از صدای «غریبان» برحذر باشید
«لیکن [«هرگز،» د ج ] غریب را متابعت نمی‌کنند، بلکه از او می‌گریزند زیرا که آواز غریبان را نمی‌شناسند.» — یوحنّا ۱۰:۵.
۱، ۲. الف) هنگامی که عیسی مریم را به نام صدا زد عکس‌العمل او چه بود؟ ب) چه چیزی ما را قادر می‌سازد تا نزدیک عیسی بمانیم؟
عیسی که تازه رستاخیز یافته بود متوجه زنی شد که بر سر مقبرهٔ خالی وی ایستاده است. آن زن مریم مَجْدَلیّه بود. عیسی بخوبی او را می‌شناخت زیرا تقریباً دو سال قبل از آن واقعه وی را از دست دیوها نجات داده بود. از آن پس زن مذکور، عیسی و رسولانش را همراهی می‌کرد و به آن‌ها خدمت می‌نمود. ( لوقا ۸:۱-۳) در آن روز مریم بشدّت می‌گریست زیرا غمی بر غصه‌اش افزوده شده بود. وی به چشم، مرگ عیسی را دیده بود اما، حال که در پی تدهین جسد او بود، بدن عیسی ناپدید شده بود! عیسی به او گفت: «ای زن برای چه گریانی؟ که را می‌طلبی؟» مریم به گمان اینکه باغبان است، گفت: «ای آقا اگر تو او را برداشته‌ای، به من بگو او را کجا گذارده‌ای تا من او را بردارم.» عیسی صدا زد: «ای مریم!» مریم بلافاصله صدای آشنای او را شناخت و فریاد زد ‹ای استاد!› و سپس او را در آغوش کشید. — یوحنّا ۲۰:۱۱-۱۸.
۲ این گزارش مفهوم مَثَلی را که عیسی چندی قبل بیان کرده بود بخوبی روشن می‌سازد. وی با تشبیه خود به یک چوپان و پیروانش به گوسفندان، گفت که شبان گوسفندان خویش را به نام می‌خواند و آن‌ها صدایش را می‌شناسند. ( یوحنّا ۱۰:۳، ۴، ۱۴، ۲۷، ۲۸) همان گونه که گوسفندی صدای شبانش را تشخیص می‌دهد، مریم نیز صدای شبان خود عیسی را شناخت. این حالت در مورد پیروان امروز عیسی نیز صدق می‌کند. ( یوحنّا ۱۰:۱۶) قدرت تشخیص شنوایی گوسفند او را قادر می‌سازد تا نزدیک شبان بماند، به همین شکل نیز فطانت روحانی‌مان ما را قادر می‌سازد تا نزدیک جای پای شبان نیکو یعنی عیسی مسیح قدم برداریم. — یوحنّا ۱۳:۱۵؛ ۱یوحنّا ۲:۶؛ ۵:۲۰.
۳. در رابطه با مَثَل عیسی چه سؤالاتی مطرح است؟
۳ گوسفند نه تنها صدای دوست را بلکه صدای دشمن را نیز تشخیص می‌دهد. این موضوع برای ما بسیار حیاتی است زیرا مخالفان ما بسیار موذی‌اند. آن‌ها چه کسانی هستند؟ چگونه عمل می‌کنند؟ و چطور می‌توانیم خود را از ایشان محافظت کنیم؟ برای اینکه جواب این سؤالات را بیابیم، بگذارید مَثَل آغل گوسفند را بررسی کرده، ببینم عیسی چه چیز دیگری را بیان می‌کند.
