یَهُوَه شبان ماست
«خداوند شبان من است؛ محتاج به هیچ چیز نخواهم بود.» — مزمور ۲۳:۱.
۱-۳. چرا جای تعجب نیست که داود یَهُوَه را به شبان تشبیه میکند؟
اگر از شما بخواهند دلسوزی و مهربانی یَهُوَه را نسبت به قومش توصیف کنید چه خواهید گفت؟ چه تشبیهی برازندهٔ مهر و عطوفت پروردگار نسبت به خدمتگزاران وفادارش است؟ بیش از ۳۰۰۰ سال پیش، داود پادشاه، یَهُوَه را به شبانی دلسوز تشبیه کرد.
۲ داود در جوانی به شبانی اشتغال داشت. او میدانست گوسفندی که به حال خود رها شود، راه خود را گم میکند و طعمهٔ دزدان و حیوانات وحشی میگردد. ( ۱سموئیل ۱۷:۳۴-۳۶) او میدانست گوسفند بیشبان چراگاه و مرتع خود را پیدا نمیکند و بیغذا میماند. داود بیشک در سنین پیری خاطرات شیرین روزها و شبهایی را که گوسفندان را هدایت و حفاظت میکرد و غذایشان میداد به یاد میآورد.
۳ پس جای تعجب نیست وقتی به داود الهام شد مهر و عطوفت یَهُوَه به قومش را توصیف کند، توجه و مراقبت شبان را به یاد آورد. از این رو، مزمور ۲۳ را چنین آغاز میکند: «خداوند شبان من است. محتاج به هیچ چیز نخواهم بود.» در این مقاله میخوانیم که چرا این تشبیه بسیار بجا و مناسب است. سپس با بررسی آیههای مزمور ۲۳ به نحوهٔ مراقبت یَهُوَه از پرستندگانش میپردازیم و خواهیم دید که او چطور درست مثل یک شبان از گوسفندان خود نگهبانی و مراقبت میکند. — ۱پِطْرُس ۲:۲۵.
تشبیهی بجا و برازنده
۴، ۵. کتاب مقدّس طبیعت گوسفند را چگونه توصیف میکند؟
۴ در کتاب مقدّس یَهُوَه با عنوانهای بسیاری معرفی شده است. ولی از میان اینها، عنوان «شبان» دلگرمکنندهترین آنهاست چون که از شخصیت دلسوز او تصویری بس دلانگیز به دست میدهد. ( مزمور ۸۰:۱) برای درک بهتر این تشبیه باید دو نکته را به دقت در نظر داشته باشیم: یکی طبیعت و نیازهای گوسفند و سپس وظایف و خصوصیات یک شبان دلسوز.
۵ کتاب مقدّس بارها به طبیعت آرام گوسفند اشاره میکند و میگوید که در مقابل محبت شبان عکسالعمل خوبی از خود نشان میدهد ( ۲سموئیل ۱۲:۳) و معصوم و زبانبسته است ( اِشَعْیا ۵۳:۷) و در مقابل خطر بیدفاع. ( میکاه ۵:۸) نویسندهای که سالها دامداری میکرد در این باره مینویسد: «برخلاف تصوّر خیلیها، گوسفند را نمیتوان به حال خود رها کرد و انتظار داشت از خود مراقبت کند. این حیوان بیش از همهٔ دامهای دیگر به توجه مداوم و مراقبت نزدیک نیاز دارد.» گوسفند بیشبان قادر به ادامهٔ زندگی نیست. — حِزْقِیال ۳۴:۵.
