“Re Wha Siọ Ẹdawọ Ba Ẹruọ”

“Wha roro hẹ lẹ, re wha siọ ẹdawọ ba ẹruọ.” —MATIU 26:41.

OTUNYẸ na ọ rro thesiwa—ọ re ruẹ obọ riẹ hẹ. Jesu Kristi, Ọmọ Ọghẹnẹ, ọ kẹle ekuhọ uzuazọ otọakpọ riẹ no. Jesu ọ riẹ nọ kẹle na a ti mu ei, bruoziẹ uwhu kpei, a vẹ kare iẹe fihọ ure oja. Ọ riẹ nnọ iroro gbe owọ nọ ọ jẹ kpobi i ti kpomahọ odẹ Ọsẹ riẹ. Jesu ọ tẹ jẹ riẹ nnọ owojẹ riẹ u ti kpomahọ ẹruore uzuazọ obaro ahwo-akpọ kpobi. Avọ otunyẹ nana kpobi nọ ọ rẹriẹ ovao dhei na, eme o ru?

² Jesu ọ rehọ ilele riẹ kpohọ ọgbọ Getsemane. Oria na o were Jesu gaga. Ọ tẹ dina nya họ obaro siọ ilele riẹ ba. Okenọ ọye ọvo ọ jọ, ọ tẹ lẹ Ọsẹ obọ odhiwu riẹ kẹ ẹgba, rovie eva riẹ kpobi evaọ olẹ owhawha—orọnikọ ẹsiẹvo ọvo ho rekọ isiasa. Dede nọ ọ jọ gbagba, Jesu o roro ho inọ ọ sae rehọ udu obọ riẹ fi otunyẹ na kparobọ.—Matiu 26:36-44.

³ Nẹnẹ, ma rrọ otọ otunyẹ re. Ma jọ abọjọ ibroshọ nana ta ẹme kpahe imuẹro nọ i dhesẹ nọ ma be rria edẹ urere uyerakpọ omuomu nana no. Edawọ gbe ọyawọ akpọ Setan i bi vihọ. Iroro-ejẹ gbe owojẹ ohwo kpobi nọ ọ ta nnọ ọ be gọ Ọghẹnẹ uzẹme na u re kpomahọ odẹ Ọghẹnẹ je dhesẹ sọ o ti wo uzuazọ evaọ akpọ ọkpokpọ riẹ. Ma you Jihova. Ma gwọlọ “kiakọ te urere”—urere uzuazọ mai hayo urere uyerakpọ nana, onọ o kake nya ze kpobi. (Matiu 24:13) Rekọ ẹvẹ ma sae rọ yọrọ oma ovẹrẹ mai je rroro?

⁴ Nọ ọ riẹ nnọ ilele riẹ—te erọ oke yena gbe erọ inẹnẹ—a te jọ otọ otunyẹ re, Jesu ọ tẹ kẹ uduotahawọ inọ: “Wha roro hẹ lẹ, re wha siọ ẹdawọ ba ẹruọ.” (Matiu 26:41) Didi otofa eme yena i wo k’omai nẹnẹ? Didi odawọ whọ rẹriẹ ovao ku? Kọ ẹvẹ whọ sai ro ‘rroro’?

Odawọ re A Ru Eme?

⁵ Mai kpobi ma be rẹriẹ ovao ku odawọ ekie ruọ “ifi ukumuomu na.” (2 Timoti 2:26) Ebaibol na e vẹvẹ omai unu inọ Setan ọ mae rẹriẹ ovao ku egegagọ Jihova. (1 Pita 5:8; Eviavia 12:12, 17) Re o ru eme? Orọnikọ re ọ nwani kpe omai hi. O rrọ obokparọ kẹ Setan he ma te whu avọ ẹrọwọ nọ ma fihọ Ọghẹnẹ. Setan ọ riẹ inọ Jihova ọ te kpare ahwo no uwhu ze evaọ ẹruoke Riẹ.—Luk 20:37, 38.

⁶ Setan ọ gwọlọ raha oware nọ o ghare vi uzuazọ inẹnẹ mai—ẹgbakiete mai kẹ Ọghẹnẹ. Setan o bi dhuoma re o dhesẹ nnọ ọ rẹ sai ku omai rẹriẹ siọ Jihova ba. Fikiere, Setan ọ tẹ sai ru omai si obọ no ẹrọwọ mai—re ma siọ usiuwoma ba ẹta hayo re ma gbabọ kẹ itee Ileleikristi—oyena o rẹ jọ obokparọ kẹe! (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11-13) Fikiere “ọdawo-ahwo na” o fi edawọ họ aro mai.—1 Ahwo Tẹsalonika 3:5.