‹هر که از در داخل نشود›
۴. بر طبق مَثَل شبان، گوسفندان از پی چه کسی می‌روند و از پی چه کسی نمی‌روند؟
۴ عیسی اظهار کرد: «آن که از در داخل شود، شبان گوسفندان است. دربان [در را] به جهت او می‌گشاید و گوسفندان آواز او را می‌شنوند و گوسفندان خود را نام به نام می‌خواند و ایشان را بیرون می‌بَرَد. و وقتی که گوسفندان خود را بیرون بَرَد، پیش روی ایشان می‌خرامد و گوسفندان از عقب او می‌روند، زیرا که آواز او را می‌شناسند. لیکن [«هرگز،» د ج ] غریب را متابعت نمی‌کنند، بلکه از او می‌گریزند زیرا که آواز غریبان را نمی‌شناسند.» ( یوحنّا ۱۰:۲-۵) توجه کنید که عیسی سه مرتبه واژهٔ ‹آواز› یا صدا را به کار می‌برد. دو مرتبه به صدای شبان و دفعهٔ سوّم به «آواز غریبان» اشاره می‌کند. عیسی به چه غریبه یا بیگانه‌ای اشاره می‌کند؟
۵. چرا نسبت به غریبه‌ای که در یوحنّا باب ۱۰ به او اشاره شده است مهمان‌نواز نیستیم؟
۵ عیسی در بارهٔ بیگانه‌ای که می‌باید نسبت به او مهمان‌نواز بود سخن نمی‌گوید؛ وی از واژه‌ای که در زبان اصلی کتاب مقدّس به مفهوم محبت کردن به غریبان است استفاده نمی‌کند. ( عبرانیان ۱۳:۲) در مَثَل عیسی به مهمانی دعوت‌شده اشاره نمی‌شود. زیرا او از در به آغل گوسفندان داخل نمی‌گردد، بلکه از روی دیوار. مسلّماً او «دزد و راهزن است.» ( یوحنّا ۱۰:۱) اوّلین کسی که کتاب مقدّس او را مانند دزد و راهزن معرفی می‌کند چه کسی است؟ شیطان ابلیس. کتاب پیدایش این موضوع را تأیید می‌کند.
وقتی که صدای غریبه برای اوّلین بار شنیده شد
۶، ۷. به چه دلیل می‌توان شیطان را غریبه یا دزد نامید؟
۶ کتاب پیدایش ۳:۱-۵ شرح می‌دهد که صدای بیگانه برای اوّلین بار به چه طریق شنیده شد. این گزارش نقل می‌کند که شیطان از طریق ماری با حوّا به طرز مکّارانه‌ای صحبت کرد. با اینکه در این گزارش شیطان به عنوان ‹غریبه› یاد نشده است، عمل وی نشان می‌دهد که از بسیاری جهات او غریبه‌ای است که عیسی در یوحنّا ۱۰ به آن اشاره کرده است. بگذارید برخی از شباهات این غریبه با شیطان را بررسی کنیم.
۷ عیسی اظهار کرد که غریبه برای پیدا کردن طعمهٔ خود از بیراهه وارد آغل می‌شود. به همین شکل، شیطان نیز غیرمستقیم با طعمهٔ خود روبرو شد. چنین روش حیله‌گرانه‌ای نشان می‌دهد که شیطان متجاوزی موذی است. ثانیاً، غریبه به سعی تمام می‌خواهد گوسفند را از صاحبِ برحق آن بدزدد. او حتی از دزد نیز بدتر است زیرا که هدفش کشتن و نابود کردن است. ( یوحنّا ۱۰:۱۰) شیطان نیز به طور مشابه دزدی کرد. او با فریب دادن حوّا یکی از پرستندگان خدا را ربود. به علاوه، شیطان باعث مرگ بشر شد. به این سبب او قاتل است.
۸. شیطان چگونه کلام و انگیزهٔ خدا را تحریف کرد؟
۸ روش شیطان در تحریف کلام و انگیزهٔ خدا اثباتی بر حقه و نیرنگ اوست. او از حوّا سؤال کرد: «آیا خدا حقیقتاً گفته است که از همهٔ درختان باغ نخورید؟» شیطان وانمود کرد که از فرمان خدا خیلی متعجب شده است، مثل این بود که بگوید: ‹چطور ممکن است خدا اینقدر بی‌انصاف باشد.› و بعد اضافه کرد: «خدا می‌داند در روزی که از آن بخورید، چشمان شما باز شود و مانند خدا عارف نیک و بد خواهید بود.» شیطان گفت: «خدا می‌داند.» مثل این بود که بگوید: ‹من فکر و انگیزهٔ خدا را خوب می‌دانم. انگیزهٔ او خیلی بد است.› ( پیدایش ۲:۱۶، ۱۷؛ ۳:۱، ۵) متأسفانه، آدم و حوّا به صدای این غریبه پشت نکردند. برعکس به آن گوش دادند و مصیبت را برای خود و فرزندانشان پدید آوردند. — رومیان ۵:۱۲، ۱۴.
