Mẹtọnhopọn—Họ̀nhungàn lọ Hlan Homẹdagbe po Awuvẹmẹ po Kọ̀n

“DILE e na dẹnsọ bọ hiẹ sọgan de awufiẹsa mẹdevo tọn pò, be gbẹzan mayin ovọ́ ba,” wẹ Helen Keller wlan. Na taun tọn, Keller yọ́n awufiẹsa he numọtolanmẹ nọ hẹnwa. To osun 19-mẹvi mẹ, awutu de hẹn ẹn zun nukuntọ́nnọ po tókunọ po mlẹnmlẹn. Ṣigba mẹplọntọ awuvẹmẹtọ de plọn Helen nado hia bo kàn wekinkan nukuntọ́nnọ lẹ tọn podọ, nado dọho to godo mẹ.

Ann Sullivan, heyin mẹplọntọ Keller tọn yọ́n flumẹjijẹ he avùnhiho hẹ madogán agbasa tọn de nọ hẹnwa ganji. Ewọ lọsu dibla tọ́nnukun. Ṣigba po sọwhiwhe po, Ann wleawuna aliho de nado dọho hẹ Helen gbọn wekun “dopodopo kinkàn” do alọpáhomẹ na ẹn dali. Na mẹtọnhopọn mẹplọntọ etọn tọn whàn ẹn wutu, Helen magbe nado wà nuhe go e pé lẹpo nado gọalọna nukuntọ́nnọ po tókunọ lẹ po. Na e duto madogán ede tọn ji to vivẹnu daho dido godo wutu, e tindo awuvẹmẹ na mẹhe tin to ninọmẹ mọnkọtọn mẹ lẹ. E jlo nado gọalọna yé.

Vlavo hiẹ ko doayi e go dọ e nọ bọawu nado ‘sú ohọ̀n lẹblanu homẹ tọn’ bosọ gbẹkọ nuhudo mẹdevo lẹ tọn go to aihọn ṣejannabinọ ehe mẹ. (1 Johanu 3:17) Ṣigba, Klistiani lẹ yin gbedena nado yiwanna kọmẹnu yetọn bo tindo owanyi sisosiso na ode awetọ. (Matiu 22:39; 1 Pita 4:8) Etomọṣo, hiẹ sọgan ko yọ́n nugbo ehe: Dile etlẹ yindọ mí nọ jlo nado yiwanna ode awetọ, mí nọ saba yí nukunpẹvi do pọ́n dotẹnmẹ he hundote nado de awufiẹsa mẹdevo lẹ tọn pò lẹ. E sọgan yindọ mí ma yọ́n nuhudo yetọn lẹ wẹ poun. Mẹtọnhopọn wẹ yin họ̀nhungàn he sọgan hùn ohọ̀n homẹdagbe po awuvẹmẹ mítọn tọn po.

Etẹwẹ Mẹtọnhopọn Yin?

Wezẹhomẹ de dọ dọ mẹtọnhopọn yin “yinyọ́n po nukunnumimọjẹ ninọmẹ, numọtolanmẹ, po mẹwhinwhàn mẹdevo tọn lẹ po mẹ.” E ko sọ yin zẹẹmẹ basina taidi nugopipe lọ nado ze mẹdetiti do otẹn mẹdevo tọn mẹ. Enẹwutu mẹtọnhopọn nọ biọ dọ mí ni mọnukunnujẹ ninọmẹ mẹdevo tọn lẹ mẹ whẹ́ podọ awetọ dọ mí ni tindo mahẹ to numọtolanmẹ he ninọmẹ enẹlẹ fọndote to ewọ mẹ lẹ mẹ. Mọwẹ, mẹtọnhopọn nọ bẹ awufiẹsa mẹdevo tọn tintindo to ahun mítọn mẹ hẹn.

