Η Σοφία Μισεί την Υπερηφάνεια
ΣΟΦΙΑ είναι η ικανότης του να χρησιμοποιούμε ορθά τη γνώσι. Είναι η άσκησις της γνώσεως κατά ένα ορθόν τρόπον με καλά αποτελέσματα. Στενά συνδεδεμένη με τη σοφία είναι η σύνεσις. Εν τούτοις, μπορεί να λεχθή ότι η σύνεσις προηγείται κατά ένα βήμα από τη σοφία. Σύνεσις, όπως η λέξις χρησιμοποιείται στις Γραφές, σημαίνει την ικανότητα του να βλέπωμε ένα πράγμα με τα συναφή του μέρη, και ιδιαίτερα η ικανότης τού να τα βλέπωμε όλα κατά τη σχέσι των με τον Ιεχωβά Θεό. Γι’ αυτό, ο λόγος του Θεού συμβουλεύει: «Η σοφία είναι το πρώτιστον· απόκτησον σοφίαν· και υπέρ πάσαν απόκτησίν σου, απόκτησον σύνεσιν.»—Παροιμ. 4:7.
Η σοφία έχει πολλά για ν’ αυτοσυστηθή. «Μακάριος ο άνθρωπος όστις εύρηκε σοφίαν,» διότι είναι καλύτερη από τον άργυρο, τον χρυσό και τους πολυτίμους λίθους. Συνεπιφέρει μακρότητα ημερών, πλούτον, δόξαν και τερπνότητα. Ένας από τους λόγους, για τους οποίους αληθεύει όλο αυτό σχετικά με τη σοφία, βρίσκεται στη στάσι την οποία λαμβάνει αυτή απέναντι της υπερηφανείας. Έτσι, η προσωποποίησις της σοφίας λέγει: «Αλαζονείαν και υπερηφάνειαν . . . εγώ μισώ.» Γιατί η σοφία μισεί την υπερηφάνεια και την αλαζονεία;—Παροιμ. 3:13· 8:13, ΜΝΚ.
Η σοφία σχετίζεται με την καταλληλότητα των πραγμάτων, για να τα κάμη ορθά. Γνωρίζει την αξία της τάξεως και της αρμονίας. Η σοφία μπορεί να είναι αντικειμενική, να θεωρή τα πράγματα αμερόληπτα και να λογικεύεται σαφώς πάνω σ’ αυτά. Ενδιαφέρεται για την αποδοτικότητα και τ’ αποτελέσματα. Η σοφία, λοιπόν, μισεί την υπερηφάνεια, διότι η υπερηφάνεια είναι σαν να πετά κατά πρόσωπον όλων αυτών.
Τι είναι υπερηφάνεια; Η λέξις αυτή προέρχεται από ρίζες που σημαίνουν «μεγαλοπρεπής,» «κομψός,» «γενναίος.» Μεταξύ των ορισμών της είναι και η «άμετρη αυτοεκτίμησις.» Ένας κάποιος βαθμός αυτοεκτιμήσεως είναι αναγκαίος, όπως ακριβώς λέγει κι ο απόστολος Παύλος: «Λέγω, . . . προς πάντα όστις είναι μεταξύ σας, να μη φρονή υψηλότερα παρ’ ό,τι πρέπει να φρονή· αλλά να φρονή ώστε να σωφρονή.» Η υπερηφάνεια δείχνει νοσηρότητα διανοίας. Είναι μια εξύψωσις του εγώ, το να φρονούμε πολύ σοβαρά για τον εαυτό μας, το να υψηλοφρονούμε. Η υπερηφάνεια είναι μια συναισθηματική κατάστασις που δεν υπόκειται στη λογική και συνεπώς είναι μωρία.—Ρωμ. 12:3.
Ένας που είναι υπερήφανος δεν έχει μόνο πλήρη συναίσθησι των δικών του καλών σημείων, αλλά φαντάζεται κι ότι έχει πολλά, τα οποία δεν κατέχει. Και το χειρότερο, ένας που είναι υπερήφανος είναι τόσο τυφλός στις ίδιες του αδυναμίες και ελλείψεις, όσο είναι και στα καλά και ισχυρά σημεία των άλλων. Το υπερήφανο άτομο ενός έθνους βλέπει μόνο ελλείψεις στα άτομα των άλλων εθνών. Η υπερηφάνεια συχνά συμβαδίζει με τα εκπαιδευτικά πλεονεκτήματα, επιτεύγματα, φήμη, δύναμι ή πλούτον. Ανάμεσα στις πιο κοινές μορφές υπερηφανείας είναι η υπερηφάνεια της φυλής, θρησκείας κι εθνικότητος.
Ο Ιεχωβά Θεός, έχοντας υπ’ όψιν την τάσι των ατελών ανθρώπων να κομπάζουν, πριν από πολύν καιρό συνεβούλευσε τα εξής: «Ας μη καυχάται ο σοφός εις την σοφίαν αυτού, και ας μη καυχάται ο δυνατός εις την δύναμιν αυτού, ας μη καυχάται ο πλούσιος εις τον πλούτον αυτού.» Γιατί δεν πρέπει να καυχάται; «Διότι τις σε διακρίνει από του άλλου; και τι έχεις το οποίον δεν έλαβες; Εάν δε και έλαβες, τι καυχάσαι ως μη λαβών; »—Ιερεμ. 9:23· 1 Κορ. 4:7.
