Ma Te Nya Evaọ Odẹ Jihova Bẹdẹ Bẹdẹ!
“Ma te nya evaọ odẹ Jihova Ọghẹnẹ mai ribri, makọ bẹdẹ bẹdẹ.”—MAEKA 4:5, NW.
1. Didi evuẹ e roma via evaọ Maeka uzou avọ 3 rite 5?
JIHOVA o wo ẹme nọ ọ gwọlọ ta kẹ ahwo riẹ, yọ Maeka o vi wọhọ ọruẹaro riẹ. O rrọ ẹjiroro Ọghẹnẹ re ọ rehọ uye kẹ irumuomu na. Ọ te kẹ Izrẹl uye fiki abọ nọ a gbe kẹ egagọ uzẹme. Rekọ o rrọ oware evawere inọ, Jihova ọ te ghale enọ e be nya evaọ odẹ riẹ. Ovuẹ nana u dhesẹ oma via vevẹ evaọ uzou avọ 3 rite 5 ọrọ eruẹaruẹ Maeka.
2, 3. (a) Okwakwa vẹ u fo nọ isu Izrẹl a re dhesẹ, rekọ eme a bi ghine ru? (b) Ẹvẹ who re dhesẹ ẹme ọtakpeze nọ a ro ruiruo eva Maeka 3:2, 3 na?
2 Ọruẹaro Ọghẹnẹ o whowho nọ: “Wha yo, whai enọ i wo uzou Jekọp gbe isu iwou Izrẹl! Ugbe te epanọ wha rẹ rọ riẹ uvioziẹ?” Ẹhẹ, ere u fo nọ a hai ru, dede na, kọ eme a bi ghine ru? Maeka ọ ta nọ: “Whai enọ i mukpahe eware ezi wha te you eware iyoma, whai enọ e kpẹ oviẹ no oma ahwo mẹ no jẹ kpẹ iwo rai no enwa rai no; enọ e re iwo ahwo mẹ no, a tẹ wọrọ ohọrọ oma rai no ai no, je wiri enwa rai ibribro; a te bru ae ekekẹ wọhọ ekẹ arao eva omototo, wọhọ uwo-ohwo evaọ ẹbẹro.”—Maeka 3:1-3.
3 Whaọ, isu na i bi kienyẹ iwhrori na, enọ e rẹ sae kp’obọ họ! Ahwo nọ a yo eme Maeka na a wo otoriẹ eme ọtakpeze nọ a ro ruiruo evaọ etenẹ na lọlọhọ. Nọ a te bi there ogodẹ nọ a kpe, a rẹ kake wọ ohọrọ riẹ no a ve wiri enwa riẹ. Ẹsejọ a rẹ va enwa riẹ re iwhri na e lahwe. A re there uwo gbe enwa na evaọ ẹbẹro ologbo, wọhọ onọ Maeka ọ fodẹ na. (Izikiẹl 24:3-5, 10) Ẹvẹ ọtadhesẹ nana ọ nwani fo olahiẹ nọ isu egeva edẹ Maeka na a be rọ lahiẹ ahwo na!
Jihova O Rẹro nọ Ma Re Dhesẹ Uvi-Ẹdhoguo
4. Didi ohẹriẹ o rrọ udevie Jihova avọ isu Izrẹl?
4 Ohẹriẹ ulogbo o rrọ udevie Othuru-Igodẹ oyoyou na, Jihova, avọ isu Izrẹl. Fikinọ a dhesẹ uvi-ẹdhoguo ho, a ru iruo rai gba ha re a thọ uthuru na. Ukpoye, a be rehọ oriobọ fru igodẹ ẹwoho na re, be rehọ uvi-ẹdhoguo gbọ ae ogbọ je bi kpe “azẹ” rai fihọ uzou wọhọ epanọ Maeka 3:10 o ta. Eme ma rẹ sai wuhrẹ no uyero nana ze?
