Ẹme Jihova Ọ Rrọ Uzuazọ
Oruvẹ no Obe Mak Ze
EVAỌ usu ebe Usiuwoma na, obe Mak ọ mae kpẹre. Obe nana, onọ Jọn Mak o kere nọ Jesu Kristi o whu jẹ kparoma te ikpe 30 no, o vọ avọ ikuigbe isiuru ejaja erọ odibọgba Jesu nọ o rehọ ikpe esa gbe ubro.
Obe Mak, onọ o wọhọ nọ a kere kẹ enọ e rrọ ahwo Ju hu na, maero kọ ahwo Rom, o dhesẹ Jesu wọhọ Ọmọ Ọghẹnẹ nọ o re ru eware igbunu ọnọ ọ jẹ rọ ọwhọ ta usiuwoma. Obe na o mae ta kpahe eware nọ Jesu o ru vi eware nọ o wuhrẹ. Ezọgaviẹ kẹ obe Mak o te bọ ẹrọwọ mai ga fihọ Mesaya na jẹ tuduhọ omai awọ re ma jọ enọ e rẹ rehọ ọwhọ whowho ovuẹ Ọghẹnẹ kẹ amọfa.—Hib. 4:12.
UVI ODIBỌGBA EVAỌ OBỌ GALILI
Nọ Mak ọ jọ awọ 14 ọvo ta kpahe iruẹru Jọn Ọhọahwo-Ame na avọ edẹ 40 nọ Jesu ọ raha evaọ obọ ẹwọ na no, o te muhọ ekere kpahe uvi odibọgba Jesu evaọ obọ Galili. Eria buobu ẹme na “nwane” o jọ roma via, onọ u dhesẹ inọ eware nọ o kere kpahe na e jẹ via kpata kpata.—Mak 1:10, 12.
U te ikpe esa ha nọ Jesu ọ rọ ta usiuwoma nya Galili duwu isiasa. Enwenọ unọjọ utọjọ Mak o ro kere iruo usiuwoma Jesu. O kere kpahe Ovuẹ obọ Ugbehru na ha avọ evuẹ ithethei efa nọ Jesu ọ kẹ.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
1:15—“Oke” eme u te no? Jesu ọ be ta inọ oke nọ o re ro muọ odibọgba riẹ họ u te no. Fikinọ ọ jọ kugbe ai wọhọ ọnọ ọ te jọ Ovie, Uvie Ọghẹnẹ o kẹlino. Fikiere ahwo evezi a rẹ sae j’owọ fiki iruo usiuwoma ota riẹ re a sai wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ.
1:44; 3:12; 7:36—Fikieme Jesu ọ gbẹ rọ gwọlọ inọ a woro eware igbunu nọ o ru hu? Jesu ọ gwọlọ inọ ahwo a rehọ ibiaro obọ rai ruẹ inọ ọye họ Kristi na re a jiroro sọ a rẹ jọ ilele riẹ, ukpenọ ahwo a re lele iei fiki iku nọ a yo kpahe iẹe. (Aiz. 42:1-4; Mat. 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luk 5:14) Ọzae nọ idhivẹri e jọ oma vẹre evaọ orẹwho Gẹrasa ọvo ọ ta kẹ inọ ọ ta oware igbunu nọ o ru via. Jesu ọ ta kẹe inọ o kpo re o gbiku oware nọ o via kẹ imoni riẹ. Ahwo ẹwho na a lẹ Jesu inọ o no ẹwho rai no, fikiere o wo oke nọ ọ rọ ta usiuwoma kẹ ahwo na ha. Eme nọ ọzae nọ a siwi na ọ te rehọ unu riẹ ta o te kẹ imuẹro kpahe ogaga Jesu nọ o re ro ru ewoma, o vẹ te jẹ whaha iyẹrẹ ethọthọ kpobi nọ a te vaha kpahe uwhu isi na.—Mak 5:1-20; Luk 8:26-39.
