“A Dẹ Owhai”

“A dẹ owhai. Fikiere wha rehọ oma rai rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro.” —1 Ahwo Kọrint 6:20.

 1, 2. (a) Wọhọ epanọ Uzi Mosis na o ta, ẹvẹ a re ru erigbo Izrẹl? (b) Eme ọrigbo nọ o you olori riẹ ọ rẹ sae salọ?

OBE na, Holman Illustrated Bible Dictionary, o ta nọ: “Re a ru ahwo họ erigbo o da oria kpobi fia evaọ oke anwae, yọ o jọ uruemu nọ a jẹ rehọ.” U fibae nọ: “Oware nọ o jẹ wha efe se Ijipti, Grisi, gbe Rom họ erigbo nọ a je ro ruiruo. Evaọ oke Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na, omọvo evaọ udevie imasa kpobi evaọ Itali ọ jọ ọrigbo, evaọ erẹwho efa omọvo evaọ udevie imasoi kpobi yọ ọrigbo.”

² Dede nọ erigbo e jọ Izrẹl anwae re, Uzi Mosis na u wo izi nọ e jẹ thọ erigbo Hibru. Wọhọ oriruo, Uzi na o ta nnọ ohwo Izrẹl ọ rẹ jọ ọrigbo vrẹ ikpe ezeza ha. “Evaọ ukpe avọ ihrẹ who ve siobọno i kpo ọvọvẹ.” Izi nọ e jẹ kpọ oghẹrẹ nọ a re ru erigbo e lọhọ jẹ vọ avọ ohrọ te epanọ Uzi Mosis o rọ kẹ uvẹ nana: “Rekọ ọrigbo na ọ tẹ ta vevẹ nọ, ‘Me you olori mẹ, te aye mẹ, gbe emọ mẹ; fikiere me bi kpo ho.’ Kẹsena olori riẹ ọ vẹ rehọ iẹ se Ọghẹnẹ, ọ vẹ rehọ iẹ ze unuwou hayo unuẹthẹ; olori riẹ ọ vẹ rehọ ukẹti zahiẹ eghogho họ iẹ ezọ; ọ vẹ ga ae bẹdẹ bẹdẹ.”—Ọnyano 21:2-6; Iruo-Izerẹ 25:42, 43; Iziewariẹ 15:12-18.

 3. (a) Oghẹrẹ igbo vẹ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ a salọ nọ a rẹ jọ? (b) Eme ọ rẹ wọ omai gọ Ọghẹnẹ?

³ Ọruẹrẹfihotọ ọrọ igbo unevaze na o jọ ẹmẹvo ọrọ oghẹrẹ igbo nọ Ileleikristi uzẹme a te jọ. Wọhọ oriruo, Pọl, Jemis, Pita, gbe Jud, enọ e rrọ usu enọ i kere Ebaibol na, a dhesẹ oma rai wọhọ idibo, hayo erigbo Ọghẹnẹ gbe erọ Kristi. (Taitọs 1:1; Jemis 1:1; 2 Pita 1:1; Jud 1) Pọl ọ kareghẹhọ Ileleikristi obọ Tẹsalonika inọ a “kurẹriẹ bru Ọghẹnẹ ze siọ edhọ ba, te gọ [hayo, gbodibo kẹ] Ọghẹnẹ uzuazọ gbe ọ rọ uzẹme.” (1 Ahwo Tẹsalonika 1:9) Eme ọ wọ Ileleikristi yena rọ unevaze rehọ oma rai kẹ Ọghẹnẹ wọhọ erigbo? Whaọ, eme ọ jẹ hae wọ ohwo Izrẹl nọ ọ rrọ ọrigbo si ikẹ inọ ọ gwọlọ no uwou olori riẹ hẹ? Ogbẹrọnọ fikinọ o you olori riẹ? Oware nọ o rẹ wọ Ileleikristi jọ erigbo kẹ Ọghẹnẹ họ uyoyou nọ a wo kẹe. Ma tẹ riẹ je you Ọghẹnẹ uzẹme nọ ọ rrọ uzuazọ na, oma o rẹ wọ omai re ma rehọ ‘udu mai kpobi gbe ẹwẹ mai kpobi gọe.’ (Iziewariẹ 10:12, 13) Rekọ eme o gwọlọ re a jọ erigbo Ọghẹnẹ gbe erọ Kristi? Ẹvẹ onana u re kpomahọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ mai?

