Esẹgbini, Wha Gwọlọ Kẹ Uviuwou Rai

“Otẹrọnọ ohwo jọ ọ sae guọlọ kẹ imoni riẹ hẹ, yọ . . . ohwo ọyena ọ vro orọwọ na no.”—1 TIMOTI 5:8.

 1, 2. (a) Fikieme o jẹ kẹ uduotahawọ nọ ma tẹ be ruẹ iviuwou nọ e be hai kuomagbe kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi? (b) Re a ruẹsi te iwuhrẹ evaọ ẹruoke, use-abọ vẹ iviuwou jọ a be rẹriẹ ovao dhe?

TAURE ewuhrẹ o te muhọ, who te rri ukoko Ileleikristi na wariẹ whọ rẹ sae ruẹ emaha nọ e sẹ osẹ kpatiẹ nọ avọ esẹgbini rai a be nyae keria. Kọ o gbẹ rrọ oware isiuru nọ ma tẹ be ruẹ imuẹro uyoyou nọ o rrọ iviuwou itieye na—uyoyou nọ a wo kẹ Jihova gbe ohwohwo? Dede na, iroro mai e rẹ kaki kpohọ omodawọ ulogbo nọ o gwọlọ re uviuwou o ruẹrẹ oma kpahe kẹ iwuhrẹ evaọ ẹruoke he.

² Ẹsibuobu, iruo e rẹ vọ esẹgbini obọ no ohiohiẹ rite owọwọ, yọ eware sa-sa nọ uviuwou na u re ru i re bu viere evaọ owọwọ edẹ nọ a re kpohọ iwuhrẹ. Emu-othere ọ riẹ, eware uwou nọ a re ru, iruo isukulu nọ a kẹ emọ nọ a ru evaọ obọ uwou e riẹ re. Esẹgbini a wo abọ nọ ọ mae rro evaọ iruẹru nana, a rẹ ruẹ nọ ohwo kpobi ọ họ, re emu, jẹ ruẹrẹ oma kpahe evaọ ẹruoke. Uzẹme, wọhọ ohwo avọ emọ, oware nọ a rẹro riẹ hẹ o sae via evaọ etoke nọ u re ro ru ọyewọ bo igbamẹ. Ọrọ ọkpako ọ sae jọ udevie arozaha bẹre ewu riẹ. Ọrọ ọmaha ọ sae kpare emu riẹ fiẹ. Emọ na a ve mu ikẹ họ esio. (Itẹ 22:15) Eme ọ rẹ sai no onana ze? Emamọ oma-oruẹrẹ kpahe ọyewọ na kpobi o rẹ sae jọ ofofe. Ghele na, enwenọ ẹsikpobi uviuwou na o rẹ kaki te Ọgwa Uvie taure ewuhrẹ o te ti muhọ. Ẹvẹ o rẹ kẹ uduotahawọ te nọ ma be ruẹ iviuwou itieye na evaọ ewuhrẹ koka koka, kukpe kukpe, nọ emọ na e be whẹro evaọ egagọ Jihova na!

 3. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jihova o rri iviuwou ghaghae?

³ Dede nọ owha-iruo ra wọhọ ọsẹ hayo oni o rẹ jọ bẹbẹ ẹsejọ, tubẹ lẹliẹ oma lọhọ ohwo, jọ u mu owhẹ ẹro inọ Jihova o bi rri omodawọ ra ghaghae. Jihova họ Ọnọ ọ to ọruẹrẹfihotọ uviuwou họ. Oyejabọ nọ Ẹme Riẹ ọ rọ ta nọ a “rehọ odẹ riẹ bi se” uviuwou kpobi—Jihova o ru nọ iviuwou kpobi e rọ rrọ. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:14, 15) Fikiere okenọ whai esẹgbini wha te bi ru owha-iruo uviuwou rai gba evaọ emamọ edhere, yọ wha be rehọ oruaro kẹ Olori Osu ehrugbakpọ na. (1 Ahwo Kọrint 10:31) Kọ oyena o gbẹ rrọ uvẹ ọghọ? Fikiere u fo nọ ma ta ẹme kpahe iruo nọ Jihova ọ kẹ esẹgbini. Evaọ uzoẹme nana, ma te ta ẹme kpahe iruo yena evaọ abọ ẹgwọlọkẹ uviuwou na. Joma kiẹ idhere esa jọ riwi nọ Ọghẹnẹ ọ jọ gwọlọ inọ esẹgbini a rẹ gwọlọ kẹ iviuwou rai.