۶. به گفتهٔ یک فرهنگ لغت وظایف روزانهٔ شبان در روزگار باستان چه بود؟
۶ در روزگار باستان وظایف روزانهٔ شبان چه بود؟ یک فرهنگ لغتِ کتاب مقدّس در این باره میگوید: «شبان صبح زود پیشاپیش گلّه به راه میافتاد و گوسفندان را راهی چراگاه میکرد. سپس تمام روز مراقب بود که از جلوی چشمش دور نشوند. اگر یکی از آنها از گلّه جدا و سرگردان میشد به دنبالش میرفت و تا آن را نمییافت دست از جستجو برنمیداشت. . . . شامگاهان گلّه را به آغل برمیگرداند و جلوی در آغل میایستاد و با چوبدستی خود گوسفندان را میشمرد تا مطمئن شود گوسفندی گم نشده است و سپس یکی یکی به داخل آغل میفرستاد. . . . اغلب اوقات شبها مراقب آغل مینشست تا حیوان وحشی و دزد به آنها حمله نکنند.»a
۷. چرا گاهی لازم بود شبان از خود صبر و ملایمت فراوان نشان دهد؟
۷ در روزگار باستان مراقبت از گوسفندان، بخصوص میشهای حامله و برّهها، گاهی به صبر و ملایمت فراوان نیاز داشت. ( پیدایش ۳۳:۱۳) در یک کتاب مرجع آمده است: «برّهها معمولاً دور از آغل و در مناطق کوهستانی به دنیا میآمدند. شبان در آن لحظات حساس از میش بیدفاع نگهبانی میکرد و پس از تولّد برّه آن را به آغل میبرد. برّه تا چند روز توانایی راه رفتن ندارد به همین علّت شبان یا آن را در بغل میگرفت یا در ردایش جای میداد.» ( اِشَعْیا ۴۰:۱۰، ۱۱) بدیهی است که شبان خوب در آن روزگار باید قوی و دلسوز میبود.
۸. داود به چه دلایلی به یَهُوَه اطمینان داشت؟
۸ ‹یَهُوَه شبان من است.› براستی چه توصیفی زیبا از پدر آسمانیمان. آری، بررسی مزمور ۲۳ نشان خواهد داد که چطور خدا همچون شبانی قوی و دلسوز از ما محافظت و مراقبت میکند. داود در آیهٔ ۱ این مزمور با اطمینان میگوید که خدا همهٔ احتیاجات گوسفندانش را برطرف میکند، طوری که ‹محتاج به هیچ چیز نخواهند بود.› سپس در آیههای بعدی نشان میدهد که به سه دلیل به این امر اطمینان دارد: اوّل آنکه یَهُوَه گوسفندانش را هدایت میکند، دوّم آنکه از آنها حفاظت میکند، و سوّم آنکه غذای آنان را تأمین میکند. بیایید این سه دلیل را یک به یک بررسی کنیم.
«هدایتم مینماید»
۹. داود چه تصویر دلنشینی را توصیف میکند و گوسفندان چگونه به چنین محلّی میرسند؟
۹ اوّلین دلیل اطمینان خاطر داود این بود که اعتماد داشت یَهُوَه قومش را رهبری میکند. داود در این باره مینویسد: «در مرتعهای سبز مرا میخواباند، نزد آبهای راحت مرا رهبری میکند. جان مرا برمیگرداند. و به خاطر نام خود به راههای عدالت هدایتم مینماید.» ( مزمور ۲۳:۲، ۳) داود در اینجا تصویری دلنشین از چمنزاری خرّم و پرآب و گوسفندانی که در آن به استراحت مشغولند ارائه میدهد. تصویری از امنیت و رضایت خاطر. واژهٔ عبری را که در این آیات «مرتع» ترجمه شده میتوان «محلّی دلپذیر» هم معنی کرد. گلّهٔ گوسفند به تنهایی نمیتواند «محلّی دلپذیر» برای خود بیابد، این شبانِ گلّه است که باید آن را به چنین مرتعی سبز هدایت کند.
۱۰. خدا چگونه نشان میدهد به ما اطمینان دارد؟
۱۰ یَهُوَه چگونه ما را هدایت و رهبری میکند؟ یک طریق هدایت او این است که از ما دعوت میکند او را سرمشق قرار دهیم. بدین علّت کلامش ما را ترغیب میکند که ‹به او اقتدا کنیم.› ( اَفَسُسیان ۵:۱) در آیههای قبل و بعد از این آیه صحبت از رحمت، عفو و محبت است. ( اَفَسُسیان ۴:۳۲؛ ۵:۲) به طور حتم، یَهُوَه در ابراز چنین خصوصیات دوستداشتنی بهترین نمونه است. اما آیا وقتی از ما میخواهد که ما نیز به او اقتدا یا از او تقلید کنیم، امری محال از ما خواسته است؟ خیر. برعکس، این توصیهٔ الٰهی در واقع گواه دلگرمکنندهای است از اطمینان او نسبت به ما. از چه نظر؟ از این نظر که ما به صورت خدا ساخته شدهایم و از این رو ما نیز دارای خصوصیات اخلاقی و ادراک روحانی میباشیم. ( پیدایش ۱:۲۶) بدین سبب یَهُوَه میداند که با وجود ناکاملیهایمان، استعداد پرورش همان خصوصیات والا که در او هست در درون ما نیز وجود دارد. تصوّرش را بکنید، خدای مهربان ما اطمینان خاطر دارد که ما میتوانیم شبیه او باشیم. اگر او را سرمشق قرار دهیم، ما را به ‹محلّی دلپذیر› هدایت خواهد کرد. در این دنیای پرخشونت ‹ در اطمینان ساکن خواهیم شد› و به صلح و آسودگی خاطر دست مییابیم زیرا میدانیم که مقبول خداییم. — مزمور ۴:۸؛ ۲۹:۱۱.
