Ẹme Jihova Ọ Rrọ Uzuazọ
Oruvẹ no Obe Jọn Ze
JỌN, “olele nọ Jesu o you” na, ọye họ ohwo urere nọ o kere kpahe uzuazọ gbe odibọgba Kristi. (Jọn 21:20) A rẹ jọ ebe Usiuwoma edekọ na ruẹ eme buobu nọ e rrọ obe ọ Jọn na ha, onọ a kere evaọ oware wọhọ ukpe 98 C.E.
Jọn ukọ na o wo oware jọ họ udu dẹẹ ro kere Usiuwoma riẹ na. Ọ ta kpahe eware nọ o kere inọ: “A kere enana re wha rọwo nọ Jesu họ Kristi na, Ọmọ Ọghẹnẹ gbe fiki orọwọ wha je wo uzuazọ evaọ odẹ riẹ.” (Jọn 20:31) Ovuẹ riẹ o rẹ ginẹ kẹ omai erere logbo.—Hib. 4:12.
“RI OMOGODẸ ỌGHẸNẸ”
Nọ ọ kparo ruẹ Jesu, Jọn Ọhọahwo-Ame na o te whowho avọ imuẹro inọ: “Ri Omogodẹ Ọghẹnẹ, ọ nọ ọ wha izieraha akpọ na vrẹ!” (Jọn 1:29) Nọ Jesu ọ be ta usiuwoma, wuhrẹ ahwo, je ru iruo igbunu evaọ Sameria, Galili, Judia, gbe ekwotọ nọ e rrọ ofẹ ovatha-ọre Jọdan na—‘ibuobu e tẹ nya bru ei ze a te fi ẹrọwọ họ iẹe.’—Jọn 10:41, 42.
Oware igbunu jọ nọ Jesu o ru nọ o viodẹ họ Lazarọs nọ ọ kpare no uwhu ze. Ibuobu a fi ẹrọwọ họ Jesu nọ a ruẹ inọ ohwo nọ o whu te edẹ ene no o zihe ziọ uzuazọ. Rekọ, ilori izerẹ gbe otu Farisi na a tẹ gbẹgwae re a kpe Jesu. Fikiere, Jesu o te no etẹe kpohọ obọ “orẹwho ẹwọ, ruọ eva ẹwho nọ a re se Ifremu.”—Jọn 11:53, 54.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
1:35, 40—U te no Andru no, ono họ olele nọ o dikihẹ gba Jọn Ọhọahwo-Ame na? Ogbiku na o je se Jọn Ọhọahwo-Ame na inọ “Jọn,” yọ ọ jọ obe Usiuwoma riẹ na se odẹ ọye omariẹ hẹ. Fikiere, u muẹro inọ Jọn ọnọ o kere obe Usiuwoma na họ olele nọ a se odẹ riẹ hẹ na.
2:20—Uwou-egagọ-ode vẹ a bọ “udhe-ukpe uvẹ gbe ikpe ezeza”? Ahwo Ju a jẹ ta kpahe uwou-egagọ-ode nọ Zerubabẹl ọ bọ, onọ Herọd Ovie Judia ọ jẹ wariẹ bọ. Wọhọ epanọ Josephus ogbiku na ọ ta, a mu iruo yena họ evaọ ukpe avọ 18 ọrọ esuo Herọd, hayo evaọ 18/17 B.C.E. Ikpe eree a rọ bọ aruẹri uwou-egagọ-ode na gbe uzedhe iwou efa nọ i wuzou. Rekọ, a gbẹ jẹ bọ iwou efa fihọ ighẹ uwou-egagọ-ode na bẹsenọ Ọnyavrẹ ọrọ 30 C.E. ọ rọ vrẹ, nọ ahwo Ju a rọ ta nọ ebabọ na o rehọ ikpe 46.
