Uzou 11
Enana Họ Edẹ Urere Na!
1. Fikieme o jẹ wọhọ nọ ahwo buobu u re gbe unu nọ a te roro kpahe eyero akpọ na, rekọ diẹse a je du ku otofa nọ a re fievahọ kpahe eviavia akpọ na?
ẸVẸ akpọ ozighi mai na o ro nwene ziọ enẹ? Bovẹ ma bi yeri nya? Whọ nọ enọ itienana no ẹdẹjọ? Akpọ o re gbe ahwo buobu unu nọ a te rri eyero akpọ na. Eware nọ e be via wọhọ ẹmo-ofio, ẹyao, gbe ugbarugba o tẹ lẹliẹ ahwo jọ bi roro kpahe oware nọ obaro u kru. Isu egọmeti a be kẹ emamọ ẹruore ọvo ho. Rekọ, otofa uzẹme kpahe edẹ iyoma mai na e riẹ nọ i no obọ Ọghẹnẹ ze evaọ Ẹme riẹ. Ebaibol na i ghine fiobọhọ k’omai ruẹ oria nọ ma yeri te no eva oke nọ o be dhẹ na. E ta k’omai nọ ma rọ “edẹ urere” eyere eware enana.—2 Timoti 3:1.
2. Didi onọ ilele Jesu a nọ riẹ, kọ didi uyo ọ kẹ?
2 Dai roro, wọhọ oriruo, uyo nọ Jesu ọ kẹ rọkẹ enọ ilele riẹ jọ. Edesa taure Jesu o te ti whu, a tẹ nọe anọ: “Eme ọ rẹ te jọ oka [ọzino] ra gbe urere akpọ na?”a (Matiu 24:3) Evaọ uyo nọ ọ kẹ, Jesu ọ tẹ ta kpahe eware jọ nọ e te jọ akpọ na via gbe eyero nọ o ti dhesẹ vevẹ inọ eyero ọnana nọ a jọ riẹ Ọghẹnẹ hẹ na ọ ruọ edẹ urere riẹ no.
3. Fikieme eyero akpọ o je yoma viere evaọ okenọ Jesu o muhọ esuo no?
3 Wọhọ epanọ a dhesẹ i rie evaọ uzou nọ o vrẹ na, okeukele Ebaibol u ruomai riẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ u muhọ esuo no. Rekọ ẹvẹ oyena o sae rọ jọ ere? Eware i bi dhe eyeyoma, orọnikọ ewoma ha. Uzẹme, onana yọ imuẹro ọgaga inọ Uvie Ọghẹnẹ u muhọ esuo no. Fikieme o jẹ rọ ere? Whaọ, Olezi 110:2 ọ vuẹ omai inọ evaọ etoke jọ Jesu o re ti su ‘evaọ udevie ewegrẹ riẹ.’ Uzẹme, iruo ọsosuọ riẹ wọhọ Ovie odhiwu họ Setan avọ enjẹle idhivẹri riẹ nọ o ti gele ziọ otọakpọ na. (Eviavia 12:9) Eme onana o wha ze? O nwane wọhọ oware nọ Eviavia 12:12 ọ ruẹaro riẹ: “[Uye u te] akpọ gbe abade, keme ukumuomu na ọ rehọ ofu ọgaga bru owhai ze, keme ọ riẹ nọ oke riẹ o re kpẹkpẹre.” ‘Etoke ọkpẹkpẹre’ ọyena ma be ria na.
4. Eme họ eviavia jọ nọ i w’abọ kpahe edẹ urere na, kọ eme i dhesẹ? (Rri etehe.)
4 Fikiere, orọ oware igbunu hu, okenọ a nọ Jesu oware nọ oke ọzino riẹ gbe ekuhọ eyero eware enana e rẹ te jọ, uyo riẹ o jọ oware nọ a re roro kpahe. Abọ sasa oka na a dhesẹ i rai fihọ etehe nọ ọ rọ ẹwẹrobe 102 na. Wọhọ epanọ whọ rẹ sae ruẹ, Pọl, Pita, gbe Jọn, ikọ Ileleikristi na a k’omai eme efa kpahe edẹ urere na. Uzẹme, abọ buobu oka na gbe edẹ urere na i kpomahọ eyero ọbẹbẹ. Ghele na, orugba eruẹaruẹ nana e rẹ k’omai imuẹro nọ eyero omuomu ọnana ọ kẹle no. Joma nabe tẹro vi abọ ilogbo edẹ urere na jọ.
