ADZESUA ASƐM 42
Ana Ayɛ Krado Dɛ Ebɛyɛ Setsie?
‘Nyansa a ofi sor no, ɔwɔ asoɔmberɛw.’—JAS. 3:17.
NDWOM 101 Yɛdze Koryɛ Bɔ Mu Yɛ Edwuma
DZA YERUBOSUSU HOa
1. Ebɛnadze ntsi na obotum ayɛ dzen ama hɛn dɛ yɛbɛyɛ setsie?
ƆTƆ da a, ɔyɛ dzen ma wo dɛ ebɛyɛ setsie anaa? Nna dɛm na ɔtse wɔ Ɔhen David n’afamu. Dɛm ntsi ɔserɛɛ Nyankopɔn dɛ ɔmma onnya “ɔpɛ sunsum” a ɔdze betsie no. (Ndw. 51:12) Nna David dɔ Jehovah. Naaso nna ɔtɔ da a ɔyɛ dzen ma no dɛ ɔbɛyɛ setsie, na dɛmara na ɔtɔ da a ɔyɛ dzen ma hɛn so. Ebɛnadze ntsi a? Odzi kan, wɔammfa setsie annwo hɛn mu biara. Otsia ebien, adze rekye na adze resa nyina, Satan reyɛ dza obotum biara dɛ ɔbɛma yɛayɛ Jehovah no do asoɔdzen dɛ mbrɛ ɔyɛe no. (2 Cor. 11:3) Otsia ebiasa, nyimpa a woetwa hɛnho ehyia no da enyiammbɔho sunsum edzi, na dɛm sunsum yi na “ɔyɛ edwuma sesei wɔ hɔn a wɔyɛ asoɔdzen no mu.” (Eph. 2:2) Iyi ntsi, sɛ yebotum etsie Jehovah nye hɔn a ɔama hɔn tum no a, no ho hia paa dɛ yɛyer hɛnho dɛ yebedzi hɛn mberɛwyɛ do. Afei so, ɔsɛ dɛ yɛyer hɛnho dɛ yɛbɔko etsia Abɔnsam nye nhyɛdo a no wiadze no dze ba hɛn do no.
2. Sɛ wɔka dɛ obi yɛ “asoɔmberɛw” a, ɔkyerɛ dɛn? (James 3:17)
2 Kenkan James 3:17. Nyankopɔn maa James kyerɛɛw dɛ, hɔn a wonyim nyansa no dze, wɔayɛ krado dɛ wɔbɛyɛ “asoɔmberɛw.” Dɛm asɛm no kyerɛ dɛn? Ɔkyerɛ dɛ ɔsɛ dɛ yefi hɛn akoma mu tsie hɔn a Jehovah ama hɔn tum no. Naaso, obi a ɔmmpɛ dɛ yedzi Jehovah ne mbra do dze, Jehovah mmpɛ dɛ yetsie no.—Andw. 4:18-20.
3. Ebɛnadze ntsi na Jehovah hwɛ kwan dɛ yebetsie hɔn a wɔwɔ tum no?
3 Bi a yɛbɛtse nka dɛ ɔnnyɛ dzen dɛ yebetsie Jehovah, naaso sɛ ɔba no dɛ yentsie nyimpa a, nna wɔayɛ asɛm. Adze yi, dza Jehovah bɛka dɛ yɛnyɛ biara ye. (Ndw. 19:7) Naaso wɔ nyimpa a wɔwɔ tum afamu dze, ɔnnyɛ aber nyina na ɔtse dɛm. Iyi nyina mu no, Jehovah ama awofo, aban mpanyimfo nye asafo mu mpanyimfo tum kakra. (Mbɛ. 6:20; 1 Thess. 5:12; 1 Pet. 2:13, 14) Sɛ yetsie hɔn a, ɔkyerɛ dɛ yeritsie Jehovah. Ɔtɔ da a, ɔyɛ dzen ma hɛn dɛ yɛbɛgye akwankyerɛ a hɛn awofo, aban mpanyimfo nye asafo mu mpanyimfo dze ma hɛn no ato mu na yɛdze ayɛ edwuma. Ntsi, hom mma yɛnhwɛ dza yebotum ayɛ dze akyerɛ dɛ yeritsie hɔn.
