نبوّت هوشَع به ما کمک میکند تا به راههای خدا سلوک نماییم
«ایشان خداوند را پیروی خواهند نمود.» — هوشَع ۱۱:۱۰.
۱. در کتاب هوشَع چه نمایشی مجازی به چشم میخورد؟
آیا از تماشای نمایشی مجذوبکننده با شرکت شخصیتهای خیرهکننده به هیجان نمیآیید؟ کتاب هوشَع، یکی از کتابهای کتاب مقدّس چنین نمایشی مجازی را ارائه میدهد که بر اساس شرایط زندگی خانوادگی هوشَع نبی است.a این نمایش رابطهای را که یَهُوَه به واسطهٔ شریعت موسی با قوم اسرائیل تشکیل داده بود مانند یک رابطهٔ زناشویی به تصویر در آورده است.
۲. از زندگی هوشَع نبی چه اطلاعاتی در دست است؟
۲ باب نخستین هوشَع صحنهٔ این نمایش جالب را توصیف میکند. هوشَع نبی احتمالاً در منطقهای از ده طایفهٔ پادشاهی شمالی اسرائیل زندگی میکرد. این پادشاهی را خیلی اوقات «اِفرایم» میخواندند چون که «اِفرایم» طایفهٔ حاکم بود. هوشَع طی حکومت آخرین هفت پادشاه اسرائیل، و ایّام سلطنت عُزِّیّا و یوتام و آحاز و حِزْقِیّا پادشاهان یهودا به نبوّت مشغول بود. ( هوشَع ۱:۱) او در کل بیش از ۵۹ سال نبوّت کرد. با وجود اینکه نگارش کتاب هوشَع کمی بعد از سال ۷۴۵ ق.د.م. به پایان رسید، پیامش در روزگار ما نیز صدق میکند زیرا امروزه میلیونها نفر هستند که ‹یَهُوَه را پیروی میکنند.› — هوشَع ۱۱:۱۰.
نگاهی اجمالی به محتوای کتاب
۳، ۴. محتوای بابهای ۱ تا ۵ کتاب هوشَع را مختصر بیان کنید.
۳ با نگاهی سطحی به بابهای ۱ تا ۵ کتابِ هوشَع خواهیم دید که محتوای آن ایمان را قوی میکند. با خواندن آن ترغیب میشویم با میل تمام در راهی گام برداریم که با خواست خدا یکی باشد. در ضمن خواهیم دید که با وجود آمیزش پادشاهی شمالی اسرائیل با ادیان کاذب، اگر از کردهٔ خود توبه میکردند خدا حاضر بود آنها را دوباره بپذیرد. این دیدگاه خدا در رفتار هوشَع با زنش جُومَر منعکس شده است. جُومَر ظاهراً پس از اینکه برای هوشَع فرزندی آورد مرتکب زنا شده، دو فرزند دیگر نیز آورد. با این حال، هوشَع او را دوباره به زنی پذیرفت که تشبیهی بود از زنا و توبهٔ اسرائیلیان و رحمت نشان دادن یَهُوَه و پذیرفتن مجدّد آنها. — هوشَع ۱:۱–۳:۵.
۴ یَهُوَه میتوانست به حق علیه اسرائیل دعوی آورد چون که در آن سرزمین دیگر نه راستی وجود داشت نه رأفت و نه معرفت خدا. دیر یا زود یَهُوَه هم پادشاهی شمالی و زناکار اسرائیل را به کیفر خود میرساند هم پادشاهی یهودای کجرو را. اما بالاخره قوم خدا «در تنگی خود» برای کمک به یَهُوَه روی میآورَد. — هوشَع ۴:۱–۵:۱۵.