EVIAVIA NỌ I W’ABỌ KPAHE EDẸ URERE NA
5, 6. Ẹvẹ eruẹaruẹ kpahe ẹmo-ofio gbe ohọo i ro rugba?
5 “Erẹwho o rẹ te kpare bru orẹwho, uvie o rẹ te kpare bru uvie.” (Matiu 24:7; Eviavia 6:4) Okere nọ a re se Ernest Hemingway o se Ẹmo Akpọ I “ikpakpe nọ ọ mae rro, ọnọ a mae jọ kpe ahwo, nọ a mae jọ raha izuazọ nọ a re ruẹ obọ riẹ evaọ otọakpọ ẹdẹvo ho.” Wọhọ epanọ obe na The World in the Crucible—1914-1919) o ta, onana yọ “ẹmo nọ o rehọ oghẹrẹsa, ẹmo nọ ọ jọ oria kpobi fi nọ ahwo a tu ruẹ. Epanọ o kri te, rro te, jẹ kẹre te o rro viọ oware jọ nọ a riẹ kpahe no vẹre hayo tube rẹro riẹ no dede.” Kẹsiẹe Ẹmo Akpọ II o te lele iei, nọ o wha ọraha ze viọ Ẹmo Akpọ I. Enẹ owuhrẹ ikuigbe nọ a re se Hugh Thomas ọ ta: “Igbeke edhadhẹ, imoto ẹmuofio nọ e rẹ dhẹ ẹwọ, irupre ebọbo nọ a re se B-52, ebọbo enua, gbe ekwakwa emo e vọ ikpe udhusoi avọ udhe nana no. Emo nọ e mae kpe jẹ mae raha ọraha viọ oge jọ kpobi i kpoka họ oge ọnana no.” Uzẹme, a t’ẹme buobu kpahe ẹwhaha ekwakwa ẹmuofio nọ Ẹmo Imimẹ na o kuhọ no. Ghele na, iyẹrẹ jọ i dhesẹ i rie nọ a tẹ maki si ekwakwa ẹmuofio nọ a ta no, ekwakwa emo ilogbo nọ i ti kiọkọ i re ti bu te ole 10,000 hayo 20,000—rehọ akwa 900 bu viọ enọ a koko họ ro fiọ Ẹmo Akpọ II.
6 “Ohọwo u re ti muẹ.” (Matiu 24:7; Eviavia 6:5, 6, 8) No anwọ 1914 ze ehọo ilogbo nọ i mu no, e tẹ kawo i bu te 20. Eria nọ i kpomahọ no i kugbe Bangladesh, Burundi, Cambodia, China, Ethiopia, Greece, India, Nigeria, Russia, Rwanda, Somalia, gbe Sudan. Rekọ orọnikọ ababọ emuore o rẹ wha ohọwo ze ẹsikpobi hi. “Emuore nọ akpọ na o wo evaọ ikpe ikpe nọ i kpemu na e rro gaga viọ ahwo nọ e riẹ,” ere utu ọ egbaeriariẹ udhukporo gbe enọ i wuhrẹ iruẹru ekọ e ta riẹ. “Rekọ fikinọ ima ahwo 800 e gbẹ rọ uvuhu ọgaga, . . . a be sae dẹ emuore nọ e rẹ kpare ai no ohọwo ogaga na ha.” Isu nọ e rẹ whariẹ emuore na yọ oware ofa nọ o be wha ohọwo tha. Dr. Abdelgalil Elmekki ọrọ University of Toronto ọ kẹ iriruo ivẹ nọ ohọwo u je kpe idu ahwo whu yọ orẹwho rai ọ be fa emuore gbidigbidi kpohọ erẹwho efa. O wọhọ nọ oware nọ o mae rọ egọmeti na oja họ epanọ a re ro wo igho buobu re a ruẹse dẹ ekwakwa ẹmo viọ ahwo rai nọ a rẹ ko. Ẹvẹ Dr. Elmekki o ro ku ei họ? Ẹsibuobu oware nọ o rẹ wha ohọwo ze “ẹghale emuore na gbe uzi nọ egọmeti o fihọ.”