۱۱. یَهُوَه هنگام رهبری گوسفندانش، چه چیزی را در نظر میگیرد اما از آنچه از ما انتظار دارد چه میفهمیم؟
۱۱ یَهُوَه ما را با دلسوزی و شکیبایی رهبری میکند. شبان دلسوز، توان گوسفندانش را در نظر میگیرد و آنها را «موافق قدم مواشی [چهارپایان]» هدایت میکند. ( پیدایش ۳۳:۱۴) یَهُوَه نیز خدمتگزارانش را «موافق قدم» آنها هدایت میکند. او تواناییها و امکانات ما را در نظر میگیرد و هیچ گاه از ما توقع بیش از حد ندارد. اما آنچه از ما انتظار دارد آن است که هر کاری را با جان و دل برای او انجام دهیم. ( کُولُسیان ۳:۲۳) حال اگر به دلیل سالخوردگی و کهولت قادر نباشید فعالیت سابق را داشته باشید چطور؟ و یا بیماری شدید تحرّک و قوّت شما را بشدّت محدود کرده است آن وقت چه میشود؟ در اینجاست که به زیبایی خواست خدا که هر کاری را با جان و دل انجام دهیم پی میبریم. هیچ دو نفری دقیقاً مثل هم نیستند. خواست یَهُوَه آن است که هر کس مطابق نیرو و توان خودش به او خدمت کند. با وجود ضعفهایی که شاید از فعالیت ما بکاهد، یَهُوَه ارزش فراوانی برای کسی که با جان و دل او را میپرستد قائل است. — مَرقُس ۱۲:۲۹، ۳۰.
۱۲. چه نمونهای در شریعت موسی مییابیم که نشان میدهد یَهُوَه «موافق قدم» گوسفندانش آنها رهبری میکند؟
۱۲ برای نشان دادن اینکه یَهُوَه گوسفندانش را «موافق قدم» آنها رهبری میکند، آنچه را که شریعت موسی در مورد بعضی از قربانیهای جرم گفته است در نظر بگیرید. یَهُوَه قربانیهای خوبی را درخواست میکرد که از دلهایی سپاسگزار سرچشمه گرفته باشد. در عین حال، قربانیها مطابق استطاعت قربانیدهنده طبقهبندی شده بودند. شریعت میگفت: «اگر دست او به قیمت برّه نرسد، پس . . . دو فاخته یا دو جوجهٔ کبوتر نزد خداوند بیاورد.» و اگر حتی استطاعت خرید دو جوجه کبوتر را نیز نداشت میتوانست مقداری «آرد نرم» به یَهُوَه تقدیم کند. ( لاویان ۵:۷، ۱۱) این قانون به خوبی نشان میدهد که یَهُوَه از قربانیدهنده چیزی مطالبه نکرد که وی قادر به پرداخت آن نبود. از آنجایی که خدا تغییر نمیکند، دانستن این موضوع به ما آرامش میدهد که خدا از ما نیز توقع بیش از حد ندارد و هر آنچه را که قادریم به او تقدیم کنیم با خوشنودی میپذیرد. ( مَلاکی ۳:۶) براستی که رهبری چنین شبان فهیم و باملاحظهای چقدر فرحبخش است!