5:14—Kọ uzi nọ ahwo a be raha jabọ nọ a be rọ mọ? O nwane rrọ ere he. Ọzae nọ Jesu o siwi na ọ mọ te ikpe 38 no fiki sebaẹgba nọ ma reuku riẹ. (Jọn 5:1-9) Oware nọ Jesu ọ be ta na họ, nọ orọnọ a re ọzae na ohrọ no na, o re ru oware nọ o rẹ wha esiwo sei o gbe keke aro fihọ raha uzi hi, ogbẹrọ ere he, oware nọ u yoma vi ẹyao u ve ti tei. O te bi keke aro fihọ raha uzi, ọ rẹ sae thọ uzi nọ u wo erọvrẹ hẹ, nọ u fo uwhu nọ a rẹ jọ kpare ohwo ze he.—Mat. 12:31, 32; Luk 12:10; Hib. 10:26, 27.
5:24, 25—Amono họ enọ e be “vrẹ no uwhu kpohọ uzuazọ”? Jesu ọ be ta kpahe ahwo nọ a whu uwhu abọ-ẹzi no vẹre rekọ nọ a je yo ẹme riẹ, a te fi ẹrọwọ họ iẹ je kurẹriẹ no izieraha rai. A “vrẹ no uwhu kpohọ uzuazọ” no keme a si obrukpe uwhu no ai uzou, a tẹ kẹ ai ẹruore ọrọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ fiki ẹrọwọ nọ a fihọ Ọghẹnẹ.—1 Pita 4:3-6.
5:26, 6:53—Eme u dhesẹ re a wo ‘uzuazọ eva oma ohwo’? Rọkẹ Jesu Kristi, onana u dhesẹ ogaga akuava nọ o wo no obọ Ọghẹnẹ ze—ẹgba nọ o re ro ru re ahwo-akpọ a wo emamọ usu kugbe Jihova gbe ogaga nọ ọ rẹ rọ kpare ahwo no uwhu ziọ uzuazọ. Rọkẹ ilele Jesu, ‘re a wo uzuazọ eva oma rai’ u dhesẹ ewo uzuazọ nọ a rẹ reawere riẹ vọvọ. Ileleikristi nọ a wholo na a te reawere riẹ okenọ a tẹ kpare ai kpohọ uzuazọ obọ odhiwu no. Enọ i wo ẹruore otọakpọ nọ i kru ẹrọwọ rai a te reawere uzuazọ vọvọ nọ a te fi odawọ urere na kparobọ no okenọ Esuo Odu Ikpe Kristi u te kuhọ no.—1 Kọr. 15:52, 53; Evia. 20:5, 7-10.
6:64—Kọ Jesu ọ riẹ inọ Judas Iskariọt o ti vivie ei evaọ okenọ ọ rọ salọ iẹe? O rọ vevẹ inọ ọ riẹ hẹ. Rekọ, ẹdẹjọ evaọ ukpe 32 C.E., Jesu ọ ta kẹ ikọ riẹ nọ: “Omọvo rai jọ ukumuomu.” O wọhọ nọ, eva oke yena Jesu ọ rọ jọ oma Judas Iskariọt ruẹ inọ o mu iroro iyoma họ e wo no.—Jọn 6:66-71.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
2:4. Jesu o bi dhesẹ kẹ Meri inọ wọhọ Ọmọ Ọghẹnẹ nọ a rọ ẹzi ọfuafo wholo nọ ọ họ-ame no, oreva Ọsẹ obọ odhiwu riẹ ọvo o re ru. Dede nọ Jesu o je mu odibọgba riẹ họ obọ, ọ riẹ auwa hayo oke, ọrọ iruo nọ a kẹ riẹ na, nọ u kugbe uwhu idheidhe riẹ. Jesu ọ kuvẹ hẹ re makọ ohwo uviuwou riẹ nọ ọ kẹle riẹ oma dede wọhọ Meri, ọ ta kẹe epanọ o re ru oreva Ọghẹnẹ. Oghẹrẹ ọtamuo otiọna u fo nọ ma rẹ rọ gọ Jihova Ọghẹnẹ re.