2:28—Fikieme a je se Jesu “olori ẹdijala”? Pọl ukọ na o kere nọ: “Uzi na o rọ uwoho eware iwoma nọ e be tha.” (Hib. 10:1) Wọhọ epanọ Uzi na o ta, a te ruiruo evaọ edẹ ezeza no, ẹdẹ avọ ihrẹ kọ Ẹdijala, yọ ẹdẹ ọyena Jesu o siwi ahwo buobu. Onana u dhesẹ emamọ eriosehọ gbe eghale efa nọ i ti te ahwo-akpọ evaọ otọ Esuo Odu Ikpe ọrọ Kristi nọ esuo okienyẹ Setan o te kuhọ no. Fikiere, Ovie ọrọ Uvie yena ọ tẹ jẹ rrọ “olori ẹdijala” na.—Mat. 12:8; Luk 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—Ẹvẹ Mak ọ sae rọ riẹ oghẹrẹ nọ oma o jọ Jesu? Mak ọ jọ omọvo ikọ 12 na ha yọ ọ jọ ogbẹnya ọkpekpe ọrọ Jesu gbe he. Wọhọ epanọ ibuobu a rọwo n’otọ ze, ohwo nọ o gbiku na kẹ Mak họ Pita ukọ na, ogbẹnya ọkpekpe riẹ.—1 Pita 5:13.
6:51, 52—Eme họ ‘otofa ikulu’ nọ ikọ na a wo otoriẹ rai hi na? Omoke jọ nọ o vrẹ, Jesu ọ rehọ ikulu isoi gbe imiyei ivẹ rọ ko ezae idu isoi, u te no eyae gbe emaha no. ‘Otofa ikulu’ nọ u fo inọ ilele na a re wo otoriẹ riẹ evaọ oware nọ o via na họ, Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu ogaga no re o ru eware igbunu. (Mak 6:41-44) A hae riẹ epanọ ogaga nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Jesu o rro te, o hai gbe ai unu tere he nọ ọ nya evaọ ehru ame.
8:22-26—Fikieme Jesu o ro rovie aro ọzae nọ o tuaro na isiava? O wọhọ nọ Jesu o ru onana fiki ororokẹ nọ o wo kẹ ọzae na. Ẹmẹrera nọ o ro rovie aro ọzae nọ o tuaro anwẹdẹ na u ru rie lọhọ kẹ ọzae na re elo ọre na o rehọ ẹmẹrera reriae aro.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
2:18; 7:11; 12:18; 13:3. Mak ọ t’ẹme vevẹ kpahe iruemu, eware, iwuhrẹ, gbe eria nọ i vẹ hẹ kẹ enọ e rrọ ahwo Ju hu. O ru rie vevẹ inọ otu Farisi “a be siọ emuọriọ ba,” inọ kọban họ oware nọ a rọ “kẹ Ọghẹnẹ,” inọ otu Sadusi a “ta nọ ẹkparomatha ọ rọ họ,” gbe nnọ “ugbehru Olivi” ọ rrọ “aro uwou egagọ-ode” na. Nọ orọnọ ahwo Ju ọvo a te mai wo isiuru kpahe uyẹ Mesaya na, o kere kpahe iẹe he. Fikiere Mak o fi oriruo h’otọ k’omai. Ma tẹ rrọ usiuwoma hayo bi ru ẹme evaọ iwuhrẹ ukoko, ma re roro kpahe eware nọ e te jọ erere kẹ enọ e be gaviezọ k’omai.
3:21. Imoni Jesu a fi ẹrọwọ họ iẹe he. Fikiere, o wo ọdawẹ kẹ enọ imoni rai nọ e rọwo ho a rẹ wọso hayo se ẹkoko fiki ẹrọwọ rai.
3:31-35. Eva oke ame-ọhọ riẹ, Jesu o zihe ruọ Ọmọ abọ-ẹzi Ọghẹnẹ, “Jerusalem nọ o kpehru” na ọ tẹ rrọ oni riẹ. (Gal. 4:26) No oke yena vrẹ, ilele Jesu e tẹ kẹle iẹe jẹ ghae riẹ obọ vi imoni riẹ nọ e rrọ otọakpọ. Onana u wuhrẹ omai inọ isiuru abọ-ẹzi ma rẹ rọ karo evaọ uzuazọ mai.—Mat. 12:46-50; Luk 8:19-21.
8:32-34. O rẹ vẹrẹ omai obọ re ma vuhu jẹ whaha uwowou ọthọthọ nọ amọfa a re dhesẹ k’omai. Olele Jesu ọ rẹ “vro oma riẹ,” koyehọ, ọ rẹ siọ isiuru gbe ilale oriobọ. U re noi eva ze re ọ “tọlọ uruveghe riẹ”—re ọ ruẹ uye, o tẹ gwọlọ ere, hayo wo omovuọ, hayo re a kpokpo iei hayo re a kpei dede fikinọ ọ rrọ Oleleikristi. Ọ vẹ “rọ kpahe” Jesu ẹsikpobi, jẹ raro kele uzuazọ nọ o yeri. Re ma jọ olele Jesu o gwọlọ inọ ma re wo ẹzi omolahiẹ kẹ amọfa wọhọ Jesu Kristi.—Mat. 16:21-25; Luk 9:22, 23.
