Ru Re Ẹnyaharo Ra O Dhesẹ Oma Via
“He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.”—1 TIMOTI 4:15.
1. Ẹvẹ whọ sae rọ riẹ sọ ubi-ure o ware te ẹriọ no?
DAI roro kpahe ubi-ure nọ o rẹ were owhẹ gaga—otiowo, opiẹ, emagoro, hayo ubi-ure ofa jọ. Kọ whọ sae riẹ sọ o ware te ẹriọ no? Keme jabọ? Ore riẹ, ekọlọ riẹ, gbe oghẹrẹ nọ o lọhọ te o rẹ ta k’owhẹ nọ whọ be te reawere riẹ gaga. Oke nọ whọ tẹ nwani bru omojọ fihọ unu no, who re kuẹwẹ evevọwẹ. Oh! Kinọ ẹwere! O rẹ k’owhẹ omawere ulogbo.
2. Ẹvẹ ẹkpako o re ro dhesẹ oma via, kọ okpomahọ vẹ o re wo kpahe usu ahwo?
2 Ma rẹ ruẹ ọkpọ eware awere itiena evaọ abọ efa uzuazọ re. Wọhọ oriruo, wọhọ epanọ o rọ kpahe ẹware ubi-ure na, ẹkpako abọ-ẹzi evaọ oma ohwo o re dhesẹ oma via evaọ idhere sa-sa. Ma re vuhu ẹkpako evaọ oma ohwo mu evaọ okenọ ohwo na o te dhesẹ ovuhumuo, orimuo, areghẹ, gbe ekwakwa efa. (Job 32:7-9) O ghinẹ rọ oware omawere re ma kuomagbe je ruiruo kugbe ahwo nọ a re dhesẹ ekwakwa itieye na evaọ uruemu gbe owojẹ rai.—Itẹ 13:20.
3. Eme edhesẹ Jesu kpahe ahwo edẹ riẹ o dhesẹ via kpahe ẹkpako?
3 Evaọ abọdekọ riẹ, ohwo ọ sae kpako evaọ ugboma, rekọ ẹmeọta gbe owojẹ riẹ i re dhesẹ nọ ọ kpako evaọ iroro gbe abọ-ẹzi hi. Wọhọ oriruo, nọ ọ jẹ t’ẹme kpahe oge ogbekuo edẹ riẹ, Jesu Kristi ọ ta nọ: “Jọn ọ ze, ọ re emu hu, ọ da gbe he, a tẹ ta nọ, ‘[O] wo ẹzi-omuomu’; Ọmọ ohwo ọ nyaze, ọ re jẹ da, a ta nọ, ‘Ri, ọgba eriare, ọgba edada.’ ” Dede nọ ahwo yena a kpako evaọ ugboma, Jesu ọ ta nọ a wọhọ “emaha”—a kpako ho. Fikiere, o te fibae nọ: “Ẹrẹreokie areghẹ iruo riẹ o re no via.”—Matiu 11:16-19.
4. Evaọ idhere vẹ ẹnyaharo gbe ẹkpako i re ro dhesẹ oma via?
4 No eme ọ Jesu na ze, ma rẹ sae ruẹ nọ otẹrọnọ ohwo o wo uvi areghẹ—oka ovuhumuo ẹkpako—u re dhesẹ oma via ẹkwoma iruo nọ o bi ru gbe iyẹrẹ nọ i re noi ze. Rọ kpahe onana, muẹrohọ ohrẹ Pọl ukọ na kẹ Timoti. Nọ o kele eware nọ Timoti o re le no, Pọl ọ tẹ ta nọ: “He dhe iruo enana erueruo, rehọ uvẹ ra kpobi kẹ ae, re ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra.” (1 Timoti 4:15) Ẹhẹ, a rẹ “ruẹ” ẹnyaharo Oleleikristi kpohọ ẹkpako vevẹ. Ẹkpako Oleleikristi, wọhọ ukpẹ nọ u bi lo, yọ okwakwa obeva hayo onọ a rẹ ko dhere he. (Matiu 5:14-16) Fikiere, ma te t’ẹme kpahe igogo idhere ivẹ jọ nọ a sai ro dhesẹ ẹnyaharo gbe ẹkpako via: (1) ẹrro evaọ eriariẹ, otoriẹ, gbe areghẹ; (2) edhesẹvia ubi-ure ẹzi na.
