Ileleikristi Avọ Akpọ Ahwo
“Wha rehọ areghẹ su oma rai udevie ahwo nọ a rọ ukoko-Kristi hi.”—AHWO KỌLỌSI 4:5.
1. Eme Jesu ọ ta kpahe ilele riẹ gbe akpọ na?
EVAỌ olẹ se Ọsẹ obọ odhiwu riẹ, Jesu ọ ta kpahe ilele riẹ nọ: ‘Akpọ na o mukpahe ae, fiki epanọ a rọ e rọ akpọ na ha, wọhọ epanọ mẹ rọ ọ rọ akpọ na ha na.’ O te fibae nọ: “Mẹ lẹ nọ who si ai no eva akpọ na ha, rekọ re who siwi ai no obọ oyoma na.” (Jọn 17:14, 15) Orọnikọ Ileleikristi a re si ugboma rai no akpọ na ha—wọhọ oriruo, re a ruẹse kuomadhere evaọ iwou-egagọ jọ. Ukpoye, Kristi o “vi rai kpohọ eva akpọ na” re a jọ isẹri riẹ “rite ọnyaba akpọ na.” (Jọn 17:18; Iruẹru 1:8) Ghele na, ọ yare Ọghẹnẹ re ọ sẹro rai keme Setan, ‘osu akpọ ọnana,’ o ti ru re a mukpahe ai fiki odẹ Kristi.—Jọn 12:31; Matiu 24:9.
2. (a) Ẹvẹ Ebaibol na ọ rehọ ubiẹme na “akpọ” ro ruiruo? (b) Didi uruemu owowa Jihova o dhesẹ no kpahe akpọ na?
2 Evaọ Ebaibol na ubiẹme na “akpọ” (Grik, koʹsmos) u dhesẹ ukoko ohwo-akpọ nọ u kiẹrẹe he, onọ o rọ “obọ ogaga oyoma na.” (1 Jọn 5:19) Fikinọ Ileleikristi a bi lele ute Jihova a tẹ jẹ be kezọ kẹ ujaje na re a ta usiuwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ akpọ na, ẹsejọ ẹbẹbẹ ọ rẹ roma via evaọ udevie rai gbe akpọ na. (2 Timoti 3:12; 1 Jọn 3:1, 13) Rekọ, a rẹ jẹ rehọ koʹsmos ruiruo evaọ Ikereakere na rọ t’ẹme te uviuwou ohwo-akpọ kpobi. Nọ ọ jẹ rehọ akpọ na ruiruo evaọ oghẹrẹ onana, Jesu ọ tẹ ta nọ: “Ọghẹnẹ o you akpọ na hrọ, ọ jẹ rehọ Ọmọvo riẹ kẹ, re kohwo kohwo nọ ọ rọwo riẹ o gbe vrẹ hẹ rekọ o re wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Keme Ọghẹnẹ o vi Ọmọ na ze akpọ re o ti bruoziẹ akpọ họ, rekọ re akpọ na o wo esiwo fiki riẹ.” (Jọn 3:16, 17; 2 Ahwo Kọrint 5:19; 1 Jọn 4:14) Fikiere, nọ o mukpahe eware nọ i ru eyero-akpọ omuomu Setan via na, Jihova o dhesẹ uyoyou riẹ kẹ ohwo-akpọ ẹkwoma Ọmọ riẹ nọ o vi ziọ otọakpọ re ọ ruẹse siwi ahwo nọ “a zite ekurẹriẹ” kpobi. (2 Pita 3:9; Itẹ 6:16-19) Uruemu owowa Jihova kpahe akpọ na o rẹ kpọ egegagọ riẹ.
Oriruo Jesu
3, 4. (a) Didi uruemu Jesu o dhesẹ kpahe esuo? (b) Ẹvẹ Jesu o rri akpọ ahwo?