۹. چرا می‌توان تصوّر کرد که صدای غریبان امروزه نیز شنیده شود؟
۹ امروزه شیطان از روشی مشابه برای فریب قوم خدا استفاده می‌کند. ( مکاشفه ۱۲:۹) او «پدر دروغگویان است» و کسانی که مانند او سعی می‌کنند خادمان خدا را فریب دهند فرزندان ابلیس می‌باشند. ( یوحنّا ۸:۴۴) بگذارید برخی از روش‌هایی را که امروزه از طریق آن صدای غریبان شنیده می‌شود بررسی کنیم.
امروزه صدای غریبان چگونه شنیده می‌شود
۱۰. از چه طریق ممکن است صدای غریبان شنیده شود؟
۱۰ در اوّل استدلال‌های گمراه‌کننده را بررسی می‌کنیم. پولُس اظهار کرد: «نگذارید تعالیم عجیب و گوناگون شما را از راه راست منحرف سازد.» ( عبرانیان ۱۳:۹٬ انجیل شریف ) وی به چه نوع تعالیمی اشاره می‌کند؟ از آنجایی که این تعالیم قادر است ما را از «راه راست منحرف سازد،» مشخصاً پولُس به تعالیمی اشاره می‌کند که ما را از لحاظ روحانی ضعیف می‌سازد. پشت این صدای عجیب چه کسانی قرار دارند؟ پولُس به گروهی از سرپرستان مسیحی گفت: «از میان خودِ شما مردمانی خواهند برخاست که سخنان کج خواهند گفت تا شاگردان را در عقب خود بکشند.» ( اَعمال ۲۰:۳۰) بلی، امروزه نیز همچون روزگار پولُس برخی که سابقاً عضوی از جماعت مسیحی بودند تلاش می‌کنند تا با «سخنان کج» یا کتمان کردن حقیقت گوسفندان را فریب دهند. همان طور که پِطْرُس رسول ابراز کرد، اینان از «سخنان جعلی» استفاده می‌کنند، یعنی از سخنانی که ظاهری از حقیقت دارد ولی در واقع همچون پولِ جعلی، بی‌ارزش است. — ۲پِطْرُس ۲:۳.
۱۱. ۲پِطْرُس ۲:۱، ۳ چگونه روش و هدف مرتدان را افشا می‌سازد؟
۱۱ پِطْرُس، روش مرتدان را با بیان این واقعیت که اینان در خفا بدعت‌های مهلک یا آیین‌های جدیدِ مخرّب را خواهند آورد برملا ساخت. ( ۲پِطْرُس ۲:۱، ۳) درست مانند مَثَل عیسی که دزد از راهی دیگر وارد آغل می‌شود نه از راه ورودی، مرتدان نیز در خفا به ما نزدیک می‌گردند. ( غَلاطیان ۲:۴؛ یهودا ۴) از این کار چه قصدی دارند؟ پِطْرُس گفت: «شما را خرید و فروش خواهند کرد.» بلی، هر چقدر هم مرتدانِ متجاوز، خود را بی‌گناه جلوه دهند یک هدف دارند، و آن ‹ دزدیدن، کشتن و هلاک کردن› است. ( یوحنّا ۱۰:۱۰) از این غریبان حذر کنید!
۱۲. الف) صدای غریبه چگونه می‌تواند از طریق معاشرانمان شنیده شود؟ ب) امروزه چه شباهتی مابین ترفندهای شیطان و غریبان وجود دارد؟
۱۲ حال می‌خواهیم به موضوع معاشران مخرّب بپردازیم. صدای غریبان می‌تواند از طریق معاشران شنیده شود. معاشر مخرّب مخصوصاً برای جوانان بسیار خطرناک است. ( ۱قُرِنتیان ۱۵:۳۳) فراموش نکنید که شیطان سراغ حوّا که جوان‌تر و کم‌تجربه‌تر از آدم بود رفت. او حوّا را متقاعد ساخت که یَهُوَه بی‌دلیل ایشان را در قیدوبند قرار داده است، در حالی که چنین نبود. یَهُوَه آدم و حوّا را دوست داشت و به رفاهشان اهمیت می‌داد. ( اِشَعْیا ۴۸:۱۷) امروز نیز بیگانگان به طور مشابه می‌خواهند به شما جوانان تلقین کنند که والدینتان بی‌دلیل شما را در قیدوبند قرار داده‌اند. تأثیر این بیگانگان چقدر است؟ دختری مسیحی اقرار کرد: «به خاطر بعضی از همکلاسی‌هایم برای مدتی ایمانم تضعیف شد، چون مرتب به من می‌گفتند که دینم غیرمنطقی است و مرا بیش از حد محدود کرده است.» اما، حقیقت این است که والدینتان شما را از ته قلب دوست دارند. پس هر وقت همکلاسی‌هایتان سعی می‌کنند والدینتان را پیش شما بی‌اعتبار سازند، مواظب باشید مانند حوّا فریب نخورید.