⁷ “Ereghẹ ukumuomu” na e rrọ oghoghẹrẹ. (Ahwo Ẹfẹsọs 6:11) Ọ rẹ sae rehọ isiuru-ekwakwa-efe, ozọ, avro, hayo ele omaweromẹ rọ dawo omai. Rekọ ona riẹ jọ nọ o bi ro ru iruo gaga họ elọhoma. Wọhọ ohwo ẹghẹ nọ o kie-kọ be hẹrẹ ọnọ ọ rẹ vabọ tu, ọ riẹ nnọ elọhoma e rẹ sai whrehe omai, ru omai fi oma họ otọ kẹe. (Itẹ 24:10) Fikiere, nọ iroro ọkora e tẹ ‘nẹ omai nyaotọ,’ Setan ọ rẹ dawo omai re ma siọ Ọghẹnẹ ọgọ ba.—Olezi 38:8.

⁸ Nọ ma be nya diwi ruọ edẹ urere na viere na, o wọhọ nnọ eware nọ e rẹ wha elọhoma ze i bi vihọ, yọ a ko omai dhere no ai hi. (Rri ẹkpẹti na “Eware Jọ nọ E Rẹ Wha Elọhoma Ze.”) Oghẹrẹ edhere nọ o rọ nya ze kpobi kẹhẹ, elọhoma e rẹ sai mi omai ẹgba. Re a ‘dẹ uvẹ oke na’ kẹ eware abọ-ẹzi—ewuhrẹ Ebaibol na, ekpohọ iwuhrẹ Ileleikristi, gbe obọ uwo evaọ odibọgba na—o rẹ sae jọ use-abọ otẹrọnọ oma o lọhọ owhẹ no evaọ ugboma gbe iroro. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:15, 16) Kareghẹhọ inọ Ọdawo-Ahwo na ọ gwọlọ re who go oma họ emu. Rekọ oke nana o rrọ oke nọ who re ro fi oma họ otọ hayo ku oma ovẹrẹ ra fiẹ hẹ rọ kpahe oke nọ ma be rria na! (Luk 21:34-36) Ẹvẹ whọ sai ro mu dhe kẹ ẹdawọ je rroro? Roro kpahe ezọhọfihọ ene jọ nọ e rẹ sai fi obọ họ.

“Hẹ Lẹ”

⁹ Rẹroso Jihova ẹkwoma olẹ. Kareghẹhọ oriruo Jesu evaọ ọgbọ Getsemane. Okenọ ọ jọ otọ otunyẹ ọgaga, eme o ru? O bo bru Jihova kẹ obufihọ, lẹ gaga te epanọ “ẹroyẹ riẹ ọ tẹ wọhọ egẹ azẹ ilogbo nọ i bi kie otọ.” (Luk 22:44) Roro kpahe oyena. Jesu ọ riẹ Setan ziezi. Jesu ọ jọ obọ odhiwu muẹrohọ edawọ nọ Setan o bi ro ru iruo re ọ ruẹsi gele idibo Ọghẹnẹ kie. Ghele na, Jesu ọ nwani roro inọ o lọhọ ere he re o fi Ọdawo-Ahwo na kparobọ evaọ edawọ nọ o ro bru ei ze kpobi. Otẹrọnọ Ọmọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ gbagba ọ riẹ nnọ u fo re ọ lẹ kẹ obufihọ gbe ẹgba Ọghẹnẹ, ẹvẹ o rẹ jọ ere te k’omai!—1 Pita 2:21.

¹⁰ Jẹ kareghẹhọ re inọ, nọ ọ tudu họ ilele riẹ awọ no inọ a “hẹ lẹ,” Jesu ọ ta nọ: “[Ẹzi] ọ ghinẹ rọwo rekọ uwo o lọhọ.” (Matiu 26:41) Uwo ono Jesu ọ jẹ ta kpahe na? Orọnikọ oriẹ hẹ; uvumọ oware o jọ ugboma ogbagba riẹ lọhọ họ. (1 Pita 2:22) Rekọ o jọ epọvo na kẹ ilele riẹ hẹ. Fiki sebaẹgba gbe iroro uzioraha nọ a re-uku rai, a gwọlọ obufihọ gaga re a sai mu gba kẹ odawọ. (Ahwo Rom 7:21-24) Oye jabọ nọ ọ jẹ tudu họ ae awọ—gbe Ileleikristi uzẹme kpobi evaọ obaro—inọ a lẹ kẹ obufihọ okenọ a tẹ rẹriẹ ovao dhe edawọ. (Matiu 6:13) Jihova ọ rẹ kuyo elẹ itieye na. (Olezi 65:2) Evaọ oghẹrẹ vẹ? O tẹ kawo, evaọ idhere ivẹ.