TSIE W’AWOFO HƆN ASƐM
4. Ebɛnadze ntsi na mbofra pii nntsie hɔn awofo asɛm?
4 Mbofra a woetwa hɛn mba ho ehyia no, ‘wɔyɛ hɔn awofo do asoɔdzen.’ (2 Tim. 3:1, 2) Ebɛnadze ntsi na mbofra pii nntsie hɔn awofo asɛm? Siantsir nye dɛ, nsɛm a awofo binom ka kyerɛ hɔn mba dɛ wɔnyɛ no, hɔnankasa wɔnnyɛ. Dɛm ntsi hɔn mba no tse nka dɛ wɔnye hɔn nndzi no yie. Afei so, mbofra binom wɔ adwen dɛ wiadze no asesa, ntsi wobu afotu a hɔn awofo dze ma hɔn no dɛ woetwa mu, worunntum mmfa nnyɛ edwuma anaadɛ ɔma hɔnho kyer hɔn dodo. Sɛ eyɛ abofra a, ana dɛm na etse nka? Ɔyɛ dzen ma mbofra pii dɛ wɔdze Jehovah ne mbra a ɔka dɛ: “Hom ntsie hom awofo wɔ Ewuradze mu: na iyi na ɔtsen” no bɛyɛ edwuma. (Eph. 6:1) Naaso, ebɛnadze na obotum aboa wo ma eetsie w’awofo?
5. Dɛ mbrɛ Luke 2:46-52 ma yehu no, ebɛnadze ntsi na yebotum aka dɛ Jesus yɛɛ setsie a ɔsɛ dɛ mbofra yɛ ma hɔn awofo ho nhwɛdo pa?
5 Obi a ɔyɛɛ setsie ho nhwɛdo a ɔkyɛn biara a ibotum esuasua no nye Jesus. (1 Pet. 2:21-24) Nna ɔyɛ nyimpa a bɔn nnyi noho, naaso nna bɔn wɔ n’awofo ho. Naaso, sɛ nna ɔtɔ da na Jesus n’awofo anntse no ase, anaa wodzi mfomdo bi mpo a, nna odzi hɔn nyi. (Ex. 20:12) Ɔwodze ma yɛnhwɛ asɛm a osii aber a nna Jesus edzi mfe 12 no. (Kenkan Luke 2:46-52.) Jesus nye n’awofo kɔr afahyɛ bi wɔ Jerusalem. Wɔresan akɔ hɔn kurow mu no, nna Jesus nnka hɔnho, naaso woennhu. Nna ɔyɛ Joseph na Mary hɔn asodzi dɛ wɔhwɛ dɛ hɔn mba no nyina ka hɔnho ber a wɔresan akɔ hɔn kurow mu no. Ekyir yi, aber a Joseph na Mary hun Jesus no, Mary bɔɔ Jesus sombo dɛ ɔno na ɔama iyi nyina esi. Nkyɛ Jesus botum ama ne maame ehu dɛ dza ɔreka no nnyi mu koraa. Naaso, ɔkaa asɛm bi a nna ɔkyerɛ dɛ obu n’awofo. Joseph na Mary dze, “wɔanntse asɛm a [Jesus] kaa kyerɛɛ hɔn no ase.” Iyi nyina mu no Jesus kɔr do ‘brɛɛ noho adze maa hɔn.’
6-7. Ebɛnadze na obotum aboa mbofra ma woeetsie hɔn awofo?
6 Mbofra, sɛ hom awofo dzi mfomdo anaa wɔnntse hom ase a, ɔyɛ a ɔyɛ dzen ma hom dɛ hom betsie hɔn anaa? Sɛ dɛm a, ebɛnadze na obotum aboa hom? Odzi kan, hom ndwendwen mbrɛ Jehovah tse nka no ho. Bible no ka dɛ sɛ hom tsie hom awofo a, ‘ɔsɔ Ewuradze enyi.’ (Col. 3:20) Jehovah nyim dɛ ɔtɔ da a w’awofo nntse wo ase papa, anaa wɔhyehyɛ mbra bi a ɔyɛ dzen ma wo dɛ ibedzi do. Naaso sɛ itsie hɔn a, ebɛma Jehovah n’enyi agye paa.