3 Taure ọ tẹ te nwani whu, Jesu ọ ta kẹ Pọntiọs Pailet nọ: “Uvie mẹ orọ akpọ na ha.” (Jọn 18:36) Nya lele eme enana, Jesu ọ kake siọ okẹ Setan no vẹre okenọ ọ kẹe ogaga ivie akpọ na, ọ tẹ jẹ se nnọ ahwo Ju a rehọ iẹe mu ovie. (Luk 4:5-8; Jọn 6:14, 15) Ghele na, Jesu o dhesẹ uyoyou ulogbo kẹ ahwo akpọ. Matiu ukọ na ọ niyẹrẹ oriruo ọnana: “Nọ ọ ruẹ otu obuobu na, ohrọ rai o tẹ riẹ e, epanọ a rọ oyoya, a tẹ jẹ vaha wọhọ igodẹ nọ i wo othuru hu.” Fiki uyoyou, ọ tẹ ta usiuwoma kẹ ahwo na evaọ ewho gbe iwhre rai. O wuhrẹ i rai je siwi eyao rai. (Matiu 9:36) Ẹgwọlọ iwo ahwo nọ i bru rie ze re o wuhrẹ ai o ja riẹ oja re. Ma se nọ: “Kẹsena Jesu o te se ilele riẹ, ọ tẹ ta kẹ ae nọ, ‘Ohrọ otu obuobu na o be re omẹ, keme anwọ edẹ esa mẹ avọ ai a gbẹ rọ na, yọ a wo oware ovuovo nọ a rẹ ria ha, mẹ guọlọ nọ me re vi ai kpo eveva ha, otiẹsejọ aro o re ti bi ai eva edhere.’ ” (Matiu 15:32) Didi ẹruọsa oyoyou!
4 Ahwo Ju na a wo ẹgo ọgaga mukpahe ahwo Sameria, rekọ Jesu ọ raha oke krẹkri rọ t’ẹme kugbe aye ohwo Sameria ọ tẹ jẹ raha edẹ ivẹ se obọdẹ isẹri evaọ okpẹwho Sameria. (Jọn 4:5-42) Dede nnọ Ọghẹnẹ o vi rie bru “igodẹ nọ i vru eva uwou Izrẹl ọvo,” okejọ o jariẹ nọ Jesu ọ rọ kuyo kẹ ẹrọwọ nọ ohwo orẹwho ọfa o fihọ iẹe. (Matiu 8:5-13; 15:21-28) Ẹhẹ, Jesu o dhesẹ nnọ o lọhọ re ohwo ‘ọ siọ abọ akpọ na ba ẹjọ’ yọ eva okiọvo na o ve dhesẹ uyoyou kẹ ahwo. Kọ ma be rọ oghẹrẹ ovo na dhesẹ ohrọ kẹ ahwo evaọ oria nọ ma be rria, ruiruo, hayo jọ thueki? Kọ ma bi dhesẹ ọdawẹ kẹ ewoma rai—orọnikọ ẹgwọlọ ẹzi rai ọvo ho rekọ jẹ rọ kẹ egwọlọ efa, otẹrọnọ ẹgba mai o te nọ ma re ro fiobọhọ? Ere Jesu o ru, yọ ẹkwoma ere oruo, o te rovie edhere re a wuhrẹ ahwo kpahe Uvie na. Uzẹme, ma rẹ sai ru eware igbunu wọhọ epanọ Jesu o ru hu. Rekọ uruemu ẹwo u re ru oware igbunu evaọ esino ẹgo.
Uruemu Pọl Kpahe “Ahwo Obọ Otafe”
5, 6. Didi uruemu Pọl ukọ na o ro yeri kugbe ahwo Ju enọ e jọ “ahwo otafe”?
5 Evaọ ileta riẹ buobu, Pọl ukọ na ọ fodẹ “ahwo obọ otafe” hayo ahwo ‘otafe,’ koyehọ enọ e rọ Ileleikristi hi, erọ Ju hayo erọ erẹwho Egedhọ. (1 Ahwo Kọrint 5:12; 1 Ahwo Tẹsalonika 4:12; 1 Timoti 3:7) Ẹvẹ o yeri kugbe ahwo itieye na? O “zihe ruọ oghẹrẹ eware kẹ ahwo kpobi, re [ọ] ruẹse siwi ahwo jọ.” (1 Ahwo Kọrint 9:20-22) Okenọ o te te okpẹwho, uruemu usiuwoma ota riẹ họ ọ rẹ kake nya bru ahwo Ju enọ e rọ ukane evaọ obei. Uruemu vẹ o je he dhesẹ? Avọ areghẹ gbe adhẹẹ ọ vẹ kẹ imuẹro Ebaibol nọ i dhesẹ nnọ Mesaya ọ ze no, o te je whu uwhu idhe, jẹ kparoma no.—Iruẹru 13:5, 14-16, 43; 17:1-3, 10.
