‘Ọrigbo’ Nọ O Wo Ẹrọwọ Avọ Areghẹ
‘Ono họ ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na ọnọ olori riẹ o fihọ, inọ o rri uwou riẹ?’—MATIU 24:45.
1, 2. Fikieme o rọ r’oja re ma wo emu abọ-ẹzi ikẹse kẹse nẹnẹ?
EVAỌ uvo Edivẹ-Oka, Nisan 11, 33 C.E., ilele Jesu a nọ onọ jọ nọ u wo otofa ulogbo k’omai nẹnẹ. A nọ riẹ nọ: “Eme ọ rẹ te jọ oka ẹtha ra gbe urere akpọ na?” Evaọ uyo, Jesu ọ fodẹ eruẹaruẹ igbunu jọ. Ọ t’ẹme kpahe etoke ẹvohẹ ọrọ emo, ohọwo, etọ nọ i ti nuhu, gbe ẹyao. Yọ oyena o rẹ te jọ “emuhọ uye na” gheghe. Eware i ti yoma viere. Ẹvẹ iroro oyena o rrọ idudu te!—Matiu 24:3, 7, 8, 15-22; Luk 21:10, 11.
2 Anwọ 1914, abọ buobu ọrọ eruẹaruẹ Jesu na i rugba no. Ahwo-akpọ a be rọ ẹro ruẹ “uye” gaga. Ghele na, Ileleikristi uzẹme a re du dhozọ họ. Jesu ọ yeyaa inọ ọ te rehọ obọdẹ emu abọ-ẹzi rọ ko ai. Nọ Jesu ọ rrọ obọ odhiwu enẹna, ẹvẹ ọ rọ gbẹ edhere k’omai no evaọ otọakpọ obonẹ re ma wo emu abọ-ẹzi mai?
3. Didi eruẹrẹfihotọ Jesu o ru no re ma wo ‘emu eva ẹruoke’?
3 Jesu omariẹ ọ riẹ obọ họ uyo onọ yena. Okenọ ọ jẹ ta eruẹaruẹ ilogbo riẹ, ọ nọ inọ: ‘Kọ ono họ ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na ọnọ olori riẹ o fihọ, inọ o rri uwou riẹ, re nọ oke u te ọ rehọ emu kẹ ae?’ Kẹsena, ọ tẹ ta nọ: “[Ọrigbo] nọ olori riẹ ọ rẹ nyatha o di ei họ e re eruo o wo oghale. Uzẹme mẹ ta kẹ owhai, ọ rẹ te rehọ iẹ e mu uzou eware riẹ kpobi.” (Matiu 24:45-47) Ẹhẹ, a te rehọ “ọrigbo” jọ mu re ọ rehọ emu abọ-ẹzi kẹ, “ọrigbo” nọ o ti wo ẹrọwọ avọ areghẹ. Kọ ọrigbo ọyena yọ omọvo jọ, omomọvo nọ ọ be hae rehọ ẹta omọfa evaọ etoke sa-sa, hayo kọ oware ofa? Nọ o rọnọ ọrigbo ẹrọwọ na ọ rẹ rehọ emu abọ-ẹzi nọ a gwọlọ gaga kẹ na, o rrọ isiuru mai re ma riẹ uyo na.
Omọvo Jọ Manikọ Utu-Ahwo?
4. Ẹvẹ ma rọ riẹ nnọ “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” ọ sae jọ omọvo jọ họ?
4 ‘Ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ ọ sae jọ omọvo ho. Eme jabọ? Keme ọrigbo na ọ te rehọ emu abọ-ẹzi kẹ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, yọ wọhọ epanọ Jesu ọ ta, ọrigbo na o ti gbe ru ere evaọ okenọ Olori na ọ rọ nyaze evaọ 1914. Oyena u re dhesẹ nọ omọvo o re ru iruo na evaọ oware wọhọ ikpe 1,900. Makọ Methusẹla dede ọ rria kri te ere he.—Emuhọ 5:27.