پردهٔ نمایش بالا میرود
۵، ۶. الف) زناکاری تا چه حد در پادشاهی ده سِبط اسرائیل گسترش یافته بود؟ ب) چرا هشدار یَهُوَه به اسرائیل باستان امروزه نیز اهمیت دارد؟
۵ نمایش نبوی با دستور یَهُوَه آغاز میشود که به هوشَع میگوید: «برو زنی زانیه و اولاد زناکار برای خود بگیر زیرا که این زمین از خداوند برگشته، سخت زناکار شدهاند.» ( هوشَع ۱:۲) شدّت زناکاری در اسرائیل باستان تا چه حد بود؟ در باب اوّل میخوانیم: «روح زناکاری ایشان [قوم اسرائیل] را گمراه کرده است و از اطاعت خدای خود زنا کردهاند. . . . دختران شما زنا میکنند و عروسهای شما فاحشهگری مینمایند. . . . [و مردان شما] با زانیهها عُزلت ( گوشهنشینی) میگزینند و با فاحشهها قربانی میگذرانند.» — هوشَع ۴:۱۲-۱۴.
۶ زناکاری در اسرائیل، هم از لحاظ روحانی هم از لحاظ جسمانی، به حدّی سرسامآور گسترش یافته بود. در نتیجه، یَهُوَه از طریق هوشَع هشدار داد که از آنها «انتقام» میگیرد. ( هوشَع ۱:۴؛ ۴:۹) این هشدار برای روزگار ما نیز بسیار پراهمیت است زیرا دیر یا زود یَهُوَه همهٔ کسانی را که به راههای ناپسند و غیراخلاقی میروند و به پرستشی ناپاک مشغولند به کیفر خود خواهد رساند. اما کسانی که با خدا سلوک مینمایند معیارهای پاک پرستش خدا را رعایت میکنند و میدانند که «هیچ زانی . . . میراثی در ملکوت مسیح و خدا ندارد.» — اَفَسُسیان ۵:۵؛ یعقوب ۱:۲۷.
۷. ازدواج جُومَر با هوشَع چه چیزی را به تصویر در میآورد؟
۷ از قرار معلوم، جُومَر به هنگام ازدواج با هوشَع باکره و وقتی «حامله شده، پسری برایش زایید،» هنوز زنی وفادار بود. ( هوشَع ۱:۳) این نمایش نبوی رابطهٔ یَهُوَه را با اسرائیلیان به تصویر در میآورد. در سال ۱۵۱۳ ق.د.م. یَهُوَه خدا نیز با قوم اسرائیل پیمانی مانند یک پیمان زناشویی پاک میبندد. در موافقت با این پیمان یا عهد، قوم اسرائیل به عنوان همسر استعاری به مالک یا «شوهر» خود یعنی یَهُوَه قول میدهد به او وفادار بماند. ( اِشَعْیا ۵۴:۵) این عهد و ازدواج استعاری قوم اسرائیل با خدا در اینجا به وسیلهٔ ازدواج پاک جُومَر با هوشَع به تصویر درآمده است. اما اوضاع چه زود تغییر یافت!
۸. پادشاهی ده سِبط شمالی چگونه تشکیل شد و چه پرستشی را دنبال کرد؟
۸ زن هوشَع ‹بار دیگر حامله شده، دختری میزاید.› آن دختر و فرزند بعدی او ‹اولاد زناکاری› جُومَر بودند. ( هوشَع ۱:۶، ۸) حال ممکن است بپرسید اسرائیل که جُومَر نقش آن را ایفا میکند چگونه فاحشه میشود؟ در سال ۹۹۷ ق.د.م. ده طایفهٔ اسرائیل از دو سِبط جنوبی یهودا و بنیامین جدا میشوند و پادشاهی شمالی را تشکیل میدهند. در مدتی کوتاه پرستش گوساله در پادشاهی شمالی برپا میشود تا مردم برای پرستش یَهُوَه در معبدش به اورشلیم نروند. پرستش بَعْل نیز که بیبندوباری جنسی مشخصهٔ آن بود در اسرائیل ریشه میدواند.