6 Evaọ edhere ọnana, Pọl ọ rọ bọ họ eriariẹ nọ ahwo Ju a wo no kpahe Uzi gbe eruẹaro na re ọ ruẹse wuhrẹ ahwo na kpahe Mesaya gbe Uvie Ọghẹnẹ. Yọ ọ sae ghinẹ ta ahwo na kurẹriẹ. (Iruẹru 14:1; 17:4) Makọ ọkparesuọ no obọ isu ahwo Ju ze dede, Pọl o dhesẹ oma sasasa kẹ ibe ahwo Ju nọ o ro kere nọ: ‘Imoni, iroro eva mẹ gbe olẹ Ọghẹnẹ mẹ rọ kẹ ahwo Ju ona, re a ruẹse siwi ae. Mẹ rọ isẹri ese nọ a ghine wo ajọwha Ọghẹnẹ, rekọ u ri vẹ te he.’—Ahwo Rom 10:1, 2.
Obufihọ kẹ Ahwo nọ E Rọwo nọ E rọ Ahwo Ju Hu
7. Ẹvẹ ahwo buobu enọ i kurẹriẹ ziọ egagọ Ju a dede usiuwoma ota Pọl rehọ?
7 Ilele ahwo Ju họ ahwo erẹwho efa enọ e yawo no a tẹ be nya lele uruemu egagọ ahwo Ju. Ababọ avro, ahwo erẹwho efa nọ i kurẹriẹ ziọ egagọ Ju a jọ Rom, Siria, Antiọk, Etiopia, gbe Antiọk evaọ Pisidia—evaọ uzẹme, Ewho ahwo Ju kpobi. (Iruẹru 2:8-10; 6:5; 8:27; 13:14, 43; wawo Matiu 23:15.) Wo ohẹriẹ no isu ahwo Ju buobu, o wọhọ nọ enọ i kurẹriẹ na a wo omoya ha, yọ a sae r’obọ s’udu nọ oma Abraham a noze he. (Matiu 3:9; Jọn 8:33) Ukpoye, a kiemu ku eghẹnẹ egedhọ no a tẹ rọ oma kpotọ kurẹriẹ bru Jihova ze, wo eriariẹ riẹ gbe izi riẹ. Yọ a wo ẹruore ahwo Ju na ọrọ Mesaya nọ ọ be tha na. Nọ a dhesẹ unevaze enwene evaọ ẹgwọlọ uzẹme rai no na, ibuobu rai a tẹ ruẹrẹ oma kpahe re a ru inwene viere re a jẹ kuyo kẹ usiuwoma ota Pọl ukọ na. (Iruẹru 13:42, 43) Okenọ olele ohwo Ju ọnọ ọ jẹ gọ eghẹnẹ egedhọ vẹre o te kurẹriẹ ziọ Egagọ-Ileleikristi, a vẹ ruẹrẹ iẹe họ ziezi re o sisẹri kẹ Egedhọ efa enọ e gbẹ be gọ eghẹnẹ eyena.
8, 9. (a) U te no enọ i kurẹriẹ no, oghẹrẹ ahwo erẹwho Egedhọ efa vẹ egagọ ahwo Ju i siuru? (b) Ẹvẹ edhozọ Ọghẹnẹ buobu enọ e yawo ho a rọ kuyo kẹ usiuwoma na?
