‘Ẹmo na Ọ Rọ Jihova’

DEVIDI o dikihẹ ẹta ọvo nọ isoja nọ e be dhẹ no obaro ẹmo ze na a be rọ oma fae dhẹ vrẹ na. Ozọ u bi mu ai gaga nọ a be dhẹ no obaro ẹmo na ze na. Eme ọ be lẹliẹ ozọ mu ai? Devidi o bi yo ẹme jọ nọ a bi dhe ẹwẹwariẹ. A bi se odẹ ọzae jọ. Nọ Devidi o rri obaro, ọ tẹ ruẹ ọzae jọ nọ o dikihẹ ukiekpotọ na, ọzae na ọ rrọ goba, yọ Devidi ọ re ruẹ ọzae nọ o theri te enẹ ẹdẹvo ho.

Odẹ ọzae na Goliat. Agbẹta nọ isoja na a be rọ dhozọ riẹ na, ọzae na o gine te ọzae! Ọzae na ọ gbẹ maki ku iwu ẹmo họ họ, ọ gbẹdẹ vi ezae ivẹ nọ e rrọ goba. Rekọ o ku iwu ẹmo họ, ọ rrọ gaga, yọ o fi ẹmo reria no. Goliat o te bi do, bi seha. Dae jọ iroro ra ruẹ epanọ uvo riẹ u bi do ga te nọ o bi se egbaẹmo Izrẹl gbe ovie Izrẹl nọ a re se Sọl ẹkoko! O bi seha nọ ohwo jọ ọ dariẹ nyaze ti lelei họre, re a riẹ ohwo nọ ọ mae ga.​—1 Samuẹle 17:​4-10.

Ozọ u bi mu ahwo Izrẹl. Ozọ u bi mu Sọl ovie na re. Devidi ọ tẹ te riẹ nọ ẹmo na o bi si otọ anwọ amara soso gbọ! Fikinọ ohwo ọvo ọ be sae romavia lele Goliat họre he, yọ o bi seha kẹdẹ kẹdẹ, egbaẹmo ahwo Filistia gbe erọ Izrẹl a te dikihẹ oria ovo. O kẹ Devidi uye gaga. Oware riẹ u gbo kẹhẹ inọ ovie Izrẹl avọ isoja riẹ, enọ i kugbe inievo ekpako esa Devidi a be dhozọ ọzae nana! Rọkẹ Devidi, orọnikọ egbaẹmo Izrẹl ọvo Goliat ọgẹdhọ nana ọ be poviẹ hẹ, rekọ Jihova nọ ọ rrọ Ọghẹnẹ Izrẹl ọ be la eka na! Kọ eme Devidi ọmọboba nana o ti ru? Kọ eme ma rẹ sai wuhrẹ no ẹrọwọ Devidi ze?​—1 Samuẹle 17:​11-14.

Joma ta kpahe eware jọ nọ e via evaọ emerae jọ nọ i kpemu. Oke o be dina siaro họ no, Devidi ọ be rẹrote igodẹ ọsẹ riẹ evaọ ofẹ igbehru jọ nọ e kẹle ẹwho Bẹtlẹhẹm. Ọ jọ ọmọ nọ o wo erru ziezi avọ ibiaro iwowoma, yọ o sae jọ nọ ọ rrọ ikpe ikpegbọ. Nọ ọyọvo ọ tẹ rrọ oria, urete o re ro kporo ile ro le oke haro. Emama Ọghẹnẹ e jẹ wọ Devidi jiri Ọghẹnẹ, yọ urete ukporo o rọ ẹmẹrera reriae obọ te epanọ o te bi kporo yọ eva e be were iẹe. Rekọ evaọ owọwọ ẹdẹ nọ ma be ta ẹme riẹ na, a vi ohwo ze ti se Devidi. Ọsẹ riẹ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ ruẹ e riẹ ababọ oke oraha.​—1 Samuẹle 16:12.