Ẹgwọlọkẹ Evaọ Abọ-Iwo

 4. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru evaọ uviuwou rọkẹ ẹruorote ẹgwọlọ emọ?

⁴ Pọl ukọ na o kere nọ: “Otẹrọnọ ohwo jọ ọ sae guọlọ kẹ imoni riẹ hẹ, yọ ọ sae guọlọ kẹ uwou riẹ gbe he, ohwo ọyena ọ vro orọwọ na no, o te je yoma vi ohwo nọ ọ rọwo ho.” (1 Timoti 5:8) Nọ Pọl ọ jọ etenẹ fodẹ “ohwo jọ,” ono o wo họ iroro? Ọnọ o wuzou uviuwou na, nọ o rẹ mae jọ ọsẹ. Ọghẹnẹ ọ kẹ aye owha-iruo ọghọ re wọhọ ofiobọhọ rọkẹ ọzae riẹ. (Emuhọ 2:18) Evaọ oke Ebaibol, ẹsibuobu eyae e jẹ hai fi obọ họ kẹ ezae rai evaọ owha-iruo ẹgwọlọkẹ uviuwou na. (Itẹ 31:13, 14, 16) Nẹnẹ, iviuwou ọyewọ-ọvo i bi dhe ebuebu.a Ileleikristi buobu nọ e rrọ ọyewọ-ọvo a be daoma gaga gwọlọ kẹ uviuwou rai. Evaọ uzẹme, u ri wowoma re ọsẹ gbe oni a gbunu evaọ uviuwou, avọ ọsẹ na nọ ọ rẹ kobaro evaọ ẹgwọlọkẹ uviuwou na.

 5, 6. (a) Ebẹbẹ jọ vẹ ahwo nọ a be daoma gwọlọ kẹ uviuwou rai evaọ abọ-iwo a be rẹriẹ ovao dhe? (b) Oghẹrẹ eriwo vẹ kpahe iruo u re fi obọ họ kẹ Ileleikristi nọ e be gwọlọ kẹ uviuwou rai dadamu owha-iruo nana?

⁵ Eva 1 Timoti 5:8, oghẹrẹ ẹgwọlọkẹ vẹ Pọl o wo họ iroro? Eme nọ e wariẹ etẹe ikere na họ u dhesẹ nọ ọ jẹ ta ẹme kpahe ẹgwọlọ abọ-iwo ọrọ uviuwou. Evaọ akpọ inẹnẹ, ebẹbẹ buobu e riẹ nọ ọnọ o wuzou uviuwou ọ rẹ rẹriẹ ovao dhe re ọ ruẹse gwọlọ kẹ uviuwou riẹ evaọ edhere otiọye. Ebẹbẹ ugho e riẹ, a bi si ahwo no iruo, iruo e be bẹ ẹgwọlọ yọ eware i bi dhe ẹghẹghare evaọ akpọ na soso wariẹ. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ ọnọ ọ be gwọlọ kẹ uviuwou dadamu evaọ otọ ebẹbẹ itieye na?