8 U te no ilele ahwo Ju nọ a yawo no, egagọ ahwo Ju na u je si ahwo egagọ efa urru. Ohwo ọsosuọ enana ọnọ o zihe ruọ Oleleikristi họ Kọniliọs ọnọ, dede nọ o kurẹriẹ ziọ egagọ Ju hu, ọ jọ ‘ọgba egagọ be jẹ dhozọ Ọghẹnẹ.’ (Iruẹru 10:2) Evaọ ẹme nọ o kere kpahe obe Iruẹru, Professor F. F. Bruce o kere nọ: “A jẹ hai se ahwo erẹwho Egedhọ itieye na ‘edhozọ-Ọghẹnẹ’; dede nọ onana o rọ odẹ nọ a kere fihọ otọ họ, oye u fo ese. Ahwo erẹwho Egedhọ buobu evaọ edẹ eyena, dede nọ a gwọlọ kurẹriẹ riẹriẹriẹ ruọ egagọ ahwo Ju hu (ẹgwọlọ oyao o mae jọ utho ezoruẹ kẹ ezae na), oware nọ u si rai urru họ egagọ elọlọhọ ẹrọwọ Ọghẹnẹ ọvuọvo ọ iwou-egagọ ahwo Ju gbe ute ọkpakpatiẹ ọrọ edhere uzuazọ ahwo Ju. Ejọ rai a jẹ hai kpohọ iwou-egagọ, a tẹ te riẹ kpahe iwuhrẹ elẹ gbe ikereakere, enọ a yo nọ a je he se no ekere Griki ze.”
9 Pọl ukọ na ọ nyaku edhozọ Ọghẹnẹ buobu okenọ ọ jẹ ta usiuwoma evaọ iwou-egagọ evaọ Esia Minor gbe Grisi. Evaọ Antiọk Pisidia o se ahwo nọ a kokohọ uwou-egagọ na wọhọ “whai ahwo Izrẹl avọ enọ ozọ Ọghẹnẹ u re muo.” (Iruẹru 13:16, 26) Luk o kere nnọ okenọ Pọl ọ ta usiuwoma evaọ Edijala esa no evaọ uwou-egagọ ọ Tẹsalonika, ‘otu rai jọ [ahwo Ju] buobu a te zihe ruọ enọ e rọwo [Ileleikristi] je ku oma rai kugbe Pọl avọ Sailas; nwane wọhọ epanọ egba-egagọ obọ Griki avọ ikpeyae na buobu a ru re.’ (Iruẹru 17:4) Ẹsejọhọ, ahwo Griki na jọ yọ edhozọ Ọghẹnẹ enọ e yawo ho. Imuẹro e riẹ inọ ahwo erẹwho Egedhọ eyena jọ a kuoma rai kugbe ikogho ahwo Ju.
Usiuwoma Ota Evaọ Udevie “Enọ Erọwo Ho”
10. Ẹvẹ Pọl ọ rọ ta usiuwoma kẹ ahwo erẹwho Egedhọ enọ e riẹ kpahe Ikereakere na ha, kọ eme o no rie ze?
10 Evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na, ubiẹme na “enọ erọwo ho” o rẹ sai dhesẹ ahwo kpobi enọ e rọ otafe ukoko Ileleikristi na. Ẹsebuobu a rẹ rehọ iẹe dhesẹ egedhọ. (Ahwo Rom 15:31; 1 Ahwo Kọrint 14:22, 23; 2 Ahwo Kọrint 4:4; 6:14) Evaọ Athẹns, ahwo buobu enọ erọwo ho gbe enọ e riẹ kpahe Ikereakere na vievie he, a wuhrẹ i rai fihọ eriariẹ-ifofe Griki. Kọ onana o lẹliẹ Pọl moyẹlẹ nọ o gbe ro se isẹri kẹ ai hi? Ijo. Rekọ o nwene edhere usiuwoma ota riẹ. Ọ rehọ areghẹ t’ẹme kpahe iroro Ebaibol ababọ Ikereakere Hibru na nọ ọ t’ẹme no ze gbiae, enọ ahwo Athẹns na a riẹ kpahe he. Ọ rehọ ona dhesẹ ithatho nọ e rọ udevie uzẹme Ebaibol gbe eme nọ egba-eriariẹ Stoik anwae a ta. Ọ tẹ jẹ t’ẹme te Ọghẹnẹ uzẹme ọvo rọ kẹ ahwo-akpọ kpobi, Ọghẹnẹ nọ ọ te rehọ ẹrẹreokie guẹdhọ ẹkwoma ọzae ọnọ o whu jẹ kparoma no. Fikiere Pọl ọ rehọ areghẹ t’ẹme kpahe Kristi kẹ ahwo Athẹns na. Eme o no rie ze? Nọ ahwo buobu a rehọ iẹe se-ẹkoko hayo je wo avro, “otu rai jọ a tẹ yẹ lele ie, a jẹ rọwo, udevie eyena Diọnisiọs ohwo Arẹopagọs na, gbe aye jọ nọ a re se Damaris, gbe efa jọ [nọ e] jariẹ.”—Iruẹru 17:18, 21-34.