Nọ o te uwou, ọ tẹ ruẹ nọ ọsẹ riẹ Jẹsi, o bi lele ọkpọkuọzae jọ ta ẹme. Ọkpọkuọzae na họ Samuẹle ọruaro na. Jihova o vi Samuẹle ze ti wholo ọmọ Jẹsi jọ re o zihe ruọ ovie Izrẹl nọ o ti nwene ẹta Sọl! Samuẹle ọ ruẹ inievo ekpako Devidi ihrẹ no, rekọ Jihova ọ ta kẹ Samuẹle nọ ọ salọ ọvuọvo evaọ udevie rai hi. Nọ Devidi ọ nyaze, Jihova ọ tẹ ta kẹ Samuẹle nọ: “Wholo iei, keme ọnana họ ọye!” Samuẹle ọ tẹ jọ iraro inievo ekpako Devidi rovie uzei nọ ewhri ọ rrọ, o te ku omojọ fihọ uzou Devidi. No umuo ẹdẹ yena vrẹ, uzuazọ Devidi u te nwene riẹriẹriẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “No umuo ẹdẹ ọyena vrẹ Ẹzi ỌNOWO na ọ tẹ ruọ oma Devidi ruaro.”​—1 Samuẹle 16:​1, 5-11, 13.

Kọ onana o lẹliẹ Devidi je lele Sọl hrowo uvie na? Ijo, ọ hẹrẹ Jihova re ọ rehọ ẹzi riẹ fiobọhọ kẹe riẹ okenọ o mai woma nọ ọ te rọ keria agbara uvie na. Bọwo oke yena, Devidi o gbe je ru iruo othuru-igodẹ riẹ. Ọ roma kpobi kẹ iruo nana, yọ o wo udu. Erao ijihẹ e jẹ gwọlọ wọ igodẹ ọsẹ riẹ rehọ isiava soso, ọjọ okpohrokpo, ọfa kọ adaka. Orọnikọ Devidi o le erao ijihẹ yena kufiẹ ọvo ho. Rekọ o lele erae ijihẹ na họre re ọ sae thọ igodẹ ọsẹ riẹ. Ọyọvo o kpe erao ijihẹ ivẹ na!​—1 Samuẹle 17:​34-36; Aizaya 31:4.

Ẹdẹfa jọ, a tẹ wariẹ vi ohwo ze ti se Devidi. Iku Devidi i do te Sọl ovie na oma no. Dede nọ ọgbaẹmo ologbo Sọl ọ rrọ, o gbe wo ọjẹrehọ Jihova ha, keme ọ la izi Jihova vrẹ. Ẹzi Jihova o no riẹ oma no, fikiere kẹse kẹse ẹzi oyoma jọ o re kpokpo Sọl, onọ o rẹ lẹliẹe mu ofu gaga, viẹro ku ohwo kpobi, je ru ozighi. Nọ ẹzi oyoma nana o te bi kpokpo Sọl, oma riẹ u re kpotọ nọ a te kporo ile kẹe. Idibo Sọl jọ a yo kpahe Devidi inọ o re kporo ile ziezi, ọ tẹ jẹ rọ ọgba. Fikiere Sọl o te vi ohwo nyai se Devidi, kẹsena Devidi o te zihe ruọ ohwo nọ o re kporo ile kẹe gbe ọnọ ọ rẹ wha ẹgọ-ẹmo riẹ.​—1 Samuẹle 15:​26-29; 16:​14-23.

Izoge a rẹ sai wuhrẹ eware buobu mi Devidi evaọ onana. Muẹrohọ nọ ọ jẹ rehọ oke riẹ roro kpahe emama Jihova, onọ u si riei kẹle Jihova. Ofariẹ, ọ rọ ẹmẹrera wuhrẹ epanọ a re kporo ile, onaa nọ u fiobọhọ kẹe ruẹ iruo evaọ obaro. Maero na, ọ kuvẹ re ẹzi Jihova ọ kpọe evaọ uzuazọ. Mai kpobi ma rẹ sai wuhrẹ no onana ze!​—Ọtausiuwoma Na 12:1.

Okenọ Devidi ọ jẹ gbodibo kẹ Sọl na, ọ jẹ hai zihe kpobọ uwou ẹsejọ nyae rẹrote igodẹ ọsẹ riẹ, yọ ẹsejọ dede ọ rẹ rria krẹkri. Ẹdẹjọ nọ o ro kpo, ọsẹ riẹ Jẹsi o te vi ei bru inievo ekpako esa riẹ nọ e jọ obọ ẹmo na, keme a jọ usu egbaẹmo Sọl. Devidi o gine yoẹme kẹ ọsẹ riẹ, ọ tẹ wọ emu se inievo riẹ evaọ Ukiekpotọ Ela. Nọ o te obei, akpọ o gbe riei unu nọ ọ ruẹ nọ egbaẹmo ahwo Filistia avọ erọ Izrẹl a dikihẹ oria ovo wọhọ epanọ ma ta evaọ obọ emuhọ uzoẹme na. Egbaẹmo ivẹ na a rẹriẹ ovao dhe ohwohwo evaọ ukiekpotọ na.​—1 Samuẹle 17:​1-3, 15-19.