7 Otsia ebien, hom ndwendwen mbrɛ hom awofo tse nka no ho. Sɛ hom tsie hom awofo a, ɔma hɔn enyi gye, na wɔgye hom dzi. (Mbɛ. 23:22-25) Afei so, ɔbɛma abɛn w’awofo kɛse paa. Onua bi a wɔfrɛ no Alexandre a ofi Belgium kaa dɛ: “Aber a mehyɛɛ ase dɛ mereyɛ dza m’awofo ka kyerɛ me dɛ menyɛ no, menye hɔn ntamu yɛɛ kamakama. Iyi maa hɛn enyi gyee paa.”b Otsia ebiasa, kaa dɛ sɛ itsie w’awofo ndɛ a, ɔbɔboa wo daakye. Onua bi a ofi Brazil a wɔfrɛ no Paulo kaa dɛ: “M’awofo a mitsie hɔn no ama ayɛ mberɛw ama me dɛ mibetsie Jehovah nye hɔn a ɔdze tum ahyehyɛ hɔn nsa no.” Nyankopɔn n’Asɛm no ma yehu siantsir a no ho hia paa dɛ yetsie hɛn awofo. Ɔka dɛ: “Ama eesi wo yie, na wo nda awar wɔ asaase do.”—Eph. 6:2, 3.
8. Mbabun pii ayɛ hɔn adwen dɛ wobetsie hɔn awofo. Ebɛnadze ntsi a?
8 Mbofra pii ebohu dɛ sɛ wɔyɛ setsie a, ndzɛmba kɔ yie ma hɔn. Luiza yɛ akyerɛbaa bi a ofi Brazil. N’awofo kaa kyerɛɛ no dɛ ɔntweɔn kakra ansaana wɔama no fon, naaso osiandɛ nna n’etsipɛmfo dodow no ara wɔ fon ntsi, nna ɔnntse ase. Ekyir yi, obohun dɛ nna n’awofo robɔ noho ban mbom. Ndɛ ɔse: “Mehu dɛ setsie a mebɛyɛ ama m’awofo no nntse dɛ atar bi a ɔkyekyer me pampee a meyɛ moho hwee a ɔnnyɛ yie, na mbom ɔtse dɛ seat belt a ɔbɔ moho ban.” Elizabeth so yɛ hɛn nua basiaba bi a ɔwɔ United States. Ɔtɔ da a ɔyɛ dzen ma no dɛ obetsie n’awofo. Ɔkaa dɛ: “Sɛ m’awofo hyehyɛ mbra bi ma me na menntse ase mpo a, mekaa mber bi a mbra a wɔhyehyɛɛ maa me no bɔɔ moho ban no.” Monica a ɔwɔ Armenia so ehu dɛ aber biara a obetsie n’awofo asɛm no ndzɛmba kɔ yie ma no, naaso sɛ oenntsie hɔn a, ndzɛmba nnkɔ yie.
TSIE ‘ETUMFO A WƆKRƆN NO’
9. Nyimpa pii yɛ hɔn adze dɛn wɔ mbra ho?
9 Nyimpa pii gye to mu dɛ ɔsɛ dɛ ɔman biara nya aban bi ma odzi hɔn do, na mbra ahorow a ‘etumfo a wɔkrɔn no’ bɛhyehyɛ no so, annyɛ yie koraa no ɔsɛ dɛ wodzi no mu bi do. (Rom. 13:1) Naaso sɛ wɔhyɛ mbra bi na ɔkɔ tsia hɔn anaa ɔbɛma hɔnho akyer hɔn a, ebɔhwɛ no, nna dɛm nkorɔfo kor yi ara mmpɛ dɛ wodzi do. Ɔwodze ma yɛmfa tow a ɔsɛ dɛ yetua no dɛ nhwɛdo. Ɔman bi a ɔwɔ Europe no, amamfo a wɔwɔ hɔ no mu pii gye dzi dɛ sɛ enngye tow bi nnto mu a, ɔnnsɛ dɛ itua. Iyi ntsi, wɔ dɛm ɔman no mu no, ɔnnyɛ tow a ɔsɛ dɛ aban no nya no nyina na ne nsa ka.