Owe-wiwe dlẹnalọdo jẹhẹnu he ji mí to hodọ do ehe to aliho voovo mẹ. Apọsteli Pita na ayinamẹ Klistiani lẹ nado do ‘numọtolanmẹ hatọ tọn,’ owanyi mẹmẹsunnu tọn po awuvẹmẹ po’ hia. (1 Pita 3:8) To paa mẹ, hogbe Glẹki tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do ‘numọtolanmẹ hatọ tọn’ zẹẹmẹdo “nado jiya hẹ mẹdevo” kavi “nado tindo awuvẹmẹ.” Apọsteli Paulu dọ numọtolanmẹ mọnkọtọn de to whenue e dotuhomẹna Klistiani hatọ lẹ nado “nọ jaya hẹ yé he to ayajẹ lẹ, bosọ nọ viavi hẹ yé he to avivi lẹ.” Paulu yidogọ dọmọ: “Mì yin ayiha doponẹnọ hlan mìnọzo.” (Lomunu lẹ 12:15, 16) Podọ be hiẹ ma yigbe dọ e ma na yọnbasi nado yiwanna kọmẹnu mítọn di míde eyin mí ma ze míde do otẹn etọn mẹ ya?

Diblayin mẹlẹpo wẹ tindo mẹtọnhopọn jọwamọ tọn jẹ obá de mẹ. Mẹnu wẹ ma nọ blawu to whenuena e mọ yẹdide mẹhẹnjọsi ovi he huvẹ to hùhù kavi fibẹtado-dintọ he to yaji lẹ tọn? Onọ̀ owanyinọ tẹwẹ sọgan gbẹkọ avi vivi ovi etọn tọn go? Ṣigba e mayin yajiji lẹpo wẹ nọ yin mimọ tlọlọ gba. E nọ sinyẹnawu taun nado mọnukunnujẹ numọtolanmẹ mẹhe apọ̀ ko ṣì, mẹhe tindo madogán agbasa tọn he ma sọawuhia, kavi etlẹ yin mẹhe tindo nuhahun núdùdù dùdù tọn lẹ tọn mẹ, titengbe eyin mílọsu ma ko tindo nuhahun mọnkọtọn lẹ pọ́n. Etomọṣo, Owe-wiwe dohia dọ mí sọgan podọ dona wleawuna mẹtọnhopọn na mẹhe tin to ninọmẹ sinsinyẹn mẹ lẹ.

Apajlẹ Mẹtọnhopọn Tọn lẹ to Owe-Wiwe Mẹ

Jehovah wẹ yin apajlẹ tintan mẹtọnhopọn tọn. Dile etlẹ yindọ omẹ pipé de wẹ ewọ yin, e ma nọ donukun dọ mí ni yin pipé gba, “na ewọ yọ́n didá mítọn; e sọ flin dọ kọ́gudu wẹ mí.” (Psalm 103:14; Lomunu lẹ 5:12) Humọ, na e yọ́n dogbó mítọn lẹ wutu, ‘e ma nọ dike mí ni yin whiwhlepọn zẹ̀ nuhe mí sọgan doakọnna go gba.’ (1 Kọlintinu lẹ 10:13) Gbọn devizọnwatọ etọn lẹ po gbigbọ etọn po gblamẹ, e nọ gọalọna mí nado mọ pọngbọ.—Jẹlemia 25:4, 5; Owalọ lẹ 5:32.

Jehovah nọ tindo numọtolanmẹ awufiẹsa he omẹ etọn lẹ to oyà etọn ji tọn. E dọna Ju he ko lẹkọ sọn Babilọni lẹ dọmọ: “Ewọ he doalọ mì go doalọ azìn nukun [ṣie] tọn go.” (Zekalia 2:8) Na e yọ́n mẹtọnhopọn Jiwheyẹwhe tọn sisosiso wutu, Davidi dọhlan ẹn dọmọ: “Kọ̀n dasin ṣie do ogò towe mẹ; be yé ma tin to owe towe mẹ?” (Psalm 56:8) Lehe e nọ miọnhomẹnamẹ do sọ nado yọnẹn dọ Jehovah nọ flin dasin he devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ sọndai dile yé to vivẹnudo nado hẹn tenọgligo, taidi dọ yé yin kinkàn do owe de mẹ wẹ nkọtọn!