“Wha Ru [Eware] Kpobi rọ kẹ Ọghẹnẹ Oruaro”

 4. Ẹvẹ ma ro zihe ruọ erigbo Ọghẹnẹ gbe erọ Kristi?

⁴ A re dhesẹ ọrigbo wọhọ “ohwo nọ o zihe ruọ okwakwa omọfa hayo orọ amọfa, yọ o gbahọ nọ ọ rẹ rọ oma kpobi yo ẹme kẹ ae.” Nọ ma rehọ uzuazọ mai mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame no na, ma zihe ruọ ekwakwa riẹ no. Pọl ukọ na o dhesẹ i rie enẹ: “Whai ọvo a wo oma rai hi; keme a dẹ owhai.” (1 Ahwo Kọrint 6:19, 20) Idhe ẹtanigbo Jesu Kristi a rọ dẹ omai, keme fiki idhe yena Ọghẹnẹ ọ rọ jẹ omai rehọ wọhọ idibo riẹ, ma tẹ make rrọ Ileleikristi nọ a wholo hayo egbẹnya rai nọ i wo ẹruore otọakpọ. (Ahwo Ẹfẹsọs 1:7; 2:13; Eviavia 5:9) Fikiere, ma zihe ruọ “erọ Ọnowo na” no oke ame-ọhọ mai ze. (Ahwo Rom 14:8) Nọ o rọnọ azẹ ọghaghae Jesu Kristi a rọ dẹ omai na, ma zihe ruọ erigbo riẹ no re, fikiere o gba omai họ re ma koko ijaje riẹ.—1 Pita 1:18, 19.

 5. Wọhọ erigbo Jihova, eme họ ugogo owha-iruo mai, kọ ẹvẹ ma sai ro ru ei gba?

⁵ Erigbo a re yo ẹme kẹ olori rai hrọ. Udu obọ mai ma rọ ruọ igbo nana fiki uyoyou mai kẹ Olori na. Obe 1 Jọn 5:3 o ta nọ: “Uyoyou Ọghẹnẹ ona, nnọ ma re koko ijaje riẹ. Whaọ ijaje riẹ erọ owha ogbẹgbẹdẹ hẹ.” Fikiere, ma te bi yo ẹme u re dhesẹ uyoyou gbe omarokpotọ mai via. U re dhesẹ oma via evaọ oware kpobi nọ ma bi ru. Pọl ọ ta nọ: “Eva emu ọriọ hayo eva edada hayo eva oware kpobi nọ wha re ruo, wha ru ai kpobi rọ kẹ Ọghẹnẹ oruaro.” (1 Ahwo Kọrint 10:31) Evaọ uzuazọ ekẹdẹ kẹdẹ, makọ evaọ eware esese, ma gwọlọ dhesẹ nnọ ma be “gọ [hayo, gbodibo kẹ] Ọnowo na.”—Ahwo Rom 12:11.

 6. Ẹvẹ erigbo Ọghẹnẹ nọ ma rrọ u re kpomahọ iroro nọ ma rẹ jẹ evaọ uzuazọ? Rehọ oriruo jọ dhesẹ onana.