⁶ U fo re ọ kareghẹhọ nọ owha-iruo nọ Jihova ọ kẹ riẹ o bi ru na. Ẹme Pọl nọ a kẹ riẹ ẹgba ẹzi kere na o dhesẹ inọ ọzae nọ ọ rẹ sae wọ owha-iruo nana rekinọ ọ se nọ o re ru ere he, ọ wọhọ ohwo nọ “ọ vro orọwọ na no.” Oleleikristi ọ rẹ daoma kpobi re ọ siọ oghẹrẹ ohwo otiọye ba ẹjọ evaọ aro Ọghẹnẹ. Dede na, u yoma gaga inọ ahwo buobu nẹnẹ a wo “eva egaga.” (2 Timoti 3:1, 3) Ẹhẹ, esẹ buobu a bi gbabọ kẹ owha-iruo rai, a be gwọlọ kẹ uviuwou rai hi. Ezae Ileleikristi a re wo eva egaga itieye he, nọ a re ro gbabọkẹ owha-iruo ọrọ uviuwou rai nọ a rẹ gwọlọ kẹ. Wo ohẹriẹ no ibe iruiruo rai buobu, eyewọ Ileleikristi nọ e be rẹro te owha-iruo ẹgwọlọkẹ uviuwou rai, a re rri iruo evere dede wọhọ iruo nọ i wuzou avọ ọghọ, edhere nọ a re ro ru Jihova Ọghẹnẹ eva were, nọ o rọnọ iruo yena e sai fi obọ họ kẹ ai gwọlọ kẹ ahwo uviuwou rai na.

 7. Fikieme u je fo re esẹgbini a roro kpahe oriruo Jesu?

⁷ Eroro kpahe oriruo ọgbagba Jesu u re je fi obọ họ kẹ enọ i wuzou uviuwou. Kareghẹhọ, Ebaibol na e rehọ edhere eruẹaruẹ se Jesu wọhọ “Ọsẹ Ebẹdẹ bẹdẹ” mai. (Aizaya 9:6, 7) Wọhọ “Adam uwhremu na,” Jesu ọ rehọ ẹta ‘Ọzae ọsosuọ na, Adam’ wọhọ ọsẹ ahwo-akpọ kpobi nọ a wo ẹrọwọ. (1 Ahwo Kọrint 15:45) Wo ohẹriẹ no Adamu nọ o zihe ruọ ohwo oriobọ, ọsẹ nọ ọ rẹ daezọ isiuru omobọ riẹ ọvo, Jesu họ obọdẹ ọsẹ na. Ebaibol na e ta kpahe iẹe nọ: “Fiki onana ma re ro vuhu uyoyou, epanọ o ro fi uzuazọ riẹ họ otọ kẹ omai.” (1 Jọn 3:16) Ẹhẹ, Jesu ọ rehọ unevaze si obọ no uzuazọ riẹ fiki amọfa. Dede na, evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ ọ rehọ isiuru amọfa karo evaọ eware esese re. U ti woma re whai esẹgbini a raro kele ẹzi oma-olahiẹ utioye na.

 8, 9. (a) Eme eyewọ a rẹ sai wuhrẹ no oghẹrẹ omolahiẹ nọ evra a rẹ rọ gwọlọ kẹ emọ eboba rai ze? (b) Ẹvẹ eyewọ Ileleikristi buobu a bi ro dhesẹ ẹzi oma-olahiẹ?

⁸ Esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ eware buobu kpahe uyoyou nọ o kare oriobọ evaọ eme nọ Jesu ọ ta kẹ ahwo Ọghẹnẹ nọ e jẹ ghẹmeeyo inọ: “Bro ẹse mẹ guọlọ nọ me re koko emọ ra họ, wọhọ epanọ ovuhu o re koko emọ riẹ họ otọ ibekpe riẹ!” (Matiu 23:37) Jesu ọ jọ etenẹ dhesẹ oghẹrẹ nọ ovuhu ọ rẹ rehọ ibekpe ruru emọ riẹ. Uzẹme, esẹgbini a rẹ sai wuhrẹ no oghẹrẹ nọ oni ọvra ọ rẹ sẹro emọ riẹ ze, o re fi uzuazọ riẹ họ ọza rẹ ọ ruẹse thọ emọ riẹ no enwoma. Nọ ma te roro kpahe oware nọ oni-ọvra o re ru kẹdẹ kẹdẹ re ọ ruẹse ko emọ riẹ, akpọ o re gbe omai unu. Ọ rẹ rra kpenẹ avọ enẹ kẹdẹ kẹdẹ re ọ ruẹse gwọlọ emu se emọ riẹ. Oma o tẹ make lọhọ iẹe no yọ o bi fi emu họ emọ eboba riẹ unu, enọ e be nwane lọe no na a vẹ wariẹ rovie unu fihọ bi bo kẹ emu ọfa. Emama Jihova buobu “a wo areghẹ thesiwa” evaọ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ rẹrote ẹgwọlọ emọ rai.—Itẹ 30:24.

