Joma Kuomagbe Jiri Odẹ Jihova

“O wha lele omẹ jiri ỌNOWO na, jo ma kuomagbe jiri ỌNOWO re ma kpare odẹ riẹ kpehru!”—OLEZI 34:3.

 1. Emamọ oriruo vẹ Jesu o fihọ otọ kẹ omai evaọ odibọgba otọakpọ riẹ?

EVAỌ aso ọ Nisan 14, 33 C.E., Jesu avọ ikọ riẹ a so ole ro jiri Jihova evaọ ubrukpẹ ehru jọ evaọ Jerusalẹm. (Matiu 26:30) Onana họ ọrọ urere nọ Jesu avọ ikọ riẹ a be te so ole kugbe enẹ. Rekọ, u woma inọ a rehọ ole ujiro kuọ ẹkeriotọ nana nọ o wo kugbe ilele riẹ na họ. No emuhọ odibọgba otọakpọ riẹ rite ekuhọ, Jesu o jiri Ọsẹ riẹ ọ tẹ jẹ rehọ ajọwha whowho odẹ Ọghẹnẹ. (Matiu 4:10; 6:9; 22:37, 38; Jọn 12:28; 17:6) Koyehọ, o je ru uzizie ọso-ilezi na gba: “O wha lele omẹ jiri ỌNOWO na, jo ma kuomagbe jiri ỌNOWO re ma kpare odẹ riẹ kpehru!” (Olezi 34:3) Nọ emamọ oriruo nọ ma re lele!

 2, 3. (a) Ẹvẹ ma rọ riẹ nnọ Olezi avọ 34 o ta kpahe obaro? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana gbe onọ o rrọ aro na?

² Nọ euwa jọ e vrẹ no nọ a lele Jesu so ole ujiro no, Jọn ukọ na ọ tẹ ruẹ oware jọ nọ u wo ohẹriẹ gaga no oyena. Ọ ruẹ Olori riẹ avọ igbulegbu ivẹ nọ a kare fihọ ure oja. Isoja Rom i wiri awọ igbulegbu ivẹ na re a whu vẹrẹ. Rekọ, Jọn ọ ta inọ a wiri awọ Jesu hu. Nọ elakpa na a te Jesu oma, a tẹ ruẹ nnọ o whu no. Evaọ Usiuwoma riẹ nọ o kere, Jọn o vuhu oware nọ o via na mu wọhọ orugba abọfa ọrọ Olezi avọ 34: “A re ti wirẹ onwae riẹ ovo ho.”—Jọn 19:32-36; Olezi 34:20.

³ Eware isiuru efa e rrọ Olezi avọ 34 na kẹ Ileleikristi. Fikiere, evaọ uzoẹme nana gbe onọ o rrọ aro na, ma te kiẹ eware nọ e lẹliẹ Devidi kere olezi na riwi, kẹsena ma vẹ te ta ẹme kpahe eme ọbọga nọ e rrọ evaọ olezi na omariẹ.

Devidi Ọ Dhẹ Fiki Sọl

 4. (a) Fikieme a ro wholo Devidi wọhọ ovie Izrẹl evaọ ẹta Sọl? (b) Fikieme Sọl o ro ‘you Devidi gaga’?

⁴ Okenọ Devidi ọ jọ ọmaha, ẹsiẹe Sọl ọ rọ jọ ovie evaọ Izrẹl. Rekọ, Sọl ọ tẹ ghẹmeeyo kẹ Jihova, Jihova ọ tẹ siẹe. Fikiere, Samuẹle ọruẹaro na ọ tẹ ta kẹe nọ: “ỌNOWO na Ọ bẹre uvie Izrẹl no obọ ra no nẹnẹ na, ọ tẹ rehọ iẹe kẹ ọrivẹ ra, nọ o woma vi owhẹ.” (1 Samuẹle 15:28) Uwhremu na, Jihova ọ tẹ ta kẹ Samuẹle inọ o wholo Devidi, ọmọzae ọmaha Jẹsi, re ọ jọ ovie Izrẹl evaọ ẹta Sọl. Evaọ oke ovona, fikinọ ẹzi Ọghẹnẹ o no rie oma no, ekpehre ẹzi o te je kpokpo Sọl. A tẹ te rehọ Devidi nọ o re kporo akpata ziezi ziọ Gibia re ọ hai kporo kẹ ovie na, ile Devidi e tẹ jẹ hae lẹliẹ oma dhẹ Sọl, fikiere Sọl “o te youyei gaga.”—1 Samuẹle 16:11, 13, 21, 23.