Ebɛnadze na yesua fi setsie a Joseph na Mary yɛe no mu? (Hwɛ nkyekyɛmu 10-12)c
10. Sɛ hɛn enyi nngye mbra bi ho mpo a, ebɛnadze ntsi na yedzi do?
10 Bible no ma yehu dɛ aban ahorow a ɔwɔ hɔ no ma adasamba hu amandze. Afei so, ɔma yehu dɛ Satan na odzi hɔn do tum, na ɔrennkyɛr koraa Jehovah bɛsɛɛ hɔn nyina. (Ndw. 110:5, 6; Ɔsɛnk. 8:9; Luke 4:5, 6) Bible no san so ma yehu dɛ ‘obiara a ɔsoɛr tsia etumfo no, ɔsoɛr tsia nhyehyɛɛ a Nyankopɔn ayɛ no.’ Seseiara dze, Jehovah ama aban ahorow a wɔwɔ hɔ no kwan dɛ wondzi tum kakra mbrɛ ɔbɛyɛ a ndzɛmba bɔkɔ do kamakama. Ntsi Jehovah hwɛ kwan dɛ yebetsie hɔn. Dɛm ntsi, ɔsɛ dɛ ‘yɛdze dza ɔsɛ hɔn no ma hɔn.’ Bi nye dɛ yebotua tow, yɛbɛkyerɛ obu ama hɔn, na yɛayɛ setsie so. (Rom. 13:1-7) Mbra a aban mpanyimfo ahyehyɛ no, bi a ɔbɛyɛ hɛn dɛ ɔyɛ dzen, wɔdze risisi hɛn, anaa ɔbɛma hɛnho akyer hɛn. Naaso sɛ dɛm mbra no mma yemmbu Jehovah ne mbra do a, ɔno yedzi do osiandɛ Jehovah na ɔaka akyerɛ hɛn dɛ yentsie hɔn.—Andw. 5:29.
11-12. Dɛ mbrɛ Luke 2:1-6 ka no, ebɛnadze na Joseph na Mary yɛe dze kyerɛɛ dɛ wodzi mbra do, na ebɛnadze na ofii mu bae? (Hwɛ mfonyin ahorow no so.)
11 Yebotum esua biribi efi dza Joseph na Mary yɛe no mu. Nna wɔayɛ krado dɛ wobetsie aban mpanyimfo aber mpo a nna ɔyɛ dzen ma hɔn dɛ wɔbɛyɛ dɛm no. (Kenkan Luke 2:1-6.) Aber a nna Mary nyinsen bɛyɛ abosoom akron no, aban mpanyimfo no hyɛɛ mbra bi a nna ɔyɛ dzen ma ɔno na Joseph dɛ wobedzi do. Dɛm aber no, nna Augustus na odzi Rome Ahenman no do, na ɔhyɛɛ mbra dɛ obiara nkɔ no kurow mu ma wɔnkyerɛw ne dzin. Ntsi na ɔsɛ dɛ Joseph na Mary twa kwan a nkoko beberee wɔ mu, bɛyɛ kilomita 150 (akwansin 93) dze kɔ Bethlehem. Nna dɛm akwantu no bɛyɛ dzen ama hɔn, nkanka wɔ Mary n’afamu. Ɔbɛyɛ dɛ nna iyi bɛma Joseph adwen Mary nye abofra a nna onyinsen no no ho. Bi so a, wobosusu dɛ sɛ wɔnam kwan do rokɔ na awoo ka Mary a, wɔbɛyɛ dɛn? Nna iyi botum ato hɔn adwendwen osiandɛ nna abofra a Mary nyinsen no no nye Messiah a wɔrohwɛ no kwan no. Nna wobotum egyina iyi do aka dɛ worinndzi aban no ne mbra do anaa?
12 Joseph na Mary amma dza nna wɔrodwendwen ho no mu biara ennsiw hɔn kwan dɛ wobedzi mbra no do. Wɔyɛɛ setsie na Jehovah so hyiraa hɔn. Mary kodur Bethlehem asomdwee mu, ɔwoo abofra a ɔtse apɔw na iyi boae ma Bible nkɔnhyɛ baa mu!—Mic. 5:2.