⁹ Evaọ oghẹrẹ ovona, esẹgbini Ileleikristi wariẹ akpọ na họ a bi dhesẹ ẹzi uyoyou oma-olahiẹ nọ u re siuru. Wha rẹ tubẹ gwọlọ nọ enwoma i te owhai viukpenọ wha rẹ kuvẹ re u te emọ rai. Ofariẹ, wha be lahiẹ oma kẹdẹ kẹdẹ re wha ruẹ nọ wha gwọlọ kẹ iviuwou rai. Ibuobu rai jọ wha be kpama irioke kpohọ iruo egaga hayo iruo nọ e rẹ lẹliẹ oma rrọ ohwo. Wha bi ru iruo gaga re wha sae ruẹ emu okpẹdẹ kẹ uviuwou rai. Wha be ya gaga re wha ruẹ nọ emọ rai a wo iwu nọ a rẹ wha, ruẹ emamọ uwou nọ a rẹ rria, je kpohọ emamọ isukulu. Yọ wha bi ru onana kẹdẹ kẹdẹ, kukpe kukpe. Evaọ uzẹme, ẹzi oma-olahiẹ gbe akothiho otiọye na o be were Jihova! (Ahwo Hibru 13:16) Dede na, wha tẹ jẹ kareghẹhọ inọ idhere efa e riẹ nọ e mai wuzou nọ a rẹ rọ gwọlọ kẹ uviuwou ohwo.

Ẹgwọlọkẹ Evaọ Abọ-Ẹzi

10, 11. Eme ahwo-akpọ a mae gwọlọ, kọ eme o gwọlọ nọ eyewọ Ileleikristi a rẹ kaki ru hrọ re a ruẹse sai ru ẹgwọlọ nana gba kẹ emọ rai?

¹⁰ Abọjọ nọ ọ tubẹ mai wuzou vi ẹgwọlọkẹ abọ-iwo họ ẹruorote ẹgwọlọ abọ-ẹzi. Jesu ọ ta nọ: “Fiki ebrẹdi ọvo ohwo ọ rẹ rọ zọ họ, rekọ fiki kẹme kẹme nọ ọ via no unu Ọghẹnẹ ze.” (Matiu 4:4; 5:3) Eme whai eyewọ wha rẹ sai ru rọ gwọlọ kẹ uviuwou rai evaọ abọ-ẹzi?

¹¹ Ẹsejọhọ obe Iziewariẹ 6:5-7 họ oria nọ a rẹ mae riobọ họ nọ a tẹ be ta ẹme kpahe epanọ a rẹ rọ gwọlọ kẹ uviuwou ohwo evaọ abọ-ẹzi. Iviena rovie Ebaibol ra re who se awọ ikere yena. Muẹrohọ inọ a kake ta kẹ esẹgbini inọ a bọ edikihẹ abọ-ẹzi rai ga, wo uyoyou kẹ Jihova jẹ rehọ eme riẹ te udu. Ẹhẹ, u fo nọ wha rẹ jọ emọ-uwuhrẹ ajọwha erọ Ẹme Ọghẹnẹ, se Ebaibol na ẹsikpobi je roro didi kpahe iẹe re wha ruẹsi wo obọdẹ otoriẹ avọ uyoyou kpahe idhere Jihova, gbe izi riẹ. Oyena o vẹ whae ze nọ obọdẹ uzẹme orọ Ebaibol na o te rọ vọ idu rai, kẹsena o vẹ te lẹliẹ owhai wo oghọghọ, adhẹwẹ, gbe uyoyou kẹ Jihova. Wha ve ti wo eware buobu nọ wha ti ro wuhrẹ emọ rai.—Luk 6:45.