۹. بنا بر پیشگویی هوشَع ۱:۶ چه بر سر اسرائیل آمد؟
۹ با به دنیا آمدن فرزند دوّم جُومَر که به احتمال قوی حاصل زنای او بود یَهُوَه به هوشَع گفت: «او را لُورُوْحامَه [به آن دختر رحمت نشان داده نشد] نام بگذار، زیرا بار دیگر بر خاندان اسرائیل رحمت نخواهم فرمود، بلکه ایشان را از میان بالکل خواهم برداشت.» ( هوشَع ۱:۶) این اتفاق در سال ۷۴۰ ق.د.م. رخ میدهد، زمانی که آشور بر اسرائیل پیروز گشته، آن را به اسارت در میآورد. اما یَهُوَه به پادشاهی دوسِبطی یهودا در جنوب رحمت نشان میدهد ولی نه به وسیلهٔ کمان و شمشیر و جنگ و اسبان و سواران. ( هوشَع ۱:۷) در مورد نجات یهودا میخوانیم که در سال ۷۳۲ ق.د.م. یَهُوَه با فرستادن تنها یک فرشته ۰۰۰، ۱۸۵ سرباز آشوری را که اورشلیم پایتخت یهودا را محاصره کرده بودند، در یک شب میکشد. — ۲پادشاهان ۱۹:۳۵.
دعوی یَهُوَه علیه اسرائیل
۱۰. زناکاری جُومَر مظهر چه بود؟
۱۰ جُومَر شوهر خود هوشَع را ترک کرده، «زنی زانیه» شد و به زندگی نامشروع با مردی دیگر پرداخت. این عمل، عهدشکنی اسرائیل را به خوبی به تصویر میکشد زیرا خدای خود را ترک کرده، با ملتهای بتپرست عهد و پیمان بست و به آنها توکّل کرد. به جای اینکه برکات خود را مدیون یَهُوَه بداند پیمان وفاداری خود را با خدا شکست و به پرستش کاذب روی آورد که گویی هر چه داشت از خدایان کاذب به او رسیده بود. هیچ جای تعجب نیست که یَهُوَه علیه آن امّت که زنای روحانی مرتکب میشد دعوی آورد! — هوشَع ۱:۲؛ ۲:۲، ۱۲، ۱۳.
۱۱. وقتی یَهُوَه اجازه داد اسرائیل و یهودا به تبعید برده شوند عهد شریعت چه شد؟
۱۱ اسرائیل که شوهر مجازی خود را ترک کرده بود با چه کیفری روبرو شد؟ خدا او را به «بیابان» بابل که آشور را تسخیر کرد برد. اسرائیلیان از سال ۷۴۰ ق.د.م. در آنجا در اسارت به سر میبردند. ( هوشَع ۲:۱۴) ولی با اینکه یَهُوَه پادشاهی ده سِبط شمالی را از بین برد عهد زناشویی او با امّت ۱۲ سِبطی اسرائیل هنوز به قوّت خود باقی بود. در ضمن، وقتی خدا اجازه داد اورشلیم را بابلیان در سال ۶۰۷ ق.د.م. از بین ببرند و ساکنان یهودا را به اسارت درآورند، عهد شریعت موسی که با اسرائیل ۱۲ سِبطی منعقد شده بود هنوز آنها را مانند زنی شوهردار به شوهر مجازیشان بسته بود. این رابطه تا سال ۳۳ د.م. ادامه داشت تا اینکه رهبران یهود در همان سال مسیح بودن عیسی را رد کرده، سبب قتل او شدند. بدین سان پیمان آنها با خدا منسوخ شد. — کُولُسیان ۲:۱۴.
هشدار یَهُوَه به اسرائیل
۱۲، ۱۳. هوشَع ۲:۶-۸ را خلاصه کنید و توضیح دهید که آن نبوّت چگونه در اسرائیل صدق کرد.
۱۲ خدا به اسرائیل بیوفا صریحاً تذکر میدهد که «زنای خود را از پیش رویش . . . رفع بنماید.» اما اسرائیل میلی شدید دارد در عقب عاشقان خود برود. ( هوشَع ۲:۲، ۵) یَهُوَه نیز در جواب میگوید: «بنابراین، راه تو را به خارها خواهم بست و گرد او دیواری بنا خواهم نمود تا راههای خود را نیابد. و هر چند عاشقان خود را تعاقب نماید به ایشان نخواهد رسید و هر چند ایشان را بطلبد نخواهد یافت. پس خواهد گفت: ‹میروم و نزد شوهر نخستین خود برمیگردم زیرا در آن وقت از کنون مرا خوشتر میگذشت.› اما او نمیدانست که من بودم که گندم و شیره و روغن را به او میدادم و نقره و طلایی را که برای بَعْل [«برای ساختن بت بَعْل،» د ج] صرف میکردند برایش میافزودم.» — هوشَع ۲:۶-۸.
