مفهوم همسایهٔ خود را محبت نمودن
«همسایهٔ خود را مثل خود محبت نما.» — متّیٰ ۲۲:۳۹.
۱. چگونه می‌توانیم نشان دهیم که خدا را دوست داریم؟
یَهُوَه خدا از عابدانش چه انتظاراتی دارد؟ عیسی جواب این سؤال را در چند کلام ساده خلاصه کرد. او گفت که بزرگ‌ترین فرمان این است که یَهُوَه خدا را با تمام دل و جان و نَفْس و ذهن و قوّت خود محبت کنند. ( متّیٰ ۲۲:۳۷؛ مَرقُس ۱۲:۳۰) همان طور که در مقالهٔ قبلی خواندیم، محبت به خدا یعنی اطاعت کردن از او و قوانینش زیرا محبتی که از او دیده‌ایم ما را به او جلب کرده است. برای کسانی که خدا را دوست دارند انجام دادن ارادهٔ او کار شاقی نیست بلکه لذّت‌بخش و نشاط‌آور است. — مزمور ۴۰:۸؛ ۱یوحنّا ۵:۲، ۳.
۲، ۳. چرا باید از فرمان محبت نمودن به همسایه اطاعت کنیم و چه سؤالاتی در این رابطه مطرح می‌شود؟
۲ علاوه بر آن، عیسی گفت دوّمین فرمان یعنی «همسایهٔ خود را مثل خود محبت نما» از لحاظ اهمیت به اوّلین فرمان مربوط می‌شود. ( متّیٰ ۲۲:۳۹) در این مقاله به بررسی و مطالعهٔ این فرمان می‌پردازیم که بسیار به موقع است. امروزه ما در دورانی زندگی می‌کنیم که کلمه‌های عشق و محبت مفهومی تحریف‌شده به خود گرفته‌اند. پولُس رسول تحت الهام خدا توصیفی از «ایّام آخر» یا آخر زمان نوشت که نشان می‌دهد مردم به جای این که به یکدیگر محبت کنند خودپرست، مال‌پرست و عشرت‌طلب می‌شوند. و می‌گوید که اکثر مردم بی‌الفت می‌شوند یا به نقل از انجیل شریف «بی‌عاطفه» می‌شوند و هیچ گونه محبت طبیعی برای خانواده‌شان در دلشان نمی‌ماند. ( ۲تیموتاؤس ۳:۱-۴) عیسی نیز در مورد همین زمان چنین پیشگویی کرد: ‹بسیاری لغزش خورده، یکدیگر را تسلیم می‌کنند و محبت بسیاری سرد خواهد شد.› — متّیٰ ۲۴:۱۰، ۱۲.
۳ توجه کنید که عیسی نگفت محبت همهٔ مردم سرد خواهد شد. از ابتدای هستی بشر تا به امروز و همین طور تا به ابد همیشه کسانی بوده و خواهند بود که یَهُوَه خدا را آن طور که او می‌خواهد دوست داشته و خواهند داشت. آنانی که واقعاً یَهُوَه را دوست دارند می‌کوشند انسان‌های دیگر را از دیدگاه او ببینند. حال، همسایهٔ ما کیست که باید دوستش داشته باشیم؟ و چگونه باید به او محبت نماییم؟ کتاب مقدّس جواب این سؤالات را فراهم می‌کند.
همسایهٔ من کیست؟
۴. بنا بر لاویان باب ۱۹ یهودیان به چه کسانی باید محبت می‌نمودند؟
۴ وقتی عیسی به فریسیان گفت که دوّمین فرمان از لحاظ اهمیت، محبت به همسایه است به قانونی مشخص که به اسرائیلیان داده شده بود اشاره کرد. این قانون در لاویان ۱۹:۱۸ درج شده است. در همان باب در کتاب لاویان به یهودیان گفته شده بود که غیر از هموطنان اسرائیلی‌شان دیگران را نیز همسایهٔ خود محسوب کنند. در آیهٔ ۳۴ آمده است: «غریبی که در میان شما مأوا گزیند، مثل متوطن از شما باشد. و او را مثل خود محبت نما، زیرا که شما در زمین مصر غریب بودید.» بدین ترتیب حتی با غیریهودیان و به خصوص نوکیشان نیز باید با محبت رفتار می‌شد.