7. Eme họ uzẹme na kpahe eyao inẹnẹ?
7 “Eyao.” (Luk 21:11; Eviavia 6:8) Ẹyao ọtehekọ obọ Spain ọrọ 1918-1919 o kpe ahwo o tẹ kawo i bu te ima 21. “Ojihẹ ọvuọvo nọ ọ raha akpọ na tere nọ o kpe ahwo vẹrẹ bu tere no ọ riẹ hẹ,” ere A. A. Hoehling o kere evaọ The Great Epidemic. Nẹnẹ na, eyao i bi bu thesiwa. Kukpe kukpe, ẹyao ọta o bi kpe ima ahwo isoi, ẹyao eva-ikuo i bi kpe emaha nọ i bu viọ ima esa, owọre u te je bi kpe ima ahwo esa. Okpomahọ ẹwẹ-okuo, maero kọ ẹyao irue, evaọ ẹgbukpe kpobi o bi kpe emaha nọ e rọ otọ ikpe isoi nọ i bu te ima esa gbe ubro. Yọ ahwo nọ i bu te ima-odu ivẹ gbe ubro—ubro ahwo nọ e rọ otọakpọ na—a be ruẹ uye eyao fiki ame nọ o bu ha hayo ame nọ a nua no gbe ame nọ ọ rọ gbegbe. AIDS yọ oware ọfa nọ a rẹ kareghẹhọ inọ ohwo, epanọ ọ make nyaharo te, ọ rẹ sai si eyao no ho.
8. Ẹvẹ ahwo a bi ro dhesẹ nọ a “you igho”?
8 “Ahwo a re ti . . . you igho.” (2 Timoti 3:2) Evaọ ekuotọ nya akpọ na kpobi wariẹ, o wọhọ nọ ahwo a wo isiuru ologbo rọ kẹ efe. Epanọ ohwo o wo igho bu te a rẹ rọ ta nọ ohwo o wo “obokparọ,” epanọ ohwo o wo eware te a rẹ rọ ta nọ ọ “riẹ akpọ yeri.” Ethabọ osu oria awhowho jọ ọ ta nọ: “Ilale ekwakwa efe o te gbẹ jọ ogaga nọ o be wọ ahwo evaọ okegbe America . . . gbe ogaga ulogbo nọ u bi kpokpo evaọ abọ ekiọthuọ ilogbo efa re.” Kọ onana o be via evaọ oria nọ whọ be rria?
9. Eme a rẹ sae ta kpahe aghẹmeeyo kẹ esẹ gbe ini nọ a ruẹaro riẹ na?
9 “Aghẹmeeyo kẹ eyewọ.” (2 Timoti 3:2) Eyewọ inẹnẹ, iwuhrẹ, gbe efa a rọ ẹro rai ruẹ imuẹro no inọ emọ buobu a kare adhẹẹ jẹ be ghẹmeeyo. Emaha nana jọ a be nya lele hayo rọ aro kele uruemu othọthọ ọsẹ gbe oni rai. Emọ nọ i bi dhe ebuebu a kare ẹrọwọ—be wọso—isukulu, uzi, egagọ, gbe esẹ gbe ini rai. Iticha isukulu jọ nọ okri gaga no ọ ta nọ: “Wọhọ uruemu nọ o be vaha, o tẹ wọhọ nọ a kare adhẹẹ kẹ oware kpobi.” Avọ evawere, dede, emọ buobu nọ e be dhozọ Ọghẹnẹ a rọ oriruo evaọ uruemu.
10, 11. Didi imuẹro e riẹ inọ ahwo a wo ofu ọkpoo jẹ kare uyoyou?
10 “Ofu-ọkpoo.” (2 Timoti 3:3) Ẹme ahwo Grik nọ a fa “ofu-ọkpoo” o dhesẹ “oheri, ababọ ohrọoriọ.” Ẹvẹ onana o nwani fo ibuobu nọ e be wha ozighi inẹnẹ na haro te! “Uzuazọ o vọ avọ okpẹtu, avọ azẹ okpe gbe awaọruọ te epanọ ohwo ọ rẹ rọ gboma riẹ re ọ sai se usi okpẹdoke,” ere okere jọ ọ ta. Oroiro iporisi jọ o muẹrohọ nọ izoge buobu a fare aro rai dhe oware nọ ozighi rai ọ rẹ wha tha. Ọ ta nọ: “Iroro jọ e riẹ inọ, ‘Mẹ riẹ kpahe odẹnotha ha. Me re wo oware nọ mẹ gwọlọ nẹnẹ.’”