12. Ẹvẹ esẹgbini a sae rọ raro kele oriruo Jesu evaọ uzẹme Ebaibol na nọ a re ro wuhrẹ emọ rai owowa?

¹² Nọ esẹgbini a tẹ rrọ gaga evaọ abọ-ẹzi yọ a ruẹrẹ oma kpahe no nọ a re ro fi ohrẹ nọ o rrọ Iziewariẹ 6:7 na họ iruo, nọ a rẹ rọ rehọ ẹme Jihova wuhrẹ emọ rai “owowa” evaọ uvẹ kpobi nọ u rovie fihọ. Re a wuhrẹ “owowa” u dhesẹ oghẹrẹ uwuhrẹ nọ a re ro dhe oware ẹwẹwariẹ re o ruẹse nya te udu ohwo. Jihova ọ riẹ inọ o gwọlọ nọ a re dhe oware ẹwẹwariẹ kẹ omai kpobi re ma ruẹsi wuhrẹ—maero kọ emaha na. Oyejabọ nọ Jesu o je ro dhe eware ẹwẹwariẹ evaọ odibọgba riẹ. Wọhọ oriruo, okenọ o je wuhrẹ ilele riẹ re a roma kpotọ ukpenọ a re fu-uke je hrowo oma, ọ rehọ idhere sa-sa wariẹ ehri-uzi ovona. Ọ rehọ edhere iroro-ejẹ, ọtadhesẹ, gbe oriruo wuhrẹ uzoẹme ovona. (Matiu 18:1-4; 20:25-27; Jọn 13:12-15) Dede na, oware jọ nọ o viodẹ họ, Jesu o wo odiri, re o dhe ai ewewuhrẹ o bẹ riẹ vievie he. Epọvo na re, u fo nọ esẹgbini a rẹ gwọlọ idhere nọ a re ro wuhrẹ emọ rai igogo uzẹme orọ ẹme Ọghẹnẹ, rehọ odiri wariẹ ehri-izi Jihova kẹ emọ rai bẹsenọ e rẹ nya te ai udu a ve fi ai họ iruo.

13, 14. Etoke vẹ esẹgbini a sai ro wuhrẹ emọ rai owowa kpahe uzẹme Ebaibol na, kọ ebe hayo izoẹme vẹ a rẹ ta ẹme kpahe?

¹³ Etoke uwuhrẹ uviuwou yọ obọdẹ uvẹ nọ a sai ro ru uwuhrẹ utioye na. Evaọ uzẹme, uwuhrẹ Ebaibol uviuwou evawere nọ o rẹ kẹ ọbọga nọ a re ru ẹsikpobi yọ ugogo oware nọ u re kru uviuwou dikihẹ evaọ abọ-ẹzi. O be were iviuwou Ileleikristi wariẹ akpọ na họ re a ru uwuhrẹ utioye, ẹkwoma ebe nọ ukoko Jihova o ruẹrẹhọ nọ a re wuhrẹ je ru uwuhrẹ na lele ẹgwọlọ emaha na. Obe na Wuhrẹ Mi Owuhrẹ Ologbo Na yọ oghale ulogbo evaọ abọ nana, obe utioye ofa jọ họ Questions Young People Ask—Answers That Work.b Dede na, orọnikọ oke uwuhrẹ uviuwou ọvo a re ro wuhrẹ emọ họ.