Taidi Otọ́ olọn mẹ tọn etọn, Jesu Klisti nọ vẹawu numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn. To whenuena e hùn otó tókunọ de tọn, e plan ẹn jẹ apadopo, vlavo na azọ̀nhẹngbọ azọ́njiawu tọn etọn ma nado dowinyan kavi hẹn ẹn jọsi hugan wutu. (Malku 7:32-35) To nujijọ devo whenu, Jesu mọ asuṣiọsi de he jlo na yì diṣiọ visunnu dopo akàn etọn tọn. E doayi awufiẹsa etọn go to afọdopolọji, dọnsẹpọ mẹhe jlo na yì diṣiọ lọ lẹ, bosọ fọ́n visunnu lọ sọnku.—Luku 7:11-16.

To fọnsọnku Jesu tọn godo, to whenuena e sọawuhia Saulu to aliho Damasku tọn ji, e dike Saulu ni yọ́n lehe homẹkẹn sinsinyẹn didó devi etọn lẹ nọ yinuwado ewọ ji do. E dọna ẹn dọmọ: “Yẹn Jesu mẹhe hiẹ to homẹkẹndo wẹ.” (Owalọ lẹ 9:3-5) Jesu nọ tindo numọtolanmẹ awufiẹsa he devi etọn lẹ to akọndona tọn, taidi onọ̀ de he nọ tindo numọtolanmẹ awufiẹsa ovivu etọn he to awutu jẹ tọn. Mọdopolọ, Yẹwhenọ Daho olọn mẹ tọn mítọn, yèdọ Jesu ‘nọ vẹawu madogán mítọn lẹ,’ kavi sọgbe hẹ vọkan Rotherham tọn, e tindo “numọtolanmẹ hatọ tọn na madogán mítọn lẹ.”—Heblu lẹ 4:15.

Apọsteli Paulu plọn nado vẹawu yajiji po numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn po. “Mẹnu wẹ yin madogánnọ, bọ yẹn mayin madogánnọ? Mẹnu wẹ yè hẹn nado dahli, bọ homẹ ṣie ma jizò?” wẹ e kanse. (2 Kọlintinu lẹ 11:29) To whenuena angẹli de tún Paulu po Sila po dote sọn ganpa Filippi tọn de mẹ to azọ́njiawu-liho, linlẹn tintan Paulu tọn wẹ nado na avase mẹhe nọ ṣọ́ ganpa lọ dọ mẹdepope ma ko họnyi gba. E gbọn awuvẹmẹ dali yọnẹn dọ mẹhe nọ ṣọ́ ganpa lọ sọgan hù ede. Paulu yọnẹn dọ sọgbe hẹ aṣa Lomu tọn, mẹhe nọ ṣọ́ ganpa de na yin yasana sinsinyẹn eyin gàntọ de họnyi—titengbe eyin ewọ ko yin didọna nado ṣọ́ ẹ ganji. (Owalọ lẹ 16:24-28) Nuyiwa homẹdagbe ogbẹ̀-whlẹngán Paulu tọn yinuwado mẹhe nọ ṣọ́ ganpa lọ ji bọ ewọ po whédo etọn po ze afọdide nado lẹzun Klistiani.—Owalọ lẹ 16:30-34.

Lehe Yè Nọ Wleawuna Mẹtọnhopọn Do

Owe-wiwe na mí tuli pludopludo nado hodo apajlẹ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn po Visunnu etọn, Jesu Klisti tọn po, enẹwutu jẹhẹnu he mí dona wleawuna de wẹ mẹtọnhopọn yin. Nawẹ mí sọgan wà ehe gbọn? Aliho titengbe atọ̀n wẹ tin gbọn ehe dali mí sọgan hẹn numọtolanmẹ mítọn dohlan nuhudo po numọtolanmẹ mẹdevo lẹ tọn po pọnte deji te. Ehelẹ wẹ: todidoai, ayididonugo, po nulinlẹnpọn po.