3:1-9. Ma re wuhrẹ eware ivẹ no oriruo Nikọdimọs ze, ọnọ ọ jọ omọvo isu ahwo Ju. Orọ ọsosuọ, Nikọdimọs o dhesẹ omaurokpotọ, orimuo, je vuhu ẹgwọlọ abọ-ẹzi riẹ mu, nọ ọ rọ rehọ adhẹẹ kẹ ọmọ ọwena jọ gheghe wọhọ owuhrẹ nọ Ọghẹnẹ o vi ze. U fo re Ileleikristi uzẹme nẹnẹ a dhesẹ omaurokpotọ. Orọ avivẹ, Nikọdimọs ọ se inọ ọ rẹ jọ olele evaọ okenọ Jesu ọ jọ otọakpọ. O sae jọnọ fiki ozodhẹ ahwo, ọkwa nọ ọ jọ evaọ Sanhẹdrin na, hayo uyoyou nọ o wo kẹ efe riẹ. Onana o rẹ sai wuhrẹ omai obọdẹ oware jọ: Ma rẹ kuvẹ hẹ re eware itieye na e whaha omai nọ ma gbẹ ‘tọlọ ure oja mai re ma rọ kpahe Jesu kẹdẹ kẹdẹ’ hẹ.—Luk 9:23.
4:23, 24. Re Ọghẹnẹ ọ ruẹse jẹ egagọ mai rehọ, ogbahọ nọ e rẹ rọwo-kugbe iwuhrẹ nọ e rrọ Ebaibol na, ẹzi ọfuafo na o vẹ jẹ kpọ egagọ na.
6:27. Re ma ru iruo fiki “emu nọ a rẹ ria e ruọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ” họ re ma daoma ru ẹgwọlọ abọ-ẹzi mai gba. Eva e rẹ were omai nọ ma te bi ru onana—Mat. 5:3.
6:44. Jihova ọ be sẹro mai. O si omai bru Ọmọ riẹ ze ẹkwoma usiuwoma na nọ a ta kẹ omai omomọvo gbe ẹzi ọfuafo nọ o ro fi obọ họ kẹ omai re ma wo otoriẹ Ebaibol na je fi ei họ iruo.
11:33-36. Re ohwo o dhesẹ nọ oware o da riẹ yọ oyẹlẹ hẹ.
‘GBẸ HAI LELE IEI’
Nọ ehaa Ọnyavrẹ ọrọ 33 C.E. ọ kẹlino, Jesu o te zihe kpohọ Bẹtani. Evaọ Nisan 9, ọ tẹ dhẹ eketekete ruọ Jerusalẹm. Evaọ Nisan 10, Jesu ọ tẹ wariẹ ziọ obọ uwou-egagọ-ode na. Nọ ọ lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ no inọ o ru odẹ Riẹ rro, urru jọ u te no ehru ze ta nọ: “Mẹ kẹ riẹ oro uno, mẹ jẹ te wariẹ kẹ e oro.”—Jọn 12:28.
Okenọ a jẹ re emu Ọnyavrẹ na, fikinọ Jesu ọ riẹ inọ ọ te nya siọ ilele riẹ ba kẹle, ọ tẹ kẹ ae ohrẹ nọ u wuzou gaga jẹ lẹ kẹ ae. Nọ a mu Jesu, gu ei ẹdhọ, jẹ kare iẹe veghe no, ọ tẹ kpare oma no uwhu ze.
Enọ Ikereakere nọ A Kẹ Iyo Rai:
14:2—Ẹvẹ Jesu ọ te rọ “ruẹrẹ eria” họ kẹ ilele ẹrọwọ riẹ evaọ obọ odhiwu? Onana u ti kugbe ọvọ ọkpokpọ na nọ Jesu o ti ru re u mu iruo họ ẹkwoma Ọghẹnẹ nọ ọ te nyabru evaọ obọ odhiwu re o dhesẹ kẹe inọ ọ rehọ uzuazọ riẹ dheidhe ẹtanigbo na no. Eria nọ Jesu ọ te ruẹrẹhọ kẹ ilele riẹ na u te je kugbe ogaga uvie nọ a te rọ kẹ Kristi, kẹsena a ve ti mu ilele riẹ nọ a wholo na họ ẹkpare kpohọ odhiwu.—1 Tẹs. 4:14-17; Hib. 9:12, 24-28; 1 Pita 1:19; Evia. 11:15.