¹⁴ Wọhọ epanọ Iziewariẹ 6:7 u dhesẹ, etoke sa-sa ọ riẹ nọ whai esẹgbini wha sae rọ ta ẹme kugbe emọ rai kpahe eware abọ-ẹzi. Te wha rrọ edhere bi kpohọ erẹ, bi ru iruo uwou kugbe, hayo serihọ kugbe, wha sae ruẹ uvẹ nọ wha rẹ rọ rẹrote ẹgwọlọ abọ-ẹzi emọ rai. Uzẹme, orọnikọ ẹsikpobi wha rẹ rehọ emọ rai keria “wuhrẹ” kpahe uzẹme Ebaibol ho. Ukpoye, wha rẹ daoma ru re ẹmeọta-kugbe uviuwou ọ jọ ọrọ abọ-ẹzi nọ ọ rẹ kẹ ọbọga. Wọhọ oriruo, emagazini Awake! na u wo izoẹme buobu nọ i gbiku kpahe koghẹrẹ koghẹrẹ eware isiuru. Izoẹme itieye na i re ru uvẹ fihọ nọ a re ro gbiku kpahe erao nọ Jihova ọ ma, eria nọ i wo erru gaga evaọ akpọ na, gbe iruemu-ẹwho sa-sa jekugbe oghẹrẹ uzuazọ-uyero ahwo sa-sa nọ i re siuru. Oghẹrẹ ẹmeọta-kugbe otiọye o rẹ wọ emaha na nọ a re ro se ebe nọ utu ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na a ruẹrẹ họ.—Matiu 24:45-47.

15. Ẹvẹ esẹgbini a sai ro fi obọ họ kẹ emọ rai rri odibọgba Ileleikristi na wọhọ iruo nọ i re siuru jẹ kẹ evawere?

¹⁵ Ẹmeọta-kugbe ọbọga otiọna kugbe emọ rai u re fi obọ họ kẹ owhai ru ẹgwọlọ abọ-ẹzi ọfa gba. U fo nọ emaha Ileleikristi a re wuhrẹ epanọ a rẹ rọ vuẹ amọfa kpahe ẹrọwọ rai. Nọ wha be ta kpahe eme isiuru jọ nọ e rrọ Uwou-Eroro hayo Awake! na, wha sae gwọlọ edhere nọ a sae rọ rehọ eme na ru iruo evaọ usiuwoma ota. Wọhọ oriruo, whọ sae nọ inọ: “Kọ o gbẹ hai ti woma gaga, o hẹ jọnọ amọfa buobu a riẹ nọ enẹ Jihova ọ rrọ? Ẹvẹ who roro nọ ma sai ro ru uzoẹme nana si omọfa urru?” Ẹmeọta-kugbe otiọye na o rẹ sae lẹliẹ emaha na wo isiuru gaga kpahe epanọ a rẹ rọ vuẹ amọfa eware nọ a bi wuhrẹ. Kẹsena nọ emọ ra a bi lele owhẹ evaọ odibọgba na, a vẹ ginẹ ruẹ oghẹrẹ nọ a rẹ rọ rehọ ẹmeọta-kugbe otiọye na kpare isiuru omọfa. A sae jẹ ruẹ inọ iruo odibọgba na i re siuru, kẹ evawere, jẹ wha evevọwẹ gbe oghọghọ ulogbo se ohwo.—Iruẹru 20:35.

16. Eme emọ e rẹ sai wuhrẹ nọ a tẹ be gaviezọ kẹ elẹ esẹgbini rai?

¹⁶ Esẹgbini a rẹ jẹ rẹrote ẹgwọlọ abọ-ẹzi emọ rai evaọ etoke olẹ. Jesu o wuhrẹ ilele riẹ oghẹrẹ nọ a rẹ lẹ, ọ tẹ jẹ lẹ kugbe ai unuẹse buobu. (Luk 11:1-13) A wuhrẹ eware buobu ẹkwoma Ọmọ Jihova nọ a jọ kugbe evaọ oke olẹ. Epọvo na re, emọ ra a sai wuhrẹ eware buobu no elẹ ra ze. Wọhọ oriruo, a rẹ sai wuhrẹ inọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ta oware nọ o rrọ omai eva kẹe, vuẹe oware kpobi nọ o be kẹ omai idhọvẹ. Ẹhẹ, elẹ ra e rẹ sai fi obọ họ kẹ emọ ra wuhrẹ uzẹme abọ-ẹzi jọ nọ u wuzou gaga: A rẹ sai wo usu kugbe Ọsẹ obọ odhiwu rai.—1 Pita 5:7.