¹¹ Orọ ọsosuọ, Ọghẹnẹ o re fi obọ họ kẹ omai vuhu edawọ mu. Edawọ Setan e wọhọ egbefẹ nọ a kpahe kale kale fihọ oria ebi. Whọ gbẹ rue rai hi, whọ rẹ sai kie ro ai. Ẹkwoma Ebaibol na gbe ebe nọ a kere no Ebaibol ze, Jihova o bi rovie egbefẹ Setan via, be rọ ere fi obọ họ kẹ omai re ma seba ekie kẹ odawọ. Anwọ ikpe buobu ze na, ebe nọ a kere no gbe ikokohọ esese gbe ilogbo i si omai ozọ no kpahe ọza itieye na wọhọ ozodhẹ ohwo-akpọ, ọfariẹ-ogbe, isiuru-ekwakwa-efe, gbe edawọ Setan efa. (Itẹ 29:25; 1 Ahwo Kọrint 10:8-11; 1 Timoti 6:9, 10) Kọ who gbe yere Jihova nọ ọ rọ j’omai riẹ kpahe ẹghẹ Setan? (2 Ahwo Kọrint 2:11) Unuovẹvẹ itieye na kpobi yọ uyo kẹ olẹ ra rọkẹ obufihọ evaọ ẹwhaha odawọ.

¹² Orọ avivẹ, Jihova ọ rẹ kuyo elẹ mai ẹkwoma ẹgba nọ ọ rẹ kẹ omai re ma thihakọ odawọ. Ẹme riẹ ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ . . . o re je ẹdawọ nọ ọ ro vi owhẹ o te owhẹ hẹ; rekọ ọ rẹ jọ eva ẹdawọ na ru epanọ owhẹ rẹ rọ va ae abọ.” (1 Ahwo Kọrint 10:13) Ọghẹnẹ ọ rẹ kuvẹ hẹ re odawọ o rro te epanọ ma rẹ rọ kare ẹgba abọ-ẹzi nọ ma re ro mugba kẹe—otẹrọnọ ma ruabọhọ ẹro nọ ma rẹ rọ so ẹe. Oghẹrẹ vẹ o re ro fi obọ họ kẹ omai “va ae abọ”? Ọ rẹ rehọ “Ẹzi Ẹri kẹ enọ e yare riẹ.” (Luk 11:13) Ẹzi yena ọ sai fi obọ họ kẹ omai kareghẹhọ ehri-izi Ebaibol nọ e rẹ sae bọ ọtamuo mai ga re ma ru oware nọ u kiete je fi obọ họ kẹ omai jẹ iroro areghẹ. (Jọn 14:26; Jemis 1:5, 6) O rẹ sai fi obọ họ kẹ omai dhesẹ ugogo ekwakwa nọ ma gwọlọ re ma sai fi iroro ethọthọ kparobọ. (Ahwo Galesha 5:22, 23) Ẹzi Ọghẹnẹ ọ sae tubẹ wọ ibe enọ e rọwo re a jọ ‘omosasọ rọ kẹ omai.’ (Ahwo Kọlọsi 4:11) Kọ whọ gbẹ be kẹ uyere inọ Jihova ọ be j’owọ uyoyou utioye na kẹ elẹ nọ whọ be lẹ kẹ obufihọ?

Irẹro Ra I Kpehru Hrọ Họ

¹³ Re ma rroro, u fo nọ ma re ru irẹro mai kpehru hrọ họ. Fiki itunyẹ uzuazọ, oma o rẹ lọhọ omai kpobi ẹsejọ. Rekọ ma rẹ kareghẹhọ hrọ inọ Ọghẹnẹ ọ yaa eyaa uzuazọ nọ o kare ẹbẹbẹ kẹ omai evaọ uyerakpọ anwae nana ha. Makọ evaọ oke Ebaibol, idibo Ọghẹnẹ a rẹriẹ ovao ku okpẹtu, kugbe ukpokpoma, uvuhu, ọkora, gbe ẹyao.—Iruẹru 8:1; 2 Ahwo Kọrint 8:1, 2; 1 Ahwo Tẹsalonika 5:14; 1 Timoti 5:23.

