1914—Άλλαξε τη Ζωή Σας
ΠΕΡΙΠΟΥ 70 χρόνια πριν, το πρωί της Δευτέρας 29 Ιουνίου 1914, οι εφημερίδες είχαν τον συγκλονιστικό τίτλο: «ΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗΚΕ Ο ΔΙΑΔΟΧΟΣ ΤΟΥ ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΥ ΘΡΟΝΟΥ». Πιθανόν η είδηση αυτή να φαίνεται πολύ παλιά σε σας σήμερα—σχεδόν σαν κάτι βγαλμένο από την αρχαία ιστορία. Παρ’ όλα αυτά, εξέπληξε εκείνους που ζούσαν τότε. Και πυροδότησε μια αλυσίδα γεγονότων τα οποία ακόμη σας επηρεάζουν.
Επίσης τα γεγονότα αυτά ήταν μια απόδειξη για ακόμη πιο συγκλονιστικά γεγονότα που σύντομα θα επηρεάσουν τη ζωή σας πολύ βαθιά πράγματι. Ας δούμε πώς αληθεύουν όλα αυτά.
Οι Επιδράσεις τους Είναι Ακόμη Αισθητές
Πρώτα, πώς επηρεάζεται η ζωή σας σήμερα, στη δεκαετία του 1980, από τη δολοφονία που έγινε πριν από πολλά χρόνια; Κατ’ αρχή η δολοφονία αυτή ήταν το γεγονός που πυροδότησε τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ο πόλεμος εκείνος, μαζί με τη συμφωνία ειρήνης που τον ακολούθησε, διαμόρφωσαν τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Πριν από τον πόλεμο εκείνο, ο κόσμος κυριαρχούνταν από αυτοκρατορίες, που οι περισσότερες τους είχαν οικοδομηθεί γύρω από πανίσχυρες Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Ο πόλεμος οδήγησε στη διάλυση των αυτοκρατοριών αυτών, και σήμερα η σταθερότητα του κόσμου δεν διατηρείται πια από λίγες ισχυρές Ευρωπαϊκές χώρες. Απεναντίας, βλέπουμε κάτι που απειλεί ακόμη και την επιβίωση του ανθρώπου: μια ανηλεή διαμάχη για υπεροχή ανάμεσα στις δυο υπερδυνάμεις, την κομμουνιστική Ρωσία και την καπιταλιστική Αμερική. Η κατάσταση αυτή έχει, επίσης, τις ρίζες της στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Πριν από τον πόλεμο εκείνο, η Ρωσία ήταν μια μεγάλη, οπισθοδρομική χώρα που κυριαρχούνταν από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και διοικούνταν από τον τσάρο. Η Αμερική, παρ’ ότι ήταν ισχυρή, κατά κανένα τρόπο δε θεωρούνταν ανταγωνίστρια των Ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος τα άλλαξε όλα αυτά. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ρενέ Άλμπρεχτ-Καρριέ, «ο [πρώτος παγκόσμιος] πόλεμος σημείωσε τον ερχομό της εποχής της Αμερικής στην κοινότητα των κρατών». Προσθέτει: «Η δύναμη των Ηνωμένων Πολιτειών στο τέλος του πολέμου από κάθε άποψη ξεπερνούσε κατά πολύ όλες τις άλλες δυνάμεις». Ο τεράστιος πλούτος της Αμερικής, σε σύγκριση με την οικονομική εξάντληση των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, οδήγησε στην τωρινή της παγκόσμια κυριαρχία.
Στη Ρωσία, τα βουητά της επανάστασης είχαν ακουστεί και πριν από τον πόλεμο. Στη διάρκεια του πολέμου, η Ρωσία επιτέθηκε ενάντια στην Γερμανία, γι’ αυτό η Γερμανία έστειλε τον Ρώσο επαναστάτη Λένιν από την εξορία του στην Ελβετία πίσω στην πατρίδα του, με την ελπίδα να αυξηθεί η εσωτερική ανησυχία εκεί. Η στρατηγική αυτή υπήρξε πετυχημένη, και η Ρωσία εγκατέλειψε τον πόλεμο. Το κόμμα του Λένιν, οι Μπολσεβίκοι, ανέλαβε τον έλεγχο της Ρωσικής επανάστασης, και το άμεσο αποτέλεσμα τού γεγονότος αυτού είναι η Ρωσία που βλέπουμε σήμερα.
Εκτός από τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις υπερδυνάμεις, σήμερα υπάρχει μια χωρίς προηγούμενο αναστάτωση και αστάθεια ανάμεσα στα έθνη και μέσα σ’ αυτά. Αυτό αποτελεί επίσης μέρος εκείνου που ο ιστορικός Τσαρλς Λ. Μη, ο Νεότερος, αποκαλεί η «τρομερά ανάμικτη κληρονομιά» του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και της συμφωνίας ειρήνης που ακολούθησε. Σαν μέρος της κληρονομιάς αυτής, απαριθμεί «την άνοδο του Χίτλερ, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, τις οχλοκρατίες και τις επαναστάσεις που μαστίζουν έναν κόσμο χωρίς πολιτική τάξη». Κάθε πρωί διαβάζετε για αιματοχυσίες και παθήματα στην εφημερίδα σας. Και θυμηθείτε, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος επιτάχυνε την ανάπτυξη των πυρηνικών βομβών, που ρίχνουν την απειλητική σκιά τους πάνω στην ίδια την ύπαρξη τής ζωής πάνω στη γη.
Ο συγγραφέας Μη προσθέτει, ωστόσο, «ταυτόχρονα, η κατάρρευση τής παλιάς τάξης ήταν η αναγκαία εισαγωγή στην εξάπλωση της αυτοκυβέρνησης, στην απελευθέρωση νέων εθνών και τάξεων, στην αποδέσμευση της νέας ελευθερίας και ανεξαρτησίας». Πριν από το 1914, τα περισσότερα έθνη κυβερνούνταν από μια προνομιούχα, κληρονομική αριστοκρατία. Οι ταξικές δομές ήταν άκαμπτες. Ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος επιτάχυνε την κατάρρευση τού συστήματος αυτού. Σαν ιστορικός, ο Ρενέ Άλμπρεχτ-Καρριέ λέει: «Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν εκείνος που έσπασε το φράγμα της κοινωνικής δομής τού δέκατου ένατου αιώνα· η αξίωση του Κοινού Ανθρώπου για αναγνώριση δεν μπορούσε πια να αγνοηθεί». Σήμερα, είναι δύσκολο να φανταστούμε τη δύναμη που είχαν οι άλλοτε άρχουσες τάξεις.
Ναι, ο κόσμος που γνωρίζουμε σήμερα άρχισε να διαμορφώνεται όταν η σφαίρα εκείνη του δολοφόνου σκότωσε τον κληρονόμο τού Αυστριακού θρόνου πριν από 70 χρόνια. Η ζωή σας θα ήταν πολύ διαφορετική αν η τραγωδία εκείνη, και ο πόλεμος που πυροδότησε, δεν είχαν συμβεί ποτέ. Αλλά και άλλα πράγματα συνέβαιναν στα πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν καμιά συναίσθηση για τη σημασία τους. Κι όμως τα πράγματα αυτά επηρεάζουν τη ζωή σας ακόμη πιο βαθιά.
[Εικόνα στη σελίδα 3]
Ο αρχιδούκας Φερδινάνδος με τη σύζυγο του, πέντε λεπτά προτού δολοφονηθεί