 5. Eme o lẹliẹ uruemu ọ Sọl kpahe Devidi nwene, kọ eme Devidi o ti ru?

⁵ Nọ oke o be nyaharo na, Jihova o te dhesẹ nnọ ọ rrọ kugbe Devidi. Jihova o fi obọ họ kẹe kpe Goliat ogwara ahwo Filistia na, ọ tẹ jẹ jọ kugbe Devidi nọ a jẹ rehọ odẹ riẹ luje evaọ Izrẹl fiki obokparọ riẹ. Rekọ, fiki eghale Jihova nọ i bi te Devidi, o tẹ lẹliẹ Sọl jẹ riẹe ihri, o te ti mukpahe Devidi. Isiava soso Sọl ọ rehọ ozuẹ fi Devidi evaọ okenọ o je kporo ole kẹe. Isiava na, Devidi ọ rrọ udugaga kẹnoma kẹ ozuẹ na. Okenọ Sọl ọ j’owọ ọrọ avọ isiasa re o kpe Devidi, Devidi ọ tẹ ruẹ nnọ ọ rẹ dhẹ kẹ uzuazọ riẹ re uzuazọ riẹ o ruẹsi te odẹ. Uwhremu na, fikinọ Sọl ọ gba riẹ mu inọ o re kpei, Devidi ọ tẹ dhugbẹ dhẹ no Izrẹl kpohọ orẹwho ofa.—1 Samuẹle 18:11; 19:9, 10.

 6. Fikieme Sọl ọ rọ ta nnọ a kpe ahwo Nọb?

⁶ Nọ ọ jẹ dhẹ no Izrẹl, Devidi ọ tẹ wẹriẹ ẹwho nọ a re se Nọb, oria nọ uwou-udhu Jihova o jọ. O wọhọ nọ emoha buobu a jọ Devidi usu, Devidi ọ tẹ jẹ gwọlọ emuore nọ aikpobi a re ro t’eva. Sọl o te yo inọ ozerẹ okpehru na ọ kẹ Devidi avọ enọ e rrọ kugbei emuore gbe ọgbọdọ Goliat onọ Devidi ọ tọlọ evaọ okenọ o kpei. Fiki evedha, Sọl o te kpe ahwo ẹwho na kpobi, avọ izerẹ 85 nọ e jọ ẹwho na.—1 Samuẹle 21:1, 2; 22:12, 13, 18, 19; Matiu 12:3, 4.

Devidi Ọ Wariẹ Dhẹ Vabọ

 7. Fikieme o rọ jọ ọza kẹ Devidi re o dhere Gat?

⁷ Nọ Devidi ọ dhẹ no Nọb, ọ tẹ dhẹ oware wọhọ ikilomita 40 kpohọ ofẹ ukiediwo-ọre kpobọ ẹkwotọ ahwo Filistia, ẹwho nọ a re se Gat, otẹwho Goliat, oke yena yọ Akish ọ rọ ovie. Ẹsejọhọ Devidi o roro inọ iroro Sọl e te ta kẹe nọ o du gwọlọ iẹe kpohọ Gat he. Rekọ, idibo e rrọ ovie Gat a te ti vuhu Devidi. Nọ Devidi ọ riẹ nnọ a vuhu i rie no, “ozọ Akish ovie Gat u te je mu ei gaga.”—1 Samuẹle 21:10-12.

 8. (a) Eme Olezi avọ 56 o ta k’omai kpahe oware nọ o via kẹ Devidi evaọ Gat? (b) Ẹvẹ Devidi ọ rọ rrọ udugaga v’abọ?