11 “A wo eva egaga.” (2 Timoti 3:3) A fa ẹme ọnana no ẹme ahwo Grik jọ ze nọ otofa riẹ o rọ “ru udu gaga, ababọ ororokẹ” nọ otofa riẹ u dhesẹ “kare uyoyou uviuwou.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Ẹhẹ, uyoyou o kare evaọ uzedhe oria nọ u fo nọ o rẹ jọ titi—eva uviuwou na. Iyẹrẹ ẹlahiẹ ọrivẹ orọo ohwo, emọ, makọ ọrọ ọsẹ gbe oni nọ e kpako no dede u zihe ruọ oware odode no. Otu ekiotọ jọ e ta nọ: “Ozighi ohwo-akpọ—makọ orọ etehabọ hayo egele, agha o ro duwu hayo ugbeke o rọ sa—evaọ uviuwou na o be mai jọ via viọ oria ofa kpobi eva okegbe mai.”
12. Fikieme a jẹ sae tae nọ ahwo a wo omarọkẹ Ọghẹnẹ ọvo?
12 “A rẹ yọrọ oghẹrẹ egagọ avẹ vro ogaga nọ o rọ eva riẹ.” (2 Timoti 3:5) Ebaibol na o wo ogaga nọ o re ro nwene izuazọ woma viere. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:22-24) Ghele na, ahwo buobu nẹnẹ a rehọ egagọ rai wọhọ oria nọ a re dhere jọ ru iruẹru iyoma nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva. Isu egagọ a be kẹ erueta, ujitho, gbe ọfariẹ-ogbe uvẹ ẹsikpobi. Egagọ buobu e rẹ ta usiuwoma kpahe uyoyou rekọ a re tha emo uke. “Evaọ odẹ Ọnọma Oride na, ahwo-akpọ a thọ izi nọ e mai yoma kpobi no mukpahe ibe ahwo rai,” ere emagazini nọ a re se India Today ọ ta. Eva uzẹme, ozighi ivẹ nọ a mae jọ kpe azẹ evaọ oke nọ ukpemu—Ẹmo Akpọ I gbe II—e bẹre lahwe evaọ udevie Ikpichọche.
13. Didi imuẹro e riẹ inọ a be raha otọakpọ na no?
13 “Ọraha otọakpọ na.” (Eviavia 11:18) Bu viọ ekiotọ-eriariẹ 1,600, kugbe ahwo 104 nọ a kẹ Nobel ẹgbukpe, nọ i no akpọ na kpobi ze, a rọwo kugbe unuovẹvẹ nọ Okugbe Ekiotọ-Eriariẹ nọ e rẹ Daezọ (UCS), a kẹ nọ a ta nọ: “Ahwo-akpọ gbe okegbe na a rọ edhere nọ o re su kpohọ ozighi. . . . Ikpe kakao i kiọkọ nọ uvẹ nọ a hae rọ whaha uye nọ o be tha na o ve ti vru no.” Iyẹrẹ na ta nọ iruẹru ohwo nọ u bi guegue uzuazọ riẹ “o re ti nwene akpọ na te epanọ ọ gbẹ te sae jọ ahwo rria ha eva edhere nọ ma riẹ.” Ighogho nọ e rọ ururu ọre na, ame ọ nua, ewhawho nọ a bi kpe, ewoma otọ nọ a raha no, erao gbe ekakọ buobu nọ a kpe re no a kele i rai wọhọ ebẹbẹ nọ a re rri kpohọ obọnana. UCS a ta nọ: “Ọgbakugbe uzuazọ nọ ma bi dhobọ te ọ rẹ sae wha okpomahọ buobu ze, kugbe ekie emama uzuazọ nọ ma wo otoriẹ ogaga rai ziezi hi.”
14. Ẹvẹ whọ sai ro dhesẹ nọ Matiu 24:14 o bi rugba evaọ edẹ mai na?