۱۳. داود چه راه عاقلانه‌ای را برگزید، ما چگونه می‌توانیم مانند او عمل کنیم؟
۱۳ داود در رابطه با معاشران مخرّب در مزمور نوشت: «با مردان نادرست نمی‌نشینم و با اشخاص دورو و متظاهر رفت و آمد نمی‌کنم.» ( مزمور ۲۶:۴، ترجمهٔ تفسیری ) آیا ویژگی‌های خاص بعضی از این بیگانگان را تشخیص می‌دهید؟ درست همان طور که شیطان با استفاده از مار هویت خود را مخفی نگهداشت، این اشخاص سعی می‌کنند هویت خویش را مخفی نگهدارند. امروزه بعضی از فاسدان هویت و منظور اصلی‌شان را با استفاده از اینترنت پنهان می‌دارند. برخی از منحرفان بزرگسال برای به تله انداختن شما جوانان در چت‌روم‌ها وانمود می‌کنند که جوانند. ای جوانان، از شما خواهش می‌کنیم بسیار مراقب باشید، مبادا ایمانتان از بین برود. — مزمور ۱۱۹:۱۰۱؛ امثال ۲۲:۳.
۱۴. رسانه‌ها چگونه صدای بیگانگان را منتشر کرده‌اند؟
۱۴ در آخر می‌خواهیم به اتهامات دروغین بپردازیم. با اینکه گزارشات برخی از روزنامه‌ها در بارهٔ شاهدان یَهُوَه منصفانه است، رسانه‌ها اجازه داده‌اند که صدای بیگانگانِ مغرض از طریق ایشان به همه جا پخش شود. برای مثال رسانهٔ یکی از کشورها به دروغ به شاهدان یَهُوَه اتهام زد که در جنگ جهانی دوّم با هیتلر همدستی می‌کردند. در کشوری دیگر رسانه‌ای شاهدان یَهُوَه را به آسیب رساندن ساختمان کلیساها متهم کرد. در چندین کشور شاهدان را به نپذیرفتن درمان پزشکی برای فرزندانشان و همین طور به چشم‌پوشی آگاهانه از گناه هم‌ایمانانشان متهم کردند. ( متّیٰ ۱۰:۲۲) با این حال، انسان‌های صادق که با ما آشنایی دارند تشخیص داده‌اند که تمام این اتهامات کاذبند.
۱۵. چرا عاقلانه نیست که به هر چه از طریق رسانه‌ها پخش می‌شود اعتماد کرد؟
۱۵ عکس‌العمل ما در هنگام رویارویی با چنین اتهاماتی چگونه باید باشد؟ باید پند امثال را به گوش گیریم که گفت: «آدم ساده‌لوح هر حرفی را باور می‌کند، اما شخص زیرک سنجیده رفتار می‌نماید.» ( امثال ۱۴:۱۵، تفس ) عاقلانه نیست که هر چه از طریق رسانه‌ها پخش می‌شود حقیقت بپنداریم. البته نسبت به همهٔ اطلاعات دنیوی بدگمان نیستیم، اما باید اذعان کرد «تمام دنیا در شریر خوابیده است.» — ۱یوحنّا ۵:۱۹.