11. Didi okpẹwho Kọrint ọ jọ, kọ eme họ iyẹrẹ usiuwoma nọ Pọl ọ jọ obei ta?
11 Evaọ Kọrint ewho ahwo Ju buobu e jariẹ, fikiere Pọl ọ tẹ jọ obei mu odibọgba riẹ họ ẹkwoma usiuwoma ota evaọ uwou-egagọ na. Rekọ okenọ ahwo Ju a wọso, Pọl ọ tẹ nya bru ahwo erẹwho Egedhọ na. (Iruẹru 18:1-6) Yọ ẹvẹ a ghine bu te! Kọrint yọ orẹwho ọ kisi kisi, ọrọ ekiọthuọ ologbo nọ ọ rọ vighivighi, onọ a riẹ evaọ akpọ Grisi gbe Rom na kpobi kẹ ọfariẹ-ogbe riẹ. Evaọ uzẹme, “ohwo ọ tẹ gwọlọ jọ ọmotọ Kọrint” koyehọ o re gbọfariẹ. Ghele na, okenọ ahwo Ju a siọ usiuwoma Pọl no ọvo Kristi ọ rọ roma via kẹe ọ tẹ ta kẹe nọ: “Ozọ umu owhẹ hẹ, rekọ hẹ ta, . . . keme mẹ jọ evaọ okpẹwho nana wo ahwo buobu.” (Iruẹru 18:9, 10) Nwanọ uzẹme, Pọl ọ rehọ ukoko mu evaọ Kọrint, dede nọ ahwo ukoko na jọ a je yere uzuazọ “ohwo Kọrint” vẹre.—1 Ahwo Kọrint 6:9-11.
Omodawọ re A Siwi Oghẹrẹ “Ahwo Kpobi” Nẹnẹ
12, 13. (a) Ẹvẹ ẹkuotọ mai nẹnẹ u ro tho orọ ẹdẹ Pọl? (b) Didi uruemu ma re dhesẹ evaọ ekuotọ nọ egagọ Kristẹndọm i jo w’owọ kri no hayo eria nọ egagọ e jọ bẹ ahwo buobu no?
12 Nẹnẹ, wọhọ epaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, “aruoriwo Ọghẹnẹ ọ ze fiki usiwo ahwo kpobi.” (Taitọs 2:11) Ẹkuotọ nọ a be jọ ta usiuwoma na o kẹre gaga no te unuakpọ kpobi gbe ikoliko abade buobu. Yọ, wọhọ epanọ o jọ evaọ edẹ Pọl, ma be ghinẹ nyaku oghẹrẹ “ahwo kpobi.” Wọhọ oriruo, otu mai jọ a be ta usiuwoma evaọ ekuotọ nọ a jọ rehọ ichọche Kristẹndọm mu ikpe-udhusoi buobu no. Wọhọ ahwo Ju evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, iruemu-anwae egagọ e gba ahwo ichọche enana oma gaga no. Ghele na, eva e be were omai re ma gwọlọ ahwo nọ i wo evezi ma vẹ jẹ bọ fihọ ehru eriariẹ Ebaibol nọ a wo no kpobi. Ma rẹ ta omovuọ họ ai oma hayo rri rai tọtọtọ họ dede nọ ẹsejọ isu egagọ rai a rẹ wọso je kpokpo omai. Ukpoye, ma re vuhumu nnọ ejọ rai a rẹ sai wo “ajọwha Ọghẹnẹ” dede nọ a kare eriariẹ egbagba. Wọhọ Jesu avọ Pọl, ma re dhesẹ uvi uyoyou kẹ ahwo, ma ve je wo isiuru egaga inọ a rẹ zọ.—Ahwo Rom 10:2.