5. Dhesẹ oware nọ “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” o gbe ro dikihẹ kẹ omomọvo Oleleikristi hi.
5 Kọ ẹme na “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” o sai dikihẹ kẹ Oleleikristi ọvuọvo kpobi? Uzẹme o rrọ inọ Ileleikristi kpobi a re wo ẹrọwọ avọ areghẹ; dede na, o rrọ vevẹ inọ Jesu o wo oware ofa họ iroro okenọ ọ ta kpahe “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.” Ẹvẹ ma rọ riẹ ere? Keme ọ ta nnọ okenọ “olori riẹ ọ [te] nyatha,” ọ te rehọ ọrigbo na ‘mu uzou eware riẹ kpobi.’ Ẹvẹ a sae rọ rehọ Oleleikristi ọvuọvo kpobi ro mu uzou eware kpobi—uzou eware Olori na “kpobi”? O sae lọhọ họ!
6. Didi iruo orẹwho Izrẹl u ti ru wọhọ “odibo” hayo “ọrigbo” Ọghẹnẹ?
6 Obo nọ a rẹ sae ta ẹme na kpohọ kpobi nọ u je wo iroro họ, ẹko Ileleikristi Jesu ọ jẹ ta kpahe wọhọ “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.” Kọ ma sae ta nnọ onana u dhesẹ utu ọrigbo? Ee. Ikpe egba ihrẹ taure Kristi ọ tẹ te ze, Jihova o se orẹwho Izrẹl anwae na soso “isẹri mẹ” gbe ‘odibo mẹ nọ mẹ salọ.’ (Aizaya 43:10) Ohwo orẹwho Izrẹl kpobi no umuo 1513 B.C.E. vrẹ, okenọ a rọ rehọ Uzi Mosis kẹ, rite Pẹntikọst 33 C.E., ọ jọ utu odibo ọyena. Emọ Izrẹl buobu a wo uvumọ ọkwa ha evaọ ẹruorote iruẹru orẹwho na hayo evaọ ẹruẹrẹhọ emu abọ-ẹzi. Ivie, ibruoziẹ, eruẹaro, izerẹ, gbe ahwo Livai Jihova o ro ru iruo itieye na. Ghele na, wọhọ orẹwho, Izrẹl o dikihẹ kẹ esuo Jihova je whowho ujiro riẹ evaọ udevie erẹwho na. Ọmọ Izrẹl kpobi ọ rẹ jọ osẹri ọrọ Jihova.—Iziewariẹ 26:19; Aizaya 43:21; Malakae 2:7; Ahwo Rom 3:1, 2.
A Siọ “Odibo” Jọ
7. Fikieme a rọ siọ orẹwho Izrẹl anwae inọ o gbe te wọhọ “odibo” Ọghẹnẹ hẹ?
7 Nọ Izrẹl ọ jọ “odibo” Ọghẹnẹ evaọ ikpe-udhusoi buobu nọ i kpemu na, kọ o sae jọ nọ ọye họ ọrigbo nọ Jesu ọ t’ẹme kpahe na? Ijo, keme u yoma gaga inọ Izrẹl anwae o dhesẹ ẹrọwọ avọ areghẹ hẹ. Pọl ọ gba ẹme na ekru okenọ ọ wariẹ eme nana nọ Jihova ọ ta kẹ orẹwho na inọ: “Keme odẹ Ọghẹnẹ u zihe ruọ ọliọose udevie ahwo Egedhọ fiki rai.” (Ahwo Rom 2:24) Ẹhẹ, Izrẹl ọ nyate okpehruba ọrọ ọkparesuọ rai nọ o kri otọ no ẹkwoma ẹsiọ nọ a se Jesu, onọ o lẹliẹ Jihova siọ ai.—Matiu 21:42, 43.