«روح‌ها را بیازمایید»
۱۶. الف) رفتار گوسفندان چگونه حقیقت مَثَل عیسی را در یوحنّا ۱۰:۴ ثابت می‌کند؟ ب) کتاب مقدّس ما را به چه کاری تشویق می‌کند؟
۱۶ چگونه می‌توانیم مطمئن باشیم که با دوست یا دشمن طرف هستیم؟ عیسی گفت که گوسفند از عقب شبان می‌رود زیرا که صدای او را می‌شناسد. ( یوحنّا ۱۰:۴) آری ظاهر شبان نیست که گوسفندان را وامی‌دارد در پی او بروند بلکه صدای شبان است. کتابی در رابطه با سرزمین‌های کتاب مقدّس نقل می‌کند که مسافری ادعا کرد گوسفندان ظاهر شبان را تشخیص می‌دهند، نه صدای او را. ولی شبانی گفت که گوسفندانش صدای او را می‌شناسند، و برای اینکه این موضوع را اثبات کند لباس خود را با آن مسافر عوض کرد. پس آن بیگانه در حالی که جامهٔ شبان را بر تن داشت گوسفندان را صدا زد، اما گوسفندان واکنشی نشان ندادند، چون که صدای غریبه بود. اما، وقتی که شبان گوسفندان را صدا زد با اینکه ظاهرش فرق داشت بلافاصله به پیش او آمدند. شاید شخصی ظاهری همچون شبان داشته باشد اما برای گوسفند ظاهر شخص، شبان بودن وی را ثابت نمی‌کند. در واقع گوسفند صدای مسافر را با مقایسه کردن با صدای شبان آزمود. کلام خدا نیز به ما چنین پندی می‌دهد: «روح‌ها را بیازمایید که از خدا هستند یا نه.» ( ۱یوحنّا ۴:۱؛ ۲تیموتاؤس ۱:۱۳) در این امر چه چیزی به ما کمک می‌کند؟
۱۷. الف) چگونه می‌توانیم با صدای یَهُوَه بیشتر آشنا شویم؟ ب) شناخت در بارهٔ یَهُوَه ما را به چه کاری قادر می‌سازد؟
۱۷ پس هر چقدر با صدای یَهُوَه یا پیام وی بهتر آشنا باشیم صدای بیگانگان را بهتر تشخیص می‌دهیم. کتاب مقدّس نشان می‌دهد که چگونه می‌توانیم چنین معرفتی را کسب کنیم. در آنجا آمده است: «گوش‌هایت سخنی را از عقب تو خواهد شنید که می‌گوید: راه این است، در آن سلوک بنما هنگامی که به طرف راست یا چپ می‌گردی.» ( اِشَعْیا ۳۰:۲۱) این «سخنی» که از عقب شنیده می‌شود از کلام خدا می‌آید. هر بار که کتاب مقدّس را می‌خوانیم، صدای شبان عظیم یعنی یَهُوَه را می‌شنویم. ( مزمور ۲۳:۱) از این رو، هر چه بیشتر کتاب مقدّس را مطالعه کنیم بیشتر با صدای خدا آشنا می‌شویم. چنین معرفتی ما را قادر می‌سازد تا فوراً به صدای بیگانگان پی‌ببریم. — غَلاطیان ۱:۸.
۱۸. الف) تشخیص صدای یَهُوَه شامل چه چیز دیگری می‌شود؟ ب) بر طبق متّیٰ ۱۷:۵ چرا باید از صدای عیسی متابعت کنیم؟
۱۸ تشخیص صدای یَهُوَه چه چیز دیگری را در بر می‌گیرد؟ به غیر از شنیدن، متابعت را نیز در بر می‌گیرد. دوباره به اِشَعْیا ۳۰:۲۱ توجه کنید. کلام خدا اعلام می‌کند: «راه این است.» بلی، با مطالعهٔ کتاب مقدّس هدایت الٰهی را دریافت می‌کنیم. و بعد کتاب مقدّس فرمان می‌دهد: «در آن سلوک بنما.» یَهُوَه می‌خواهد که به آنچه می‌شنویم عمل کنیم. با این کار نشان می‌دهیم که نه فقط صدای یَهُوَه را می‌شنویم بلکه به آن نیز گوش می‌دهیم. ( تثنیه ۲۸:۱) اطاعت از یَهُوَه به مفهوم متابعت از عیسی نیز می‌باشد، چرا که آن را از ما خواسته است. ( متّیٰ ۱۷:۵) شبان نیکو، عیسی، از ما چه چیزی را خواستار است؟ وی ما را تعلیم می‌دهد تا به کار شاگردسازی مشغول باشیم و به «غلام امین و دانا» اعتماد کنیم. ( متّیٰ ۲۴:۴۵؛ ۲۸:۱۸-۲۰) متابعت از صدای او ما را به زندگی ابدی هدایت می‌کند. — اَعمال ۳:۲۳.