¹⁴ Nẹnẹ, ma wo ẹkẹ ebẹbẹ mai re. Ma rẹ sae rẹriẹ ovao ku ukpokpoma, ebẹbẹ ugho, lele ọkora mu abọ, mọ, jẹ ruẹ uye evaọ idhere efa. Otẹrọnọ Jihova ọ rẹ rehọ edhere igbunu ko omai no enwoma kpobi, kọ oyena o gbẹ te kẹ Setan unu nọ ọ rẹ rọ poviẹ Jihova? (Itẹ 27:11) Jihova ọ rẹ kẹ idibo riẹ uvẹ re a dawo ae, evaọ ẹsejọ makọ rite uwhu evaọ abọ otu ọwọsuọ.—Jọn 16:2.

¹⁵ Rekọ eme Jihova ọ yaa eyaa riẹ? Wọhọ epanọ ma ruẹ no vẹre na, ọ yaa eyaa inọ ọ te kẹ omai ẹgba re ma mu dhe kẹ odawọ kpobi nọ ma rẹriẹ ovao ku, thakpinọ ma fi eva kpobi họ iẹe. (Itẹ 3:5, 6) Ẹkwoma Ẹme riẹ, ẹzi riẹ, gbe ukoko riẹ, ọ be thọ omai evaọ abọ-ẹzi, fi obọ họ kẹ omai yọrọ usu mai kugbei. Usu yena o tẹ rrọ gbẹsinẹdẹ, ma tẹ maki whu dede, yọ ma kparobọ. Oware ovuovo—maki uwhu dede—o sae whaha Ọghẹnẹ osa nọ ọ rẹ hwa kẹ idibo ẹrọwọ riẹ hẹ. (Ahwo Hibru 11:6) Yọ evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ kẹle gaga no na, Jihova ọ te se eyaa igbunu riẹ nọ i kiọkọ na kpobi orọ eghale nọ ọ te kẹ enọ i you rie ba erugba ha.—Olezi 145:16.

Kareghẹhọ Eme-Avro Na

¹⁶ Re ma thihakọ te urere, o gbahọ nnọ ma rẹ kareghẹhọ eme-avro nọ o lẹliẹ Ọghẹnẹ kẹ emuemu uvẹ na. Otẹrọnọ ẹsejọ o wọhọ nnọ ebẹbẹ mai i bu hrọ yọ oma u bi ru omai nnọ ma sioma kpemu, u re woma re ma kareghẹhọ oma mai inọ Setan o se ẹgbagba esuo Jihova abọ. Ọvieviaviẹ na o fi avro họ omarọkẹ gbe ẹgbakiete egegagọ Ọghẹnẹ. (Job 1:8-11; 2:3, 4) Eme-avro eyena gbe edhere nọ Jihova ọ salọ nnọ o bi ro ku ae họ i wuzou vi uzuazọ mai omomọvo. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

¹⁷ Uvẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ uye-oruẹ evaọ ubroke o kẹ amọfa uvẹ no re a kurẹriẹ ziọ ukoko na. Roro kpahe onana: Jesu ọ ruẹ uye re ma ruẹsi wo uzuazọ. (Jọn 3:16) Kọ ma gbẹ kẹ uyere fiki oyena? Kọ ma sai thihakọ uye-oruẹ evaọ ubroke re amọfa a sai wo uzuazọ? Re ma thihakọ te urere, ma re vuhu mu inọ areghẹ Jihova o kpehru vi omai labọ linwe. (Aizaya 55:9) O ti ku emuemu họ evaọ oke nọ o mai woma kẹ ekuhọ eme-avro na bẹdẹ bẹdẹ jẹ rọ kẹ ewoma ebẹdẹ bẹdẹ mai. Kọ edhere ọfa vẹ ma roro nọ ọ hai ro ku eme-avro na họ? Uvumọ ọriẹwẹ ọ rrọ obọ Ọghẹnẹ hẹ!—Ahwo Rom 9:14-24.

‘Si Kẹle Ọghẹnẹ’

¹⁸ Re ma yọrọ oma ovẹrẹ mai, o gwọlọ nọ ma re si kẹle Jihova. Jọ o thọrọ owhẹ ẹro ho inọ Setan ọ be dawo utho ẹgba riẹ kpobi re ọ raha emamọ usu mai kugbe Jihova. Setan ọ gwọlọ ru re ma rọwo nnọ akpọ nana o ti kuhọ họ gbe nnọ u du fo re ma whowho emamọ usi na hayo rria lele itee Ebaibol ho. Rekọ ọ rrọ “ọterue gbe ọsẹ riẹ.” (Jọn 8:44) Ma rẹ gbae mu hrọ re ma “mudhe kẹ ẹzi ukumuomu” na. Ma re rri usu mai kugbe Jihova vo vievie he. Avọ uyoyou, Ebaibol na e tudu họ omai awọ nọ: ‘Si kẹle Ọghẹnẹ, o re ti si kẹle owhẹ.’ (Jemis 4:7, 8) Ẹvẹ whọ sai ro si kẹle Jihova kpekpekpe?