8. Okevẹ a rọ rehọ “odibo” mu re ọ rehọ ẹta Izrẹl, kọ ẹvẹ onana o rọ via?
8 Ababọ-ẹrọwọ “odibo” nana, Izrẹl, ọ nwani dhesẹ hẹ inọ egegagọ ẹrọwọ a gbe ti wo emu abọ-ẹzi ofa ha. Eva Pẹntikọst 33 C.E., edẹ udhuvẹ gbe ikpe nọ Jesu o whu no, a ku ẹzi ọfuafo ku ilele 120 riẹ evaọ ubrukpẹ ehru jọ evaọ Jerusalẹm. Eva oke oyena, a te yẹ orẹwho okpokpọ. Nwani fo, a whowho eyẹ orẹwho nana eva okenọ ahwo nọ a ru orẹwho na via a rehọ aruọwha mu ahwo Jerusalẹm họ ẹta kẹ kpahe “iruo ogaga nọ Ọghẹnẹ o ru.” (Iruẹru 2:11) Fikiere, orẹwho okpokpọ oyena, nọ o rrọ orẹwho abọ-ẹzi na, u te zihe ruọ “odibo” nọ o re ti whowho oruaro Jihova kẹ erẹwho na jẹ rehọ emu kẹ eva ẹruoke. (1 Pita 2:9) Nwani fo, a te ti sei ‘Izrẹl Ọghẹnẹ.’—Ahwo Galesha 6:16.
9. (a) Amono a ru “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” via? (b) Amono họ “uwou” na?
9 Ohwo “Izrẹl Ọghẹnẹ” kpobi yọ Oleleikristi nọ ọ roma mudhe jẹ họ-ame no, ọnọ a rehọ ẹzi ọfuafo wholo nọ o wo ẹruore obọ odhiwu. Fikiere, ẹme na “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ” o dhesẹ ahwo orẹwho abọ-ẹzi oyena nọ a wholo na kpobi wọhọ ẹko evaọ otọakpọ eva etoke kpobi rono 33 C.E. ze rite inẹnẹ, wọhọ epanọ ohwo Izrẹl kpobi nọ ọ jẹ rria rono etoke 1513 B.C.E. rite Pẹntikọst 33 C.E. na ọ jọ abọjọ utu odibo na taure oke Ileleikristi u te ti te. Kọ amono họ “uwou” na, enọ ọrigbo na ọ be rehọ emu abọ-ẹzi rọ ko na? Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ C.E. na, Oleleikristi kpobi o wo ẹruore obọ odhiwu. Fikiere, uwou na evaọ oke yena o jọ Ileleikristi nọ a wholo re, orọnikọ wọhọ ekru hu, rekọ wọhọ omomọvo. Ai kpobi, kugbe enọ i wo ọkwa-iruo evaọ ukoko na, a gwọlọ emu abọ-ẹzi mi ọrigbo na.—1 Ahwo Kọrint 12:12, 19-27; Ahwo Hibru 5:11-13; 2 Pita 3:15, 16.
“Du Ohwo Du Ọvuọ Iruo Riẹ”
10, 11. Ẹvẹ ma rọ riẹ nnọ orọnikọ utu ọrigbo na kpobi a wo owha-iruo ovona ha?
10 Dede nọ “Izrẹl Ọghẹnẹ” họ utu ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na avọ iruo nọ a kẹ rai, omomọvo rai o wo ọvuọ owha-iruo riẹ ghele. Eme ọ Jesu nọ a kere fihọ Mak 13:34 i ru onana vẹ. Ọ ta nọ: ‘O wọhọ ohwo nọ o je kpo erẹ nọ ọ siọ uwou riẹ ba kẹ idibo riẹ, du ohwo du ọvuọ iruo riẹ, ọ tẹ kpokpa họ oriẹthẹ obọ re o roro.’ Fikiere a kẹ omomọvo utu ọrigbo na iruo—re a ru ekwakwa otọakpọ Kristi bu viere. Omomọvo rai ọ rẹ wha iruo nana haro wọhọ epanọ ẹgba gbe uvẹ riẹ u te.—Matiu 25:14, 15.
11 Ofariẹ, Pita ukọ na ọ ta kẹ Ileleikristi nọ a wholo evaọ edẹ riẹ nọ: ‘Wọhọ epanọ omomọvo o wo okẹ no, rehọ iẹ ru iruo kẹ ohwo ohwo, wọhọ irieyero oghoghẹrẹ aruoriwo Ọghẹnẹ.’ (1 Pita 4:10) Fikiere, enọ a wholo na a wo owha-iruo nọ a rẹ rọ rehọ ekẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai na gbodibo kẹ ohwohwo. Ofariẹ, eme ọ Pita na i dhesẹ nọ orọnikọ Ileleikristi kpobi a ti wo ẹgba, ewha-iruo, hayo ọkwa-iruo ọvona ha. Dede na, omomọvo utu ọrigbo na ọ rẹ sae rehọ edhere jọ fiba ẹvi orẹwho abọ-ẹzi na. Evaọ oghẹrẹ vẹ?