⁸ Ahwo Filistia a te mu Devidi. O sae jọnọ oke nana Devidi o ro kere olezi nana nọ ọ jọ lẹ se Jihova nọ: “Fi irui mẹ họ eva ololo ra!” (Olezi 56:8 gbe eme nọ e rrọ ehru olezi nana) Ọ rehọ enẹ dhesẹ evaifihọ riẹ inọ uweri riẹ o te thọrọ Jihova ẹro ho gbe nnọ Jihova ọ te rẹro tei jẹ thọe. Devidi o te je roro oware nọ o re ru rọ viẹ ovie ahwo Filistia na họ. O te je ru wọhọ ọruẹ. Nọ Akish Ovie na ọ ruẹ Devidi, o te doku idibo riẹ inọ ohwo nọ ọ be “moruẹ” a ro sei. U re vevẹ, Jihova ọ ghale uruemu ẹghẹ Devidi na. A te le Devidi no ẹwho na, ọ tẹ wariẹ rọ udugaga v’abọ.—1 Samuẹle 21:13-15.

 9, 10. Eme ọ lẹliẹ Devidi kere Olezi avọ 34, kọ ono o rẹ sae jọnọ Devidi o wo họ iroro ro kere olezi na?

⁹ Ebaibol e ta ha sọ ahwo Devidi a lele i rie dhẹ ruọ Gat hayo a rrọ oma da iwhre Izrẹl jọ re a ruẹse thọe. Oghẹrẹ nọ o jọ kpobi kẹhẹ, eva e were rai nọ Devidi o gbiku kẹ ae epanọ Jihova ọ rọ thọe. Oware nọ o lẹliẹ e riẹ kere Olezi avọ 34 na oye, wọhọ epanọ eme nọ e rrọ obehru olezi na i dhesẹ na. Evaọ awọ ihrẹ ọsosuọ erọ olezi na, Devidi o jiri Ọghẹnẹ fiki epanọ ọ rọ thọe o te je zizie ahwo riẹ inọ a kuomagbe ei jiri Jihova wọhọ Ọnọ ọ rẹ thọ enọ e be gọe.—Olezi 34:3, 4, 7.

¹⁰ Devidi avọ ahwo riẹ a tẹ dhẹ dhere eghogho Adulam evaọ oria jọ nọ igbehru e vọ evaọ Izrẹl, oware wọhọ ikilomita 15 evaọ ofẹ ovatha-ọre Gat. Emọ Izrẹl enọ esuo Sọl Ovie na o bẹ t’unu no a tẹ dhẹ bru ei ziọ etẹe. (1 Samuẹle 22:1, 2) O wọhọ nnọ ahwo otiọye na Devidi o wo họ iroro nọ o kere eme nọ e rrọ Olezi 34:8-22 na. Eme nọ e rrọ awọ olezi yena e roja kẹ omai nẹnẹ re, yọ ma te siọ erere ba ewo ho otẹrọnọ ma roma totọ ta kpahe olezi nana.

Kọ Who Wo Ọkpọ Ọdawẹ Devidi?

11, 12. Ẹjiroro vẹ ma wo nọ ma re ro jiri Jihova ẹsikpobi?

¹¹ “Me re jiri ỌNOWO ẹsikpobi; ajiri riẹ o re no omẹ unu hu.” (Olezi 34:1) Fikinọ ọ jẹ dhẹ no oria ruọ oria, o tẹ lẹliẹ eware jọ Devidi oma gaga, rekọ wọhọ epanọ eme nana i dhesẹ na, ọ kuvẹ hẹ re awa-ọruọ uyero riẹ o whaha iẹe ajiri nọ ọ rẹ rọ kẹ Jihova. Nọ emamọ oriruo kẹ omai okenọ ma tẹ rrọ ọbẹwẹ. Ma tẹ make rrọ obọ isukulu, obọ iruo, ma tẹ rrọ kugbe ibe Ileleikristi, hayo usiuwoma ota, oware nọ o rẹ mae jọ omai oja họ re ma jiri Jihova. Dai roro ẹjiroro buobu nọ ma wo nọ ma re ro ru ere! Wọhọ oriruo, eware nọ ma rẹ kiẹ via jẹ reawere rai evaọ emama igbunu erọ Jihova i wo oba ha. Yọ, dai roro oware nọ ọ rehọ ẹkwoma abọ otọakpọ ọrọ ukoko riẹ ru no! Dede nọ ahwo-akpọ a gba ha, Jihova ọ rehọ enọ i wo ẹrọwọ ruiruo gaga no evaọ oke mai na. Kọ whọ sae rehọ iruo Ọghẹnẹ rọ wawọ erọ ahwo nọ a be rehọ orro kẹ vrẹta? Kọ whọ gbẹ rọwo kugbe Devidi, ọnọ o kere nnọ: “ỌNOWO, eghẹnẹ evo nọ e wọhọ owhẹ e rọ họ, hayo kọ iruo jọ nọ e wọhọ e ra!”—Olezi 86:8.