Rọkẹ Devidi, okpoware o rrọ otọ na. Ẹvẹ egbaẹmo Ọghẹnẹ uzẹme na a rẹ dhozọ ọgẹdhọ jọ gheghe? Devidi ọ ruẹ nọ eka Goliat ọ be la Jihova na. Fikiere ọ tẹ be ta kẹ egbaẹmo na nọ ọ gwọlọ lele Goliat họre. U kri hi, oniọvo Devidi ọkpako nọ a re se Eliab o te yo ẹme nọ Devidi ọ be ta. O te bi doku Devidi, inọ ughe ẹmo na o wọ riẹ ze orọnikọ oware ofa ha. Rekọ Devidi ọ tẹ kpahe kẹe nọ: “Didi oware me ru, ogbẹrọ nọ ẹme ọvo?” Kẹsena ọ tẹ wariẹ nyae ta kẹ isoja na ududu nọ ọ gwọlọ lele Goliat họre, bẹsenọ ẹme na o ro do te Sọl oma. Sọl ọ tẹ ta nọ a rọ Devidi ze.​—1 Samuẹle 17:​23-31.

Devidi ọ tẹ ta eme nana kẹ ovie na kpahe Goliat inọ: “Ozọ u mu ohwo ọvo fiki riẹ hẹ.” Uzẹme riẹ họ, ozọ Goliat u je gine mu Sọl avọ egbaẹmo riẹ. Ẹsejọhọ fiki epanọ Goliat ọ rro te gbe epanọ udu riẹ o kẹre te, o jẹ lẹliẹ ozọ mu ai inọ a sai lele iei họre vievie he. A je roro nọ obọ ovo Goliat ọ rẹ rọ tọlọ ai kpobi kufiẹ. Rekọ Devidi o roro ere he. Wọhọ epanọ ma be te ruẹ na, ofẹ nọ Devidi o je rri oware na no ze sa. Fikiere ọ tẹ ta nọ ọ gwọlọ lele Goliat họre.​—1 Samuẹle 17:32.

Rekọ Sọl ọ tẹ ta kẹe nọ: “Whọ sae ti lele ohwo Filistia họra ha; keme whẹ uzoge, ohwo ẹmo ofio ọ rọ no ọmaha riẹ ze.” Kọ Devidi ọ nwane maha gaga? Ijo, rekọ o ri te ohwo nọ o re kpohọ ẹmo ho, yọ o wọhọ nọ o wo oma ọmaha. Rekọ a riẹ Devidi fihọ ọgba, yọ o sae jọnọ ọ be kẹle ikpe 20 no evaọ oke nana.​—1 Samuẹle 16:18; 17:33.

Devidi o te gbiku oghẹrẹ nọ o ro kpe okpohrokpo avọ adaka rọ tuduhọ Sọl awọ. Kọ Devidi ọ jẹ ya oma? Vievie. Devidi ọ riẹ oware nọ u fiobọhọ kẹe sai kpe okpohrokpo avọ adaka na. Ọ ta nọ: “ỌNOWO ọvo na nọ ọ thọ omẹ no ikpeituabọ okporokpo gbe adaka na, ọ rẹ te thọ omẹ no obọ ohwo Filistia ọ nana.” Fikinọ Sọl ọ be sae whaha Devidi hi, ọ tẹ ta kẹe nọ: “Nya, re ỌNOWO na o lele owhẹ jọ!”​—1 Samuẹle 17:37.

Kọ whọ gwọlọ wo ọkpọ ẹrọwọ Devidi? Muẹrohọ nọ orọnikọ unu gheghe Devidi o ro wo ẹrọwọ họ. O wo ẹrọwọ fihọ Ọghẹnẹ fiki eware nọ ọ rọ ẹro ruẹ no evaọ uzuazọ, gbe eriariẹ egbagba nọ o wo kpahe Ọghẹnẹ. Ọ riẹ nọ Jihova ọ rẹ thọ idibo riẹ je ru eyaa riẹ gba. Ma tẹ gwọlọ wo ọkpọ ẹrọwọ ọgaga otiọye, o gwọlọ nọ ma rẹ ruabọhọ wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ evaọ Ebaibol na. Nọ ma te bi fi eware nọ ma bi wuhrẹ họ iruo, jẹ ruẹ irere nọ i bi noi ze, o rẹ bọ ẹrọwọ mai ga.​—Ahwo Hibru 11:1.