⁶ Wọhọ oriruo, ma tẹ be jiroro, u re fo re ma fi oreva Olori obọ odhiwu mai, Jihova, họ iroro. (Malakae 1:6) Iroro-ejẹ ilogbo e rẹ sae dawo ẹmeoyo mai kẹ Ọghẹnẹ. Kọ ma te gaviezọ kẹ ohrẹ riẹ viukpọ elele udu “ẹghẹ” mai nọ o vọ avọ “uruemu ugbogbo”? (Jerimaya 17:9) Okenọ Melisa, Oleleikristi nọ ọ re rọo ho, ọ nwane họ-ame no, ọzae jọ o te muọ isiuru orọo họ ewo kpahe iẹe. Ọ wọhọ ohwo nọ ọ rrọ ziezi, yọ Isẹri Jihova a bi wuhrẹ obe kugbei dede. Ghele na, ọkpako ukoko jọ ọ tẹ ta ẹme kugbe Melisa kpahe areghẹ ọ elele ujaje Jihova inọ ma rẹ rọo “evaọ Ọnowo na” ọvo. (1 Ahwo Kọrint 7:39; 2 Ahwo Kọrint 6:14) Melisa ọ ta nọ: “O lọhọ kẹ omẹ tere he re me lele ohrẹ nana.” O fibae nọ: “Rekọ me te ku ei họ nnọ, nọ mẹ rọ oma mẹ mudhe kẹ Ọghẹnẹ inọ me re ru oreva riẹ na, me re yo ẹme kẹ ijaje riẹ.” Nọ o roro kpemu kpohọ oware nọ o via, ọ ta nọ: “Eva e were omẹ gaga inọ me lele ohrẹ na. Uwhremu na, ọzae na ọ ta nnọ a gbe wuhrẹ Ebaibol kugbei hi. Mẹ hai fi oma hotọ kẹ ọzae na, ohwo nọ ọ rrọ ukoko ho ọ hae jọ ọzae mẹ.”

 7, 8. (a) Fikieme ma gbẹ rọ ruawa ga hrọ họ kpahe ahwo nọ ma re ru eva were? (b) Dhesẹ epanọ ma sai ro fi ozodhẹ ahwo kparobọ.

⁷ Nọ ma rrọ erigbo Ọghẹnẹ no na, ma rẹ gbẹ jọ erigbo ahwo ho. (1 Ahwo Kọrint 7:23) Uzẹme, o rẹ were uvumọ ohwo ho re a rri rie fihọ ọnọ o re lele otu hu, rekọ ma rẹ kareghẹhọ inọ Ileleikristi a wo itee nọ i wo ohẹriẹ no erọ akpọ na. Pọl ọ nọ inọ: “Kọ enẹna ahwo mẹ be guọlọ ru eva wera?” Ọ tẹ kuyo na nọ: “Otẹrọnọ me bi ru re eva e were ahwo, yọ omẹ rẹ sae jọ oruiruo Kristi hi.” (Ahwo Galesha 1:10) O rẹ thọ gaga re ma kie kẹ otunyẹ ọhwa re ma zihe ruọ enọ i bi ru ahwo eva were. Nọ o rrọ ere na, eme ma rẹ sai ru a tẹ be gba omai họ re ma kie lele otu?

⁸ Rehọ oriruo Elena, oniọvo-ọmọtẹ jọ evaọ obọ Spen. Ibe emọ-eklase riẹ buobu a rẹ zọhọ azẹ kẹ amọfa. A riẹ nnọ Elena, omọvo Isẹri Jihova, ọ rẹ zọhọ azẹ hayo se azẹ fihọ oma ha. Nọ uvẹ u rovie re Elena o dhesẹ edikihẹ riẹ kẹ ibe emọ-eklase riẹ, ọ tẹ ta nnọ ọ gwọlọ ta ẹme kẹ eklase na soso. Elena ọ ta nọ: “Udu o jẹ nawo omẹ gaga kpahe oghẹrẹ nọ mẹ te rọ ta ẹme na.” Ọ tẹ jẹ ta nọ: “Rekọ mẹ ruẹrẹ oma kpahe ziezi, yọ ukuhọ riẹ u gbunu gaga. Emọ-eklase mẹ buobu a te ti wo adhẹẹ gaga kẹ omẹ, iticha mẹ ọ tẹ ta kẹ omẹ nnọ iruo usiuwoma ota mẹ e be were iẹe. Maero, udu u kie omẹ vi inọ mẹ thọ odẹ Jihova, mẹ tẹ jẹ sai dhesẹ vevẹ oware nọ me ro wo edikihẹ nana nọ o no Ikereakere ze na.” (Emuhọ 9:3, 4; Iruẹru 15:28, 29) Ẹhẹ, wọhọ erigbo Ọghẹnẹ gbe erọ Kristi, ma wo ohẹriẹ no amọfa. Dede na, ahwo a ti wo adhẹẹ kẹ omai otẹrọnọ ma ruẹrẹ oma kpahe re ma roma totọ thọ eware nọ ma rọwo.—1 Pita 3:15.