¹² Wọhọ Devidi, oma o rẹ wọ omai jiri Jihova ẹsikpobi keme a rẹ ruẹ obọ iruo riẹ hẹ. Ofariẹ, oma u bi mu omai nọ ma rrọ riẹ inọ Uvie Ọghẹnẹ ọ rrọ obọ Jesu Kristi, ọmọ Devidi. (Eviavia 11:15) Onana u dhesẹ inọ ekuhọ uyerakpọ nana o kẹlino. Uzuazọ ahwo-akpọ nọ i bu te ima-idu ezeza e rrọ ọza. Ẹgwọlọ na o re rro t’enẹ ẹdọvo ho onọ ma rẹ rọ ta kẹ amọfa kpahe Uvie Ọghẹnẹ gbe oware nọ u ti ru kẹ ahwo-akpọ kẹle re ma je fi obọ họ kẹ ai kuomagbe omai jiri Jihova. Oware nọ ma rẹ rọ karo evaọ uzuazọ họ ma rẹ rehọ uvẹ kpobi tudu họ amọfa awọ re a jẹ “usiuwoma” na rehọ taure oke o tẹ te vabọ.—Matiu 24:14.

13. (a) Ono Devidi o ro seha, kọ didi ahwo a j’owọ kpahe onana? (b) Ẹvẹ otu omarokpotọ a bi ro zurie ziọ ukoko Ileleikristi na nẹnẹ?

¹³ “Ẹzi mẹ ọ rẹ yaoma evaọ ỌNOWO na; jọ enọ a kẹ uye a yo, a jẹ ghọghọ.” (Olezi 34:2) Orọnikọ Devidi ọ jọ etenẹ je seha fiki eware jọ nọ o ru hu. Wọhọ oriruo, o seha ha fiki oghẹrẹ nọ ọ rọ viẹ ovie Gat họ. Ọ riẹ inọ Jihova ọ thọ riẹ okenọ ọ jọ Gat gbe nnọ ọ dhẹ vabọ fiki obufihọ Jihova. (Itẹ 21:1) Fikiere, Jihova Devidi o ro seha, orọnikọ omobọ riẹ hẹ. Fikinọ Devidi o jiri Jihova, ahwo omarokpotọ a te si kẹle Jihova. Jesu o je jiri odẹ Jihova re, yọ onana u te si ahwo omarokpotọ bru Ọghẹnẹ. Nẹnẹ, ahwo omarokpotọ erọ akpọ na soso a bi zurie ziọ ukoko Ileleikristi nọ a wholo na, onọ Jesu o Wuzou riẹ. (Ahwo Kọlọsi 1:18) Oma o rẹ were otu omarokpotọ itieye na nọ a te yo idibo Ọghẹnẹ nọ a bi jiri odẹ riẹ gbe okenọ a te yo ovuẹ Ebaibol na onọ ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ o bi ru vẹ kẹ ae na.—Jọn 6:44; Iruẹru 16:14.

Iwuhrẹ E rẹ Bọ Ẹrọwọ Mai Ga

14. (a) Kọ evaọ idhere ọvo Devidi ọ jẹ jọ jiri Jihova? (b) Didi oriruo Jesu o fihọ otọ kpahe ekpohọ eria nọ a re jo wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ?