«از بدی نخواهم ترسید زیرا تو با من هستی»
۱۳. در مزمور ۲۳:۴ چه صمیمیتی بین داود و یَهُوَه دیده میشود و چرا نباید باعث تعجب ما شود؟
۱۳ دلیل دوّم داود برای اطمینان به یَهُوَه آن بود که میدانست یَهُوَه از گوسفندانش محافظت میکند. در مزمور او میخوانیم: «چون در وادی سایهٔ موت نیز راه روم از بدی نخواهم ترسید زیرا تو با من هستی. عصا و چوبدستی تو مرا تسلّی خواهد داد.» ( مزمور ۲۳:۴) داود در این آیه با لحنی صمیمی یَهُوَه را «تو» خطاب میکند. این صمیمیت نباید باعث تعجب ما شود زیرا داود در بارهٔ مواردی سخن میگوید که یَهُوَه دست او را گرفته و از مصیبت نجاتش داده است. داود سختیهای بسیاری را که همچون وادیهای تاریک و وحشتزا بودند پشت سر نهاده و بارها با مرگ روبرو شده بود. ولی هیچ گاه ترس بر او غالب نمیشد زیرا میدانست که یَهُوَه در کنارش است و با «عصا و چوبدستی» خود از او محافظت میکند. داود چون یَهُوَه را محافظ خود میدید تسلّی مییافت و شکی نیست که همان تسلّی خاطر یافتن بود که او را به یَهُوَه نزدیکتر میکرد.b
۱۴. کتاب مقدّس چه نوع محافظتی را از طرف یَهُوَه تضمین میکند اما چه انتظار بیجایی از او نباید داشته باشیم؟
۱۴ در زمان ما یَهُوَه چگونه از گوسفندانش محافظت میکند؟ کتاب مقدّس به ما اطمینان میدهد که هیچ مخالفی، اعم از شیاطین و انسانها، قدرت ندارد گوسفندان یَهُوَه را از روی زمین نابود سازد. محال است یَهُوَه چنین اجازهای دهد. ( اِشَعْیا ۵۴:۱۷؛ ۲پِطْرُس ۲:۹) با این همه نباید گمان کنیم که شبان ما، ما را از گزند همهٔ سختیها مصون نگاه میدارد. از یک سو با دشواریهایی که گریبانگیر همهٔ انسانهاست روبروییم و از سوی دیگر با مخالفتهایی مواجهایم که بر سر راه مسیحیان حقیقی قرار دارد. ( ۲تیموتاؤس ۳:۱۲؛ یعقوب ۱:۲) شاید حتی خود را در «وادی سایهٔ موت» یعنی در برابر خطر مرگ ببینیم. برای مثال، ممکن است در اثر بیماری شدید زندگی خود یا یکی از عزیزانمان در خطر باشد. یا شاید مخالفان قصد جانمان را کرده باشند. شاید خطر مرگ عزیزمان را تهدید میکند یا حتی در کام خود فرو برده باشد. در همهٔ این لحظات تاریک و وحشتزا یَهُوَه، شبان مهربان در کنار ماست و از ما حفاظت میکند. چگونه؟
۱۵، ۱۶. الف) یَهُوَه از چه راههایی به ما کمک میکند تا با مشکلات مقابله کنیم؟ ب) با ذکر مثال توضیح دهید که یَهُوَه چگونه در هنگام سختی دست ما را میگیرد.