5. Eme Jihova o rẹro riẹ mi enọ e rrọ ọkwa evaọ udevie ahwo riẹ?
5 Ọghẹnẹ o rẹro nọ enọ e rrọ ọkwa evaọ udevie ahwo riẹ a re dhesẹ uvi-ẹdhoguo. Onana họ oware nọ ma be ruẹ evaọ udevie idibo Jihova nẹnẹ. Ofariẹ, onana o rọwo kugbe Aizaya 32:1, oria nọ ma jo se nnọ: “Ri ovie o reti suẹ avọ ẹrẹreokie, gbe emọ-ivie i ve ti guẹdhọ uzẹme.” Rekọ evaọ edẹ Maeka, eme ma ruẹ? “Enọ i mukpahe eware ezi [je] you eware iyoma” a be ruabọhọ ẹvẹtu uvi-ẹdhoguo.
Elẹ Amono A Re Yo?
6, 7. Okpẹme vẹ a fi elo họ eva Maeka 3:4?
6 Kọ ahwo oke Maeka nọ a rrọ muomu na a sai rẹro aruoriwo Jihova? Vievie! Maeka 3:4 o ta nọ: “A ve ti bo se ỌNOWO na, rekọ a re ti yo kẹ ae he; o re ti si ovao riẹ no dhere ai eva oke oyena keme a ru iruo rai yoma.” Onana u fi ẹgba họ ẹme jọ nọ o wuzou gaga.
7 Jihova o ti yo elẹ mai hi otẹrọnọ ma ruabọhọ uzioraha. Onana o ghinẹ rrọ ere otẹrọnọ ma bi yeri uzuazọ agbava, be ko izieraha mai dhere yọ ma bi ru ẹghẹ nnọ ma be rọ ẹrọwọ gọ Ọghẹnẹ. Wọhọ epanọ Olezi 26:4 o ta, Devidi ọ so nọ: “Mẹ be keria gba otu ogbẹta ha; hayo lele eviẹwẹ na jẹ iroro ho.” A gbe du ta ha sọ Jihova o re yo elẹ enọ i bi keke aro fihọ zue Ẹme riẹ!
Ẹgba nọ Ẹzi Ọghẹnẹ Ọ Kẹ
8. Didi oware a vẹvẹ eruẹaruẹ erue erọ oke Maeka unu kpahe?
8 Rri iruemu ethọthọ nọ e vọ udevie isu Izrẹl! Eruẹaro erue i bi ru ahwo Ọghẹnẹ ghoro evaọ abọ-ẹzi. Isu ọ mọvuọria a bi bo nọ, “Udhedhẹ” rekiyọ a be wọ ẹmo bru ọnọ ọ kẹ rae emu hu. Jihova ọ ta nọ: “Fikiere aso ọ rẹte jọ ababọ eruẹaruẹ kẹ owhai, gbe ebi kẹ owhai, wha te ruẹaro ho. Ọre o ti fu diọ eruẹaro na họ, ẹdẹ ọ vẹ te jọ ebi rọ kẹ ae. A ve ti ru oma vo eruẹaro na, oma o vẹ te vo ebuẹva na; ae kpobi a re ti ruru unu rai.”—Maeka 3:5-7a.
9, 10. Eme u dhesẹ re a “ruru unu” na, kọ fikieme Maeka o gbe ro ru oware utioye he?
9 Fikieme a je ti “ruru unu rai”? Onana yọ oware nọ ahwo omuomu erọ oke Maeka a ru fiki omovuọ. Yọ u fo re oma o vo ahwo omuomu nana. “Uyo u no obọ Ọghẹnẹ ze he” rọkẹ ezae nana. (Maeka 3:7b) Jihova ọ rẹ kezọ kẹ elẹ ahwo omuomu oheri itieye na ha.
10 Maeka o wo ẹjiroro nọ o re ro “ruru unu” riẹ hẹ. Oma o be vo iẹe he. Jihova o bi yo elẹ riẹ. Muẹrohọ Maeka 3:8, oria nọ ọruẹaro ẹrọwọ na ọ jọ ta nọ: “Rekọ mẹ hare, ogaga o vọ omẹ oma (avọ ẹzi ỌNOWO na), avọ uvioziẹ gbe eri.” Ẹvẹ Maeka ọ rẹ kẹ uyere te inọ evaọ etoke uthethei orọ odibọgba ẹrọwọ riẹ na soso, ẹsikpobi “ogaga o vọ [riẹ] oma (avọ ẹzi ỌNOWO na)”! Onana o kẹ riẹ ẹgba nọ o re ro “dhesẹ ọnyathọ Jekọp rọ kẹ e.”