¹⁹ Eroro-didi avọ oma olẹ o rrọ oja. Nọ o tẹ wọhọ nnọ itunyẹ uzuazọ e ga thesiwa no, horie udu ra kẹ Jihova. Epanọ whọ kaunu te ugogo ẹbẹbẹ na te, ere o te lọhọ kẹ owhẹ te re whọ ruẹ uyo riẹ kẹ ayare ra. Orọnikọ ẹsikpobi uyo na o rẹ nwane jọ oware nọ who wo họ iroro ho, rekọ otẹrọnọ isiuru ra họ re whọ kẹe ọghọ jẹ yọrọ ẹgbakiete ra, ọ te kẹ owhẹ obufihọ nọ whọ gwọlọ re whọ sai thihakọ ziezi. (1 Jọn 5:14) Nọ whọ be ruẹ ọkpọvio riẹ evaọ uzuazọ ra na, who ti si kẹle iẹe viere. Ese gbe eroro kpahe ekwakwa gbe idhere Jihova, wọhọ epanọ a dhesẹ i rai via evaọ Ebaibol na, e rrọ oja re. Eroro-didi otiọye na o ti fi obọ họ kẹ owhẹ riẹe viere; u re du obọ te udu ra je ru uyoyou ra kẹe diwi viere. (Olezi 19:14) Yọ uyoyou oyena, nọ o rro vi eware efa kpobi na, u ti fi obọ họ kẹ owhẹ mu dhe kẹ odawọ je rroro.—1 Jọn 5:3.

²⁰ Re ma si kẹle Jihova, u wuzou re nnọ ma re si kẹle ibe egegagọ mai. Abọ urere ibroshọ nana o te ta ẹme kpahe onana.

ENỌ UWUHRẸ

• Eme Jesu o ru okenọ ọ jọ otọ otunyẹ ọgaga kẹle ekuhọ uzuazọ riẹ, kọ eme ọ tudu họ ilele riẹ awọ nọ a ru? (Edhe. 1-4)

• Fikieme Setan ọ rọ rẹriẹ ovao dhe egegagọ Jihova gidigba, kọ idhere vẹ ọ be rọ dawo omai? (Edhe. 5-8)

• Re ma mu dhe kẹ odawọ, fikieme ma jẹ lẹ ẹsikpobi (Edhe. 9-12), ma gbe ru irẹro mai kpehru hrọ họ (Edhe. 13-15), kareghẹhọ eme-avro na (Edhe. 16-17), je ‘si kẹle Ọghẹnẹ’ (Edhe. 18-20)?

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]

Eware Jọ nọ E Rẹ Wha Elọhoma Ze

Ẹyao/owho. Ma tẹ be mọ ẹyao ọgaga jọ hayo otẹrọnọ owho u ru nọ ma gbẹ be sai ru eware jọ nọ ma jẹ hai ru vẹre he, ma rẹ sae jọ ọkora fikinọ ma gbẹ be sai ru te epanọ ma gwọlọ họ evaọ iruo Ọghẹnẹ.—Ahwo Hibru 6:10.

Irẹro nọ i te obọ họ. Udu o rẹ sai whrehe omai otẹrọnọ emamọ iyẹrẹ i bi no omodawọ nọ ma bi ro whowho Ẹme Ọghẹnẹ ze he.—Itẹ 13:12.

Iroro nnọ ohwo o fi oka ha. Nọ ohwo ọ tẹ ruẹ uye olahiẹ ikpe buobu no, ọ rẹ sai roro nnọ o fi oka ha, makọ evaọ aro Jihova.—1 Jọn 3:19, 20.

Evedha. Otẹrọnọ ibe Oleleikristi o ru ohwo eva dha gaga, eva e rẹ sae dhae te epanọ ọ rẹ rọ gwọlọ siọ iwuhrẹ Ileleikristi hayo usiuwoma ba ekpohọ.—Luk 17:1.

Ukpokpoma. Amọfa nọ e rrọ ukoko na ha a rẹ sae wọso owhẹ, kpokpo owhẹ, hayo se owhẹ ẹkoko.—2 Timoti 3:12; 2 Pita 3:3, 4.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 26]

Jesu ọ ta udu họ omai awọ nọ ma “hẹ lẹ” kẹ obufihọ nọ ma re ro mu dhe kẹ odawọ