۵. یهودیان زمان عیسی چه برداشتی از محبت نمودن به همسایه داشتند؟
۵ البته روحانیون زمان عیسی نظری دیگر داشتند. در مکتب بعضی از آن‌ها کلمات «دوست» و «همسایه» فقط به یهودی اطلاق می‌شد و از غیریهودی باید نفرت می‌داشت. بنا بر تعالیم این روحانیون، شخص مؤمن باید از خدانشناس تنفر می‌داشت. یک کتاب مرجع در خصوص این مکتب می‌نویسد: «در چنان جوّی آتش نفرت هرگز خاموش نمی‌شد چون که هیزم نفرت به فراوانی وجود داشت.»
۶. وقتی عیسی در مورد محبت نمودن به همسایه صحبت می‌کرد کدام دو نکته را روشن کرد؟
۶ عیسی در موعظهٔ بالای کوه هر گونه ابهام را در مورد این که به چه کسانی باید محبت نمود برطرف کرد. وی گفت: «شنیده‌اید که گفته شده است ‹همسایهٔ خود را محبت نما و با دشمن خود عداوت کن.› اما من به شما می‌گویم که دشمنان خود را محبت نمایید و برای لعن‌کنندگان خود برکت بطلبید و به آنانی که از شما نفرت کنند، احسان کنید و به هر که به شما فحش دهد و جفا رساند، دعای خیر کنید، تا پدر خود را که در آسمان است پسران شوید، زیرا که آفتاب خود را بر بدان و نیکان طالع می‌سازد و باران بر عادلان و ظالمان می‌باراند.» ( متّیٰ ۵:۴۳-۴۵) عیسی با این سخنانش دو نکته را روشن کرد. اوّل این که یَهُوَه نیکویی و سخاوت خود را هم شامل حال خوبان می‌کند هم بدان. دوّم این که ما نیز مکلفیم از او تقلید کنیم.
۷. از حکایت سامری نوع‌دوست چه می‌آموزیم؟
۷ در موقعیتی دیگر، یکی از علمای شریعت موسی از عیسی پرسید: «همسایهٔ من کیست؟» در جواب سؤال او عیسی حکایتی را تعریف کرد که در آن یک سامری در جاده به یک یهودی مجروح برمی‌خورد که راه‌زنان همهٔ اموال و لباسش را دزدیده و او را نیمه‌جان در بیابان رها کرده‌اند. با این که یهودیان از اهالی سامره متنفر بودند این سامری زخم‌های یهودی مجروح را پانسمان می‌کند و او را به جایی امن به یک مسافرخانه می‌برد تا در آنجا کم‌کم خوب شود. در این حکایت چه درسی هست؟ محبت ما به همسایه باید از مرز نژاد و ملیت و دین فراتر رود. — لوقا ۱۰:۲۵، ۲۹، ۳۰، ۳۳-۳۷.
مفهوم همسایهٔ خود را محبت نمودن
۸. لاویان باب ۱۹ در مورد محبت نمودن به همسایه چه می‌گوید؟
۸ محبت به همسایه مانند محبت به خدا فقط به احساسات و عواطف محدود نمی‌شود بلکه شامل عمل هم می‌شود. برای درک عمیق‌تر این مطلب بهتر است مضمون فرمانی را که در لاویان باب ۱۹ آمده است بررسی کنیم زیرا در آنجاست که خدا به قومش دستور می‌دهد همسایه‌شان را مثل خود محبت کنند. اسرائیلیان می‌باید هنگام حصاد به فقیران و غریبه‌ها اجازه می‌دادند در برداشت محصول سهم داشته باشند. جایی برای دزدی و مکر و دروغ باقی نمی‌ماند. در داوری و رسیدگی به موارد قضایی نیز نباید بین اسرائیلی و غیراسرائیلی تبعیض قائل می‌شدند. بدیهی است که در مواردی تنبیه و توبیخ لازم بود ولی مشخصاً آمده بود: «برادر خود را در دل خود بغض [دشمنی] منما.» این چند فرمان به علاوهٔ همهٔ فرامین دیگر در این کلام خلاصه می‌شد: «همسایهٔ خود را مثل خویشتن محبت نما.» — لاویان ۱۹:۹-۱۱، ۱۵، ۱۷، ۱۸.