19:11—Okenọ Jesu ọ ta kẹ Pailet inọ ‘ọnọ ọ rehọ omẹ kẹ owhẹ,’ kọ Judas Iskariọt o wo họ iroro? Ukpenọ ọ ta kpahe Judas hayo ohwo jọ dẹe, o wọhọ nọ Jesu ọ jẹ ta kpahe ahwo kpobi nọ a wo obọ evaọ uwhu riẹ. Onana u kugbe Judas, “ilori izerẹ gbe ahwo Sanhẹdrin kpobi,” te “itu ibuobu na” nọ a tẹzẹ re a yare obusino Barabas.—Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Fikieme Jesu ọ rọ ta kẹ Meri Magdalini inọ ọ rọ obọ tei hi? Otofa ubiẹme Griki nọ a fa “rọ obọ te” na u re je dhesẹ “talamu, sikẹ lele, hayo kru.” Orọnikọ Jesu ọ be ta inọ Meri Magdalini ọ rehọ obọ tei ha ha keme ọ kuvẹ re eyae efa jọ nọ e ziọ uki na a ‘kru rie awọ.’ (Mat. 28:9) O wọhọ nnọ Meri o kru Jesu keme o roro inọ o bi ti muvrẹ kpohọ odhiwu yọ ọ gbẹ te rue riẹ ofa ha. Re o dhesẹ kẹe inọ oke emuvrẹ riẹ u ri te he, Jesu ọ tẹ ta kẹe inọ o kru rie he rekọ ukpoye jọ ọ nya re ọ ta kẹ ilele riẹ inọ ọ kparoma no.
Eware nọ Ma Jariẹ Wuhrẹ:
12:36. Re ma sae zihe ruọ “emọ elo,” hayo enọ e rẹ nya avọ elo, u fo nọ ma re wo eriariẹ egbagba Ẹme Ọghẹnẹ. Ma vẹ rehọ eriariẹ yena fi obọ họ kẹ amọfa no ebi abọ-ẹzi nọ a rrọ na ziọ elo Ọghẹnẹ.
14:6. Edhere ọvo ọ riẹ hẹ nọ ma re ro wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ ababọ Jesu Kristi. Ajokpa nọ ma fi ẹrọwọ họ Jesu je lele oriruo riẹ ma jẹ sai si kẹle Jihova.—1 Pita 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ẹmeoyo kẹ oreva Ọghẹnẹ u re fi obọ họ k’omai daji uyoyou Ọghẹnẹ gbe uyoyou Ọmọ riẹ.—1 Jọn 5:3.
14:26; 16:13. Ẹzi ọfuafo Jihova o wọhọ owuhrẹ, u re fi obọ họ k’omai kareghẹhọ eware nọ ma wuhrẹ no. O re je fi obọ họ kẹ omai wo otoriẹ Ebaibol na. Fikiere, o rẹ sai fi obọ họ k’omai rro evaọ eriariẹ, areghẹ, orimuo, ẹdhoguo, gbe ẹgba-iroro. Nọ o rọ ere na, u fo re ma hae lẹ kẹse kẹse, lẹ se Ọghẹnẹ re ọ kẹ omai ẹzi na.—Luk 11:5-13.
21:15, 19. Jesu ọ nọ Pita sọ o you rie vi “enana,” koyehọ iyei nọ a kpe na. Jesu ọ tẹ rọ enẹ fiẹgba họ epanọ u wuzou te re Pita ọ rehọ oke riẹ kpobi lele iei viukpenọ ọ rẹ rehọ oma riẹ kpobi kẹ iruo iyei-ikpe. Nọ ma ta kpahe ikuigbe Usiuwoma na no na, jọ o bọ ọtamuo mai ga re ma you Jesu vi oware jọ kpobi nọ o rẹ sai si omai urru. Ẹhẹ, jọ ma rehọ eva mai kpobi lele iei.
[Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 31]
Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oriruo Nikọdimọs ze?