11. Ẹvẹ ahwo-akpọ a ro wo ẹgba nọ a re ro whowho ovuẹ Ọghẹnẹ?
11 Maeka ọ gwọlọ ogaga nọ u vi orọ ohwo-akpọ re ọ sai whowho ovuẹ ẹdhoguo obrukpe Ọghẹnẹ. Ẹzi Jihova, hayo ẹgba iruo riẹ, o r’oja. Kọ ẹvẹ kpahe omai? Re ma sai ru iruo usiuwoma ota mai na gba, Jihova ọ rẹ rehọ ẹkwoma ẹzi ọfuafo riẹ k’omai ẹgba hrọ. Omodawọ usiuwoma mai u re kie riẹriẹriẹ otẹrọnọ ma be rehọ aro koko ruabọhọ uzioraha. O tẹ via ere, Ọghẹnẹ o re gbe yo elẹ mai re ọ kẹ omai ẹgba nọ ma re ro ru iruo nana ha. Ma rẹ sai whowho ovuẹ ẹdhoguo Ọsẹ obọ odhiwu mai vievie he ajokpanọ “ẹzi ỌNOWO na” ọ r’omai oma. Ẹkwoma elẹ mai nọ o re yo gbe obufihọ ẹzi ọfuafo na, ma rẹ sae rọ aruọwha ta ẹme Ọghẹnẹ wọhọ Maeka.
12. Fikieme ilele ọsosuọ Jesu a ‘sae rọ ruabọhọ ẹme Ọghẹnẹ ọta avọ aruọwha’?
12 Ẹsejọhọ whọ kareghẹhọ ikuigbe nọ e rrọ Iruẹru 4:23-31. Rehọ iẹe nọ whẹ yọ omọvo ilele Jesu erọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na. Otu ọwọsuọ egeva a be daoma ruru unu ilele Jesu. Rekọ ahwo omarokpotọ nana a lẹ se Olori Osu rai, anọ: “Ọnowo who je riwi eha nọ arese enẹna, whaọ ru kẹ idibo ra re a wo aruọwha nọ a rẹ rọ ta ẹme ra.” Eme o no rie ze? Nọ a lẹ no, oria nọ a koko họ na u te nuhu, ẹzi ọfuafo ọ tẹ vọ ai kpobi oma, a tẹ rọ aruọwha ta ẹme Ọghẹnẹ. Fikiere j’oma rọ oma olẹ rẹroso Jihova gbe obufihọ riẹ ẹkwoma ẹzi ọfuafo nọ ma be wha iruo odibọgba mai haro na.
13. Eme ọ te via kẹ Jerusalẹm gbe Sameria, kọ fikieme?
13 Wariẹ roro kpahe edẹ Maeka. Wọhọ epanọ o rrọ Maeka 3:9-12, isu abe-ọriọ na a bi guẹdhọ gwọlọ udi-oriọ, izerẹ na a bi wuhrẹ fiki osa, yọ eruẹaro erue na a be gbẹva fiki ugho. Agbẹta nọ Ọghẹnẹ ọ rọ gbaemu inọ okpẹwho-esuo Juda, Jerusalẹm, “o re ti zihe ruọ ezuzu”! Nọ o rọnọ egagọ erue gbe ogbekuo uruemu i bi titi evaọ Izrẹl re na, a kẹ Maeka ẹgba rọ vẹvẹ unu inọ Ọghẹnẹ o ti ru Sameria “wọhọ ẹkuele.” (Maeka 1:6) Evaọ uzẹme, ọruẹaro na ọ rria rọ ẹro ruẹ ọraha Sameria evaọ obọ egbaẹmo Asiria evaọ 740 B.C.E. na. (2 Ivie 17:5, 6; 25:1-21) U muẹro inọ ẹgba Jihova ọvo a sai ro whowho evuẹ egaga enana mukpahe Jerusalẹm gbe Sameria.
14. Ẹvẹ eruẹaruẹ nọ e rrọ Maeka 3:12 i ro rugba, kọ ẹvẹ oyena u re kpomahọ omai?