13 Okenọ ma tẹ rọ usiuwoma, ibuobu mai a rẹ nyaku ahwo nọ egagọ e bẹ no. Dede na, a rẹ gbẹ sae jọ edhozọ Ọghẹnẹ ghele, a rọwo Ọghẹnẹ te umuo jọ a tẹ be jẹ daoma re a rria emamọ izuazọ. Evaọ oge ọgẹgẹle ọnana nọ ọ kare Ọghẹnẹ na, kọ eva e gbẹ be were omai re ma nyaku ahwo nọ i wo umutho orọwọ jọ fihọ Ọghẹnẹ? Kọ oma o gbẹ be wọ omai re ma kpọ ai bru oghẹrẹ egagọ nọ o kare eviẹhọ gbe erue?—Ahwo Filipai 2:15.
14, 15. Ẹvẹ ẹkuotọ ologbo o ro rovie via no kẹ usiuwoma ota na?
14 Evaọ ọtadhesẹ osakrosa riẹ, Jesu ọ ruẹaro inọ ẹkuotọ ologbo ọ rẹ te jariẹ nọ a te jọ ta usiuwoma na. (Matiu 13:47-49) Be fotọ ọtadhesẹ ọnana, Uwou Eroro Na ọrọ June 15, 1992, (ọrọ Oyibo) o ta eva ẹwẹ-obe avọ 20 nọ: “Evaọ ikpe-udhusoi na kpobi ahwo Kristẹndọm a wo abọ ologbo no evaọ ẹfa, ekporo, gbe ẹvaha Ẹme Ọghẹnẹ. Ichọche na a tẹ te rehọ ikoko Ebaibol mu jẹ thọ ai uke, enọ e jẹ fa Ebaibol na fihọ evẹrẹ ekuotọ imivu. A tube vi imishọnare ebo-imu gbe iwuhrẹ haro, enọ i ru Ileleikristi nọ i wo isiuru kpahe erere ekwakwa iwo ọvo via. Enana a te koko iyei buobu nọ i fioka ha họ, enọ i wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ hẹ. Rekọ o lẹliẹ ima ahwo buobu nọ e rọ Ileleikristi hi riẹ kpahe Ebaibol na gbe Egagọ-Ileleikristi, dede nọ u wo ogbekuo.”
15 Usiuwoma ota Kristẹndọm o mai w’iruo gaga no evaọ Obọze-Ọre America, Africa, gbe ikoliko-ame abade jọ. Evaọ edẹ mai na, a duku ahwo omarokpotọ jọ no evaọ eria enana, yọ ma re gbe ru ewoma buobu otẹrọnọ ma re wo uruemu irẹro, uruemu uwowolẹ kpahe ahwo omarokpotọ itieye na, nwane wọhọ epanọ Pọl o wo kpahe ahwo Ju nọ i kurẹriẹ na. Udevie amọfa nọ e gwọlọ obufihọ mai họ ima ahwo nọ a rẹ sai se “eriohrọ” Isẹri Jihova. Eva e rẹ were ai ẹsikpobi nọ ma te weze bru ai. Ejọ a wuhrẹ Ebaibol na kugbe omai no a te je kpohọ iwuhrẹ mai no, maero evaọ ehaa ẹgbukpe Ekareghẹhọ uwhu Kristi na. Kọ ahwo itieye na a gbẹ rọ ẹkuotọ ologbo nọ ma rẹ jọ ta usiuwoma Uvie na?
16, 17. (a) Didi oghẹrẹ ahwo ma be rọ usiuwoma na nyabru? (b) Ẹvẹ ma rẹ rọ raro kele Pọl evaọ usiuwoma ota kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi?
