροπία και λεπτή συμπεριφορά είναι πολύ αναγκαίες απαιτήσεις για τους δημοσίους διακόνους του Θεού, τέτοια δε κοινωνικά μαθήματα ποτέ δεν μπορεί κανείς να τα μάθη στο σπίτι του ή όταν είναι απομονωμένος από τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους. Υπάρχουν πολλά οπισθοδρομικά άτομα στον κόσμο που ζημιώνονται σε όλη των τη ζωή απλώς επειδή παρέμειναν κλεισμένα σε απομόνωσι στην εύπλαστη εφηβική τους ηλικία.
Η ΤΑΚΤΙΚΗ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ Ν’ ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΩΜΕ
Αναγνωρίζοντας τα πολλά πλεονεκτήματα μιας γυμνασιακής ή άλλης αντίστοιχης εκπαιδεύσεως, και έχοντας υπ’ όψι το γεγονός ότι από πολλούς έλειπε μια καλή εκπαίδευσις, η Εταιρία Σκοπιά εισήγαγε τη Σειρά Μαθημάτων Θεοκρατικής Διακονίας το 1913. Εξετάζοντας τούτο, το Βιβλίο των Μαρτύρων του Ιεχωβά του Έτους 1944, σελ. 64, 65 (στην Αγγλική), έλεγε τα εξής:
«Ηγέρθη ερώτημα από μερικούς νεωτέρους ευαγγελιζομένους των ομάδων για το πόση εκπαίδευσι πρέπει να λάβουν στα δημόσια σχολεία προτού ασχοληθούν στην ολοχρόνια υπηρεσία σκαπανέως ή σε κάποια άλλη δράσι. Η εκπαίδευσις στα κατάλληλα πράγματα πάντοτε υπήρξε επωφελής, μια γνώσις δε του πώς πρέπει να μελετά κανείς είναι ζωτική. Η εκπαίδευσις μιας διανοίας, όταν είναι νεαρή, πάνω στα κατάλληλα ζητήματα μελέτης και ερεύνης, πάντοτε θα εκτιμάται από το άτομο στα μετέπειτα χρόνια. Αποτελεί ευθύνην των γονέων το να φροντίζουν ώστε τα τέκνα των να λαμβάνουν αυτή την εκπαίδευσι στη νεότητά των. Τα σχολεία σε κάθε χώρα απετέλεσαν μεγάλο βοήθημα για να λάβουν πολλά άτομα μια καλύτερη εκπαίδευσι στο να διαβάζουν και να γράφουν, και ασφαλώς προπαρεσκεύασαν πολλά από αυτά τα άτομα για να μπορέσουν να διαβάσουν, να μελετήσουν και να δεχθούν το άγγελμα της Βασιλείας.
»Στους νεαρούς που είναι αναποφάσιστοι για το τι ακριβώς πρέπει να πράξουν σχετικά με την τακτική των εκπαίδευσι, συνιστάται να εξακολουθήσουν να φοιτούν μέχρι τέλους σ’ ένα γυμνάσιο ή εμπορική σχολή, και να εκπαιδευθούν όσο το δυνατόν περισσότερο στο δημοτικό και στο γυμνάσιο, ιδιαίτερα εκεί όπου ο κρατικός νόμος θέτει όριον ηλικίας. Πιθανώς τα λεγόμενα εμπορικά μαθήματα θα τους κάμουν πολύ καλό και θα τους προπαρασκευάσουν για το μελλοντικό έργον υπηρεσίας στον αγρό. Αν διδαχθούν να τηρούν λογιστικά βιβλία, αν μάθουν γραφομηχανή, στενογραφία, μαθηματικά και άλλα γενικά θέματα, αυτά μπορεί να είναι χρήσιμα σ’ ένα μελλοντικό χρόνο, καθώς και η χημεία, η φυσική, ή μια ξένη γλώσσα. Τα Αγγλικά και η ιστορία είναι πάντα επωφελή· διότι ευρύνουν τη διάνοια. Μερικά επαγγελματικά μαθήματα, όπως η ξυλουργική, η τυπογραφία, κλπ. δεν πρέπει να λείπουν. Θυμηθήτε ότι ο Ιησούς ήταν ξυλουργός, ο δε Παύλος σκηνοποιός· άλλοι ήσαν αλιείς. Ένα επάγγελμα μπορεί κάποτε να είναι χρήσιμο. Μάθετέ το ενόσω είσθε νέοι. Σπουδάζοντας τα διάφορα αυτά μαθήματα σε ανώτερες σχολές, 6 έως 8 ώρες την ημέρα στα περισσότερα σχολεία, καλό είναι όσοι ανήκουν στην οργάνωσι του Κυρίου και που αφιέρωσαν τη ζωή τους στη Βασιλεία, ν’ απέχουν από το να συμμετέχουν στο σχολικό αθλητισμό και στα κοινωνικά γεγονότα του σχολείου. Με το να παραμένη κανείς χωρισμένος από τα πράγματα του κόσμου τούτου, μπορεί πληρέστερα να συναναστρέφεται τον λαό του Κυρίου στη δράσι της υπηρεσίας του αγρού. Πολλά σχολεία τελειώνουν το ημερήσιο πρόγραμμά τους νωρίς το απόγευμα, και μερικοί από τους θερινούς σκαπανείς που πηγαίνουν τώρα πάλι στο σχολείο βρίσκουν δυνατόν να φθάσουν την 60ωρη αναλογία των δαπανώντας λίγες ώρες το απόγευμα και το βράδυ στην υπηρεσία του αγρού ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα.