14 Juda ọ te sae dhẹ vabọ no ẹdhoguo obrukpe Jihova vievie he. Evaọ orugba ọ eruẹaruẹ nọ a kere fihọ Maeka 3:12 na, a “ti kporo Zayọn wọhọ udhu.” Ma tẹ rehọ eriwo ikuigbe nọ ma riẹ evaọ ikpe-udhusoi avọ 21 mai na rri rie, ma riẹ inọ eware enana e via okenọ ahwo Babilọn a raha Juda gbe Jerusalẹm evaọ 607 B.C.E. Onana o via ikpe buobu nọ Maeka ọ ruẹaro riẹ no, rekọ ọ riẹ nọ o be te tha. Ma re wo evaifihọ evona inọ uyerakpọ omuomu nana u ti kuhọ evaọ “ẹdẹ Ọghẹnẹ” nọ a ruẹaro riẹ na.—2 Pita 3:11, 12.
Jihova Ọ Kpọ Eware Vi
15. Evaọ eme obọ ra, ẹvẹ whọ rẹ sai dhesẹ eruẹaruẹ nọ a kere fihọ Maeka 4:1-4 na?
15 Ma te roro kpemu, ma rẹ ruẹ nọ Maeka ọ kẹ ovuẹ ojaja orọ ẹruore. Dai rri eme omosasọ nọ ma rẹ ruẹ eva Maeka 4:1-4 na! Maeka ọ ta nọ: “Oke o rẹ te tha evaọ ẹdẹ urere inọ, itho uwou ỌNOWO na e rẹ te jọ ugbehru nọ o mai kpehru kpobi, a rẹ te kpare iẹe kpehru vi ikpehru kpobi. Ahwo a ve ti su ruẹ e. . . . O re ti gwẹdhọ ahwo na kpobi, o re ti bruoziẹ ewho egaga nọ e rọ ugbo; a ve ti duwu elọkọ rai zihe ruọ ewhẹ, a re ti duwu izuẹ rai zihe ruọ awẹ-ojale; orẹwho o gbẹ te kpare elọkọ ri orẹwho ho, hayo ẹmo ọ gbẹ te jọ ofa ha; rekọ ohwo kpobi ọ rẹ te keria otọ ekakọ gbe otọ ure fig riẹ, ozọ ohwo ọvo u gbe ti mu ai hi; keme ỌNOWO ogbaẹmo na ọ rọ unu riẹ ta no.”
16, 17. Ẹvẹ Maeka 4:1-4 u bi ro rugba nẹnẹ?
16 Amono họ “ahwo na kpobi” gbe “ewho egaga” nọ a jọ etenẹ fodẹ na? Orọnikọ erẹwho gbe egọmeti akpọ nana ha. Ukpoye, eruẹaruẹ na i kie kpahe ahwo nọ i no erẹwho kpobi ze enọ i kuomagbe egagọ efuafo evaọ ugbehru Jihova ọrọ egagọ uzẹme.
17 Rọwo kugbe eruẹaruẹ Maeka, kẹle na a te jọ evaọ otọakpọ na soso rehọ egagọ efuafo kẹ Jihova vọvọ. Nẹnẹ, a bi wuhrẹ ahwo nọ ‘i wo udu oruọzewọ’ idhere Jihova. (Iruẹru 13:48) Jihova o bi guedhọ ahwo jẹ kpọ eware vi evaọ abọ-ẹzi rọkẹ ahwo ẹrọwọ nọ i dikihẹ kẹ Uvie na. A te zọ vrẹ ‘uye ulogbo’ na wọhọ abọ “otu obuobu” na. (Eviavia 7:9, 14) Fikinọ a duwu egbọdọ rai zihe ruọ ewhẹ no, makọ nẹnẹ na a be rria dhedhẹ kugbe ibe Isẹri Jihova je kugbe amọfa. Ẹvẹ o kẹ evawere te re a jọ kugbe ae!