9:24. Oma o rẹ vuọ omai hi re ma ta kẹ amọfa kpahe ẹrọwọ mai hayo lẹ se Ọghẹnẹ inọ ọ k’omai ẹrọwọ ọgaga.—Luk 17:5.
AMARA URERE
Evaọ ubrobọ ekuhọ 32 C.E., Jesu ọ ziọ “abọ ọdekọ Jọdan,” ogbotu ahwo a te je bru ei ze. (Mak 10:1) Nọ ọ jọ etẹe ta usiuwoma no, ọ tẹ ruọ edhere bi kpobọ Jerusalẹm.
Evaọ Nisan 8, Jesu o te kpobọ Bẹtani. Okenọ ọ jẹ re emu, aye jọ ọ tẹ nyaze, o te ku udẹ nọ u re gbo ore awere fihọ iẹe uzou. Eware nọ e via okenọ Jesu ọ ruọ Jerusalẹm rite ẹkparomatha riẹ a gbiku rai unọjọ utọjọ.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
10:17, 18—Fikieme Jesu ọ rọ kpọ ọzae jọ họ fikinọ o se Rie “Owuhrẹ Ezi”? Jesu ọ rehọ ẹsiọ odẹ nọ a kuhọ iẹe na kpeze orro se Jihova je dhesẹ inọ Ọghẹnẹ uzẹme na họ ehri eware iwoma kpobi. Ofariẹ, Jesu ọ kpọ iroro kpohọ uzẹme na inọ Ọnọ ọ ma eware kpobi na, Jihova Ọghẹnẹ, ọye ọvo o wo udu nọ o re ro fi ute oware nọ u woma gbe onọ u yoma họ.—Mat. 19:16, 17; Luk 18:18, 19.
14:25—Eme o jọ Jesu eva nọ ọ ta kẹ ikọ ẹrọwọ riẹ nọ: “Mẹ gbẹ da udi ekakọ ofa ha bẹdẹ ọyena nọ mẹ rẹ te dae okpokpọ eva uvie Ọghẹnẹ”? Orọnikọ Jesu ọ be ta inọ udi o rrọ obọ odhiwu hu. Rekọ nọ o rọnọ a rẹ rehọ udi dhesẹ evawere na, Jesu ọ be ta kpahe oghọghọ nọ avọ ilele riẹ nọ a rrọ ẹzi wholo enọ e kparoma no a te rọ jọ kugbe evaọ Uvie na.—Ol. 104:15; Mat. 26:29.
14:51, 52—Ono họ ọzae nọ ọ “dhẹ vrẹ ẹbẹba” na? Mak ọvo họ ohwo nọ o kere oware nana, fikiere ma rẹ sae ta inọ omobọ riẹ ọ ta kpahe na.
15:34—Kọ eme ọ Jesu inọ “Ọghẹnẹ mẹ, Ọghẹnẹ mẹ, eme whọ jẹ se omẹ ba?” i dhesẹ inọ ọ kare ẹrọwọ? Ijo. Dede nọ ma rẹ sae r’obọ s’udu ta oware nọ o lẹliẹ Jesu ta eme yena ha, eme riẹ e rẹ sai dhesẹ inọ Jesu ọ riẹ inọ Jihova ọ gbẹ be thọe he re a ruẹse dawo ẹgbakiete riẹ rite urere. O sae jẹ jọ inọ Jesu ọ ta eme nana re ọ ruẹsi ru eme nọ e rrọ Olezi 22:1 na gba, enọ a rọ ruẹaro kpahe iẹe.—Mat. 27:46.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
10:6-9. Ẹjiroro Ọghẹnẹ họ enọ e rọo no a rẹ jọ kugbe. Fikiere, ukpenọ ezae avọ eyae a rẹ rehọ ugidi fa orọo, a rẹ daoma fi ehri-izi Ebaibol họ iruo re a sai fi ebẹbẹ nọ e rẹ roma via evaọ orọo kparobọ.—Mat. 19:4-6.
12:41-44. Oriruo aye-uku oyegbere na u wuhrẹ omai inọ ma rẹ rehọ eva mai kpobi tha egagọ uzẹme uke.
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 29]
Fikieme Jesu ọ jẹ ta kẹ ọzae nana inọ o gbiku eware nọ e via kẹe kpobi kẹ imoni riẹ?