Ni Kadi Jesus ti Dios?

ADU ti mamati a ti Trinidad “ti kangrunaan a doktrina ti Kristiano a relihion.” Sigun iti daytoy a sursuro, ti Ama, Anak, ken ti nasantuan nga espiritu ket tallo a persona iti maymaysa a Dios. Kinuna ni Kardinal John O’Connor maipapan iti Trinidad: “Ammotayo a narikut dayta a misterio, a ditay pulos maawatan.” Apay a nagrigat a maawatan ti Trinidad?

Ti The Illustrated Bible Dictionary ibagana ti maysa a rason. Maipapan iti Trinidad, kuna daytoy a publikasion: “Saan a nainkasuratan dayta a doktrina gapu ta awan ti teksto iti Biblia a mangsuporta iti dayta.” Gapu ta ti Trinidad ket ‘saan a nainkasuratan a doktrina,’ ikagkagumaan dagiti Trinitariano ti agbirok kadagiti teksto iti Biblia​—a ballikugenda pay dayta​—tapno laeng adda mangsuporta iti pannursuroda.

Ti maysa a teksto ti Biblia a masansan a di umiso ti pannakausarna ket ti Juan 1:1. Kastoy ti panangipatarus Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia iti dayta a bersikulo: “Idi punganay, addan ti Sao, ket ti Sao kadua ti Dios [Griego, ton the·onʹ], ket ti Sao, Dios [the·osʹ].” Naglaon daytoy a bersikulo iti dua a porma ti Griego a sao a the·osʹ (dios). Ti umuna a porma ket adda ton (ti) iti rugina, maysa a Griego a sao nga agserbi kas piho a pangtukoy. Iti dayta a kaso, ti sao a the·onʹ tuktukoyenna ti Mannakabalin-amin a Dios. Ngem ti maikadua a porma a the·osʹ ket awanan iti piho a pangtukoy. Di inggagara kadi a naikkat dayta a piho a pangtukoy?

Ti Ebanghelio ni Juan ket naisurat iti Koine, wenno gagangay a Griego, maysa a lenguahe nga addaan kadagiti espesipiko a pagannurotan no maipapan iti panagusar iti piho a pangtukoy. Sigun iti eskolar ti Biblia a ni A. T. Robertson, no ti subject ken ti predicate ket agpada nga addaan iti pangtukoy a sao, iti kasta, “agpadada a piho ken mabalin a pagsinnukaten.” Ti Mateo 13:38 ti maysa a pagarigan a tinukoy ni Robertson: “Ti talon [Griego, ho a·grosʹ] isu ti lubong [Griego, ho koʹsmos].” Ti gramaria tulongannatayo a mangtarus a ti lubong isu met laeng ti talon.

Ngem kasanon no ti subject ket addaan iti piho a pangtukoy idinto ta awan dayta iti predicate, kas iti Juan 1:1? Dayta a teksto ti inusar ti eskolar a ni James Allen Hewett kas maysa a pagarigan, idi a kinunana: “Iti kasta a teksto, ti subject ken predicate ket saan nga agpada ken di mabalin a pagsinnukaten.”

Kas panangyilustrar, inusar ni Hewett ti 1 Juan 1:5, a kunana: “Ti Dios ket silaw.” Iti Griego, ti “Dios” ket ho the·osʹ isu nga addaan dayta iti piho a pangtukoy. Ngem ti phos para iti “silaw” awan ti sarsarunuenna nga aniaman a pangtukoy. Ipatuldo ni Hewett: “Mabalin latta nga ibaga ti maysa . . . a ti Dios ket mailadawan a kas silaw; ngem saanna a mabalin a kanayon nga ibaga a ti silaw ket Dios.” Masarakan ti umasping a pagarigan iti Juan 4:24, “ti Dios maysa nga Espiritu,” ken iti 1 Juan 4:16, “ti Dios ket ayat.” Kadagitoy dua a bersikulo, agpada nga addaan iti piho a pangtukoy dagiti subject ngem awanan kadagita ti predicate nga “Espiritu” ken “ayat.” Gapuna, saan a mabalin a pagsinnukaten dagiti subject ken predicate. Saan a mabalin nga ibaga a ti “Espiritu ket Dios” wenno ti “ayat ket Dios.”

Adu a Griego nga eskolar ken agipatpatarus iti Biblia ti mangbigbig a ti Juan 1:1 itampokna, saan a ti kinasiasino, no di ket ti kasasaad “ti Sao.” Kuna ti agipatpatarus iti Biblia a ni William Barclay: “Gapu ta [saan a nangikabil ni apostol Juan] iti piho a pangtukoy iti rugi ti theos, maysa dayta a panangiladawan . . . saan nga ibagbaga ni Juan a ti Sao isu met laeng ti Dios. Iti simple a pannao, saanna nga ibagbaga a ni Jesus ti Dios.” Kasta met ti kuna ti eskolar a ni Jason David BeDuhn: “Iti Griego, no awan ti piho a pangtukoy sakbay ti theos iti sentensia kas iti Juan 1:1c, panunoten dagiti agbasbasa a ti kayatmo a sawen ket ‘maysa a dios.’ . . . Gapu ta awan ti pangtukoy ti theos, naiduma dayta iti addaan iti pangtukoy a ho theos, kas iti panagduma ti ‘maysa a dios’ iti ‘Dios.’” Kinuna pay ni BeDuhn: “Iti Juan 1:1, ti Sao ket saan nga isu ti maymaysa a Dios no di ket maysa a dios, wenno maysa a nadiosan.” Wenno kas iti kinuna ni Joseph Henry Thayer, maysa nga eskolar a nakipagtrabaho iti American Standard Version: “Ti Verbo [wenno, Sao] ket nadiosan, imbes nga isu ti Dios.”

‘Nakarikrikut kadi a misterio’ ti kinasiasino ti Dios? Saan a kasta ti panangmatmat ni Jesus. Idi nagkararag ken Amana, pinagminar ni Jesus ti nagdumaanda: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) No mamatitayo ken Jesus ken maawatantayo ti nalawag a pannursuro ti Biblia, isu ket matmatantayo kas nadibinuan nga Anak ti Dios. Idaydayawtayo met ni Jehova kas “ti maymaysa a pudno a Dios.”