Okugbe Evaọ Ẹrọwọ gbe Eriariẹ
5. Ẹvẹ a rẹ sai dhesẹ ẹkpako?
5 Ebe-ofeme buobu i dhesẹ ẹkpako wọhọ ete orro ovọvọ jegbe onọ o nyate umuo orro hayo ute nọ a gwọlọ. Wọhọ epanọ ma ta no vẹre na, a rẹ ta nọ ubi-ure o who hayo o ware, otẹrọnọ o rro te umuo riẹ no yọ oma riẹ, ekọlọ riẹ, ore riẹ, gbe awere riẹ i te epanọ a gwọlọ no. Fikiere, ẹkpako avọ ewoma, ẹvọvọ, tubọ ẹgbagba dede yọ oware ovona.—Aizaya 18:5; Matiu 5:45-48; Jemis 1:4.
6, 7. (a) Eme o dhesẹ nọ Jihova o wo isiuru gaga kpahe ẹnyaharo egegagọ riẹ kpohọ ẹkpako abọ-ẹzi? (b) Eme ẹkpako abọ-ẹzi o w’obọ kugbe kpekpekpe?
6 Jihova Ọghẹnẹ o wo isiuru gaga kpahe ẹnyaharo egegagọ riẹ kpobi kpohọ ẹkpako abọ-ẹzi. Fikiere, o ru eruẹrẹfihotọ igbunu evaọ ukoko Ileleikristi na no. Pọl ukọ na o kere se Ileleikristi evaọ Ẹfẹsọs nọ: “Ọ tẹ kẹ otu jọ re a jọ ikọ, ejọ eruẹaro, ejọ etausiuwoma, ejọ [ithuru-igodẹ] gbe iwuhrẹ; fiki oma-othọvẹre erezi na, rọkẹ iruo odibo ẹme na ọgba fiki ebabọ oma Kristi, bẹsenọ mai kpobi a re ti wo okugbe orọwọ na, gbe o rọ ẹriẹ Ọmọ Ọghẹnẹ, e ruọ ohwo, eruọ owawọ oro orọ evavọ Kristi; re nọ umuo na vrẹ ma gbẹ jọ emaha ofa ha, nọ a fi kpenẹ a kpenẹ enọ kofou [uwuhrẹ] ọ rẹ wọ kpobonẹ kpobonẹ, fiki ẹghẹ ahwo gbe ẹghẹ ọwhariọ, eva uruemu ẹghẹ eviẹhọ.”—Ahwo Ẹfẹsọs 4:11-14.
7 Evaọ awọ nana, Pọl o ru rie vẹ nnọ usu eware nọ e lẹliẹ Ọghẹnẹ kẹ eruẹrẹfihotọ abọ-ẹzi ibuobu itieye evaọ ukoko na họ re ahwo kpobi a ruẹsi ‘wo okugbe evaọ orọwọ gbe eriariẹ egbagba,’ zihe ro ‘ekpako,’ je wo ‘owawọ oro Kristi.’ Ere ọvo ma sae rọ whaha iroro gbe iwuhrẹ erue nọ i re fi omai kpenẹ avọ enẹ wọhọ emaha abọ-ẹzi. Fikiere ma rẹ sae ruẹ usu okpekpe nọ o rọ udevie ẹnyaharo kpohọ ẹkpako Oleleikristi gbe ewo “okugbe orọwọ na, gbe o rọ ẹriẹ Ọmọ Ọghẹnẹ.” Eware buobu e rọ ohrẹ Pọl na nọ i fo nọ ma rẹ rehọ te udu.
8. Eme o gwọlọ re a wo “okugbe” orọwọ gbe eriariẹ egbagba?
8 Orọ ọsosuọ, nọ orọnọ a rẹ yọrọ “okugbe” na, Oleleikristi nọ ọ kpako ọ rẹ jọ okugbe avọ ọrọwokugbe ọkpekpe kugbe ibe enọ e rọwo evaọ ẹrọwọ gbe eriariẹ. Ọ rẹ dadamu hayo wha iroro omobọ riẹ haro ho yọ o re wo otoriẹ Ebaibol obọ riẹ sa ha. Ikpoye, o re wo evaifihọ evọvọ kpahe uzẹme na wọhọ epanọ Jihova Ọghẹnẹ o dhesẹ i rie via ẹkwoma Ọmọ riẹ, Jesu Kristi, gbe ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.’ Ẹkwoma ẹriọ emu abọ-ẹzi nọ a be kẹ ẹsikpobi ‘eva ẹruoke’—ẹkwoma ebe, iwuhrẹ, gbe ikokohọ Ileleikristi na—ma rẹ sai wo imuẹro inọ ma wo “okugbe” kugbe ibe Ileleikristi evaọ ẹrọwọ gbe eriariẹ.—Matiu 24:45.