14 “A rẹ te vuẹ ovuẹ usiuwoma uvie na kẹ akpọ na kpobi.” (Matiu 24:14) Jesu ọ ruẹaro nọ usiuwoma Uvie na a rẹ te tae nya akpọ na wariẹ họ, re o jọ isẹri kẹ erẹwho na kpobi. Avọ obufihọ gbe oghale Ọghẹnẹ, ima Isẹri Jihova a be raha euwa ima-idu rọ ta usiuwoma je ru iruo ilele. (Matiu 28:19, 20) Ẹhẹ, Isẹri Jihova a vuhumu nọ a rẹ jọ ahwo nọ e reabe azẹ a gbe whowho usiuwoma na ha. (Izikiẹl 3:18, 19) Rekọ a rẹ ghọghọ evaọ kukpe kukpe nọ idu ahwo buobu a be rọ evawere gaviezọ kẹ ovuẹ Uvie na a vẹ rọ edikihẹ rai kugbe Ileleikristi uzẹme, koyehọ, wọhọ Isẹri Jihova. Orọ uvẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ re a gọ Jihova jẹ rọ ere vaha eriariẹ Ọghẹnẹ. Nọ a tẹ ta usiuwoma onana no evaọ akpọ na soso, urere eyero eware omuemu ọnana ọ vẹ te tha.
RU LELE IMUẸRO NA
15. Ẹvẹ eyero omuemu ọnana o ti ro kuhọ?
15 Ẹvẹ eyero ọnana o ti ro kuhọ? Ebaibol na e t’ẹme kpahe “uye ulogbo” nọ u ti muhọ kugbe ohọre nọ isu akpọ na e te họre “Babilọn ologbo na,” isuẹsu akpọ egagọ erue. (Matiu 24:21; Eviavia 17:5, 16) Jesu ọ ta nọ evaọ etoke yena, ‘ọre o ve ti bi, ọvẹre o gbe ti lo ho, isi i re ti kie no ehru tha, egaga obọ ihru i re ti nuhẹ.’ (Matiu 24:29) Onana o rẹ sai dhesẹ eware nọ e te via evaọ obehru. Epanọ o rọ kpobi, ikpahwo egagọ akpọ ọnana a rẹ te bae fihọ a ve ti si ai no. Setan, nọ a re se “Gọg nọ ọ rọ obọ otọ Magọg,” ọ vẹ te rehọ ahwo yoma riẹ wọ ohọre mukpahe ahwo Jihova. Rekọ Setan ọ rẹ te kparobọ họ, keme Ọghẹnẹ o re ti fiobọhọ kẹ ai. (Izikiẹl 38:1, 2, 14-23) “Uye ulogbo na” o vẹ te whrẹrẹ ruọ Amagidọn, “ẹdẹ ẹmo ologbo Ọghẹnẹ Erumeru na.” O re ti hwere abọ ukoko otọakpọ Setan kpobi nọ u kiọkọ no, u ve ti rovie edhere kẹ eghale nọ i wo oba ha re i su te ahwo-akpọ nọ e zọ.—Eviavia 7:9, 14; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.
16. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ eka nọ a ruẹaro rai kpahe edẹ urere na oke mai na i kie fihọ?
16 Rọ kẹ omarai, abọ eruẹaruẹ na jọ nọ i ti dhesẹ edẹ urere na o wọhọ nọ i ti wo abọ kpahe oke ọfa evaọ ikuigbe. Rekọ nọ a te ku ai kugbe, imuẹro eruẹaruẹ na kpobi e tẹ riobọ họ edẹ mai. Re a dhesẹ iẹi: Isi nọ e rọ uziobọ ohwo yọ oka nọ amọfa ọvuọvo a rẹ sai wo ho. Epavo na re, edẹ urere na i wo oka oghẹrẹsa rai, hayo eviavia rai. Enana i te ru “oka uziobọ” nọ etoke ọfa ọvuọvo ọ rẹ sai wo ho. Nọ a tẹ rehọ idhesẹ Ebaibol rri rie inọ Uvie obọ odhiwu Ọghẹnẹ o muhọ esuo no, imuẹro na e tẹ kẹ otọhotọ ọgaga nọ a ro ku ei họ nọ, ghinọ enana họ edẹ urere na. Ofariẹ, imuẹro Ikereakere ovevẹ e riẹ inọ eyero omuemu ọnana a te raha iẹe no obọnana.