13. Sɛ yɛyɛ setsie a, ebɛn mfaso na hɛn nuanom botum enya?
13 Sɛ yetsie aban mpanyimfo a, ɔboa afofor na hɛnankasa so. Ebɛnadze ntsi na yɛreka no dɛm? Adze kor nye dɛ, sɛ yedzi mbra do a, yɛrennyɛ biribiara a ɔbɛma wɔatwe hɛn aso. (Rom. 13:4) Sɛ yɛyɛ setsie a, ɔbɛma aban mpanyimfo no ehu dɛ Jehovah Adasefo yɛ nyimpa pa. Dɛ nhwɛdo no, mfe pii a abɛsen kɔ wɔ Nigeria no, nsordaafo bi bɔe wuraa Ahendzi Asa bi do aber a nna enuanom reyɛ adzesua. Nna wɔrohwehwɛ nkorɔfo bi a wɔyɛɛ ɔyɛkyerɛ dɛ worunntua tow. Naaso panyin a ɔda nsordaafo no ano no kaa kyerɛɛ hɔn dɛ womfi hɔ nkɔ. Ɔdze kaa ho dɛ: “Jehovah Adasefo dze, wotua hɔn tow aber biara.” Kaa dɛ, aber biara a ibedzi mbra do no, nna eroboa ma Jehovah no nkorɔfo aakɔ do enya dzin pa. Na daakye bi, dzin pa a ɔtse dɛm no botum abɔ wo nuanom ho ban.—Matt. 5:16.
14. Ebɛnadze na ɔboaa akyerɛbaa bi ma ɔyɛɛ setsie maa aban mpanyimfo no?
14 Naaso, ɔnnyɛ aber nyina na yɛbɛpɛ dɛ yetsie aban mpanyimfo. Joanna yɛ akyerɛbaa bi a ɔwɔ United States. Ɔkaa dɛ: “Nna ɔyɛ dzen ma me paa dɛ mibedzi mbra do osiandɛ aban mpanyimfo no nye m’ebusuafo binom enndzi no yie.” Naaso Joanna yɛɛ dɛ ɔbɛsesa adwen a nna ɔwɔ no. Dza odzi kan no, ogyaa nsɛm a ɔnnyɛ papa a nkorɔfo kyerɛw fa aban mpanyimfo ho wɔ sohyial media do no kenkan. (Mbɛ. 20:3) Dza otsia ebien no, ɔserɛɛ Jehovah dɛ ɔmboa no ma ɔmfa noho nto no do kyɛn dɛ ɔdze noho bɔto nyimpa aban do. (Ndw. 9:9, 10) Dza otsia ebiasa no, ɔkenkaan ɔfa biara a yenngyina no ho nsɛm wɔ hɛn nwoma ahorow mu. (John 17:16) Seseiara dze, Joanna ka dɛ osian aban mpanyimfo a obu hɔn na otsie hɔn no ntsi n’asomu dwe no na ɔwɔ enyigye.