Dotoai. Gbọn todidoai po sọwhiwhe po dali mí nọ yọ́n nuhahun he mẹdevo lẹ to pipehẹ. Podọ lehe mí dotoai ganji sọ, mọwẹ e yọnbasi dọ yé ni hùn ahun yetọn lẹ bo dọ numọtolanmẹ yetọn lẹ do niyẹn. “Yẹn sọgan dọho na mẹho de eyin yẹn deji dọ ewọ na dotoaina mi,” wẹ Miriam dọ. “Yẹn jlo nado yọnẹn dọ ewọ mọnukunnujẹ nuhahun ṣie mẹ ganji. Jidide ṣie to ewọ mẹ nọ jideji to whenuena e kàn kanbiọ mẹhẹnlẹnnupọn tọn lẹ se he nọ dohia dọ e ko dotoai po sọwhiwhe po na nuhe yẹn ko dọna ẹn lẹ.”

Doayinugo. E mayin mẹlẹpo wẹ na dọ numọtolanmẹ yetọn kavi nuhe yé to pipehẹ lẹ tọ́n gba. Ṣigba, mẹhe nọ doayinugo ganji de na yọ́n whenue Klistiani hatọ de to apọ̀ sinsinyẹn mọ, whenue jọja aflanmẹ de masọ to hodọhẹmẹ ba, kavi whenue lizọnyizọnwatọ zohunhunnọ de hẹn zohunhun etọn bu. Nugopipe ayidido nuhahun lẹ go to whenue yé bẹjẹeji tlolo yin onú titengbe na mẹjitọ lẹ. “To aliho de mẹ, onọ̀ ṣie nọ yọ́n numọtolanmẹ ṣie whẹpo yẹn nọ dọ yé na ẹn,” wẹ Marie dọ, “enẹwutu e nọ bọawu na mi nado dọho na ẹn tlọlọ gando nuhahun ṣie lẹ go.”

Yí huhlọn nulẹnpọn tọn towe zan. Aliho huhlọnnọ hugan he sọgan fọ́n mẹtọnhopọn dote wẹ nado kanse dewe dọ: ‘Eyin yẹn wẹ tin to ninọmẹ ehe mẹ, etẹwẹ na yin numọtolanmẹ ṣie? Nawẹ yẹn na yinuwa do? Nuhudo etẹ tọn wẹ yẹn na tindo?’ Homẹmiọnnamẹtọ lalonọ atọ̀n Job tọn lẹ ma penugo nado ze yedelẹ do otẹn etọn mẹ gba. Enẹwutu, yé gblewhẹdo e na ylando he yé lẹndọ e dona ko wà lẹ.

E nọ bọawu na gbẹtọvi mapenọ lẹ nado mọ nuṣiwa mẹdevo lẹ tọn hugan nado mọnukunnujẹ numọtolanmẹ lẹ mẹ. Ṣigba, eyin mí tẹnpọn nado lẹnnupọndo ayimajai mẹhe to awufiẹsa mẹ de tọn ji, e na gọalọna mí nado vẹawu omẹ lọ kakati nado gblewhẹdo e. “Yẹn nọ na ayinamẹ he yọ́n taun lẹ eyin yẹn dotoai po sọwhiwhe po bosọ tẹnpọn nado mọnukunnujẹ ninọmẹ lọ blebu mẹ whẹpo do jẹ ayinamẹ na ji,” wẹ Juan, heyin mẹho numimọnọ de dọ.

