Οι Αποστολικοί Πατέρες—Αληθινά Αποστολικοί;

ΣΤΙΣ αρχές του δεύτερου αιώνα Κ.Χ., οι ψεύτικες διδασκαλίες είχαν αρχίσει να θολώνουν τα καθαρά νερά της Χριστιανικής αλήθειας. Όπως είχε προείπει η θεόπνευστη προφητεία, μετά το θάνατο των αποστόλων ορισμένοι εγκατέλειψαν την αλήθεια και στράφηκαν σε μύθους. (2 Τιμόθεο 4:3, 4, Κείμενο) Γύρω στο 98 Κ.Χ., ο Ιωάννης, ο τελευταίος επιζών απόστολος, προειδοποίησε για τέτοιες διδασκαλίες πλάνης και για κάποιους “που προσπαθούσαν να παροδηγήσουν” τους πιστούς Χριστιανούς.​—1 Ιωάννη 2:26· 4:1, 6.

Γρήγορα, εμφανίστηκαν στο προσκήνιο άνθρωποι που έγιναν γνωστοί ως Αποστολικοί Πατέρες. Τι στάση έλαβαν αυτοί απέναντι στη θρησκευτική απάτη; Πρόσεξαν τη θεόπνευστη προειδοποίηση του αποστόλου Ιωάννη;

Ποιοι Ήταν;

Ο όρος «Αποστολικοί Πατέρες» έχει εφαρμοστεί σε ορισμένους θρησκευτικούς συγγραφείς που ίσως γνώριζαν κάποιον από τους αποστόλους του Ιησού ή ίσως είχαν διδαχτεί από τους μαθητές των αποστόλων. Γενικά, αυτοί έζησαν από τα τέλη του πρώτου αιώνα Κ.Χ. μέχρι τα μέσα του δεύτερου αιώνα.a Κάποιοι από αυτούς ήταν ο Ιγνάτιος της Αντιόχειας, ο Κλήμης της Ρώμης, ο Παπίας της Ιεράπολης και ο Πολύκαρπος της Σμύρνης. Την ίδια περίοδο έδρασαν οι ανώνυμοι συγγραφείς των έργων που είναι γνωστά ως Διδαχή, Επιστολή Βαρνάβα, Μαρτύριον Πολυκάρπου, καθώς και ο συγγραφέας της δεύτερης επιστολής του Κλήμεντος.

Σήμερα, είναι δύσκολο να κρίνουμε πόσο πιστά αντιστοιχούσαν οι διδασκαλίες των Αποστολικών Πατέρων στις διδασκαλίες του Ιησού. Αναμφίβολα, σκοπός αυτών των ανθρώπων ήταν να διατηρήσουν ή να προαγάγουν μια συγκεκριμένη μορφή Χριστιανοσύνης. Καταδίκαζαν την ειδωλολατρία και τα έκλυτα ήθη. Πίστευαν ότι ο Ιησούς είναι ο Γιος του Θεού και ότι αναστήθηκε. Ωστόσο, δεν ήταν σε θέση να συγκρατήσουν το διογκούμενο κύμα της αποστασίας. Τουναντίον, μερικοί από αυτούς επέτειναν την ορμή του.

Ασήμαντες Τροποποιήσεις;

Ορισμένα ρεύματα σκέψης ανάμεσα στους πρώτους «Χριστιανούς» στην ουσία παρέκκλιναν από τις διδασκαλίες του Χριστού και των αποστόλων του. Για παράδειγμα, αντίθετα με ό,τι έκανε ο Ιησούς όταν θέσπισε το Δείπνο του Κυρίου, ο συγγραφέας του έργου Διδαχή συνιστούσε να γίνεται η περιφορά του κρασιού πριν από την περιφορά του ψωμιού. (Ματθαίος 26:26, 27) Αυτός ο συγγραφέας δήλωνε επίσης ότι, αν δεν υπήρχε αρκετό νερό για να βαφτίσουν κάποιον με βύθιση, αρκούσε να του χύσουν νερό στο κεφάλι. (Μάρκος 1:9, 10· Πράξεις 8:36, 38) Το ίδιο αυτό κείμενο παρότρυνε τους Χριστιανούς να τηρούν κάποια τελετουργικά όπως η υποχρεωτική νηστεία δύο φορές την εβδομάδα και η απαγγελία του «Πάτερ Ημών» ακριβώς τρεις φορές την ημέρα.​—Ματθαίος 6:5-13· Λουκάς 18:12.