Ẹruorote Ẹgwọlọ Ọdawẹ-Iroro

17, 18. (a) Ẹvẹ Ebaibol o ro dhesẹ epanọ u wuzou te re esẹgbini a dhesẹ uyoyou kẹ emọ? (b) Ẹvẹ esẹ a rẹ rọ raro kele Jihova evaọ uyoyou nọ a re dhesẹ via kẹ emọ rai?

¹⁷ Uzẹme, emọ a wo ẹgwọlọ gaga kẹ ọdawẹ abọ-iroro re. Ẹme Ọghẹnẹ ọ vuẹ esẹgbini epanọ u wuzou te re a ru ẹgwọlọ abọ nana gba kẹ emọ rai. Wọhọ oriruo, ọ ta udu họ uvovo eyae na awọ inọ “a you . . . emọ rai.” Nọ a te bi ru ere u dhesẹ nọ uvovo eyae na a wo areghẹ, hayo iroro egbagba. (Taitọs 2:4) Evaọ uzẹme, o rrọ oware iroro re a dhesẹ uyoyou kẹ ọmọ. Onana u re wuhrẹ ọmọ epanọ o re ro you amọfa, yọ o rẹ wha irere nọ e rẹ tọ ze. Evaọ abọdekọ riẹ, o rrọ oware ugheghẹ nọ ohwo o gbe bi dhesẹ uyoyou kẹ ọmọ họ. O rẹ wha edada ilogbo ze, u te je dhesẹ nọ ohwo otiọye na ọ be raro kele Jihova ha, ọnọ o bi dhesẹ uyoyou ulogbo kẹ omai ghelọ sebaẹgba mai.—Olezi 103:8-14.

¹⁸ Jihova ọ tubẹ kake jowọ nọ o ro dhesẹ uyoyou kẹ emọ riẹ nọ e rrọ otọakpọ. Wọhọ epanọ 1 Jọn 4:19 o ta, “ọye ọ kaki you omai.” Maero, u fo re whai esẹ a raro kele oriruo Jihova, re wha kake jowọ na, bọ usu uyoyou kugbe emọ rai. Ebaibol na e ta udu họ esẹ na awọ inọ a kpọ emọ rai eva ha, “ogbẹrọ ere he o vẹ te wha oyẹlẹ họ ae oma.” (Ahwo Kọlọsi 3:21) Umutho eware jọ ọvo e rẹ sae kẹ emọ idhọvẹ vi iroro na inọ ọsẹ hayo oni rai o you rai hi hayo se ai gboware he. Rọkẹ esẹ nọ o rrọ bẹbẹ kẹ re a dhesẹ ọdawẹ nọ a wo kẹ emọ rai via, u fo nọ a kareghẹhọ oriruo Jihova. Jihova ọ tubẹ ta ẹme no odhiwu ze ro dhesẹ ọjẹrehọ gbe uyoyou nọ o wo kẹ Ọmọ riẹ. (Matiu 3:17; 17:5) Ẹvẹ oyena o kẹ Jesu uduotahawọ te! Epọvo na re, emọ a re wo ọbọga gbe uduotahawọ no eme uyoyou gbe ọjẹrehọ nọ i re no obọ esẹgbini rai ze.