۱۳ با اینکه اسرائیل به کمک «عاشقان خود» متوسل شد هیچ یک از آنها قادر نبود به یاری او بشتابد. گویی با حصاری از بیشههای خاردار محاصره شده بود که هیچ کس یارای عبور از آن را نداشت. پس از سه سال محاصره، در سال ۷۴۰ ق.د.م. قوای آشوریان شهر سامره، پایتخت پادشاهی شمالی اَسباط دهگانه اسرائیل را با خاک یکسان کرد. وسعت نابودی آن به حدّی بود که این پادشاهی دیگر نتوانست مجدّداً روی پای خود بایستد. تنها عدهٔ معدودی از تبعیدیان به خود آمدند و اعتراف کردند که اجدادشان در خدمت یَهُوَه زندگی امنی داشتند. بعدها همان عدهٔ معدود با کنار گذاشتن پرستش بَعْل توبه کرده، خواستند عهد خود را با یَهُوَه تازه کنند.
نگاهی دیگر به نمایش نبوی
۱۴. چه باعث شد هوشَع مجدّداً با جُومَر پیوند زناشویی ببندد؟
۱۴ لحظهای به رابطهٔ زناشویی هوشَع و جُومَر بپردازیم تا رابطهٔ بین یَهُوَه و اسرائیل را کمی بهتر درک کنیم. یَهُوَه به هوشَع میگوید: «بار دیگر برو و زنی را که محبوبهٔ شوهر خود و زانیه میباشد دوست بدار.» ( هوشَع ۳:۱) هوشَع از فرمان یَهُوَه پیروی کرده، جُومَر را از مردی که با او زندگی میکرد میخرد. سپس به جُومَر تذکر داده، میگوید: «برای من روزهای بسیار توقف خواهی نمود و زنا مکن و از آن مرد دیگر مباش.» ( هوشَع ۳:۲، ۳) جُومَر توبیخ را میپذیرد و هوشَع نیز پیوند زناشویی را مجدّداً با وی برقرار میکند. چه بازتابی از این واقعه را میتوان در رفتار یَهُوَه با مردم اسرائیل و یهودا دید؟
۱۵، ۱۶. الف) قوم تنبیهشدهٔ خدا به چه شرطی میتوانست از رحمت او برخوردار شود؟ ب) نبوّت هوشَع ۲:۱۸ چه تحققی داشته است؟
۱۵ طی دوران اسارت اسرائیل و یهودا در بابل، یَهُوَه ‹به آنها سخنان دلاویز گفت.› برای اینکه اسرائیلیان مجدّداً مورد عنایت یَهُوَه واقع شوند باید همان کاری را میکردند که جُومَر میخواست بکند یعنی به سوی مالک و شوهر مجازیشان برگردند. بعد یَهُوَه قوم تنبیهشده و همسرمانندش را از «بیابان» بابل بیرون میآورَد و به اورشلیم و سرزمین یهودا بازمیگرداند. ( هوشَع ۲:۱۴، ۱۵) یَهُوَه سرانجام در سال ۵۳۷ ق.د.م. به وعدهٔ خود وفا میکند.