Owe he nọ yin mimá gbọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ dali lẹ ko gọalọna mẹsusu to ehe mẹ. Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po ko dọhodo nuhahun he sinyẹn taun lẹ ji taidi apọṣimẹ sinsinyẹn po onú agọ̀ wiwà do ovi lẹ go po. Nudọnamẹ he wá do ganmẹ ehe nọ gọalọna wehiatọ lẹ nado tindo awuvẹmẹ dogọ na numọtolanmẹ mẹhe to yaji to aliho mọnkọtọn lẹ mẹ tọn. Mọdopolọ, owe lọ Kanbiọ He Jọja lẹ Nọ Kanse—Gblọndo He Wazọ́n Lẹ ko gọalọna mẹjitọ susu nado yọ́n nuhahun he ovi yetọn lẹ to pipehẹ lẹ.

Mẹtọnhopọn Nọ Gọalọ to Nuwiwa Klistiani Tọn lẹ Mẹ

Vude mítọn wẹ na gbẹkọ ninọmẹ ovi he huvẹ to hùhù de tọn go eyin mí tindo núdùdù to aimẹ nado má hẹ ẹ. Eyin mí tindo mẹtọnhopọn, mí nasọ yọ́n ninọmẹ gbigbọmẹ gbẹtọ lẹ tọn ga. Biblu dọ gando Jesu go dọmọ: “Whenuena e mọ agundaho lẹ, e wàlẹblanu na yé, na yè hẹn agbọ́pé yé, bosọ hẹn apọ̀ṣi yé di lẹngbọ he ma tindo lẹngbọhọtọ de.” (Matiu 9:36) Omẹ livi susu wẹ tin to ninọmẹ mọnkọtọn mẹ to gbigbọ-liho to egbehe, podọ yé tindo nuhudo alọgọ tọn.

Dile e yin do to azán Jesu tọn gbè, mí dona duto nuvẹun kavi aṣa he ko doadọ̀do taun lẹ ji nado jẹ ahun mẹdelẹ tọn mẹ. Lizọnyizọnwatọ mẹtọnhopọntọ de nọ tẹnpọn nado dín nuhe na whàn hosetọ etọn kavi nado dọho do nuhe to ahunmẹduna gbẹtọ lẹ ji nado hẹn owẹ̀n lọ yin awuvivinamẹnu dogọ. (Owalọ lẹ 17:22, 23; 1 Kọlintinu lẹ 9:20-23) Nuyiwa homẹdagbe tọn heyin whinwhàn gbọn mẹtọnhopọn dali lẹ sọgan sọ hẹn todoaitọ mítọn lẹ nado kẹalọyi owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn, dile e yin do to whẹho Filippinu he nọ ṣọ́ ganpa tọn mẹ.

Mẹtọnhopọn nọ gọalọna mí nado yí nukunpẹvi do pọ́n awugbopo mẹdevo lẹ tọn to agun mẹ. Eyin mí tẹnpọn nado mọnukunnujẹ numọtolanmẹ mẹmẹsunnu he ko ṣinuwa do mí de tọn mẹ, matin ayihaawe e na bọawu na mí taun nado jona ẹn. E yọnbasi dọ mí na ko yinuwa to aliho dopolọ mẹ eyin mí ko tin to ninọmẹ dopolọ mẹ bosọ tindo numimọ dopolọ taidi etọn. Mẹtọnhopọn he Jehovah tindo whàn ẹn nado ‘flin dọ kọ́gudu wẹ mí,’ enẹwutu be mẹtọnhopọn mítọn ma dona whàn mí nado ze mape mẹdevo lẹ tọn do lẹnpọn mẹ bo ‘jona yé po awubibọ po’ ya?—Psalm 103:14; Kọlọsinu lẹ 3:13.