Από την πλευρά του, ο Ιγνάτιος οραματιζόταν την αναδιοργάνωση της Χριστιανικής εκκλησίας, με έναν μόνο επίσκοπο να προεδρεύει «στο χώρο του Θεού». Αυτός ο επίσκοπος θα είχε υπό την εξουσία του πολλούς ιερείς. Τέτοιες επινοήσεις άνοιξαν το δρόμο για περισσότερα κύματα αντιγραφικών διδασκαλιών.​—Ματθαίος 23:8, 9.

Υπερβολή, Μαρτυρικός Θάνατος και Ειδωλολατρία

Η υπερβολή παρέσυρε ακόμη πιο μακριά μερικούς Αποστολικούς Πατέρες. Ο Παπίας διψούσε για την αλήθεια και έκανε αναφορές στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Ταυτόχρονα, πίστευε ότι κατά την προειπωμένη Χιλιετή Βασιλεία του Χριστού, τα κλήματα θα βγάζουν 10.000 κλαδιά, κάθε κλαδί 10.000 κλαράκια, κάθε κλαράκι 10.000 βλαστούς, κάθε βλαστός 10.000 τσαμπιά, κάθε τσαμπί 10.000 σταφύλια, και κάθε σταφύλι θα παράγει το αντίστοιχο των 1.000 λίτρων κρασιού.

Ο Πολύκαρπος προτίμησε να υποστεί μαρτυρικό θάνατο παρά να αποκηρύξει τη Χριστιανική του πίστη. Λέγεται ότι διδάχτηκε από τους αποστόλους και άλλους που γνώριζαν τον Ιησού. Παρέθετε από την Αγία Γραφή και φαίνεται ότι αγωνιζόταν να ζει σύμφωνα με τις Χριστιανικές αρχές.

Ωστόσο, η αφοσίωση κάποιων στον Πολύκαρπο άγγιζε τα όρια της ειδωλολατρίας. Το έργο Μαρτύριον Πολυκάρπου δηλώνει ότι, μετά το θάνατό του, οι «πιστοί» έσπευσαν να μαζέψουν τα λείψανά του. Θεωρούσαν τα οστά του «πιο πολύτιμα από τα ακριβότερα κοσμήματα και πιο καθαρά από χρυσάφι». Είναι προφανές ότι τα δηλητηριασμένα νερά της πλάνης φούσκωναν.

Απόκρυφα Κείμενα

Μερικοί Αποστολικοί Πατέρες δέχονταν διάφορα εξωβιβλικά κείμενα ως θεόπνευστα. Ένας από αυτούς, ο Κλήμης της Ρώμης, παραθέτει από τα απόκρυφα έργα Σοφία Σολομώντος και Ιουδίθ. Ο συγγραφέας του έργου Επιστολή Πολυκάρπου βασίζεται στο βιβλίο Τωβίτ για να υποστηρίξει την άποψη ότι οι ελεημοσύνες έχουν τη δύναμη να ελευθερώνουν τον ευεργέτη από το θάνατο.

Το δεύτερο αιώνα Κ.Χ., τα ψευδή ευαγγέλια ευθύνονταν για τη διάδοση νόθων αφηγήσεων σχετικά με τη ζωή του Ιησού, και οι Πατέρες προσέδιδαν συχνά κύρος σε αυτά. Ο Ιγνάτιος, λόγου χάρη, παρέθεσε από το λεγόμενο Καθ’ Εβραίους Ευαγγέλιον. Σχετικά δε με τον Κλήμεντα της Ρώμης, μια πηγή λέει: «Ο Κλήμης φαίνεται να γνωρίζει τον Χριστό, όχι μέσα από τα Ευαγγέλια, αλλά μέσα από μη κανονικά συγγράμματα».