۹. چرا یَهُوَه به اسرائیلیان فرمان داده بود از ملت‌های دیگر دوری کنند؟
۹ با این که از اسرائیلیان انتظار می‌رفت به غیراسرائیلیان نیز محبت نشان دهند می‌باید از کسانی که خدایان دروغین را می‌پرستیدند دوری می‌کردند. یَهُوَه در مورد خطرات و عواقب معاشرت بد هشدار داده بود. برای نمونه یَهُوَه در مورد ملت‌هایی که اسرائیلیان از سرزمین موعود بیرون می‌کردند به اسرائیلیان گفته بود: ‹با ایشان مصاهرَت [وصلت] منما؛ دختر خود را به پسر ایشان مده، و دختر ایشان را برای پسر خود مگیر. زیرا که اولاد تو را از متابعت من برخواهند گردانید، تا خدایان غیر را عبادت نمایند، و غضب یَهُوَه بر شما افروخته شده، شما را به زودی هلاک خواهد ساخت.› — تثنیه ۷:۳، ۴.
۱۰. امروزه باید از چه چیز خودداری کنیم؟
۱۰ مسیحیان نیز مانند آن اسرائیلیان از معاشرت با کسانی که ممکن است ایمانشان را تضعیف کنند خودداری می‌کنند. ( ۱قُرِنتیان ۱۵:۳۳) در واقع به مسیحیان چنین فرمان داده شده است: «زیر یوغ ناموافق با بی‌ایمانان مشوید.» که اشاره‌ای است به کسانی که خارج از جماعت مسیحی‌اند. ( ۲قُرِنتیان ۶:۱۴) علاوه بر آن، به مسیحیان نصیحتی قاطع می‌شود که ‹فقط در سَروَر› یعنی در عیسی ازدواج کنند. ( ۱قُرِنتیان ۷:۳۹) با وجود این، نباید از آنانی که همپای ما یَهُوَه را نمی‌پرستند تنفر داشته باشیم. نباید فراموش کنیم که مسیح برای نجات گناهکاران قربانی شد و خیلی‌ها که امروزه با خدا آشتی کرده‌اند و او را می‌پرستند سابقاً در زندگی مرتکب اَعمال زشت می‌شدند. — رومیان ۵:۸؛ ۱قُرِنتیان ۶:۹-۱۱.
۱۱. بهترین راه محبت نمودن به کسانی که یَهُوَه خدا را نمی‌پرستند کدام است؟
۱۱ برای این که بدانیم چگونه به کسانی که یَهُوَه خدا را نمی‌پرستند محبت نماییم باید از خود یَهُوَه سرمشق بگیریم. یَهُوَه از هر گونه شرارت نفرت دارد ولی از روی محبت به همه فرصت می‌دهد از اَعمال ناپسند خود دست بردارند و به سوی او بازگردند تا زندگی ابدی یابند. ( حِزْقِیال ۱۸:۲۳) یَهُوَه می‌خواهد «همه به توبه گرایند.» ( ۲پِطْرُس ۳:۹) ارادهٔ او این است که «جمیع مردم نجات یابند و به معرفت راستی گرایند.» ( ۱تیموتاؤس ۲:۴) به همین علّت است که عیسی پیروانش را مأمور کرد به همه موعظه کنند و به آن‌ها تعلیم دهند تا ‹شاگردانی از همهٔ امّت‌ها بسازند.› ( متّیٰ ۲۸:۱۹، ۲۰) وقتی در این فعالیت شرکت می‌کنیم در عمل نشان می‌دهیم که هم خدا را دوست داریم هم به همسایه‌مان و همچنین دشمنانمان محبت می‌کنیم!
