^۲۰ اِشَعْیا گفتهٔ نبوی خود را با این سخنان به پایان می‌برد:‏ ‏«اگر یَهُوَه صبایوت بقیّهٔ اندکی برای ما وانمی‌گذاشت،‏ مثل سُدُوم می‌شدیم و مانند [‏غَمورَه ] می‌گشتیم.‏»‏ (‏ اِشَعْیا ۱:‏۹ ‏)‏c یَهُوَه سرانجام به کمک یهودا آمده در مقابل آشور قد علم خواهد کرد.‏ یهودا برخلاف سُدُوم و غَمورَه،‏ از میان نخواهد رفت بلکه باقی خواهد ماند.‏

۲۱.‏ پس از نابودی اورشلیم به دست بابلیان،‏ چرا یَهُوَه ‹بقیّهٔ اندکی واگذاشت›؟‏

^۲۱ یهودا بیش از صد سال بعد،‏ دوباره مورد تهدید قرار گرفت.‏ افراد قوم از تأدیبی که توسط آشور بر آنها اِعمال شد درس نگرفته بودند.‏ «ایشان رسولان خدا را اهانت نمودند و کلام او را خوار شمرده،‏ انبیایش را استهزا نمودند.‏» در نتیجه،‏ «غضب خداوند بر قوم او افروخته شد،‏ به حدی که علاجی نبود.‏» (‏ ۲تواریخ ۳۶:‏۱۶‏)‏ نَبُوکَدْنَصَّر،‏ شهریار بابل،‏ یهودا را تسخیر کرد،‏ و این بار حتی چیزی «مثل سایه‌بان در تاکستان» نیز باقی نماند.‏ حتی اورشلیم نابود شد.‏ (‏ ۲تواریخ ۳۶:‏۱۷-‏۲۱‏)‏ با این حال،‏ یَهُوَه ‹بقیّهٔ اندکی واگذاشت.‏› با اینکه یهودا ۷۰ سال در تبعید به سر برد،‏ یَهُوَه بقای قوم و بخصوص دودمان داود را که مسیح موعود از آن می‌آمد،‏ تضمین کرد.‏

۲۲،‏ ۲۳.‏ در قرن اول یَهُوَه چرا ‹بقیّهٔ اندکی واگذاشت›؟‏

^۲۲ اسرائیل در مقام قومِ عهدِ خدا،‏ در قرن اول بود که با بحران نهایی خود روبرو شد.‏ وقتی عیسی خود را به عنوان مسیح موعود معرفی کرد،‏ قوم او را از خود راندند،‏ در نتیجه یَهُوَه نیز آنها را از خود راند.‏ (‏ متّیٰ ۲۱:‏۴۳؛‏ ۲۳:‏۳۷-‏۳۹؛‏ یوحنّا ۱:‏۱۱‏)‏ حال آیا یَهُوَه دوباره قومی ویژه بر روی زمین برای خود اختیار خواهد کرد؟‏ آری.‏ پولس رسول نشان داد که اِشَعْیا ۱:‏۹ تحقق دیگری خواهد یافت.‏ این رسول در حالی که از ترجمهٔ سپتواجینت (‏ سبعینی)‏ نقل قول می‌کرد نوشت:‏ «چنانکه اِشَعْیا پیش‌اخبار نمود که ‹اگر ربّ‌الجنود برای ما نسلی نمی‌گذارد،‏ هر آینه مثل سُدُوم می‌شدیم و مانند غَمورَه می‌گشتیم.‏› » —‏ رومیان ۹:‏۲۹‏.‏

^۲۳ این بار بازماندگان را مسیحیان مسح‌شده‌ای تشکیل می‌دادند که به عیسی مسیح ایمان آورده بودند.‏ این افراد در ابتدا از یهودیان باایمان تشکیل می‌یافتند،‏ سپس غیریهودیانی که ایمان آوردند نیز بدانها پیوستند.‏ اینان در کنار یکدیگر اسرائیل جدیدی تشکیل دادند که همان «اسرائیل خدا» است.‏ (‏ غَلاطیان ۶:‏۱۶؛‏ رومیان ۲:‏۲۹‏)‏ این «ذریّت» هنگامی که در سال ۷۰ د.‏م.‏،‏ سیستم یهودی نابود گشت همراه آن نابود نشد.‏ «اسرائیل خدا» حتی تا امروز نیز وجود دارد.‏ میلیونها نفر از افراد باایمان به آنها پیوسته‌اند.‏ این افراد از میان ملتهای گوناگونی هستند که «گروهی عظیم که هیچ کس ایشان را نتواند شمرد،‏ از هر امّت و قبیله و قوم و زبان» را تشکیل می‌دهند.‏ —‏ مکاشفه ۷:‏۹‏.‏

۲۴.‏ اگر بخواهیم از عظیمترین بحران تاریخ بشر نجات یابیم،‏ باید همگی چه موضوعی را مورد بررسی قرار دهیم؟‏

^۲۴ دنیا بزودی با نبرد حارمَجِدّون روبرو خواهد شد.‏ (‏ مکاشفه ۱۶:‏۱۴،‏ ۱۶‏)‏ با وجود آنکه این واقعه،‏ بحرانی عظیمتر از نابودی یهودا به دست آشوریان و یا بابلیان خواهد بود،‏ و ابعادی وسیعتر از تهاجم رومیان در سال ۷۰ د.‏م.‏ به یهودیه خواهد داشت،‏ بازماندگانی وجود خواهند داشت.‏ (‏ مکاشفه ۷:‏۱۴‏)‏ همین امر نشان می‌دهد که بررسی دقیق سخنان اِشَعْیا خطاب به یهودا،‏ برای همهٔ ما از اهمیت حیاتی برخوردار است!‏ این سخنان زندگی افراد باایمان آن زمان را نجات داد.‏ و به همین شکل زندگی مؤمنین امروز را نیز نجات خواهد بخشید.‏