16 Ofariẹ, kọ ẹvẹ kpahe ahwo nọ i no otafe Kristẹndọm ze—makọ ma nyaku ai evaọ ẹkuotọ obọ rai hayo a rọ ukane evaọ ẹkuotọ Erara? Kọ ẹvẹ kpahe ima ahwo buobu nọ i kiuke ku egagọ no riẹriẹriẹ, a te zihe ruọ enọ e rọwo Ọghẹnẹ hẹ hayo enọ u muẹro sọ Ọghẹnẹ ọ rọ họ? Ofariẹ, kọ ẹvẹ kpahe ahwo nọ e be rọ oma kpobi dhẹ lele iroro-ifofe ọgbọna enọ a kporo evaọ ebe obufihọ buobu nọ e rọ iwou-ebe na? Kọ a re gbolo aro kẹ ahwo itieye na, rehọ ai wọhọ nnọ a thabọ vrẹ esiwo no? O rẹ jọ ere he otẹrọnọ ma rẹ raro kele Pọl ukọ na.
17 Okenọ ọ jẹ ta usiuwoma evaọ Athẹns, orọnikọ Pọl o kie ruọ agbefẹ avro ọ iroro-ifofe kugbe enọ e jẹ gaviezọ kẹe he. Rekọ o nwene iroro ejẹ riẹ kiehọ ahwo nọ o je yeri kugbe na, jẹ fodẹ izẹme Ebaibol na evaọ edhere ovevẹ, orọ areghẹ. Epọvo na re, u du fo nnọ ma rẹ jọ ewena egagọ hayo erọ iroro-ifofe ahwo nọ ma be ta usiuwoma kẹ hẹ. Rekọ ma re nwene oghẹrẹ usiuwoma ota mai re o sai w’ẹgba, ma vẹ rọ ere “zihe ruọ oghẹrẹ eware kẹ ahwo kpobi.” (1 Ahwo Kọrint 9:22) Nọ o je kere se Ileleikristi evaọ Kọlọsi, Pọl ọ tẹ ta nọ: ‘Wha rehọ areghẹ su oma rai udevie ahwo nọ e rọ ukoko-Kristi hi, wha vẹ jẹ rọ uvẹ rai ru emamọ oware. Jo ẹme rai ọ vọ avọ aruoriwo, jẹ hẹ mere wọhọ uwhei kẹse kẹse, re wha riẹ epanọ ohwo o re ro yo kẹ ohwo.’—Ahwo Kọlọsi 4:5, 6.
18. Didi owha-iruo ma wo, kọ eme o rẹ thọrọ omai ẹro vievie he?
18 Wọhọ Jesu avọ Pọl ukọ na, joma dhesẹ uyoyou kẹ oghẹrẹ ahwo kpobi. Maero, joma rehọ udu obọ mai ghale usiuwoma Uvie na kugbe amọfa. Evaọ abọdekọ riẹ, jọ o thọrọ owhẹ ẹro ho inọ Jesu ọ ta kpahe ilele riẹ nọ: “A rọ e rọ akpọ na ha.” (Jọn 17:16) Ma te t’ẹme te oware nọ onana u dhesẹ k’omai evaọ uwuhrẹ n’otha na.
Evaọ Edhere Ọkiẹkpemu
◻ Dhesẹ uruemu owowa Jesu kpahe akpọ na?
◻ Ẹvẹ Pọl ukọ na ọ rọ ta usiuwoma kẹ ahwo Ju gbe enọ i kurẹriẹ ziọ egagọ Ju?
◻ Ẹvẹ Pọl o ro yeri kugbe edhozọ Ọghẹnẹ gbe enọ e rọwo ho?
◻ Ẹvẹ ma sai ro “zihe ruọ oghẹrẹ eware kẹ ahwo kpobi” evaọ iruo usiuwoma ota mai?
[Pictures on page 22]
Ẹkwoma eruo iruẹru ẹwo kẹ erivẹ rai, Ileleikristi a rẹ sai si omukpahe no