12. Ẹvẹ omomọvo utu ọrigbo na, t’ezae t’eyae, o ro fiba ẹvi utu ọrigbo na?
12 Orọ ọsosuọ, omomọvo rai o wo owha-iruo nọ ọ rẹ rọ jọ osẹri ọrọ Jihova, whowho emamọ usi Uvie na. (Aizaya 43:10-12; Matiu 24:14) Taure ọ tẹ te nwani tovrẹ kpohọ odhiwu, Jesu o j’uzi kẹ ilele ẹrọwọ riẹ kpobi, t’ezae t’eyae, re a jọ iwuhrẹ. Ọ ta nọ: ‘Fikiere wha ru ilele ahwo erẹwho kpobi, wha họ ae ame evaọ odẹ Ọsẹ, gbe Ọmọ gbe Ẹzi Ẹri, wha wuhrẹ ai re a ru eware kpobi nọ mẹ vuẹ owhai. Yọ rri! Mẹ avọ owhai a gbẹ jọ kẹse kẹse, makọ te urere akpọ na.’—Matiu 28:19, 20.
13. Didi uvẹ-iruo enọ a wholo kpobi a reawere riẹ?
13 A te duku ilele ekpokpọ, a re wuhrẹ ai ziezi re a koko eware kpobi nọ Kristi o jie kẹ ilele riẹ na. Uwhremu na, enọ e nyaharo no ziezi a te ti te epanọ a re ro wuhrẹ amọfa. A ru nọ emamọ emu abọ-ẹzi o ro te enọ i bi te zihe ro abọjọ utu ọrigbo na obọ evaọ erẹwho buobu. Ileleikristi kpobi, t’ezae t’eyae, a wo obọ evaọ iruo ilele-iruo na. (Iruẹru 2:17, 18) A re ru iruo nana rono okenọ ọrigbo na ọ rọ kaki mu iruo riẹ họ rite ekuhọ uyerakpọ nana.
14. Amono ọvo a rehọ uvẹ-iruo orọ ewuhrẹ evaọ ukoko na kẹ, kọ ẹvẹ eyae ẹrọwọ nọ a wholo a rri rie?
14 Enọ a wholo nọ e họ-ame obọ a zihe ro abọ ọrigbo na, yọ makọ ohwo nọ o wuhrẹ i rai vẹre, a gbe je wuhrẹ mi ahwo ukoko na enọ e nyate ute Ikereakere na nọ a re ro ruiruo wọhọ ekpako. (1 Timoti 3:1-7; Taitọs 1:6-9) Ezae nana nọ a ro mu na a wo uvẹ-iruo nọ a ro fiba orro orẹwho na evaọ edhere obọdẹ. Eyae ẹrọwọ Ileleikristi nọ a wholo a dheva ha inọ ezae Ileleikristi ọvo a kẹ iruo nọ a re ro wuhrẹ evaọ ukoko na. (1 Ahwo Kọrint 14:34, 35) Ukpoye, eva e were rai inọ a wo erere no iruo ajọwha ọrọ ezae ukoko na ze yọ a wo ovuhumuo kẹ uvẹ-iruo sa-sa nọ u rovie kẹ eyae na, onọ o kẹre te emamọ usi nọ a rẹ wha se amọfa. Inievo-emetẹ ajọwha nọ a wholo nẹnẹ a bi dhesẹ ọkpọ ẹzi omarokpotọ ọvona, makọ ekpako nọ a ro mu na a rrọ enọ a wholo hayo a rrọ họ.
15. Ovẹ họ ugogo ehri jọ ọrọ emu abọ-ẹzi evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, kọ amono a jẹ kobaro evaọ ẹkẹ emu na?