محبت نمودن به برادران مسیحی‌مان
۱۲. یوحنّای رسول در بارهٔ محبت نمودن به برادران مسیحی‌مان چه گفته است؟
۱۲ پولُس رسول به مسیحیان چنین نصیحت داد: «به قدری که فرصت داریم با جمیع مردم احسان بنماییم، علی‌الخصوص با اهل بیت ایمان.» ( غَلاطیان ۶:۱۰) ما مسیحیان وظیفه داریم به آنانی که در ایمان با ما شریکند یعنی خواهران و برادران روحانی‌مان محبت نشان دهیم. این محبت از چه اهمیتی برخوردار است؟ یوحنّای رسول به واقعیتی بسیار مهم اشاره کرده، گفت: «هر که از برادر خود نفرت نماید، قاتل است. . . . اگر کسی گوید که ‹خدا را محبت می‌نمایم› و از برادر خود نفرت کند، دروغگوست، زیرا کسی که برادری را که دیده است محبت ننماید، چگونه ممکن است خدایی را که ندیده است محبت نماید؟» ( ۱یوحنّا ۳:۱۵؛ ۴:۲۰) به راستی که چه منطق کوبنده‌ای! عیسی مسیح کلمات «قاتل» و «دروغگو» را برای شیطان ابلیس به کار برده است. ( یوحنّا ۸:۴۴) امیدواریم این توصیف هیچ گاه شامل حال ما نشود!
۱۳. چگونه می‌توانیم به هم‌ایمانانمان محبت کنیم؟
۱۳ ما مسیحیان حقیقی ‹از خدا آموخته‌ایم که یکدیگر را محبت نماییم.› ( ۱تَسّالونیکیان ۴:۹) از این رو موظفیم «محبت را به جا آریم نه در کلام و زبان بلکه در عمل و راستی.» ( ۱یوحنّا ۳:۱۸) محبت ما باید «بی‌ریا باشد.» ( رومیان ۱۲:۹) محبت باید سبب شود انسان‌هایی مهربان، رحیم، باگذشت و حلیم باشیم نه افرادی حسود، متکبّر، مغرور و ازخودراضی. ( ۱قُرِنتیان ۱۳:۴، ۵؛ اَفَسُسیان ۴:۳۲) چنین محبتی باید ما را بر آن دارد تا ‹یکدیگر را خدمت کنیم.› ( غَلاطیان ۵:۱۳) عیسی به شاگردانش دستور داد همان طور که او به آن‌ها محبت کرد آن‌ها نیز به یکدیگر محبت کنند. ( یوحنّا ۱۳:۳۴) بنابراین در صورت لزوم شخص مسیحی باید حاضر به فدا کردن جان خود برای خواهر یا برادر هم‌ایمانش باشد.
۱۴. چگونه می‌توانیم در خانواده به یکدیگر محبت کنیم؟
۱۴ در خانواده‌های مسیحی نیز باید محبت دیده شود، به خصوص میان زن و شوهرها. پیوند زناشویی چنان ناگسستنی و نزدیک است که پولُس نوشت: «باید مردان زنان خویش را مثل بدن خود محبت نمایند زیرا هر که زوجهٔ خود را محبت نماید، خویشتن را محبت می‌نماید.» ( اَفَسُسیان ۵:۲۸) پنج آیه بعد از این آیه، پولُس همان نصیحت را دوباره تکرار می‌کند. شوهری که زن خود را دوست دارد با او مثل مردان اسرائیلی دوران مَلاکی که با سختدلی تمام زنانشان را بیرون می‌کردند رفتار نمی‌کند. ( مَلاکی ۲:۱۴) خیر، بلکه او را بسیار عزیز می‌دارد. او همان طوری که مسیح به جماعت محبت می‌کند به زنش محبت می‌کند؛ زن نیز به همچنین. محبت باید زن را وادارد به شوهر خود احترام گذاشته، حرمت وی را حفظ کند. — اَفَسُسیان ۵:۲۵، ۲۹-۳۳.