 9. Eme ma wuhrẹ mi ẹnjẹle nọ ọ roma via kẹ Jọn ukọ na?

⁹ Ẹkareghẹhọ inọ mai yọ erigbo Ọghẹnẹ o sai je fi obọ họ kẹ omai rọ oma kpotọ. Eva okejọ, Jerusalẹm obọ odhiwu nọ Jọn ukọ na ọ ruẹ eva eruaruẹ u gbe rie unu te epanọ o re kie re ọ gọ ẹnjẹle nọ Ọghẹnẹ ọ jẹ rọ ta ẹme kẹe na. Ẹnjẹle na ọ ta kẹe nọ: “Ijo, who ru oyena vievie he! Mẹ avọ owhẹ otu iruo gbe imoni ra eruẹaro na, te ahwo nọ a koko eme obe onana. Ọghẹnẹ họ ọ nọ whọ rẹ gọ.” (Eviavia 22:8, 9) Oriruo nọ ẹnjẹle na o fihọ kẹ erigbo Ọghẹnẹ kpobi o woma kẹhẹ! Ileleikristi jọ a rẹ sae jọ obọdẹ ọkwa-iruo evaọ ukoko na. Ghele na, Jesu ọ ta nọ: “Ohwo nọ ọ rẹ te jọ udevie rai rua, ọ rẹ te jọ odibo rai. Ohwo nọ ọ rẹ te jọ aro udevie rai, ọ rẹ te jọ ọrigbo rai.” (Matiu 20:26, 27) Wọhọ ilele Jesu, mai kpobi erigbo.

‘Iruo nọ U te Omai Eruo Ma Ru Na’

10. Kẹ iriruo jọ no Ebaibol ze ro dhesẹ nnọ orọnikọ ẹsikpobi o lọhọ idibo Ọghẹnẹ obọ re a ru oreva riẹ hẹ.

¹⁰ Oreva Ọghẹnẹ oruo o rẹ lọhọ tere kẹ ahwo-akpọ sebaẹgba ẹsikpobi hi. Mosis ọruẹaro na o je si uke kpemu nọ Jihova ọ ta kẹe inọ ọ nya re ọ rehọ emọ Izrẹl no igbo Ijipti ze. (Ọnyano 3:10, 11; 4:1, 10) Nọ a ta kẹe inọ ọ nyai whowho ovuẹ ẹdhoguo kẹ ahwo Ninẹve, Jona “tẹ kparoma re ọ dhẹ se ỌNOWO na ba kpohọ Tashishi.” (Jona 1:2, 3) Barọk, okere-obe Jerimaya ọruẹaro na, o bruenu inọ iruo na e bẹ riẹ no. (Jerimaya 45:2, 3) Didi owọ ma rẹ jẹ okenọ isiuru obọ mai i te kpeke kugbe oreva Ọghẹnẹ oruo? Ọtadhesẹ jọ nọ Jesu ọ kẹ o kuyo na.

11, 12. (a) Gbiku ọtadhesẹ Jesu nọ a kere fihọ Luk 17:7-10 na kpẹkpẹe. (b) Eme ma wuhrẹ no ọtadhesẹ Jesu na ze?