۱۶ در کنار آن، یَهُوَه به وعدهٔ دیگری نیز وفا کرد: «در آن روز به جهت ایشان با حیوانات صحرا و مرغان هوا و حشرات زمین عهد خواهم بست و کمان و شمشیر و جنگ را از زمین خواهم شکست و ایشان را به امنیت خواهم خوابانید.» ( هوشَع ۲:۱۸) باقیماندهای از یهودیان که به وطن خود بازگشتند در امنیت و آسودگی خاطر زندگی میکردند چرا که از حیوانات وحشی واهمهای نداشتند. این نبوّت تحقق دیگری نیز در سال ۱۹۱۹ داشت. در آن سال باقیماندهای از اسرائیل روحانی از «بابِل عظیم» یعنی همان امپراتوری جهانی دین کاذب بیرون آمدند و حالا با یارانشان که امید زندگی ابدی روی زمین دارند، در امنیت و وضعیتی بهشتگونه و روحانی به سر میبرند. درندهخویی دیگر در میان این مسیحیان حقیقی وجود ندارد. — مکاشفه ۱۴:۸؛ اِشَعْیا ۱۱:۶-۹؛ غَلاطیان ۶:۱۶.
درس عبرت بگیریم
۱۷-۱۹. الف) ترغیب میشویم که از کدام خصوصیت خدا تقلید کنیم؟ ب) مهربانی و رحمت یَهُوَه چه تأثیری باید در ما بگذارد؟
۱۷ خدا مهربان و رحیم است و ما نیز باید چنین باشیم. این حقیقت موضوع مهمی است که از محتوای چند باب اوّل کتاب هوشَع یاد میگیریم. ( هوشَع ۱:۶، ۷؛ ۲:۲۳) خدا آنکه را توبه کند میپذیرد به شرطی که طبق اصلی که در امثال آمده است عمل کند: «هر که گناه خود را بپوشاند، برخوردار [بهرهمند و کامیاب] نخواهد شد؛ اما هر که آن را اعتراف کند و ترک نماید رحمت خواهد یافت.» ( امثال ۲۸:۱۳) کلام مزمورنویس برای این خطاکاران سابق بسی دلگرمکننده است زیرا میگوید: «قربانیهای خدا روح شکسته است. خدایا دل شکسته و کوبیده را خوار نخواهی شمرد.» — مزمور ۵۱:۱۷.
۱۸ نبوّت هوشَع نشان میدهد که چه خدای مهربان و رحیمی را میپرستیم. حتی کسانی که از طریقهای او منحرف میشوند میتوانند توبه کرده، به سوی او بازگردند. اگر چنین کنند، یَهُوَه برایشان فرش خوشامدگویی پهن خواهد کرد. او برای اسرائیلیان سرکش نیز که بعد از رهایی از مصر به طور استعاری با وی ازدواج کرده بودند چنین کرد. با اینکه آنها مطیع یَهُوَه نبودند و «حتی قدّوس اسرائیل را اهانت کردند» ‹او به حسب رحمانیتش گناه ایشان را عفو نمود و به یاد آورد که ایشان بشرند.› ( مزمور ۷۸:۳۸-۴۱) آیا ترغیب نمیشویم با یَهُوَه خدای مهربان که چنین به قومش رحمت نشان میدهد راه رویم؟
۱۹ گرچه در اسرائیل قتل، دزدی، زناکاری غوغا میکرد، یَهُوَه ‹همچنان سخنان دلنشین به آنان میگفت.› ( هوشَع ۲:۱۴؛ ۴:۲) وقتی به رحمت بینظیر یَهُوَه خدا فکر میکنیم قلبمان به هیجان آمده، بیشتر مایلیم به او نزدیک شویم. پس از خود بپرسیم: چگونه میتوانیم همانند یَهُوَه با دیگران رحیمانه رفتار کنیم؟ اگر برادر یا خواهری که به ما خطا ورزیده است، از ما طلب بخشش کند، آیا حاضریم گذشت نشان دهیم؟ — مزمور ۸۶:۵.
۲۰. با ذکر مثال نشان دهید که میتوان به وعدههای خدا امید بست.
۲۰ خدا امید واقعی به ما میدهد. برای مثال او وعده داد که: «وادی عَخور را به دروازهٔ امید [مبدّل خواهم ساخت].» ( هوشَع ۲:۱۵) سازمان همسرمانند یَهُوَه در آن دوران باستان میتوانست امید و اطمینان داشته باشد روزی به سرزمین آبا و اجدادی خود که در «وادی عَخور» قرار داشت برمیگردد. از آنجا که خدا در سال ۵۳۷ ق.د.م. به این وعده وفا کرد میتوانیم به وعدههایی که پیش روی ما قرار دارند اطمینان تمام داشته باشیم.