Η σοφία μισεί την υπερηφάνεια, όχι μόνο διότι η υπερηφάνεια στερείται από λογική και αντίληψι της ορθότητος των πραγμάτων, αλλά, πάνω απ’ όλα, διότι η υπερηφάνεια είναι χλευασμός της εξουσίας της μεγαλυτέρας, σοφωτέρας, της πιο ισχυρής και πιο εξυψωμένης Προσωπικότητος του σύμπαντος. Η υπερηφάνεια κάνει έναν να εναντιώνεται στο θείον θέλημα του Ιεχωβά Θεού. Εκείνος «αντιτάσσεται εις τους υπερηφάνους,» και προειδοποιεί ότι «πας ο υψών εαυτόν θέλει ταπεινωθή.» Η υπερηφάνεια μας καθιστά εχθρούς Εκείνου, ο οποίος μπορεί να κάμη το καλύτερο για μας: να μας δώση αιώνια ζωή μ’ ευτυχία. Δεν είναι παράδοξο ότι η σοφία μισεί την υπερηφάνεια!—1 Πέτρ. 5:5· Λουκ. 14:11.
Ναι, η υπερηφάνεια παραβιάζει κάθε αντίληψι αναλογίας και καταλληλότητος των πραγμάτων. Παρουσιάζεται ότι στερείται εντελώς από κατανόησι ως προς τη σχέσι του πλάσματος με τον Δημιουργό του. «Αρχή σοφίας φόβος Ιεχωβά και επίγνωσις αγίων, φρόνησις.» Η υπερηφάνεια τυφλώνει έναν άνθρωπο ως προς το γεγονός ότι και το πιο εξυψωμένο ανθρώπινο ον είναι σαν μια ακρίδα παραβαλλόμενο με τον Δημιουργό και ότι έθνη ολόκληρα είναι σαν μια σταγόνα που πέφτει από έναν αδειασμένο κάδο και σαν τη λεπτή σκόνη που συσσωρεύεται πάνω στις πλάστιγγες.—Παροιμ. 9:10, ΜΝΚ· Ησ. 40:15-17, 22, 23.
Οι υπερήφανοι, κατά κόσμον σοφοί άνδρες, προσπαθούν επιμελώς ν’ απαλλαγούν από κάθε ευθύνη απέναντι του εαυτού των και από κάθε αίσθημα υποχρεώσεως σ’ αυτόν. Ασχολούνται με την προσπάθεια να βρουν φαινομενικές ατέλειες μέσα στον λόγον του Θεού και στο βιβλίο Του της φύσεως. Κάνουν λογικεύσεις, φιλοσοφούν κι ενασχολούνται στην οκνηρή σοφιστεία, και όλα αυτά με την μάταιη προσπάθεια ν’ αναδείξουν στους εαυτούς των και στους άλλους ότι από το σύμπαν, που έχει θαυμασία διάταξι και λειτουργεί τέλεια, ήλθε σε ύπαρξι από απλή τύχη και λειτουργεί στην τύχη και χωρίς κανένα Συντηρητή. Μάταια προσπαθούν να εξαφανίσουν τον ρόλο της θρησκείας στη ζωή. Πόσο μωροί αποδεικνύονται αυτοί οι άνθρωποι και τα έθνη! Αν όχι ενωρίτερα, στον Αρμαγεδδώνα, όλοι αυτοί θα γνωρίσουν τι μωροί υπήρξαν.—Ψαλμ. 14:1· Αποκάλ. 16:14, 16.
Η σοφία, επίσης, μισεί την υπερηφάνεια διότι είναι διασπαστική. Η υπερηφάνεια δημιουργεί αντιπάλους και ανταγωνισμό αντί της αρμονίας και της συνεργασίας. Αφ’ ενός, η υπερηφάνεια μάς κάνει ν’ αρνούμεθα να ομολογήσωμε ένα σφάλμα, και αφ’ ετέρου μας κάνει ν’ αρνούμεθα να συγχωρήσωμε και να λησμονήσωμε. Πόσοι γάμοι εθυσιάσθησαν στον βωμό της υπερηφανείας! Η υπερηφάνεια είναι ένας από τους κυρίους συντελεστάς της εγκληματικότητος, διότι κάνει τους γονείς να εξάπτωνται με τα τέκνα των αντί να τους κάνη να δείχνουν σ’ αυτά υπομονή, και υποκινεί τα τέκνα στο να «εγείρωνται εναντίον των γονέων των, όλα δε αυτά αντιβαίνουν στη Γραφική συμβουλή.—Εφεσ. 6:1-4.
Η υπερηφάνεια ενεργεί, επίσης, ως διασπαστική δύναμις στη Χριστιανική εκκλησία. Καθιστά την υποταγή στην εξουσία οχληρή και τη συνεργασία με τους συνανθρώπους δύσκολη. Οι λόγοι του Παύλου δεν αφήνουν διόλου έδαφος για υπερηφάνεια: «Προλαμβάνοντες να τιμάτε αλλήλους,» «εν ταπεινοφροσύνη, θεωρούντες αλλήλους υπερέχοντας εαυτών.»—Ρωμ. 12:10· Φιλιππησ. 2:3.
Αληθινά, πολύ εύλογα η σοφία μισεί την υπερηφάνεια! Η υπερηφάνεια μάς κάνει να εναντιούμεθα στον Δημιουργό, θέτει φραγμούς μεταξύ ημών και των πλησίον μας, και παρεμποδίζει την αποδοτικότητά μας και την επίτευξι των ποθουμένων αποτελεσμάτων. Ο λόγος του Θεού είναι γεμάτος από προειδοποιητικά παραδείγματα που υπογραμμίζουν την αλήθεια ότι: «Η υπερηφανία προηγείται του ολέθρου, και υψηλοφροσύνη του πνεύματος προηγείται της πτώσεως.» Να είσθε λοιπόν σαν τη σοφία· μισείτε την υπερηφάνεια!—Παροιμ. 16:18.