17. Eme eriariẹ na nọ enana họ edẹ urere na e rẹ w’omai ru?
17 Ẹvẹ who ti ru lele imuẹro na inọ enana họ edẹ urere na? Roro kpahe onana: Otẹrọnọ ofou ọraha ọgaga jọ o bi ti fou, ma rẹ yọrọ oma jowọ ababọ okioraha. Whaọ, oware nọ Ebaibol na e ruẹaro riẹ kpahe eyero oke nana o rẹ w’omai kpohọ iruo. (Matiu 16:1-3) Ma rẹ sae ruẹ vevẹ inọ ma be rria edẹ urere eyero akpọ ọnana. Onana o rẹ w’omai re ma ru enwene nọ o gwọlọ kpobi re ma ruẹse wo aruoriwo Ọghẹnẹ. (2 Pita 3:3, 10-12) Nọ o je dhesẹ oma riẹ wọhọ okwakwa esiwo, Jesu ọ tẹ kẹ use okpakpata na anọ: “Rekọ wha yọrọ oma rai ogbẹrọ ere he emuọriọ obuobu gbe edada ibuobu, gbe iroro akpọ na, i ve ti ru owhai zoruẹ, re ẹdẹ ọyena ọ se owhai ba emu idudhe wọhọ agbefẹ. Keme ere o re zi mu ai kpobi nọ erọ evaọ akpọ na soso. Rekọ wha roro kẹse kẹse, wha hẹ lẹ re wha sae va eware nana kpobi abọ, enọ i re ti ruẹ na, re wha sai dikihẹ aro Ọmọ ohwo.”—Luk 21:34-36.
[Eme-Obotọ]
a Ebaibol jọ a fodẹ “akpọ” viukpọ “eyero eware.” Expository Dictionary of New Testament Words nọ W. E. Vine o kere ọ ta nọ ẹme ahwo Grik ai·onʹ “o dhesẹ etoke nọ a riẹ hẹ, hayo oke nọ u w’obọ kpahe oware nọ o via evaọ okioye na.” Greek and English Lexicon to the New Testament nọ Parkhurst o kere (ẹwẹrobe 17) o te ku “eyero eware enana” gbei evaọ ẹme ọta kpahe ai·oʹnes (nọ ovrẹ ovo) evaọ Ahwo Hibru 1:2. Fikiere efihiruo ẹme na “eyero eware enana” ọ rọwo kugbe ẹme ahwo Grik anwae na.
DAWO ERIARIẸ RA
Eme Ebaibol na e ruẹaro nọ e rẹte via evaọ akpọ na eva emuhọ esuo Kristi?
Eme họ eware jọ nọ e te via evaọ edẹ urere na?
Eme o k’owhẹ imuẹro nnọ enana họ edẹ urere na?
[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 102]
EVIAVIA JỌ NỌ I W’ABỌ KPAHE EDẸ URERE NA
• Ẹmo-ofio akpọ soso.—Matiu 24:7; Eviavia 6:4.
• Ohọwo.—Matiu 24:7; Eviavia 6:5, 6, 8.
• Eyao.—Luk 21:11; Eviavia 6:8.
• Uzithọ nọ u ti bufihọ.—Matiu 24:12.
• Ọraha otọakpọ na.—Eviavia 11:18.
• Otọ-nuhu.—Matiu 24:7.
• Oke ogaga nọ o rẹ bẹ eyere.—2 Timoti 3:1.
• Uyoyou ogaga kẹ ugho.—2 Timoti 3:2.
• Aghẹmeeyo kẹ esẹ gbe ini.—2 Timoti 3:2.
• Ababọ uyoyou.—2 Timoti 3:3.
• Uyoyou omawere viọ uyoyou kẹ Ọghẹnẹ.—2 Timoti 3:4.
• Ababọ oma-oyọrọ.—2 Timoti 3:3.
• Ababọ uyoyou ewoma.—2 Timoti 3:3.
• Aro gbolo kẹ enwoma nọ ọ be tha na.—Matiu 24:39.
• Isẹkoko a siọ imuẹro edẹ urere na.—2 Pita 3:3, 4.
• Usiuwoma Uvie Ọghẹnẹ ota eva akpọ soso.—Matiu 24:14.
1[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 101]