9. Dhesẹ otofa ẹme na “orọwọ na” wọhọ epanọ Pọl ọ rehọ e riẹ ruiruo evaọ ileta riẹ se ahwo Ẹfẹsọs.
9 Orọ avivẹ, ẹme na “orọwọ na” u dhesẹ, orọnikọ imuẹro nọ Oleleikristi ọvuọvo o wo ho, rekọ eware kpobi nọ ma rọwo, “okẹkẹe, gbe uthethei, [gbe] ekpehru gbe ekodo” riẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:18; 4:5; Ahwo Kọlọsi 1:23; 2:7) Evaọ uzẹme, ẹvẹ Oleleikristi ọ sai ro lele ibe enọ e rọwo jọ okugbe otẹrọnọ abọjọ “orọwọ na” ọvo ọ rọwo hayo jẹrehọ? Onana u dhesẹ nọ u te he re ma riẹ igogo iwuhrẹ Ebaibol na ọvo hayo wo eriariẹ ehruehru uzẹme na ọvo. Ikpoye, ma re wo isiuru re ma fi eruẹrẹfihotọ Jihova kpobi nọ o bi ru ẹkwoma ukoko riẹ h’iruo re ma tọ kodo ruọ Ẹme riẹ. Ma rẹ daoma wo otoriẹ ogbagba gbe ovọvọ orọ oreva Ọghẹnẹ gbe ẹjiroro riẹ wọhọ epanọ o lọhọ te kpobi. Onana o kẹre te oke oruẹrẹhọ re ma se je wuhrẹ Ebaibol na gbe ebe nọ a kporo no Ebaibol ze, re ma lẹ se Ọghẹnẹ kẹ obufihọ gbe ọkpọvio riẹ, re ma kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi ẹsikpobi, je w’obọ vọvọ evaọ usiuwoma ota Uvie na gbe iruo ilele-ruo na.—Itẹ 2:1-5.
10. Eme họ otofa eme na “bẹsenọ mai kpobi a re ti wo,” wọhọ epanọ a rehọ e riẹ ruiruo evaọ Ahwo Ẹfẹsọs 4:13 na?
10 Orọ avesa, Pọl o mu edhesẹ ọrọ ute abasa na họ avọ eme enana “bẹsenọ mai kpobi a re ti wo.” Rọ kpahe ẹme na “mai kpobi,” omobe Ebaibol jọ o kẹ otofa riẹ wọhọ “orọnikọ aikpobi, unọjọ u tọjọ, sa-sa ha, rekọ aikpobi kugbe.” Ẹme na họ, mai omomọvo ma rẹ daoma gaga re ma le ute ẹkpako Oleleikristi ususu kugbe okugbe-inievo na soso. The Interpreter’s Bible o ta nọ: “Orọnikọ omomọvo o re wo ẹvọvọ abọ-ẹzi ọgbagba k’omobọ riẹ ababọ ahwo ọdekọ họ, wọhọ epanọ abọjọ oma na ọvo ọ rẹ sae kpako ho na ajokpanọ oma na kpobi o rẹ rro kugbe.” Pọl ọ kareghẹhọ Ileleikristi Ẹfẹsọs inọ a re kuomagbe “erezi na” kpobi daoma re a wo otoriẹ ovọvọ orọ ẹrọwọ na.—Ahwo Ẹfẹsọs 3:18a.
11. (a) Eme u dhesẹ hẹ re a ru ẹnyaharo abọ-ẹzi? (b) Eme ma gwọlọ re ma ru ẹnyaharo?