۱۵ یَهُوَه به ما وعدهٔ معجزه نداده است.c اما به ما اطمینان میدهد که در وقت تنگی و مصیبت دستمان را میگیرد و عقل و درایت لازم را برای مقابله با «تجربههای گوناگون» و فراز و نشیبهای زندگی به ما عطا میکند. ( یعقوب ۱:۲-۵) شبان چوبدستی خود را هم برای راندن دشمنان گلّه و هم برای هدایت گوسفندان به کار میگیرد. برای هدایت گوسفندان او با چوبدستی خود ضربهٔ ملایمی به آنها میزند و آنها را به مسیر درست هدایت میکند. یَهُوَه نیز همچون شبانی دلسوز، گاهی با «چوبدستی» مجازیاش، از طریق یکی از همایمانان به ما کمک میکند نصیحتی را از کلامش به کار بگیریم که ممکن است در مسیر زندگیمان تأثیر عمیقی بگذارد. گذشته از این، نیرو و توان تحمّل مشکلات را نیز به ما ارزانی میکند. ( مزمور ۲۹:۱۱) روحالقدس او «برتری قوّت» یعنی قوّتی فوق معمول، در اختیار ما میگذارد. ( ۲قُرِنتیان ۴:۷) روح خدا به ما نیرو میبخشد تا هر آزمایشی را که شیطان بر سر راهمان قرار میدهد تحمّل کنیم. ( ۱قُرِنتیان ۱۰:۱۳) آیا جای خوشحالی نیست که یَهُوَه همیشه آمادهٔ کمک به ماست؟
۱۶ آری، در هر ‹وادی تاریک› که باشیم نباید احساس کنیم تنهاییم. یَهُوَه شبان مهربانمان با ماست و از راههایی گوناگون ما را یاری میکند که گاهی در ابتدا متوجهٔ کمکهای او نیستیم. برای مثال، یکی از پیران مسیحی که یک غدهٔ مغزی بدخیم در او پیدا کرده بودند میگوید: «باید اقرار کنم اوّل پیش خودم فکر میکردم که شاید یَهُوَه از من ناراحت است و دیگر دوستم ندارد. ولی تصمیم گرفتم به هیچ قیمتی خودم را از او دور نکنم. برای همین نگرانیهای خودم را با او در میان گذاشتم. یَهُوَه دعاهایم را شنید و برادران و خواهرانم را برای تسلّی من فرستاد. بسیاری از آنها که خود با بیماریهای سخت دست و پنجه نرم کرده بودند احساسات و تجربیاتشان را تعریف میکردند. شنیدن سخنان آنها به من تسلّی میداد چون میدیدم که تنها من نیستم که به چنین بیماری سختی دچار شدهام. کمکها و مهربانیهای برادران و خواهرانم خیلی در روحیهام تأثیر گذاشت و برایم نشانهٔ آن بود که یَهُوَه از من ناراضی نیست. البته بیماریام هنوز بهبود نیافته و نمیدانم نتیجهٔ آن چه خواهد بود. ولی از یک چیز اطمینان دارم و آن هم این است که یَهُوَه با من است و مرا در مبارزه با این آزمایش تنها نمیگذارد.»
‹سفرهای برای من میگسترانی›
۱۷. داود در مزمور ۲۳:۵ یَهُوَه را چگونه توصیف میکند و چرا این تشبیه با تشبیه شبان مغایرتی ندارد؟
۱۷ سوّمین دلیل آنکه داود به شبان خود یَهُوَه اطمینان داشت آن بود که یَهُوَه غذای فراوان برای گوسفندانش فراهم میکند. داود مینویسد: «سفرهای برای من به حضور دشمنانم میگسترانی. سر مرا به روغن تدهین کردهای و کاسهام لبریز شده است.» ( مزمور ۲۳:۵) در این آیه، داود یَهُوَه را به میزبانی سخاوتمند و مهماننواز تشبیه میکند که غذا و نوشیدنی فراوان برای مهمانانش فراهم میکند. داود در این مزمور یَهُوَه را هم به شبان و هم به میزبانی سخاوتمند تشبیه میکند. این تشبیهات لزوماً با هم متغایر نیستند زیرا شبان خوب و باملاحظه گلّهاش را به مراتع سبز و پرآب هدایت میکند تا گوسفندانش «محتاج به هیچ چیز نباشند.» — مزمور ۲۳:۱، ۲.
۱۸. چرا میتوان گفت که یَهُوَه میزبانی سخاوتمند است؟
۱۸ آیا شبان ما نیز میزبانی سخاوتمند است؟ البته! کافی است که به کیفیت و مقدار و تنوع غذای روحانی که در اختیارمان گذاشته است نگاه کنیم. یَهُوَه از طریق غلام امین و دانا نشریات مفید، برنامههای آموزشی جلسات جماعت، مجمعها و کنگرهها را فراهم میآورد و نیازهای روحانی ما را برطرف میسازد. ( متّیٰ ۲۴:۴۵-۴۷) حقیقتاً که ما از لحاظ غذای روحانی کمبودی نداریم. «غلام امین و دانا» میلیونها جلد کتاب مقدّس و نشریات مربوط به کتاب مقدّس را به ۴۱۳ زبان تولید میکند. یَهُوَه همه نوع غذای روحانی در اختیار ما قرار داده است؛ از «شیر» یعنی آموزشهای ابتدایی کتاب مقدّس گرفته تا «غذای قوی» یعنی آموزشهای عمیق روحانی. ( عبرانیان ۵:۱۱-۱۴) در نتیجه، هنگامی که با مشکلات و تصمیمگیریهای دشوار مواجه میشویم معمولاً میتوانیم پاسخ آنها را در این نشریات بیابیم. براستی بدون این غذای روحانی چه بر سر ما میآمد؟ شبان ما بسیار سخاوتمند است! — اِشَعْیا ۲۵:۶؛ ۶۵:۱۳.