TSIE AKWANKYERƐ A JEHOVAH N’AHYEHYƐDZE NO DZE MA NO
15. Bi a ɔbɛyɛ dzen ama hɛn dɛ yebedzi akwankyerɛ a Jehovah n’ahyehyɛdze no dze ma hɛn no do. Ebɛnadze ntsi a?
15 Jehovah ka kyerɛ hɛn dɛ ‘yentsie hɔn a wɔhwɛ hɛn do’ wɔ asafo no mu no. (Heb. 13:17) Ɔwɔ mu dɛ mfom nnyi hɛn Kandzifo Jesus ho dze, naaso mfom wɔ mpanyimfo a ɔdze hɔn esi hɔ dɛ wondzi ndzɛmba enyim wɔ asaase yi do no ho. Sɛ mpanyimfo no ka kyerɛ hɛn dɛ yɛnyɛ biribi a hɛn enyi nngye ho a, bi a ɔbɛyɛ dzen ama hɛn dɛ yɛbɛyɛ. Dɛ nhwɛdo no, wɔdze akwankyerɛ bi maa ɔsomafo Peter naaso ahyɛse no nna ɔyɛ dzen ma no dɛ obedzi do. Mbowa bi a nna wobu hɔn dɛ hɔnho nntsew wɔ Moses Mbra no mu no, ɔbɔfo bi kaa kyerɛɛ Peter mpɛn ebiasa dɛ onku hɔn nwe, naaso ɔannyɛ. (Andw. 10:9-16) Ebɛnadze ntsi na ɔannyɛ? Siantsir nye dɛ, nna Peter nntse akwankyerɛ fofor a wɔdze aba no ase. Nna akwankyerɛ no yɛ soronko koraa fi dza onyim dada no ho. Peter mpo, sɛ nna ɔyɛ dzen ma no dɛ obedzi akwankyerɛ a ofi ɔbɔfo a mfom biara nnyi noho hɔ no do a, ɔnodze ɔnnyɛ nwanwa dɛ hɛn so ɔtɔ da a obotum ayɛ dzen ama hɛn dɛ yebetsie akwankyerɛ a ofi nyimpa a mfom wɔ hɔnho no hɔ.
16. Obotum aba dɛ nna ɔsomafo Paul nntse akwankyerɛ a wɔdze maa no no ase dze, naaso ebɛnadze na ɔyɛe? (Asomafo Ndwuma 21:23, 24, 26)
16 Sɛ nna wɔdze akwankyerɛ bi ma ɔsomafo Paul a, sɛ ɔtse ase o, ɔnntse ase o, nna ɔayɛ krado dɛ obedzi do. Iyi ho nhwɛdo nye asɛm bi a nna Jewfo a wɔabɛyɛ Christianfo no atsetse afa Paul ho no. Nna nkorɔfo rekeka dɛ, Paul rekyerɛkyerɛ dɛ “wɔndan Moses [Mbra no] ngya.” (Andw. 21:21) Ntsi mpanyimfo a wɔwɔ Jerusalem no kaa kyerɛɛ Paul dɛ ɔmfa mbarimba baanan nka noho na ɔnye hɔn nkɔ nkɛtsew hɔnho wɔ asɔrfi hɔ mfa nkyerɛ dɛ odzi Moses Mbra no do. Naaso, nna Paul nyim dɛ Christianfo nnda ho ara nnhyɛ Moses Mbra no ase, na noara Paul so, nna ɔnnyɛɛ bɔn biara. Naaso wɔkaa dɛ Paul nyɛ dɛm no, ɔannkyɛr ho koraa. Bible no kaa dɛ: ‘Paul faa mbarimba no, na adze kyee no ɔnye hɔn koguaree dɛ mbrɛ sɛ wɔretsew hɔnho a wɔyɛ no.’ (Kenkan Asomafo Ndwuma 21:23, 24, 26.) Setsie a Paul yɛe no maa koryɛ baa asafo no mu.—Rom. 14:19, 21.
17. Ebɛnadze na esua efi Stephanie n’asɛm no mu?
17 Hom mma yɛnhwɛ dza akyerɛbaa bi a wɔfrɛ no Stephanie yɛe. Aber a enuanom a wodzi ndzɛmba enyim wɔ ne man mu sii gyinae bi no, nna ɔyɛ dzen ma no dɛ ɔbɛgye ato mu. Nna ɔnye no kun dze enyigye rosom wɔ kuw bi a wɔka ɔman fofor do kasa mu. Naaso Bethel a ɔwɔ ɔman no mu guu kuw no, na wɔmaa wɔsanee kɔr asafo bi a wɔdze hɔn kurow mu kasa yɛ adzesua mu. Stephanie kaa dɛ: “Asɛm no annyɛ me dɛw koraa. Nna menngye nndzi dɛ asafo a wɔka mo kurow mu kasa no hia mboa.” Naaso iyi nyina ekyir no, Stephanie dze akwankyerɛ fofor no yɛɛ edwuma. Ɔtoaa n’asɛm no do dɛ: “Ekyir yi metsee siantsir a wosii dɛm gyinae no ase. Asafo a yɛwɔ mu no, enuanom pii afa hɛn dɛ hɔn maame na hɔn papa. Seseiara, menye onuabaa bi a ɔasan ahyɛ asɛnka ase bio sua adze. Afei so, minya ber pii dze sua adze.” Ɔdze kaa ho dɛ: “Seseiara, mowɔ tsibowa pa, osiandɛ minyim dɛ mereyɛ dza mubotum biara etsie akwankyerɛ.”