¹⁴ “O wha lele omẹ jiri ỌNOWO na, jo ma kuomagbe jiri ỌNOWO re ma kpare odẹ riẹ kpehru!” (Olezi 34:3) Orọnikọ evaọ idhere ọvo Devidi ọ jẹ jọ jiri Jihova ha. Ọ rehọ omawere zizie egbẹnya riẹ re a kuomagbei kpare odẹ Ọghẹnẹ kpehru. Epọvo na re, oma o wọ Jesu Kristi, Devidi Ologbo na, jiri Jihova evaọ ẹgbede—eva uwou egagọ na, eva ehaa eva etẹmpol Ọghẹnẹ nọ ọ jọ Jerusalẹm, gbe okenọ ọ tẹ rrọ kugbe ilele riẹ. (Luk 2:49; 4:16-19; 10:21; Jọn 18:20) Ẹvẹ o rrọ uvẹ-ọghọ te re ma lele oriruo Jesu evaọ uvẹ kpobi nọ ma re ro jiri Jihova, maero kọ enẹna nọ ma “riẹ nọ ẹdẹ na ọ kẹlino” na!—Ahwo Hibru 10:24, 25.

15. (a) Ẹvẹ oware nọ o via kẹ Devidi o kpomahọ ahwo riẹ? (b) Didi erere ma re wo nọ ma te kpohọ iwuhrẹ mai?

¹⁵ “Mẹ gwọlọ ỌNOWO, ọ tẹ kẹ omẹ uyo, o te si omẹ no ozọodhẹ mẹ kpobi.” (Olezi 34:4) Oware nana nọ o via na o jọ uduotahawọ kẹ Devidi gaga. Fikiere, ọ tẹ taharo nọ: “Owhrori ọnana ọ viẹ, ỌNOWO o te yo kẹ e, o je si yei no ikpokpoma riẹ kpobi.” (Olezi 34:6) Ma tẹ rrọ kugbe ibe Ileleikristi mai, ma wo uvẹ buobu nọ ma re ro gbiku ọbọga ọrọ epanọ Jihova o ro fi obọ họ kẹ omai thihakọ iyero ebẹbẹ no. Onana o rẹ bọ ẹrọwọ ibe eg’Ọghẹnẹ mai ga, wọhọ epanọ oware nọ o via kẹ Devidi na o bọ ẹrọwọ enọ e jọ kugbei ga na. Rọ kẹ egbẹnya Devidi, Jihova họ ọnọ a ‘kpare ovao rai kpehru riwi, a tẹ ghọghọ; fikiere ovao rai o gbe ti wo omovuọ họ.’ (Olezi 34:5) Dede nọ a jẹ dhẹ fiki Sọl Ovie na, oma o vo rai hi. U mu rai ẹro inọ Ọghẹnẹ ọ rrọ kugbe Devidi, yọ ovao rai o jọ sasasa. Epọvo na re, enọ i bi kurẹriẹ obọ gbe enọ e rrọ uvi Ileleikristi kri no a be rẹroso Jihova kẹ uketha. Fikinọ a ruẹ obufihọ riẹ no, a rẹ jọ ovao rai nọ ọ rrọ sasasa ruẹ nnọ a gba riẹ mu no inọ a re kru ẹrọwọ rai rite urere.

Wereva Fiki Obufihọ Ijẹle

16. Ẹvẹ Jihova ọ rrọ rehọ ijẹle riẹ thọ omai no?