Re Devidi ọ tẹ te nya, Sọl ọ tẹ kaki ku ewu-ẹmo riẹ họ Devidi. Ewu-ẹmo na ọ wọhọ ọrọ Goliat nọ a rọ ẹroo ru, yọ o wọhọ nọ ewu-ẹmo na o wo egbẹ. Rekọ nọ Sọl o ku ewu na họ Devidi no, Devidi ọ sae nya no ẹta ha. A ri wuhrẹ Devidi epanọ a re fi ẹmo ho, yọ o ri ku ewu-ẹmọ họ ẹdẹvo ho, fikiere ewu-ẹmo na ọ jariẹ oma oghẹrẹ jọ. Ewu-ẹmo Sọl na ọ jọ gbẹgbẹdẹ, keme Sọl họ ọzae nọ ọ mai theri evaọ Izrẹl soso. (1 Samuẹle 9:2) Devidi ọ tẹ ba ewu-ẹmo na no, je ku ọnọ ọ jariẹ oma vẹre fihọ, ọnọ o re kuhọ nọ o te bi thuru igodẹ ọsẹ riẹ.​—1 Samuẹle 17:​38-40.

Devidi ọ tẹ tọlọ ọkpọ othuru-igodẹ riẹ, jẹ tọlọ ẹmẹkpa riẹ fihọ ẹkoko, gbe urọba. Ohwo ọ sai roro nọ urọba u te oware ovo ho, rekọ urọba yọ okwakwa-ẹmo ulogbo. Urọba yọ emamọ okwakwa rọkẹ othuru-igodẹ keme u re wo oria nọ a re fi ubiutho họ. Ohwo o re fi ubiutho họ oria na, o ve veghe iei gaga, kẹsena o ve siobọnoi re u ki oware nọ ọ gwọlọ sa na. Fikinọ okwakwa nana u wo ẹgba gaga, nọ egbaẹmo a te bi kpohọ ẹmo, a re wo itu egbaẹmo nọ e rẹ sa irọba.

Nọ Devidi ọ tọlọ eware nọ o re ro thuru igodẹ fihọ obọ no, o te mu Goliat họ ẹdhẹ bru. Dae jọ iroro ra ruẹ Devidi nọ ọ be lẹ se Jihova unuẹse buobu, nọ ọ be jọ udevie ukiekpotọ na tọlọ ibitho isoi nọ e rrọ riẹriẹriẹ na! Orọnikọ onya Devidi ọ jẹ nya ha rekọ ọ jẹ dhẹ ohrẹ bru Goliat.

Nọ Goliat ọ ruẹ Devidi, ẹvẹ o roro? Ebaibol na ọ ta nọ: “O te ri yei vo; keme ọmaha gheghe, verọ verọ wowoma eva eriwo riẹ.” Goliat o te do avọ uvou ulogbo riẹ nọ: “Mẹ arakọ nọ a rẹ rehọ imire le?” O sae jọnọ ọ ruẹ ọkpọ othuru-igodẹ nọ Devidi o kru họ obọ, rekọ ọ ruẹ urọba na ha. Ọ tẹ rọ odẹ edhọ Filistia la Devidi eka, je duwu iyei nọ ọ te rọ ori Devidi kẹ evra re no.​—1 Samuẹle 17:​41-44.

Rite inẹnẹ, uyo nọ Devidi ọ kẹ riẹ na o gbẹ be bọ ẹrọwo mai ga. Dae jọ iroro ra ruẹ Devidi nọ ọ be ta kẹ Goliat ududu inọ: “Whọ rehọ ọgbọdọ, ozuẹ, gbe adhara ro bru omẹ ze; rekọ mẹ be rehọ odẹ ỌNOWO ogbaẹmo na bru owhẹ tha, Ọghẹnẹ ogbaẹmo ahwo Izrẹl ọ nọ whọ poviẹ na.” Devidi ọ riẹ nọ ekwakwa-ẹmo nọ Goliat ọ wha na i muẹme he, keme Goliat o rri Jihova vo, yọ Jihova o ti dhesẹ oware kẹe. Devidi ọ ta kẹe inọ: “Ẹmo na ọ rọ ỌNOWO na.”​—1 Samuẹle 17:​45-47.