15 Ugogo emu abọ-ẹzi nọ a jẹ rọ kẹ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na u je no ẹkwoma ileta ikọ na gbe erọ ilele efa nọ e jẹ kobaro na ze. Ileta nọ a kere—maero kọ enọ a re duku evaọ ebe 27 nọ a rọ ẹgba ẹzi kere nọ i ru Ikereakere Griki Ileleikristi via na—a vaha e rai nya ikoko na kpobi duwu yọ ababọ avro ileta nana ekpako ikoko na a je ro wuhrẹ ahwo. Evaọ edhere ọnana, ahwo ẹro utu ọrigbo na a rọ rehọ ẹrọwọ vaha emamọ emu abọ-ẹzi na se Ileleikristi oruọzewọ. Utu ọrigbo ikpe-udhusoi ọsosuọ na u ghine ru iruo nọ a kẹ riẹ na dẹdẹ.
“Ọrigbo” na nọ Ikpe 1,900 E Vrẹ No
16, 17. Ẹvẹ utu ọrigbo na u ro ru iruo nọ a kẹ riẹ na dẹdẹ evaọ ikpe buobu rite 1914?
16 Kọ ẹvẹ kpahe inẹnẹ? Okenọ ọzino Jesu o muhọ evaọ 1914, kọ ọ ruẹ ekru Ileleikristi nọ a wholo enọ e be rehọ emu kẹ evaọ ẹruoke? Ee, o jọ ere. A rẹ sai vuhu ẹko nana mu vevẹ fiki emamọ ubi nọ a jẹ mọ. (Matiu 7:20) Eware nọ e be via anwọ oke yena ze i dhesẹ onana fihọ uzẹme no.
17 Eva oke ọzino Jesu, oware wọhọ ahwo 5,000 erọ utu ọrigbo na a jẹ rehọ ọwhọ vaha uzẹme Ebaibol na. Iruiruo na a jọ kakao, rekọ ọrigbo na ọ rehọ idhere ona sa-sa rọ vaha emamọ usi na. (Matiu 9:38) Wọhọ oriruo, a ru ọruẹrẹfihotọ nọ a ro kere evuẹ Ebaibol fihọ ebe-usi nọ i bu te oware wọhọ 2,000. Evaọ edhere ọnana, uzẹme Ẹme Ọghẹnẹ o nyate idu isisase buobu oma oke ọvona. Fibae, a ru isinima jọ nọ ughe riẹ u theri te euwa eree. Ẹkwoma isinima nana, ovuẹ Ebaibol na, no emuhọ Emama ze rite ekuhọ Esuo Ikpe Odu Kristi na, a dhesẹ i rie kẹ ahwo nọ i bu te ima izii evaọ unuakpọ esa. Ebe nọ a kere yọ edhere ọfa nọ a ro ru iruo re. Wọhọ oriruo, evaọ 1914, unu emagazini nana nọ a kere u bu te oware wọhọ 50,000.
18. Oke vẹ Jesu ọ rọ rehọ ọrigbo na mu uzou ekwakwa riẹ kpobi, kọ fikieme?
18 Ẹhẹ, okenọ Olori na ọ nyaze, ọ ruẹ ọrigbo ẹrọwọ riẹ nọ ọ be ko uwou riẹ dẹdẹ je bi whowho emamọ usi na. Iruo nọ e rro viere e be hẹrẹ ọrigbo yena enẹna. Jesu ọ ta nọ: “Uzẹme mẹ ta kẹ owhai, ọ rẹ te rehọ iẹ e mu uzou eware riẹ kpobi.” (Matiu 24:47) Jesu o ru onana evaọ 1919, okenọ ọrigbo na o fi oke ẹdawọ na kparobọ no. Rekọ, fikieme a rọ kẹ “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” ewha-iruo ilogbo efa? Keme ekwakwa Olori na i bu viere no. A rehọ ọkwa-uvie na kẹ Jesu evaọ 1914.