Παλιρροϊκό Κύμα Πλάνης

Καταφεύγοντας σε μύθους, μυστικιστικές αντιλήψεις και φιλοσοφικές ιδέες προκειμένου να εξηγήσουν τη Χριστιανική πίστη, αυτοί οι άνθρωποι άνοιξαν το δρόμο για μια παλίρροια πλάνης. Ο Κλήμης, παραδείγματος χάρη, χρησιμοποίησε το μύθο του φοίνικα για να αποδείξει την ανάσταση. Ο φοίνιξ, ένα θρυλικό πουλί που έλεγαν ότι αναγεννάται από τις στάχτες του, συσχετιζόταν με τη λατρεία του ήλιου στην αιγυπτιακή μυθολογία.

Κάποιος άλλος ο οποίος υποβίβασε τη Γραφική αλήθεια ήταν ο συγγραφέας του έργου Επιστολή Βαρνάβα. Αυτός ερμήνευσε το Μωσαϊκό Νόμο ως απλή αλληγορία. Όπως υποστήριζε, τα καθαρά ζώα​—που αναμασούν την τροφή και έχουν χωρισμένη την οπλή​—αντιπροσωπεύουν όσους κάνουν στοχασμούς γύρω από το Λόγο του Θεού, με άλλα λόγια τον «αναμασούν». Η χωρισμένη οπλή, έλεγε ο συγγραφέας, συμβόλιζε το γεγονός ότι ο δίκαιος «πορεύεται σε αυτόν τον κόσμο» ενώ ταυτόχρονα αποβλέπει να ζήσει στον ουρανό. Τέτοιες ερμηνείες δεν βασίζονται στις Γραφές.​—Λευιτικό 11:1-3.

Η Μαρτυρία του Αποστόλου Ιωάννη

Τον πρώτο αιώνα, ο απόστολος Ιωάννης προειδοποίησε: «Αγαπητοί, μην πιστεύετε κάθε εμπνευσμένη έκφραση, αλλά δοκιμάζετε τις εμπνευσμένες εκφράσεις για να δείτε αν προέρχονται από τον Θεό, επειδή πολλοί ψευδοπροφήτες έχουν βγει στον κόσμο». (1 Ιωάννη 4:1) Πόσο σωστά ήταν αυτά τα λόγια!

Στα τέλη του πρώτου αιώνα, πολλοί λεγόμενοι Χριστιανοί είχαν ήδη εγκαταλείψει τις διδασκαλίες του Ιησού και των αποστόλων του. Αντί να αποκρούσουν το διογκούμενο κύμα της αποστασίας, οι Αποστολικοί Πατέρες συνέπλευσαν με αυτό ενισχύοντάς το. Νόθευσαν την αλήθεια με δηλητήριο. Ο απόστολος Ιωάννης είπε σχετικά με τέτοια άτομα: «Όποιος προτρέχει και δεν παραμένει στη διδασκαλία του Χριστού δεν έχει Θεό». (2 Ιωάννη 9) Για όλους τους ειλικρινείς εκζητητές της Γραφικής αλήθειας, αυτή η θεόπνευστη προειδοποίηση ήταν​—και παραμένει​—ξεκάθαρη.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 29]

Ορισμένοι Αποστολικοί Πατέρες, όπως ο Κλήμης, χρησιμοποίησαν στα συγγράμματά τους μύθους, μυστικιστικές αντιλήψεις και φιλοσοφικές ιδέες

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Ο Πολύκαρπος προτίμησε να υποστεί μαρτυρικό θάνατο

[Ευχαριστίες]

The Granger Collection, New York