۱۵. وقتی بعضی از مردم محبت برادران را در عمل مشاهده کردند چه عکس‌العملی نشان دادند؟
۱۵ جای هیچ شکی نیست که این نوع محبت نشانهٔ خاصّ مسیحیت حقیقی است. عیسی گوشزد کرد که: «به همین همه خواهند فهمید که شاگرد من هستید اگر محبت یکدیگر را داشته باشید.» ( یوحنّا ۱۳:۳۵) محبتی که به یکدیگر می‌نماییم مردم را به سوی خدایی که دوستش داریم و نماینده‌اش هستیم جذب می‌کند. برای مثال، گزارش خانواده‌ای از شاهدان یَهُوَه در کشور موزامبیک صحّت این نکته را ثابت می‌کند. «چنین توفانی برای ما بسیار بی‌سابقه بود. بعدازظهر باد بسیار شدیدی شروع به وزیدن کرد و پس از آن باران و تگرگی شدید سرازیر شد. باد چنان تند و سخت بود که ورقه‌های گالوانیزهٔ بام را کَند و با خود برد و کلبه‌مان را که با نی پوشیده شده بود در هم شکست. وقتی برادرانی از جماعت همجوار برای تعمیر کلبه‌مان آمدند و مشغول به کار شدند همسایه‌هایمان با غبطه به آن صحنه نگاه کردند و گفتند: ‹ دین شما خیلی دین خوبی است. کلیسای ما هیچ وقت چنین کمک‌هایی به ما نکرده است.› ما هم در جواب یوحنّا ۱۳:۳۴، ۳۵ را در کتاب مقدّس به آن‌ها نشان دادیم. بعد از آن واقعه خیلی از همسایه‌هایمان شروع کردند به مطالعهٔ کتاب مقدّس.»
محبت نمودن به یکایک افراد
۱۶. چه فرقی میان محبت داشتن به کلّیهٔ همسایگان و محبت نمودن به یکایک ایشان وجود دارد؟
۱۶ محبت داشتن به کلّیهٔ همسایگان آسان است. اما محبت نمودن به فردفرد آن‌ها چندان آسان نیست. برای مثال، محبت بعضی‌ها به همنوع و همسایهٔ خود از صدقه و اعانه دادن به بنگاه‌های خیریه فراتر نمی‌رود. بلی، گفتن این که برای همسایهٔ خود محبت داریم خیلی آسان‌تر است از محبت کردن به اشخاصی همچون همکاری که هیچ اهمیتی به ما نمی‌دهد، همسایه‌ای که مرتب سخنان رکیک می‌گوید یا دوستی که ما را از خود مأیوس کرده است.
۱۷، ۱۸. عیسی چگونه به یکایک افراد محبت و توجه نشان داد ولی انگیزهٔ اصلی‌اش چه بود؟
۱۷ برای محبت نمودن به یکایک افراد می‌توانیم از عیسی سرمشق بگیریم زیرا خصوصیات او بازتابی کامل از خصوصیات خدا بود. با این که عیسی در اصل برای آمرزیدن و زدودن گناه به زمین آمده بود به افرادی همچون یک زن بیمار، یک جذامی و یک دختربچه هم محبت و توجه نشان داد. ( متّیٰ ۹:۲۰-۲۲؛ مَرقُس ۱:۴۰-۴۲؛ ۷:۲۶، ۲۹، ۳۰؛ یوحنّا ۱:۲۹) اگر ما هم با یکایک افرادی که روزانه برخورد می‌کنیم مانند عیسی رفتار نماییم در اصل به همسایهٔ خود محبت نموده‌ایم.