آن‌ها از او می‌گریزند
۱۹. واکنش ما نسبت به صدای غریبان باید چگونه باشد؟
۱۹ اما واکنش ما در برابر صدای غریبان چگونه باید باشد؟ عیسی گفت: «لیکن [«هرگز،» د ج ] غریب را متابعت نمی‌کنند، بلکه از او می‌گریزند.» ( یوحنّا ۱۰:۵) واکنش ما می‌باید دوجنبه داشته باشد. اوّلاً هرگز غریبان را متابعت نکنیم، بلکه باید قاطعانه از آنان دوری کنیم. در واقع، واژهٔ یونانی «هرگز» که در این آیه آمده است ابراز شدیدترین حالت اجتناب را نمایان می‌سازد. ( متّیٰ ۲۴:۳۵؛ عبرانیان ۱۳:۵) ثانیاً می‌باید ‹از او بگریزیم،› یا از آن رو برگردانیم. این تنها عکس‌العمل صحیح نسبت به کسانی است که تعالیمشان با صدای شبان نیکو هماهنگی ندارد.
۲۰. عکس‌العمل ما هنگام روبرو شدن با موارد زیر چگونه باید باشد؟ الف) استدلال‌های گمراه‌کننده، ب) معاشران مخرّب، پ) گزارشات مغرضانهٔ رسانه‌ها.
۲۰ پس وقتی که با عقاید مرتدان روبرو می‌شویم، می‌باید آنچه را در کلام خدا نگاشته شده است انجام دهیم، یعنی مراقب کسانی باشیم که عامل جدایی‌اند و در راه ما مانع ایجاد می‌کنند و با تعلیمی که یافته‌ایم، مخالفت می‌ورزند؛ از آنان دوری کنیم. ( رومیان ۱۶:۱۷؛ تیطُس ۳:۱۰) مسیحیان جوان نیز برای اینکه در دام معاشران مخرّب نیفتند می‌باید پندی را که پولُس به تیموتاؤس داد به گوش گیرند: «از شهوات جوانی بگریز.» وقتی که با تهمت‌های کاذب رسانه‌ها روبرو می‌شویم باید بقیهٔ پند پولُس به تیموتاؤس را به یاد آوریم: «[کسانی که به صدای غریبان گوش می‌دهند] از گوش فرادادن به حقیقت رویگردان شده، به سوی افسانه‌ها منحرف خواهند گشت. اما تو در همه حال بهوش باش.» ( ۲تیموتاؤس ۲:۲۲؛ ۴:۳-۵، هزارهٔ نو ) هر چقدر هم صدای بیگانگان خوشایند به نظر آید می‌باید از آن فرار کنیم تا ایمانمان از هم پاشیده نشود. — مزمور ۲۶:۵؛ امثال ۷:۵، ۲۱؛ مکاشفه ۱۸:۲، ۴.
۲۱. چه پاداشی در انتظار کسانی است که صدای غریبان را رد می‌کنند؟
۲۱ مسیحیان مسح‌شده با رد کردن صدای غریبان به سخن شبان نیکو توجه کرده‌اند. عیسی به آن‌ها گفت: «ترسان مباشید ای گلّهٔ کوچک، زیرا که مَرْضی [خوشنودی] پدر شما است که ملکوت را به شما عطا فرماید.» ( لوقا ۱۲:۳۲) «گوسفندان دیگر» نیز به طور مشابه مشتاقند تا هر چه زودتر عیسی به ایشان بگوید: «بیایید ای برکت‌یافتگان از پدر من و ملکوتی را که از ابتدای عالَم برای شما آماده شده است، به میراث گیرید.» ( یوحنّا ۱۰:۱۶؛ متّیٰ ۲۵:۳۴) حقیقتاً چه پاداش دلگرم‌کننده‌ای در انتظار ما خواهد بود اگر از صدای غریبان حذر کنیم!
آیا به یاد می‌آورید؟
• چرا شیطان همان غریبه‌ای است که در مَثَل عیسی توصیف شده است؟
• امروزه صدای غریبان چگونه شنیده می‌شود؟
• چگونه می‌توانیم صدای غریبان را تشخیص دهیم؟
• چه واکنشی نسبت به صدای غریبه باید داشته باشیم؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۹]
مریم عیسی را شناخت
[تصویر در صفحهٔ ۳۰]
غریبه از راه درست به سراغ گوسفندان نمی‌رود
[تصویر در صفحهٔ ۳۲]
در برابر صدای غریبان چه واکنشی از خود نشان می‌دهیم؟