۲۱. داشتن درک و معرفت از خدا چه تأثیری بر راه رفتن ما با خدا دارد؟
۲۱ اگر بخواهیم همواره با خدا گام برداریم باید همیشه به درک و معرفت خود در مورد او بیفزاییم و آموختههای خود را در زندگی به کار گیریم. متأسفانه معرفت و درک خدایی در اسرائیل باستان بسیار نایاب بود. ( هوشَع ۴:۱، ۶) اما معدودی از آنها برای تعالیم الٰهی ارزش قائل بودند و مطابق آن عمل میکردند و در نتیجه بسیار برکت یافتند. هوشَع نیز یکی از آنها بود. سوای او ۷۰۰۰ نفر دیگر نیز در روزگار ایلیّای نبی بودند که تسلیم بَعْلپرستی نشده بودند. ( ۱پادشاهان ۱۹:۱۸؛ رومیان ۱۱:۱-۴) اگر ما نیز برای تعالیم و آموزش الٰهی ارزش قائل باشیم راه رفتن با خدا برایمان آسانتر میشود. — مزمور ۱۱۹:۶۶؛ اِشَعْیا ۳۰:۲۰، ۲۱.
۲۲. ارتداد را چگونه باید نگریست؟
۲۲ یَهُوَه از مردانی که هدایت قومش را بر عهده دارند انتظار دارد کاملاً از ارتداد به دور باشند. اما متأسفانه در هوشَع ۵:۱ میخوانیم: «ای کاهنان این را بشنوید و ای خاندان اسرائیل اِصغا نمایید [گوش کنید] و ای خاندان پادشاهان گوش گیرید، زیرا که این فتویٰ برای شماست چونکه شما در مِصْفَه دام شدید و توری گسترده شده، بر تابور.» رهبران مرتد برای اسرائیلیان مانند دامی بودند که جلوی پای آنها گسترده شده بود و آنها را با طعمهٔ بتپرستی به دام میانداختند. کوه تابور و مکانی دیگر به نام مِصْفَه در آن دوران مراکز پرستش کاذب بودند.
۲۳. از بررسی بابهای ۱ تا ۵ کتاب هوشَع چه بهرهای بردهاید؟
۲۳ پس تا اینجا میبینیم که نبوّت هوشَع یَهُوَه را خدایی رحیم معرفی میکند که به آنانی که کلام و هدایت او را میپذیرند و به کار میگیرند امیدواری و برکت میبخشد. ما نیز مانند آن اسرائیلیان توبهکار بیاییم یَهُوَه را بجوییم و همیشه بکوشیم او را خوشنود سازیم. ( هوشَع ۵:۱۵) اگر این کار را کنیم چیزی جز برکت و شادی بیهمتا نصیبمان نمیشود؛ آنگاه مفهوم صلح و آرامش ایمانداری و راه رفتن با خدا را خواهیم دانست. — مزمور ۱۰۰:۲؛ فیلِپّیان ۴:۶، ۷.
[پاورقی]
a در غَلاطیان ۴:۲۱-۲۶ نیز نمایشی مجازی به چشم میخورد. برای جزئیات بیشتر لطفاً به دایرةالمعارف «بینش بر نوشتههای مقدّس» ( انگل.)، جلد دوّم، صفحات ۶۹۳-۶۹۴، چاپ شاهدان یَهُوَه رجوع کنید.
سؤالات مرور
• ازدواج هوشَع با جُومَر سمبل چه بود؟
• چرا یَهُوَه علیه اسرائیل دعوی داشت؟
• چه درسی از بابهای ۱ تا ۵ کتاب هوشَع برایتان جالب توجه بود؟
[تصویر در صفحهٔ ۴]
آیا میدانید زن هوشَع نمایانگر که بود؟
[تصویر در صفحهٔ ۵]
آشوریان در سال ۷۴۰ ق.د.م. بر سکنهٔ سامره غلبه یافتند
[تصویر در صفحهٔ ۶]
قومی شاد به وطن خود برمیگردد