Eyin mí dona na ayinamẹ, vlavo mí na wàmọ to aliho he jọmẹ hugan de mẹ eyin mí mọnukunnujẹ numọtolanmẹ mẹhe ko ṣinuwa lọ tọn lẹ mẹ. Klistiani mẹho mẹtọnhopọntọ lọ nọ flin ede dọ: ‘Yẹn lọsu sọgan ko basi nuṣiwa ehe. Yẹn lọsu sọgan tin to ninọmẹ ehe mẹ.’ Abajọ Paulu na avase dọmọ: “Hẹn omẹ mọnkọtọn gọ̀ do otẹn etọn mẹ to gbigbọ walọmimiọn tọn mẹ; bo payi dewe go, na yè nika whlé hiẹ lọsu pọ́n ga.”—Galatianu lẹ 6:1.

Mẹtọnhopọn sọgan sọ whàn mí nado na alọgọ yọn-na-yizan lẹ eyin e tin to huhlọn mítọn mẹ nado wàmọ, yèdọ eyin Klistiani hatọ de tlẹ whleawu nado biọ ẹ. Apọsteli Johanu wlan dọmọ: “Mẹhe tindo adọkunnu aihọn he tọn, bo mọ mẹmẹsunnu etọn to ohẹ́n mẹ, bosọ glọn lẹblanu homẹ etọn tọn sọn e dè, nawẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn na nọhẹ omẹ lọ do? . . . Mì dike mí yí onù tata do basi owanyi blo, kavi po odẹ́ po blo; adavo to wiwà po nugbo po mẹ.”—1 Johanu 3:17, 18.

Nado sọgan yiwanna “to wiwà po nugbo po mẹ,” mí dona mọ nuhudo tangan mẹmẹsunnu mítọn tọn lẹ whẹ́. Be mí nọ doayi nuhudo mẹdevo lẹ tọn go po sọwhiwhe po nado sọgan gọalọna yé ya? Nuhe mẹtọnhopọn zẹẹmẹdo lẹpo niyẹn.

Wleawuna Awuvẹmẹ

Mí sọgan gọ̀n ma yin mẹtọnhopọntọ to jọwamọ-liho, ṣogan mí sọgan wleawuna awuvẹmẹ. Mẹtọnhopọn mítọn na whẹ́n deji eyin mí nọ dotoai ganji, doayinugo po sọwhiwhe po, bosọ nọ ze míde do ninọmẹ mẹdevo lẹ tọn mẹ gbọzangbọzan. Taidi kọdetọn de, mí na yin whinwhàn nado do owanyi, homẹdagbe, po awuvẹmẹ po hia ovi mítọn lẹ, Klistiani devo lẹ, po kọmẹnu mítọn lẹ po dogọ.

Ma dike ṣejannabi ni glọnalina mẹtọnhopọn towe blo. “Mẹde pọ́n nuhe yin etọn kẹdẹ go blo, ṣigba na mẹpopo ni nọ pọ́n nuhe yin mẹdevo [lẹ] tọn go ga,” wẹ Paulu wlan. (Filippinu lẹ 2:4) Sọgodo mavọmavọ mítọn sinai do mẹtọnhopọn Jehovah tọn po Yẹwhenọ Daho etọn, Jesu Klisti po tọn ji. Enẹwutu, dandannu wẹ e yin dọ mí ni wleawuna jẹhẹnu ehe. Mẹtọnhopọn mítọn na hẹn mí lodo nado yin lizọnyizọnwatọ dagbe lẹ po mẹjitọ dagbe lẹ po. Hú popolẹpo, mẹtọnhopọn na gọalọna mí nado mọdọ ‘ayajẹ susu tin to nunamẹ mẹ hugan mimọyi mẹ.’—Owalọ lẹ 20:35.

[Yẹdide to weda 25]

Mẹtọnhopọn nọ bẹ sọwhiwhe yíyí do doayi nuhudo mẹdevo lẹ tọn go nado sọgan gọalọna yé hẹn

[Yẹdide to weda 26]

Be mí na plọn nado do mẹtọnhopọn he onọ̀ owanyinọ de nọ tindo to jọwamọ-liho hlan ovi etọn hia?