Dede nọ Devidi ọ ruẹ oghẹrẹ nọ Goliat ọ rro te, gbe ekwakwa-ẹmo riẹ, onana o lẹliẹ ozọ mu ei hi. Ọ kuvẹ re ozọ u mu ei wọhọ epanọ ozọ u bi mu Sọl avọ egbaẹmo riẹ hẹ. Devidi ọ rọ omariẹ wawọ Goliat he. Ukpoye ọ rọ Goliat wawọ Jihova, jẹ ruẹ nọ Goliat orara gheghe. Nọ Goliat o te dikihẹ, o theri te irula izii gbe ubro, koyehọ imita 2.9. Goliat o theri vi ezae efa kpobi, rekọ ẹvẹ ọ ginẹ rro te nọ a tẹ rehọ iẹe wawọ Ọghẹnẹ Erumeru na? Goliat ohwo-akpọ gheghe, ọ wọhọ amara gheghe evaọ aro Jihova, yọ Jihova ọ gwọlọ raha iẹe kufiẹ!

Nọ Devidi ọ be dhẹ bru Goliat na, o te dhobọ họ ẹmẹkpa riẹ jẹ tọlọ ubiutho. O te fi ubiutho họ urọba riẹ, o te bi veghe iei gaga. Goliat ọ tẹ be nya kẹle Devidi, yọ ẹsejọhọ ọ jọ emu ohwo nọ ọ rẹ wha ojese riẹ. O sae jọnọ uthethei Goliat na o jọ ẹbẹbẹ, keme ohwo nọ ọ rẹ wha ojese riẹ na ọ tẹ make kpare ojese na kpehru, obọ riẹ u ti theri te epanọ ojese na ọ sae rọ thọ uzou Goliat he. Fikiere uzou na Devidi ọ tẹrovi.​—1 Samuẹle 17:41.

Kẹsena Devidi ọ tẹ sa urọba na. Dae jọ iroro ra ruẹ oghẹrẹ nọ oria kpobi o rrọ fọfọ nọ ubiutho na o be fia vrẹ na! Ababọ avro, Jihova ọ kpọ eware re Devidi ọ gbẹ sa Goliat isiava ha rekọ ẹsiẹvo. Ubiutho na u te ki aruezo Goliat, nwanọ oria nọ Devidi ọ gwọlọ sa. Goliat ọzae ologbo na o te kie vovao tu otọ! Ẹsejọhọ ọnọ ọ wha ojese Goliat na ọ dhẹ fiki ozọ. Devidi ọ tẹ nyate Goliat oma evaọ oria nọ o kie fihọ na, wolo ọgbọdọ Goliat, je bru uzou riẹ no.​—1 Samuẹle 17:​48-51.

Kẹsena udu o tẹ wariẹ ruọ Sọl avọ egbaẹmo riẹ awọ. A te bo ubo ẹmo ọgaga, jẹ rọ tua ahwo Filistia. Nwanọ epanọ Devidi ọ ta kẹ Goliat nọ ẹmo na ọ te jọ, ere ọ jọ. Devidi ọ ta kẹe nọ: “ỌNOWO na, ọ rẹ te rehọ [owhai] kẹ omai.”​—1 Samuẹle 17:​47, 52, 53.

Nẹnẹ, mai idibo Ọghẹnẹ ma re fi ẹmo ho. Oke oyena o vrẹ no. (Matiu 26:52) Ghele na, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ aro kele ẹrọwọ Devidi. Wọhọ Devidi, o gwọlọ nọ u re mu omai ẹro nọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai, ma ve je fi ẹrọwọ ọgaga họ iẹe, jẹ dhozọ riẹ. Ẹsejọ ebẹbẹ mai e rẹ sai ru ozọ mu omai, rekọ ebẹbẹ mai i te oware ovo ho nọ ma tẹ rehọ ae wawo ogaga Jihova. Ma tẹ salọ nọ Jihova ma rẹ gọ je fi ẹrọwọ họ iẹe wọhọ Devidi, makọ epanọ ebẹbẹ mai e rro te kẹhẹ, ozọ u ti mu omai hi. Ẹbẹbẹ ọvuọvo ọ rro vi Jihova ha!