11 O rọ vevẹ rono eme ọ Pọl na ze inọ re a wo ẹnyaharo abọ-ẹzi orọnikọ u dhesẹ nọ ma rẹ rọ eriariẹ gbe ewuhrẹ ologbo rọ vọ iroro mai ọvo ho. Oleleikristi nọ ọ kpako ọ rẹ jọ ọnọ ọ rẹ rehọ eriariẹ ro dhesẹ oma kẹ amọfa ha. Ukpoye, Ebaibol na ọ ta nọ: “Edhere enọ i kiẹrẹ ọ wọhọ elo irioke, nọ u re he lo gahọ ri te udevie uvo.” (Itẹ 4:18) Ẹhẹ, “edhere” na, orọnikọ ohwo na ha, họ onọ “u re he lo gahọ” na. Nọ ma tẹ be daoma ẹsikpobi re ma nya lele otoriẹ Ẹme Ọghẹnẹ nọ u bi lo ga họ nọ Jihova ọ be rọ kẹ ahwo riẹ na, ma te hai ru ẹnyaharo abọ-ẹzi. Evaọ abọ ọnana, ẹnyate ute u dhesẹ eru ẹnyaharo, yọ oyena yọ oware nọ mai kpobi ma rẹ sai ru.—Olezi 97:11; 119:105.
Dhesẹ “Ubi Ẹzi” na Via
12. Fikieme edhesẹ ubi ẹzi na u je wuzou evaọ ẹgwọlọ mai kẹ ẹnyaharo abọ-ẹzi?
12 Epanọ ewo ‘okugbe orọwọ na gbe eriariẹ egbagba’ u wuzou na, ere ọvona u wuzou k’omai re ma dhesẹ ubi ẹzi Ọghẹnẹ evaọ k’abọ k’abọ uzuazọ mai. Fikieme? Fikinọ ẹkpako, wọhọ epanọ ma ruẹ no na, o rọ okwakwa obeva hayo onọ a rẹ ko dhere he, rekọ u re dhesẹ oma via ẹkwoma iruemu nọ a rẹ ruẹ vevẹ nọ e rẹ kẹ erere jẹ bọ amọfa ga. Dede na, ẹgwọlọ mai rọkẹ ẹnyaharo abọ-ẹzi o rọ omodawọ gheghe he re o wọhọ nọ ma wo iruemu ekpokpọ jọ. Ikpoye, nọ ma be rro evaọ abọ-ẹzi na, be nya lele ekpakpọ ẹzi Ọghẹnẹ na, inwene igbunu e te romavia evaọ uruemu gbe owojẹ mai. “Wha jọ eva Ẹzi nya, wha gbẹ sae ti ru urusio uwo gba ha,” ere Pọl ukọ na ọ ta.—Ahwo Galesha 5:16.
13. Didi enwene ọ rọ odhesẹvia ovevẹ ọrọ ẹnyaharo?
13 Pọl ọ tẹ nyaharo kele “iruo uwo” na, enọ i re buobu jẹ “via vevẹ.” Taure ohwo o te ti wo ovuhumuo kẹ itee Ọghẹnẹ, o je yeri uzuazọ riẹ lele idhere akpọ na yọ ẹsejọhọ o wo iruemu jọ nọ Pọl ọ fodẹ na: “ogberẹ-obro, egbegbe, ẹnwae-obro, urusio, edhọegọ, enua, [egrẹọjẹ], eme-ivẹ-eta, omaoya, [ihri-eriọ] ofuomuo, eguae-iyoma, omohẹriẹ, ewuhrẹ-erue, ẹro-oyoma, ọgba edada, eha-iyoma, gbe itieye.” (Ahwo Galesha 5:19-21) Rekọ nọ ohwo na o bi ru ẹnyaharo abọ-ẹzi na, ọ rẹ rọ ẹmẹrera siobọno “iruo uwo” ethọthọ enana jẹ rehọ “ubi ẹzi” na ro nwene ai. Enwene otafe ọnana nọ a rẹ ruẹ na yọ odhesẹvia ovevẹ inọ ohwo na ọ be nyaharo kpohọ ẹkpako Oleleikristi.—Ahwo Galesha 5:22.