¹⁶ “Ukọ-odhiwu ỌNOWO ọ rẹ ria gba enọ e be dhẹozọ riẹ, o ve siwi ai.” (Olezi 34:7) Devidi ọ rehọ ẹthọ nọ Jihova ọ thọ riẹ na wọhọ oware nọ o rẹ sae via kẹ ọye omariẹ ọvo ho. Uzẹme, Devidi yọ ọnọ Jihova o wholo, ọnọ ọ be te jọ ovie Izrẹl; rekọ ọ riẹ inọ Jihova ọ rẹ rehọ ijẹle riẹ thọ enọ e be gọe kpobi, a tẹ make rrọ enọ i viodẹ hayo a rrọ iwhrori. Nẹnẹ, uvi eg’Ọghẹnẹ a ruẹ uketha Jihova no re. Evaọ otọ esuo Nazi evaọ Germany gbe evaọ Angola, Malawi, Mozambique, gbe erẹwho efa buobu, egọmeti a dada awọ muotọ inọ a re voro Isẹri Jihova no orẹwho rai. Omodawọ rai u kie wariama. Ukpoye, ahwo Jihova evaọ erẹwho yena a gbe bi titi nọ a bi kuomagbe jiri odẹ Ọghẹnẹ na. Fikieme? Keme Jihova ọ be rehọ ijẹle riẹ thọ jẹ kpọ ahwo riẹ.—Ahwo Hibru 1:14.

17. Idhere vẹ ijẹle Ọghẹnẹ a bi ro fi obọ họ kẹ omai?

¹⁷ Fibae, ijẹle Jihova a rẹ sai ru re a si ọnọ ọ be wha ezoruẹ se ahwo Jihova kpobi no udevie rai. (Matiu 13:41; 18:6, 10) O tẹ make rọnọ ma rri rie mu eva oke yena ha, ijẹle i re si eware nọ e rẹ jọ ọzadhe kẹ ẹgọ nọ ma be gọ Ọghẹnẹ no, a vẹ jẹ thọ omai no eware nọ e rẹ sai fi usu mai kugbe Jihova họ ọza. Mai wuzou, ijẹle e rẹ kpọ omai evaọ iruo ewhowho “usiuwoma ebẹdẹ bẹdẹ na” rọ kẹ ahwo-akpọ kpobi, kugbe eria nọ o jẹ rọ bẹbẹ re a whowho emamọ usi na. (Eviavia 14:6) A gbiku buobu fihọ ebe nọ Isẹri Jihova a kere no, enọ i dhesẹ inọ ijẹle i bi fi obọ họ kẹ omai.a Iku itieye na i bu gaga no te epanọ a sae rrọ ta nnọ i mu via ha.

18. (a) Eme o gwọlọ mi omai re ma sai wo erere no obufihọ ijẹle ze? (b) Eme ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

¹⁸ Ma tẹ gwọlọ nọ ma re wo erere no ọkpọvio gbe uketha ijẹle ze ẹsikpobi, u dhesẹ nọ odẹ Jihova ọvo ma re jiri ghelọ ọwọsuọ. Kareghẹhọ, ‘enọ e be dhozọ’ Jihova ọvo ijẹle Ọghẹnẹ a rẹ rria gba. Eme oyena u dhesẹ? Eme họ ozodhẹ Ọghẹnẹ, kọ ẹvẹ ma sai ro woi? Eme o rẹ whai ze nọ Ọghẹnẹ nọ o wo uyoyou ọ jẹ gwọlọ nọ ma dhozọ riẹ? Ma te ta ẹme kpahe enọ nana evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.

[Oruvẹ-obotọ]

Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?

• Wọhọ ọmoha didi edawọ Devidi o thihakọ rai?

• Wọhọ Devidi, eme o rrọ omai oja gaga?

• Ẹvẹ ma re rri iwuhrẹ Ileleikristi?

• Ẹvẹ Jihova ọ be rọ rehọ ijẹle riẹ fi obọ họ kẹ omai?

[Udhesẹ-oria nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]

Rema

Gat

Ziklag

Gibia

Nọb

Jerusalẹm

Bẹtlẹhẹm

Adulam

Keila

Hibrọn

Zif

Horẹsh

Kamẹl

Maọn

Engẹdi

Abade Uwhei

[Ọnọ o wo uwoho]

Udhesẹ-oria: Oria nọ a rehọ e riẹ no ze họ Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 23]

Makọ okenọ ọ jẹ dhẹ no oria ruọ oria, Devidi ọ kpare odẹ Jihova kpehru

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Ẹrọwọ mai ọ rẹ ga viere nọ ma tẹ be gaviezọ kẹ ikuigbe ọbọga eva iwuhrẹ mai