¹¹ Jesu ọ ta kpahe ọrigbo jọ nọ ọ be rẹro te uthuru olori riẹ n’ohiohiẹ rite owọwọ. Nọ ọrigbo na o t’uwou no, avọ oma nọ o lọhọ e riẹ no fiki iruo nọ o ru okikpo na, olori riẹ ọ ta kẹe inọ ọ keria re ọ riemu hu. Ukpoye, olori na ọ ta nọ: “Ruẹrẹ emu nọ mẹ rẹ ria kẹ omẹ, mu obọ ra ga who ru iruo kẹ omẹ, bẹsenọ mẹ rẹ re da no; kẹsena whọ tẹ re da.” Nọ eva e tẹ vọ olori riẹ no ọvo ọrigbo na ọ jẹ sae re ẹkẹ riẹ. Jesu o ku ọtadhesẹ na họ anọ: “Whaọ ere whai re, nọ wha ru eware kpobi nọ a ta kẹ owhai no, wha vẹ ta nọ, ‘Mai idibo nọ ifiokaha ma ru umutho iruo mai ọvo.’ ”—Luk 17:7-10.

¹² Orọnikọ Jesu ọ kẹ ọtadhesẹ nana ro dhesẹ nnọ iruo nọ ma bi ru e be da Jihova ẹro ho ho. Ebaibol e ta vevẹ nọ: “Keme Ọghẹnẹ ọ kare ọ rọ ẹrẹreokie he nọ iruo rai i re vẹro ho gbe uyoyou nọ owha be rehọ fiki riẹ ruẹ.” (Ahwo Hibru 6:10) Ukpoye, otofa ọtadhesẹ Jesu na họ ọrigbo ọ rẹ sai ru eva were omobọ riẹ hẹ hayo tẹrovi ewoma omobọ riẹ hẹ. Nọ ma rehọ oma mai mudhe kẹ Ọghẹnẹ jẹ salọ nnọ ma rẹ jọ erigbo riẹ na, ma rọwo inọ ma rẹ rehọ oreva riẹ karo viukpọ ẹgwọlọ obọ mai. Ma re fi ẹgwọlọ obọ mai họ otọ oreva Ọghẹnẹ.

13, 14. (a) Otọ iyero vẹ ma re jo fi ẹgwọlọ eva mai họ akotọ? (b) Fikieme ma jẹ kuvẹ re oreva Ọghẹnẹ o kobaro?

¹³ Re ma wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi gbe ebe ọ ‘ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ o sae gwọlọ omodawọ gaga mi omai. (Matiu 24:45) O sae jọ ere otẹrọnọ obe-use o rẹ were omai vẹre he hayo otẹrọnọ obe na o be ta kpahe “eware ididi Ọghẹnẹ.” (1 Ahwo Kọrint 2:10) Rekọ, ma gbẹ daoma ru uvẹ kẹ uwuhrẹ omobọ mai? O rẹ sae gwọlọ nnọ ma tahọ oma mai obọ re ma keria jẹ raha oke wuhrẹ. Ghele na, ma gbe ru ere he, ẹvẹ ma sai ro wo isiuru kẹ ‘emu ọgaga nọ ọ rọ kẹ enọ e kpako no’?—Ahwo Hibru 5:14.

¹⁴ Kọ ẹvẹ kpahe okenọ oma o rẹ lọhọ omai t’uwou no iruo ze? O sae gwọlọ nọ ma re tunye oma mai kpohọ iwuhrẹ. Hayo o sae jọnọ usiuwoma ota kẹ amọfa o rọwo kugbe ẹkoma mai hi. Pọl omariẹ o vuhumu nnọ u wo ẹsejọ nọ ma rẹ gba oma mai họ whowho emamọ usi na dede nọ o rrọ ‘orọ eva mai’ hi. (1 Ahwo Kọrint 9:17) Dede na, ma re ru eware nana keme Jihova—Olori obọ odhiwu mai nọ ma you na—ọ ta kẹ omai nnọ ma ru ere. Kọ oma o gbẹ be hae sasa omai uwhremu na okenọ ma tẹ daoma wuhrẹ, kpohọ iwuhrẹ, jẹ ta usiuwoma?—Olezi 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.

Who “Ri Emu” Hu

15. Ẹvẹ Jesu o ro fi oriruo h’otọ evaọ omarokpotọ kẹ Ọghẹnẹ?