19. Fikieme ọwhọkuo o ro wuzou, kọ eriwo owowa vẹ esẹgbini Ileleikristi a rẹ daoma wo?

¹⁹ Uzẹme, orọnikọ unu ọvo esẹgbini a re ro dhesẹ uyoyou hu. Iruo họ ugogo edhere nọ a re ro dhesẹ uyoyou. Re a gwọlọ kẹ uviuwou ohwo evaọ abọ-ẹzi gbe abọ-iwo o sae jọ edhere nọ esẹgbini a re ro dhesẹ uyoyou, maero nọ a te bi ru ere evaọ edhere nọ o rẹ rọ kẹ imuẹro inọ uyoyou họ ugogo oware nọ o be wọ ae ru onana. U te no ere no, ọwhọkuo yọ obọdẹ edhere jọ nọ a re ro dhesẹ uyoyou. Evaọ uzẹme, ‘ọnọ Ọnowo na o you ọ rẹ whọku.’ (Ahwo Hibru 12:6) Evaọ abọdekọ riẹ, nọ ọyewọ ọ gbẹ be whọku emọ vievie he u dhesẹ nọ o you emọ riẹ hẹ! (Itẹ 13:24) Ẹsikpobi Jihova ọ rẹ kẹ ọwhọkuo owowa, ‘umuo uye nọ u te kẹ ohwo ọ rẹ rọ kẹ ohwo.’ (Jerimaya 46:28) Ẹsikpobi eriwo owowa otiọye o rẹ lọhọ kẹ esẹgbini sebaẹgba ha. Ghele na, oma nọ whọ rẹ dawo rọ kẹ ọwhọkuo owowa u tulo ho a tẹ rehọ iẹe wawo irere nọ i re noi ze. Ọwhọkuo uyoyou nọ a re rolo obọ kẹ hẹ u re fi obọ họ kẹ ọmọ rro whẹro nọ o je yeri emamọ uzuazọ nọ o rẹ wha evawere ze. (Itẹ 22:6) Kọ ogbẹrọnọ oyena họ oware nọ ọyewọ Oleleikristi kpobi ọ gwọlọ kẹ ọmọ riẹ?

20. Ẹvẹ esẹgbini a sai ro ru obọdẹ uvẹ fihọ kẹ emọ rai nọ a rẹ rọ ‘rrọ uzuazọ’?

²⁰ Nọ whai esẹgbini wha tẹ rẹro te owha-iruo ulogbo nana nọ Jihova ọ kẹ owhai na—ẹruorote ẹgwọlọ abọ-iwo, ọrọ abọ-ẹzi, gbe ọdawẹ-iroro emọ rai—irere ilogbo i re noi ze. Wha rẹ rọ ere rovie obọdẹ uvẹ fihọ kẹ emọ rai nọ a rẹ rọ ‘rrọ uzuazọ’ re a “ruẹse zọ.” (Iziewariẹ 30:19) Emọ nọ e salọ nọ a rẹ gọ Jihova jẹ daji edhere uzuazọ na nọ a be whẹro na, a rẹ wha oghọghọ ulogbo se esẹgbini rai. (Olezi 127:3-5) Oghọghọ utioye na o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ! Rekọ, ẹvẹ izoge a sai ro jiri Jihova enẹna? Uzoẹme nọ o rrọ obaro na o te ta ẹme kpahe abọ yena.

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

Eme esẹgbini a rẹ sai ru re a ruẹse gwọlọ kẹ emọ rai evaọ

• abọ-iwo?

• abọ-ẹzi?

• abọ ọdawẹ-iroro?

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 8]

Evra buobu e rẹ ruẹ uye taso tuvo re a ruẹse gwọlọ kẹ emọ rai

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]

O gwọlọ nọ esẹgbini a rẹ kake bọ edikihẹ abọ-ẹzi rai ga

[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10, 11]

Esẹgbini a sae ruẹ etoke sa-sa nọ a re ro wuhrẹ emọ rai kpahe Ọnọma na

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Emọ a re wo ọbọga gbe udufihọ no eme ọjẹrehọ nọ i re no obọ esẹgbini rai ze