14. Dhesẹ eme ivẹ na “iruo uwo” gbe “ubi ẹzi” na.
14 Ma re muẹrohọ eme ivẹ na “iruo uwo” gbe “ubi ẹzi” na. “Iruo” yọ iyẹrẹ owojẹ hayo oware nọ ohwo o ru. Ẹme na họ, eware nọ Pọl o kele wọhọ iruo uwo na yọ iyẹrẹ ọ omodawọ aruro ohwo hayo eware nọ uwo uzioraha ohwo-akpọ u re gele ohwo ru. (Ahwo Rom 1:24, 28; 7:21-25) Evaọ abọdekọ riẹ, ẹme na “ubi ẹzi” na u dhesẹ nọ ekwakwa nọ a fodẹ na orọnikọ iyẹrẹ omodawọ enwene uruemu gheghe he, rekọ iyẹrẹ ẹzi Ọghẹnẹ nọ o bi ruiruo evaọ oma ohwo na. Nwane wọhọ epanọ ure o rẹ mọ ubi nọ a tẹ rẹrote iei ziezi na, ere ohwo o re dhesẹ ubi ẹzi na nọ ẹzi ọfuafo na o te bi ruiruo ziezi evaọ uzuazọ riẹ.—Olezi 1:1-3.
15. Fikieme u je wuzou re ma muẹrohọ abọ kpobi ọrọ “ubi ẹzi” na?
15 Oware ofa nọ ma re roro kpahe họ ẹme na “ubi” nọ Pọl o ro dhesẹ ekwakwa isiuru kpobi nọ ọ fodẹ na. Ẹzi na ọ rẹ mọ oghoghẹrẹ ibi sa-sa ha re ma salọ onọ u je omai. Ekwakwa kpobi nọ Pọl o kele na—uyoyou, oghọghọ, udhedhẹ, uye oruẹ krẹkri, oma-onyẹ, ewoma, orọwọ, oma-urokpotọ, gbe oma-oyọrọ—aikpobi i wuzou ẹrẹrẹe, yọ i re ruiruo kugbe ru uruemu Oleleikristi okpokpọ na via. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:24; Ahwo Kọlọsi 3:10) Fikiere, nọ ma rẹ sae ruẹ nọ ejọ evaọ ekwakwa enana e rẹ mae roma via evaọ uzuazọ mai fiki oghẹrẹ nọ ma rọ gbe iroro mai na, u wuzou re ma muẹrohọ abọ riẹ kpobi nọ Pọl ọ fodẹ na. Ẹkwoma ere oruo, ma rẹ sai dhesẹ oghẹrẹ uruemu Kristi vọvọ viere evaọ uzuazọ mai.—1 Pita 2:12, 21.
16. Eme họ ute mai evaọ ilale ẹkpako Oleleikristi, kọ ẹvẹ ma sai ro woi t’obọ?
16 Obọdẹ uwuhrẹ nọ ma rẹ sai wo no ẹmeọta Pọl na ze họ, evaọ ilale ẹkpako Oleleikristi, ute mai orọnikọ re ma wo eriariẹ gbe ewuhrẹ ologbo hayo nwene kpohọ uruemu okpokpọ jọ họ. Ute mai họ re ma jọ oma mai wo ẹzi Ọghẹnẹ ẹsikpobi evaọ uzuazọ mai. Epanọ ma rehọ iroro gbe owojẹ mai nya lele ekpakpọ ẹzi Ọghẹnẹ te, ere ma rẹ kpako te evaọ abọ-ẹzi. Ẹvẹ ma sai ro wo ute nana t’obọ? Ma re rovie udu gbe iroro mai kẹ ekpakpọ ẹzi Ọghẹnẹ. Onana o kẹre te ekpohọ gbe abọ-owo evaọ iwuhrẹ Ileleikristi ẹsikpobi. Ma re wuhrẹ je roro kpahe Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi re, kuvẹ kẹ ehri-izi riẹ re e kpọ usu mai kugbe amọfa avọ ẹsalọ gbe iroro-ejẹ nọ ma re ru. Ababọ avro, ẹnyaharo mai o ti dhesẹ oma via vevẹ.
Ru Ẹnyaharo rọ Kẹ Ọghẹnẹ Orro
17. Ẹvẹ eruo ẹnyaharo o ro w’obọ kugbe orro nọ a rẹ wha se Ọsẹ obọ odhiwu mai?