19. Dhesẹ epanọ a ro ru ẹgwọlọ abọ-ẹzi “otu obuobu” na gba no.
19 Eme họ eware nọ Olori nọ a rehọ etu uvie tu kẹle na ọ rehọ ọrigbo ẹrọwọ riẹ na mu uzou rai? Eware abọ-ẹzi Riẹ kpobi nọ e rrọ otọakpọ obonẹ. Wọhọ oriruo, ikpe udhe rono okenọ a rọ rehọ Kristi mu no evaọ 1914, a te ti vuhu “otu obuobu” ọrọ “igodẹ efa” mu. (Eviavia 7:9; Jọn 10:16) Enana orọnikọ ahwo “Izrẹl Ọghẹnẹ” nọ a wholo ho, rekọ ezae gbe eyae oruọzewọ nọ i wo ẹruore otọakpọ, enọ i you Jihova jẹ gwọlọ gọe wọhọ epanọ enọ a wholo na a bi ru na. Koyehọ, a be ta kẹ “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” nọ: “Je oma lele owhai, keme ma yo nọ Ọghẹnẹ avọ owhai a gbẹrọ.” (Zekaraya 8:23) Emamọ emu abọ-ẹzi nọ enọ a wholo na a jẹ re, ọye ọvona a rọ ko Ileleikristi enana nọ e họ-ame obọ na, yọ eko ahwo ivẹ nana a be re emu ọvona no anwọ oke oyena ze. Oghale nọ onana o wha se “otu obuobu” na no, a re gbiku riẹ hẹ!
20. Didi abọ “otu obuobu” na o wo no evaọ erubu eware Olori na?
20 Ahwo “otu obuobu” na a rọ oghọghọ ku oma gbe utu ọrigbo nọ a wholo na wọhọ enọ i bi whowho emamọ usi na. Nọ a jẹ ta usiuwoma na, eware otọakpọ Olori na i te je viharo, bi fiba ewha-iruo “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na.” Nọ unu enọ e be gwọlọ wuhrẹ kpahe uzẹme u bi bu na, o tẹ gwọlọ nọ a re ru oria nọ a re jo kere ebe rro viere re a ruẹse nyate ẹgwọlọ ahwo rọkẹ ebe nọ a kere no Ebaibol ze. A rehọ iwou ogha Isẹri Jihova mu erẹwho buobu. A vi imishọnare kpohọ “ọnyaba akpọ na.” (Iruẹru 1:8) No oware wọhọ ahwo idu isoi nọ a wholo na evaọ 1914, enọ i bi jiri Ọghẹnẹ a bu vi ima ezeza no nẹnẹ, ibuobu rai erọ “otu obuobu” na. Uzẹme, eware Ovie na e rehọ ekpahọ buobu bu vi epaọ ọsosuọ no anwẹnọ a rọ rehọ iẹe mu evaọ 1914!
21. Etadhesẹ ivẹ vẹ ma te t’ẹme kpahe evaọ uzoẹme n’otha na?
21 Enana kpobi i dhesẹ no inọ ọrigbo na o ghine wo “ẹrọwọ avọ areghẹ.” Nọ ọ nwane ta kpahe “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” no, Jesu ọ tẹ kẹ etadhesẹ ivẹ enọ i dhesẹ ekwakwa eyena: ọtadhesẹ emetẹ-kọkọ iwareghẹ gbe igheghẹ na gbe ọtadhesẹ talẹnti na. (Matiu 25:1-30) Oma o be kpakpa omai re ma riẹ otofa etadhesẹ na! Didi otofa etadhesẹ yena i wo k’omai nẹnẹ? Ma te t’ẹme kpahe onọ nana evaọ uzoẹme n’otha na.
Ẹvẹ Who Roro?
• Amono a ru “ọrigbo nọ o wo ẹrọwọ avọ areghẹ na” via?
• Amono họ “uwou” na?
• Oke vẹ a rọ rehọ ọrigbo ẹrọwọ na mu uzou eware Olori na kpobi, kọ fikieme a rọ rehọ iẹe mu evaọ oke oyena?
• Ono o fi obọ họ no ru eware Olori na vi evaọ ikpe jọ kẹle na, kọ evaọ oghẹrẹ vẹ?
[Iwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 22]
Utu ọrigbo ikpe-udhusoi ọsosuọ na o ru iruo nọ a kẹ riẹ gba ziezi