Ọtamuo Re A Nya Evaọ Odẹ Jihova
18. Eme ‘ẹkeria otọ ure evaene gbe fig’ ohwo u dhesẹ?
18 Evaọ edẹ mai na, nọ ozọ ogaga u bi mu ahwo wariẹ otọakpọ soso họ na, oma o be were omai inọ ahwo buobu a bi wuhrẹ idhere Jihova. Ma bi rẹro oke nọ o kẹle gaga no na nọ ahwo otiọye na nọ i you Ọghẹnẹ na a ti wuhrẹ ẹmo ho rekọ a te keria otọ ure evaene gbe fig rai. A jẹ hae kọ ire fig fihọ ọgbọ evaene. (Luk 13:6) Ẹkeria otọ ure evaene gbe fig ohwo u dhesẹ uyero udhedhẹ, ọruẹriọ gbe omofọwẹ. Makọ enẹna, usu mai kugbe Jihova o rẹ k’omai udhedhẹ iroro gbe omofọwẹ abọ-ẹzi. Okenọ iyero itieye na e te jọ evaọ otọ esuo Uvie na, ma te kare ozodhẹ je wo ufuoma.
19. Eme u dhesẹ re a nya evaọ odẹ Jihova?
19 Re ma ruẹse reawere aruoriwo gbe oghale Ọghẹnẹ, ma rẹ nya evaọ odẹ Jihova hrọ. A rọ ẹgba ta onana eva Maeka 4:5, oria nọ ọruẹaro na o je whowho nọ: “Ahwo na kpobi a te jọ odẹ ọvuọ ọghẹnẹ rai nya; rekọ rọ kẹ omai, ma te nya evaọ odẹ Jihova Ọghẹnẹ mai ribri, makọ bẹdẹ bẹdẹ.” (NW ) Ẹnya evaọ odẹ Jihova, orọnikọ unu ọvo nọ ma rẹ rọ ta nnọ ọye họ Ọghẹnẹ mai hi. O gwọlọ vi obọ nọ ma re wo evaọ iwuhrẹ Ileleikristi gbe iruo usiuwoma ota Uvie na, dede nọ iruo itieye na e r’oja re. Ma tẹ be nya evaọ odẹ Jihova, ma rẹ roma kẹe jẹ daoma gọe avọ ẹrọwọ nọ o no uyoyou udu kpobi ze. (Matiu 22:37) Yọ wọhọ egegagọ riẹ, ma ghinẹ gbae mu re ma nya evaọ odẹ Jihova Ọghẹnẹ mai bẹdẹ bẹdẹ.
20. Eme a ruẹaro riẹ eva Maeka 4:6-13?
20 Enẹna, iviena muẹrohọ eme eruẹaruẹ nọ e rrọ Maeka 4:6-13 na. “Ọmọtẹ Zayọn” ọ te rehọ ‘ugbobọ Babilọn’ kpohọ igbo. Nwanọ ere o via kẹ ahwo Jerusalẹm evaọ ikpe-udhusoi avọ ihrẹ B.C.E. Ghele na, eruẹaruẹ Maeka i dhesẹ nọ okiọkotọ o re ti zihe ziọ Juda, yọ okenọ a te zihe Zayọn ze no, Jihova ọ te ruẹ nọ ọ whọlọ ewegrẹ riẹ kpobi no.
21, 22. Ẹvẹ Maeka 5:2 o ro rugba?
21 A ruẹaro kpahe eware ejaja efa evaọ Maeka uzou avọ 5. Wọhọ oriruo, muẹrohọ oware nọ a ta eva Maeka 5:2-4. Maeka ọ ruẹaro nnọ Osu nọ Ọghẹnẹ o ro mu—“ọnọ otọhọotọ riẹ o rọ anwẹdẹ”—o ti no Bẹtlẹhẹm ze. O ti su wọhọ othuru-igodẹ “eva ogaga ỌNOWO na.” Ofariẹ, Osu nana ọ te jọ ruaro, orọnikọ evaọ Izrẹl ọvo ho, rekọ “ri te oka akpọ na.” Akpọ na o vuhu ohwo nọ osu nana ọ rrọ mu hu, rekọ ma riẹ osu nana ziezi.
22 Ono họ ohwo nọ ọ mae rro kpobi nọ a jọ Bẹtlẹhẹm yẹ? Kọ ono ọ be te rro “ri te oka akpọ na”? Ohwo na họ Mesaya na, Jesu Kristi! Okenọ Herọd Ologbo na ọ nọ olori izerẹ gbe ikere-ebe na oria nọ a ti jo yẹ Mesaya na, a yo nọ: “Eva Bẹtelẹhẹm Judia.” A tubẹ wariẹ eme ọ Maeka 5:2 na. (Matiu 2:3-6) Ahwo gheghe jọ dede a riẹ onana re, keme Jọn 7:42 o wariẹ ẹme rai inọ: “Ikerakere na e [gbẹ] ta nọ Kristi o reti no uyẹ Devidi tha, eva ẹwho Bẹtelẹhẹm, iwhre nọ Devidi ọ jọ?”