»Μια τέτοια πορεία στη νεαρή ζωή θα προπαρασκευάση τους νεαρούς αυτούς, που αποβλέπουν να μπουν μελλοντικά στο έργο του σκαπανέως και στη Βιβλική Σχολή της Σκοπιάς Γαλαάδ, για να φοιτήσουν στη σχολή αυτή. Η κατάλληλη πρώτη εκπαίδευσις και αγωγή ενός νεαρού ατόμου θ’ αποτελέση γι’ αυτό πραγματική ωφέλεια και βοήθεια στη Βιβλική Σχολή της Σκοπιάς Γαλαάδ, ή σε οποιαδήποτε θέσι έχει το προνόμιο να υπηρετή τον Δημιουργό του. Οι νέοι που είναι πλήρως αφιερωμένοι στον Κύριο πρέπει να προπαρασκευασθούν για μελλοντικά έτη υπηρεσίας. Γνωρίζοντας ότι τίθεται ενώπιον των η αιώνια ζωή, πρέπει να καταρτίζονται όσο το δυνατόν καλύτερα για να τιμήσουν το όνομα του Κυρίου και να ψάλουν τους αίνους της ένδοξου βασιλείας του. Όλοι αυτοί οι νεανίαι πρέπει να λάβουν πολύ ενεργό μέρος στη σειρά μαθημάτων θεοκρατικής διακονίας. Πολλοί σχεδιάζουν να μπουν στην υπηρεσία σκαπανέως όταν αποφοιτήσουν από το σχολείο τους και ν’ ανταποκριθούν στην απαίτησι διετούς ολοχρονίου υπηρεσίας σκαπανέως, κι έτσι να προπαρασκευασθούν για τη φοίτησί τους στη σχολή Γαλαάδ, κι απ’ εκεί για οποιουσδήποτε αγρούς κατευθύνη ο Κύριος. Τι έξοχο μέλλον! Είθε η πλούσια ευλογία του Κυρίου να εξακολουθήση να συνοδεύη τους νεανίας αυτούς και την προπαρασκευή τους για το ένδοξο αυτό έργον. Η κατάλληλη εκπαίδευσις κάτω από την κατεύθυνσι δικαίων γονέων αποτελεί πολύτιμο χάρισμα για τη ζωή, το ν’ αποδεχθή δε κανείς αυτή την ευκαιρία ποτέ δεν θα προξενήση λύπη.»
Πεπεισμένοι τώρα πλήρως ότι είναι κατάλληλο και ορθό να συμπληρώνη κανείς προχωρημένες σπουδές προτού μπη στην ολοχρόνια διακονία, προχωρείτε με θετική απόφασι ν’ αποκομίσετε όσο το δυνατόν περισσότερα από το σχολείο. Θυμηθήτε το παλαιό ρητό, «Ό,τι δίνεις, παίρνεις». Μελετάτε λοιπόν καλά. Μην είσθε ο άφωνος της τάξεως. «Δανεισθήτε» πολλά από τους συγχρόνους Αιγυπτίους και Βαβυλωνίους, όπως ο Μωυσής και ο Δανιήλ και οι τρεις σύντροφοι του Δανιήλ είχαν κάμει, ώστε «εν πάση υποθέσει σοφίας και νοήσεως» να ευρεθήτε «δεκαπλασίως καλήτεροι» από τους συμμαθητάς σας, και όσοι βλέπουν τη μορφή σας ν’ αποδίδουν τιμή και αίνο στον Θεό σας Ιεχωβά και στο λαό του.—Δανιήλ 1:20· Πράξεις 7:22.
Έτσι με τις ευσυνείδητες και σοβαρές προσπάθειές σας θα συνάψετε ως σπουδαστής φιλία με τους διδασκάλους σας. Συνάψατε επίσης φιλία με τους συμμαθητάς σας, όχι με το να πηγαίνετε στους συλλόγους των ή να τρέχετε μαζί τους στις ίδιες υπερβασίες και στη χαλαρή διαγωγή, αλλά μάλλον κερδίστε την εμπιστοσύνη τους, τη φιλία και τον θαυμασμό τους με την αγαθότητά σας, την προσήνεια, την ακεραιότητα, την ευθύτητα και την αξιοπιστία. Τα δυνατά ψάρια κολυμπούν αντίθετα στο ρεύμα. Περισσότερο απ’ όλα, δείξτε φιλία και αγάπη και στους διδασκάλους και στους σπουδαστάς με τις ειλικρινείς σας προσπάθειες να τους δώσετε την ίδια παρηγοριά κι ελπίδα που έχετε με τη γνώσι της βουλής του Ιεχωβά Θεού να ιδρύση τη βασιλεία του πάνω σε όλη τη γη—αληθινά τη μόνη ελπίδα του ανθρώπου!