18. Sɛ yɛyɛ setsie a, ebɛn mfaso na yenya?
18 Yebotum esua dɛ yɛbɛyɛ setsie. Nna nnyɛ ber a ndzɛmba kɔ yie ma Jesus no na osuaa setsie. Mbom osuaa setsie fii “amandze a ohunii no mu.” (Heb. 5:8) Tse dɛ Jesus no, hɛn so mpɛn pii no yesua dɛ yɛbɛyɛ setsie aber a yɛwɔ tsebea a no mu yɛ dzen mu. Sɛ yɛbɛyɛ nhwɛdo a, aber a COVID-19 yii ne tsir no, wɔkaa kyerɛɛ hɛn dɛ mma yɛnnkɔ asafo nhyiamu wɔ Ahendzi Asa do, na yengyaa efiefi asɛnka edwuma no so. Aber a wɔkaa dɛm no, nna ɔyɛ dzen ma wo dɛ edze akwankyerɛ no bɛyɛ edwuma anaa? Naaso setsie a eyɛe no bɔɔ woho ban, ɔmaa koryɛ tsenaa asafo no mu, na ɔmaa Jehovah so n’enyi gyee paa. Ntsi seseiara, hɛn nyina ayɛ krado dɛ yebetsie akwankyerɛ biara a wɔdze bɛma hɛn wɔ ahohiahia kɛse no mu. Sɛ yedzi akwankyerɛ a wɔdze bɛma hɛn no do a, obotum agye hɛn nkwa!—Job 36:11.
19. Ebɛnadze ntsi na epɛ dɛ eyɛ setsie?
19 Yeebohu dɛ setsie a yɛbɛyɛ no bɛma yeenya nhyira pii. Naaso adze tsitsir ntsi a yɛyɛ setsie nye dɛ yɛdɔ Jehovah na yɛpɛ dɛ yɛyɛ dza ɔsɔ n’enyi. (1 John 5:3) Dza Jehovah ayɛ ama hɛn no, yerunntum nntua ho kaw da. (Ndw. 116:12) Naaso yebotum ayɛ setsie ama no na yeetsie hɔn a ɔama hɔn tum no. Sɛ yɛyɛ dɛm a, ɔkyerɛ dɛ yenyim nyansa. Na hɔn a wonyim nyansa so na wɔma Jehovah n’akoma tɔ ne yamu.—Mbɛ. 27:11.
NDWOM 89 Tsie Nyankopɔn Asɛm Na Nya Nhyira
a Yɛyɛ nyimpa a bɔn wɔ hɛnho, ntsi ɔtɔ da a ɔyɛ dzen ma hɛn dɛ yɛbɛyɛ setsie. Sɛ nyimpa a ɔdze akwankyerɛ rema hɛn no wɔ hokwan dɛ ɔyɛ dɛm mpo a, ɔtɔ da a ɔyɛ dzen dɛ yɛdze bɛyɛ edwuma. Adzesua yi mu no, yɛbɔhwɛ nhyira a yebenya aber a yeetsie hɛn awofo, ‘etumfo a wɔkrɔn,’ nye asafo mu mpanyimfo.
b Sɛ epɛ nyansahyɛ a obotum aboa wo ma enye w’awofo aakasa wɔ mbra bi a ɔyɛ dzen ma wo dɛ ibedzi do ho a, hwɛ asɛm a wɔato dzin “Mbra A M’awofo Ahyehyɛ Ama Me No, Mebɛyɛ Dɛn Nye Hɔn Aka Ho Asɛm?” wɔ jw.org.
c MFONYIN NO HO NKYERƐKYERƐMU: Joseph na Mary tsiee mbra a Caesar hyɛɛ dɛ wɔnkɔ Bethlehem ma wɔnkyerɛw hɔn dzin no. Christianfo a wɔwɔ hɔ ndɛ so dzi mbra a ‘etumfo a wɔkrɔn no’ ahyehyɛ afa tow a ɔsɛ dɛ yetua, kaar ka, nye apɔwmudzen ho no do.