۱۸ هرگز نباید فراموش کنیم که محبت به همسایه رابطهٔ مستقیمی با محبت به خدا دارد. عیسی به فقیران کمک کرد، بیماران را شفا داد و گرسنگان را سیر کرد و جمعیت زیادی از مردم را تعلیم داد، اما انگیزهٔ اصلی‌اش آشتی دادن انسان‌ها با یَهُوَه خدا بود. ( ۲قُرِنتیان ۵:۱۹) عیسی همهٔ این کارها را برای جلال خدا کرد و هیچ گاه محبتش به خدا را که به نمایندگی او آمده بود و او را جلوه‌گر می‌ساخت از یاد نبرد. ( ۱قُرِنتیان ۱۰:۳۱) پس با تقلید از عیسی ما نیز موفق خواهیم شد محبتی واقعی به همسایه‌مان نشان دهیم ولی در عین حال از دنیای انسان‌های شریر جدا بمانیم.
چگونه همسایه‌مان را همچون خود محبت نماییم؟
۱۹، ۲۰. به دیگران مثل خود محبت نمودن یعنی چه؟
۱۹ عیسی گفت: «همسایهٔ خود را مثل خود محبت نما.» مراقبت از خود و همچنین احترام قائل شدن برای خود تا حد معقول امری طبیعی است. در غیر این صورت، فرمان بالا بی‌مفهوم می‌شد. این نوع محبت به نَفْس را نباید با خودپرستی که پولُس در دوّم تیموتاؤس ۳:۲ به آن اشاره کرد اشتباه گرفت. چنین محبت متعادلی نشان می‌دهد که شخص در نظر خودش باارزش است. به نقل از یک محقق کتاب مقدّس «این نوع محبت متعادل نه خودشیفتگی است که گویی ‹از من بهتر کسی نیست› نه خودآزاری که انگار ‹از من فرومایه‌تر کسی نیست.› »
۲۰ به دیگران محبت نمودن مثل خود یعنی دیگران را همان طور ببینیم که می‌خواهیم دیگران ما را ببینند و با دیگران همان طور رفتار کنیم که می‌خواهیم دیگران با ما رفتار کنند. عیسی گفت: «لهٰذا آنچه خواهید که مردم به شما کنند، شما نیز بدیشان همچنان کنید.» ( متّیٰ ۷:۱۲) توجه کنید که عیسی نگفت مرتب به آنچه دیگران به ما کرده‌اند یا به ما گفته‌اند فکر کنیم و بعداً در فرصت مناسب همان کار را با آن‌ها بکنیم. در عوض باید فکر کنیم که مایلیم دیگران با ما چه رفتاری داشته باشند و همان رفتار را با آن‌ها داشته باشیم. در ضمن عیسی این گونه رفتار را فقط به دوستان و برادران محدود نکرد. او گفت به «مردم» چنین کنید یعنی با همهٔ مردم و با هر که برخورد می‌کنیم.
۲۱. با محبت نمودن به دیگران چه چیزی را ثابت می‌کنیم؟
۲۱ محبت نمودن به همسایه ما را از انجام کار بد دور نگاه می‌دارد. پولُس رسول چنین نوشت: «زیرا که زنا مکن، قتل مکن، دزدی مکن، شهادت دروغ مده، طمع مورز و هر حکمی دیگر که هست، همه شامل است در این کلام که همسایهٔ خود را چون خود محبت نما. محبت به همسایهٔ خود بدی نمی‌کند پس محبت تکمیل شریعت است.» ( رومیان ۱۳:۹، ۱۰) محبت ما را ترغیب می‌کند به دنبال راه‌هایی برای نیکویی کردن به دیگران باشیم. با محبت به همنوعان خود ثابت می‌کنیم خدایی که ما را به صورت خود آفرید یعنی یَهُوَه را دوست داریم. — پیدایش ۱:۲۶.
چه جواب می‌دهید؟
• به چه کسانی باید محبت نماییم و چرا؟
• به کسانی که یَهُوَه را دوست ندارند چگونه می‌توانیم محبت نماییم؟
• کتاب مقدّس محبتی را که باید برای برادرانمان داشته باشیم چگونه توصیف می‌کند؟
• همسایه‌مان را مثل خود محبت کردن یعنی چه؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
«همسایهٔ من کیست؟»
[تصویر در صفحهٔ ۲۷]
عیسی به یکایک افراد نیز محبت نمود