Uvi Omosasọ kẹ Ahwo Na
23. Eme ọ be via enẹna evaọ orugba Maeka 5:7?
23 Maeka 5:5-15 o ta kpahe ohọre nọ Asiria ọ te wọ ze nọ u ti wo obokparọ ubroke, je dhesẹ nnọ Ọghẹnẹ o ti ru erẹwho aghẹmeeyo na kele. Maeka 5:7 o y’eyaa ezihetha okiọkotọ ahwo Ju nọ i kurẹriẹ kpohọ otẹwho rai, rekọ eme nana i kie kpahe edẹ mai na re. Maeka o whowho nọ: “Ibi Jekọp nọ i kiọkọ e rẹ te jọ udevie ahwo buobu wọhọ ewhrọwhrọ nọ i no obọ ỌNOWO na ze, wọhọ oso nọ o yoyo ku ehru ẹbe.” A rehọ eme oka nana ruẹaro nnọ okiọkotọ abọ-ẹzi ọrọ Jekọp, hayo Izrẹl, a te jọ oghale nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze kẹ ahwo riẹ. O rrọ oware evawere kẹ “igodẹ efa” Jesu, enọ i wo ẹruore otọakpọ, re a ruiruo kugbe okiọkotọ ọgbọna ọrọ ‘Izrẹl Ọghẹnẹ,’ bi fi obọ họ sasa amọfa oma evaọ abọ-ẹzi. (Jọn 10:16; Ahwo Galesha 6:16; Zefanaya 3:9) Evaọ abọ nana, okpẹme jọ ọ riẹ nọ ma re roro kpahe. Wọhọ iwhowho Uvie, mai kpobi ma re se uvẹ-ọghọ mai nọ ma rẹ rọ wha omosasọ se amọfa gboja.
24. Eme vẹ evaọ Maeka uzou avọ 3 rite 5 na i si owhẹ urru?
24 Eme who wuhrẹ no uzou avọ 3 rite 5 orọ eruẹaruẹ Maeka na ze? Ẹsejọhọ eware wọhọ: (1) Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ enọ i wo owha-iruo evaọ udevie ahwo riẹ a re dhesẹ uvi-ẹdhoguo. (2) Jihova o ti yo elẹ mai hi ma tẹ rọ uzou ogaga ruabọhọ uzioraha. (3) Re ma sai ru iruo usiuwoma ota mai gba, Ọghẹnẹ ọ rẹ k’omai ẹgba ẹkwoma ẹzi ọfuafo riẹ hrọ. (4) Re ma ruẹse reawere aruoriwo Ọghẹnẹ, ma rẹ nya evaọ odẹ Jihova hrọ. (5) Wọhọ iwhowho Uvie, ma re rri uvẹ-ọghọ nọ ma be rọ wha uvi omosasọ se ahwo na ghaghae. Eme efa jọ e sae jariẹ nọ i duobọte owhẹ. Eme ọfa ma rẹ sai wuhrẹ no obe eruẹaruẹ ọ Ebaibol nana ze? Uzoẹme n’otha na u ti fi obọ họ k’omai ruẹ iwuhrẹ nọ a rẹ sai fihọ iruo evaọ izou ivẹ urere erọ eruẹaruẹ Maeka nọ e rẹ bọ ẹrọwọ ga na.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
• Eme Ọghẹnẹ o rẹro riẹ mi enọ i bi su ahwo riẹ?
• Fikieme olẹ gbe ẹzi ọfuafo e jẹ r’oja evaọ egagọ mai kẹ Jihova?
• Ẹvẹ ahwo a be rọ “nya evaọ odẹ Jihova”?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 9]
Kọ whọ sai ru ọtadhesẹ Maeka kpahe ẹbẹro na vẹ?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 10]
Wọhọ Maeka ma rẹ rọ aruọwha wha odibọgba mai haro