17 Ukuhọ riẹ, ẹnyaharo mai nọ ma re ru re ọ roma via o rẹ wha orro gbe ujiro se, orọnikọ omai hi, rekọ Ọsẹ obọ odhiwu mai, Jihova, ọnọ o ru rie lọhọ re ma wo ẹkpako abọ-ẹzi. Evaọ aso na taure a te ti kpe Jesu, ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Onana a jẹ kẹ Ọsẹ mẹ oruaro, re wha mọ ibi buobu, re u dhesẹ nọ whai ilele mẹ.” (Jọn 15:8) Te ẹkwoma ubi ẹzi na nọ a dhesẹ via gbe ẹkwoma ubi Uvie odibọgba rai, ilele na e wha orro se Jihova.—Iruẹru 11:4, 18; 13:48.
18. (a) Didi ivuẹvu oghọghọ e be roma via nẹnẹ? (b) Didi use-abọ ivuẹvu nana e wha ze?
18 Nẹnẹ, oghale Jihova o rọ kẹ ahwo riẹ nọ a bi w’obọ evaọ ivuẹvu abọ-ẹzi akpọ-soso na. Evaọ ikpe jọ nọ e vrẹ na, oware wọhọ ahwo ọkpokpọ 300,000 k’ukpe k’ukpe a rehọ oma rai mudhe kẹ Jihova no je dhesẹ omarọkẹ rai ẹkwoma ame-ọhọ. Onana u re ru omai wereva yọ ababọ avro u re ru udu Jihova ghọghọ. (Itẹ 27:11) Dede na, re onana o sae jọ ehri oghọghọ gbe ujiro ẹsikpobi rọ kẹ Jihova, u fo re ahwo ọkpokpọ itieye na kpobi a “yeri uzuazọ rai wọhọ [Kristi] tawọ mu ei re [a] dikihẹ eva riẹ re orọwọ rai o ga.” (Ahwo Kọlọsi 2:6, 7) Onana o wha use-abọ agbava se ahwo Ọghẹnẹ. Evaọ abọjọ, otẹrọnọ whọ họ-ame obọ, kọ whọ te jẹ use-abọ na rehọ re who wuhrẹ omara re “ahwo kpobi a ruẹ ẹnyaharo ra”? Evaọ abọdekọ riẹ, otẹrọnọ whọ rọ uzẹme na kri no omojọ, kọ whọ te jẹ use-abọ na rehọ re whọ wọ owha-iruo ẹruorote ewoma abọ-ẹzi ahwo ọkpokpọ na? Evaọ abọ ivẹ na, ẹgwọlọ ọ riẹ rọkẹ etunye haro kpohọ ẹkpako.—Ahwo Filipai 3:16; Ahwo Hibru 6:1.
19. Didi uvẹ-ọghọ gbe eghale whọ rẹ sai wo otẹrọnọ who ru re ẹnyaharo ra o dhesẹ oma via?
19 Eghale igbunu e be hẹrẹ ahwo kpobi nọ a ruiruo gaga re ẹnyaharo rai o dhesẹ oma via. Kareghẹhọ eme ọ uduotahawọ Pọl evaọ okenọ ọ tẹzẹ Timoti re o ru ẹnyaharo no: “Sẹro oma ra gbe uwuhrẹ ra; yọrọ oyena ga, keme fiki ere oruo who re ro siwi oma ra gbe ahwo [nọ] a be kezọ ẹme ra.” (1 Timoti 4:16) Ẹkwoma omodawọ ogaga re ẹnyaharo ra o dhesẹ oma via, whọ rẹ sai w’obọ evaọ uvẹ-ọghọ orro nọ whọ rẹ wha se odẹ Ọghẹnẹ jẹ reawere eghale riẹ.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Evaọ idhere vẹ ma sai ro dhesẹ ẹkpako abọ-ẹzi via?
• Oghẹrẹ eriariẹ gbe otoriẹ vẹ i re dhesẹ ẹkpako via?
• Evaọ oghẹrẹ vẹ edhesẹ “ubi ẹzi” na u re ro dhesẹ ẹnyaharo abọ-ẹzi via?
• Didi use-abọ ma rẹ jẹrehọ nọ ma bi tunye kpohọ ẹkpako na?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]
A rẹ ruẹ ẹware, hayo ẹkpako, vuhumu vevẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]
Ma re ru ẹnyaharo abọ-ẹzi ẹkwoma ẹnya lele uzẹme nọ a rovie via no
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Olẹ u re fiobọhọ k’omai mọ “ubi ẹzi” na