¹⁵ Jesu Kristi ọ rehọ oma kpotọ kẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ evaọ edhere nọ ọ mae rro kpobi. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Me no obọ odhiwu ze, ti ru orọ eva mẹ hẹ, rekọ orọ eva ọnọ o vi omẹ ze.” (Jọn 6:38) Okenọ ọ jẹ rova evaọ ọgbọ Getsemane, ọ lẹ nọ: “Ọsẹ mẹ, otẹrọnọ o sai jọ ai ruẹ ru re egho ọnana o vrẹ omẹ; rekọ o rọ eva mẹ hẹ, rekọ o rọ eva ra.”—Matiu 26:39.

16, 17. (a) Ẹvẹ ma re rri eware nọ ma kiemu ku no na? (b) Dhesẹ oghẹrẹ nọ a sae rọ ta nọ Pọl o dhesẹ uvi orimuo nọ o se itee akpọ na “uzuahọ.”

¹⁶ Jesu Kristi ọ gwọlọ nọ ma nya lele ọtamuo mai inọ ma rẹ jọ erigbo Ọghẹnẹ. Ọ ta nọ: “Ohwo nọ ofi obọ riẹ họ otẹkpẹ nọ o ri emu o ri te ọrọ uvie Ọghẹnẹ hẹ.” (Luk 9:62) Ma te bi ruiruo kẹ Ọghẹnẹ, o rẹ thọ re ma hai roro kpahe eware nọ ma nya seba no ẹsikpobi. Ukpoye, ma rẹ rehọ ubiẹro oghaghae rri eware nọ ma wo no fikinọ ma salọ nọ ma rẹ jọ erigbo Ọghẹnẹ. Pọl o kere se ahwo Filipai nọ: “Eva uzẹme me roro eware kpobi gbe odẹ-oware ovo ho, keme ute mẹ o mai ro epanọ mẹ riẹ Kristi Jesu Ọnowo mẹ. Fiki riẹ mẹ ruẹ uye ku eware kpobi fiẹ, me te kele ai wọhọ eware uzuahọ, re mẹ ruẹse wo erere Kristi.”—Ahwo Filipai 3:8.

¹⁷ Dai roro kpahe eware nọ Pọl o se uzuahọ na nọ o kiemu ku fiki irere abọ-ẹzi wọhọ ọrigbo Ọghẹnẹ. Orọnikọ eware akpọriọ ọvo ọ nya seba ha rekọ te uvẹ nọ ọ hae rọ jọ osu egagọ ahwo Ju. O hae jọ nọ Pọl o gbe kru egagọ ahwo Ju na ga, ọ hai te ọkwa wọhọ ọrọ Simiọn, ọmọ Gamaliẹl, ọnọ o wuhrẹ Pọl. (Iruẹru 22:3; Ahwo Galesha 1:14) Simiọn o zihe ruọ osu ahwo Farisi, o te je wo abọ ologbo—dede nọ ọ jẹ dina si uke kpemu—evaọ okenọ ahwo Ju a kpareso Rom evaọ 66-70 C.E. Evaọ ohọre yena o jo whu, evaọ obọ ahwo ugbarugba Ju hayo egbaẹmo Rom.

18. Kẹ oriruo jọ ro dhesẹ epanọ ele itee abọ-ẹzi e rẹ rọ wha erere ze.

¹⁸ Isẹri Jihova buobu a lele oriruo Pọl no. Jean ọ ta nọ: “Nọ me no isukulu nwrotọ no, oguẹdhọ ologbo jọ evaọ London ọ tẹ rehọ omẹ iruo okere-obe.” O fibae nọ: “Iruo na e jẹ were omẹ oma, yọ ugho nọ a jẹ hwa omẹ u bu gaga, rekọ evaọ udu mẹ, mẹ riẹ nnọ mẹ rẹ sai ru viere evaọ egagọ Jihova. Ukuhọ riẹ, me te kere obe nnọ me bi no iruo na, me te mu iruo ọkobaro họ. Eva e were omẹ inọ mẹ j’owọ yena enwenọ ikpe 20 nọ i kpemu na! Iruo ọkobaro mẹ e kẹ omẹ evevọwẹ no vi oware nọ iruo okere-obe na e hae kẹ omẹ. Uvumọ oware o rẹ kẹ evevọwẹ vi onana ha re whọ ruẹ epanọ Ẹme Jihova ọ rẹ sai nwene uzuazọ ohwo. Re ohwo o wo obọ evaọ iruo yena u gbunu gaga. Oware nọ Jihova ọ be kẹ omai o rro gaga vi onọ ma be kẹe.”