‹ در خانهٔ یَهُوَه ساکن خواهم بود›
۱۹، ۲۰. الف) داود در مزمور ۲۳:۶ از چه چیز ابراز اطمینان میکند و ما چگونه میتوانیم از چنین اطمینانی برخوردار باشیم؟ ب) در مقالهٔ بعدی به چه موضوعی خواهیم پرداخت؟
۱۹ داود پس از توصیف شبان و روزیدهندهش در آخر میگوید: «هرآینه نیکویی و رحمت تمام ایّام عمرم در پی من خواهد بود. و در خانهٔ خداوند ساکن خواهم بود تا ابدالآباد.» ( مزمور ۲۳:۶) سخنان داود از دلی لبریز از قدرشناسی و ایمان سرچشمه میگیرد؛ قدرشناسی به سبب گذشتههایش و ایمان نسبت به آیندهاش. داود که خود زمانی به شبانی اشتغال داشت به خوبی میدانست که تا وقتی به یَهُوَه، شبان آسمانیاش نزدیک بماند، طوری که گویی در خانهٔ او ساکن است، از مهر و عطوفت یَهُوَه بهرهمند خواهد بود.
۲۰ براستی که چقدر بابت سخنان زیبای آیههای مزمور ۲۳ سپاسگزاریم! داود تشبیهی دلنشینتر و مناسبتر از این نمیتوانست پیدا کند تا بخوبی نشان دهد که یَهُوَه چگونه گوسفندانش را هدایت و حفاظت و تغذیه میکند. نگارش این سخنان دلنواز داود در کتاب مقدّس ما را مطمئن میسازد که ما هم میتوانیم یَهُوَه را شبان مهربان و دلسوز خود بدانیم. آری، تا وقتی که نزدیک به یَهُوَه بمانیم، او درست مانند شبانی دلسوز لطف و عنایت خود را از ما دریغ نخواهد کرد و «تا ابدالآباد» با ما خواهد بود. اما واقفیم که ما نیز در قبال یَهُوَه، شبان بزرگمان مسئولیم و باید با او همگام بمانیم. در مقالهٔ بعدی خواهیم دید که همگامی با یَهُوَه چه مسئولیتهایی در بر دارد.
[پاورقیها]
a به پیدایش ۲۹:۷؛ ایّوب ۳۰:۱؛ اِرْمیا ۳۳:۱۳؛ لوقا ۱۵:۴ و یوحنّا ۱۰:۳، ۴ مراجعه شود.
b داود چندین مزمور در ستایش یَهُوَه به علّت نجات دادن او از چنگ مصیبتها سروده است. برای نمونه میتوان به عنوانهای مزامیر ۱۸، ۳۴، ۵۶، ۵۷، ۵۹ و ۶۳ اشاره کرد.
c به مقالهٔ «چه نوع کمک الٰهی میتوان از خدا انتظار داشت؟» در شمارهٔ اوّل اکتبر سال ۲۰۰۳ مجلّهٔ برج دیدهبانی ( انگل.) مراجعه کنید.
مرور
• چرا تشبیه کردن یَهُوَه به یک شبان تشبیهی مناسب است؟
• یَهُوَه چگونه ما را باملاحظگی تمام رهبری و هدایت میکند؟
• یَهُوَه چگونه ما را در تحمّل سختیها و آزمایش یاری میدهد؟
• چه چیزی ثابت میکند یَهُوَه میزبانی سخاوتمند است؟
[تصویر در صفحهٔ ۲۴]
یَهُوَه همچون شبانی در اسرائیل باستان گوسفندانش را رهبری و هدایت میکند