19. Eme ọ rẹ jọ ọtamuo mai, kọ fikieme?

¹⁹ Nọ oke o be nyaharo na, iyero mai e rẹ sai nwene. Dede na, oma-urodheidhe mai rọkẹ Ọghẹnẹ u re nwene he. Erigbo Jihova ma gbẹ rrọ, yọ ọ kẹ omai uvẹ re ma jiroro oghẹrẹ nọ ma rẹ rọ rehọ oke mai, ẹgba, ona, gbe ekwakwa mai ruiruo ziezi. Fikiere, iroro nọ ma jẹ evaọ abọ nana e rẹ sai dhesẹ epanọ ma you Ọghẹnẹ te. I re je dhesẹ epanọ ma gwọlọ lahiẹ oma te evaọ iruo riẹ. (Matiu 6:33) Epanọ uyero mai o rrọ kẹhẹ, kọ ma gbẹ tae mu re ma rehọ eware nọ e mae ghare omai obọ rọ gbodibo kẹ Jihova? Pọl o kere nọ: “Okẹ nọ u no ohwo eva ze ọye Ọghẹnẹ o re miẹ; ọ rẹ gba owhẹ họ onọ who wo ho ho.”—2 Ahwo Kọrint 8:12.

‘Ubi nọ Wha Rẹ Mọ’

20, 21. (a) Didi ubi erigbo Ọghẹnẹ a rẹ mọ? (b) Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ hwa osa kẹ enọ e rehọ utho ẹgba rai kpobi kẹe nevaze?

²⁰ Re a jọ erigbo Ọghẹnẹ o rrọ ohwa ogbẹgbẹdẹ hẹ. Ukpoye, o rẹ kẹ omai ufuoma rono igbo okienyẹ nọ u re mi omai evawere. Pọl o kere nọ: “Epanọ o ru owhai no abọ eware iyoma enẹna, ze ruọ idibo Ọghẹnẹ, ubi rai nọ owhai re wo kọ onọ a rẹ rọ ruọ ọrẹri, urere riẹ kọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.” (Ahwo Rom 6:22) Igbo nọ ma rrọ kẹ Ọghẹnẹ o rẹ mọ emamọ ubi ọrẹri keme ma re wo erere no elele uruemu ofuafo ze. Ofariẹ, u re su kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ obaro.

²¹ Jihova ọ rẹ ghale erigbo riẹ. Ma tẹ dawo utho ẹgba mai kpobi evaọ iruo riẹ, o re “rovie ethẹ-ufuro obọ odhiwu” je ku ‘eghale ku omai.’ (Malakae 3:10) Dai roro epanọ oghọghọ riẹ o te rro te re ma jọ erigbo Jihova bẹdẹ bẹdẹ!

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

• Fikieme ma rọ rrọ erigbo Ọghẹnẹ?

• Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma be rehọ oma mai kẹ oreva Ọghẹnẹ uruo?

• Fikieme ma rẹ rọ ruẹrẹ oma kpahe re ma rọ oreva Jihova karo viukpọ ẹgwọlọ obọ mai?

• Fikieme ma gbe ro “ri emu” hu?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 16]

Ọruẹrẹfihotọ ọrọ igbo unevaze evaọ Izrẹl o jọ ẹmẹvo ọrọ igbo Ileleikristi

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 18]

Mosis o je bruenẹ họ emu evaọ emi iruo nọ a kẹ riẹ