‘Areghẹ Ọ Rẹ Jọ Rọ Kẹ Enọ E Kare Omorro’
‘Eme ỌNOWO na ọ jọ obọ rai gwọlọ rekọ re wha . . . rehọ ababọ-omorro nya lele Ọghẹnẹ rai?’—MAEKA 6:8.
1, 2. Eme họ ababọ-omorro, kọ ẹvẹ o rọ hẹrioma no oheri?
UKỌ jọ nọ o wuzou ọ se nọ ọ rẹ wọ oma riẹ kpehru. Oguẹdhọ Izrẹl aruọwha jọ o se oma riẹ ọnọ ọ mae kawo evaọ uwou ọsẹ riẹ. Ọzae nọ ọ mae rro nọ ọ rria no ọ rọwo nnọ ogaga riẹ u wo umuo. Ezae enana kpobi e kare omorro.
2 Ababọ-omorro yọ abọdekọ oheri. Ohwo nọ o wo omorro ho ọ rẹ roma totọ wawo ẹgba gbe ewoma riẹ yọ ọ kare eviẹhọ. Ukpenọ ọ rẹ yoma, seha, hayo thoukpuru ọkwa, ohwo ababọ-omorro ọ rẹ riẹ kpahe ọnyaba riẹ ẹsikpobi. Fikiere, ọ rẹ rọ adhẹẹ kẹ je roro kpahe eriwo amọfa.
3. Edhere vẹ ‘areghẹ ọ rẹ rọ jọ kẹ enọ e kare omorro’?
3 Avọ emamọ ẹjiroro Ebaibol na ọ rọ ta nọ: “Areghẹ ọ rẹ jọ rọ kẹ enọ e rehọ oma kpotọ.” (Itẹ 11:2) Ohwo ababọ-omorro o wo areghẹ keme ọ rẹ nya evaọ edhere nọ Ọghẹnẹ ọ jẹrehọ, yọ ọ rẹ whaha ẹzi oheri nọ o rẹ wha omovuọ ze. (Itẹ 8:13; 1 Pita 5:5) Areghẹ ababọ-omorro u dhesẹ oma via evaọ edhere uzuazọ idibo Ọghẹnẹ buobu. Joma t’ẹme kpahe iriruo esa nọ ma jọ edhe-ẹme emuhọ fodẹ na.
Pọl—‘Ọthuke’ gbe ‘Odibo’
4. Didi ekwa-iruo obọdẹ Pọl ọ reawere rai?
4 Pọl yọ ohwo nọ ọ viodẹ evaọ udevie Ileleikristi ọsosuọ na, yọ oware o wha riẹ ze. Evaọ etoke odibọgba riẹ, o kpohọ erẹ ikilomita udhusoi akuakpe buobu evaọ abade gbe otọ, yọ ọ rehọ ikoko buobu mu. Fibae, Jihova ọ rehọ okẹ eruẹaruẹ gbe ẹjẹ evẹrẹ efa ghale Pọl. (1 Ahwo Kọrint 14:18; 2 Ahwo Kọrint 12:1-5) Ọ tẹ jẹ kẹ Pọl ẹgba ro kere ileta 14 enọ e rrọ abọ Ikereakere Griki Ileleikristi na. O rọ vevẹ, a rẹ sae ta nọ omolahiẹ Pọl u vi erọ ikọ edekọ na kpobi.—1 Ahwo Kọrint 15:10.
5. Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ nọ o rri oma riẹ kpehru hu?
5 Nọ Pọl ọ jọ ọgbaẹmo aro ọ iruẹru Ileleikristi na, ahwo jọ a re rẹro nọ o ti dhesẹ-oma, tubẹ rehọ ọkwa riẹ kporo ẹgogo dede. Rekọ o jọ ere he keme Pọl yọ ohwo nọ o wo omorro ho. O se oma riẹ “ọnọ ọ rọ uwhremu ikọ na kpobi,” je fibae nọ: “Me te re a se omẹ ukọ họ, fiki epanọ me kpokpo [ukoko] Ọghẹnẹ.” (1 Ahwo Kọrint 15:9) Wọhọ ohwo nọ o je kpokpo Ileleikristi vẹre, o thọrọ Pọl ẹro ho inọ fiki aruoriwo gheghe o ro tube wo usu kugbe Ọghẹnẹ, kabikọ ọkwa-iruo obọdẹ jọ nọ o re wo. (Jọn 6:44; Ahwo Ẹfẹsọs 2:8) Fikiere, Pọl o roro vievie nọ epanọ o ru bu te evaọ odibọgba na u ru rie kpehru vi edekọ họ.—1 Ahwo Kọrint 9:16.
6. Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ uruemu ababọ-omorro evaọ edhere nọ o ro yerikugbe ahwo Kọrint?
6 Uruemu ababọ-omorro Pọl o mai dhesẹ oma via evaọ edhere nọ o ro yeri kugbe ahwo Kọrint. O wọhọ nọ ejọ rai a jẹ kpaobọ kẹ enọ a rri nọ esẹro nọ i wuzou, kugbe Apọlọs, Kifas, gbe Pọl omariẹ. (1 Ahwo Kọrint 1:11-15) Rekọ Pọl o ru re ahwo Kọrint a jiri iei hi hayo kọ ọ rehọ orro nọ a jẹ kẹe na. Okenọ o weze bru ai, ọ “rehọ omoro hayo areghẹ” nya ha. Ukpoye, Pọl ọ ta kpahe oma riẹ gbe egbẹnyusu riẹ nọ: “Ufore ahwo a roro omai enẹ, wọhọ idibo Kristi gbe irieyero eware ididi Ọghẹnẹ.”a—1 Ahwo Kọrint 2:1-5; 4:1.
7. Ẹvẹ Pọl o ro dhesẹ uruemu nọ o kare omorro makọ evaọ okenọ ọ jẹ kẹ ohrẹ?
7 Pọl o je dhesẹ omorro dede he evaọ okenọ ọ tẹ be kẹ ohrẹ hayo ọkpọvio ọgaga. Ọ rehọ “ehrọ Ọghẹnẹ” gbe “fiki uyoyou” lẹ ibe Ileleikristi riẹ viukpenọ ọ rehọ udu ọkwa-ukọ riẹ gbọ ku ai. (Ahwo Rom 12:1, 2; Filimọn 8, 9) Fikieme Pọl o ro ru enẹ? Keme o ghine rri oma riẹ wọhọ ‘ibe oruiruo’ inievo riẹ, orọnikọ ‘olori ẹrọwọ rai hi.’ (2 Ahwo Kọrint 1:24) Avro ọ riẹ hẹ uruemu ababọ-omorro Pọl oye u ru rie jọ ghaghae gaga kẹ ikoko Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ na.—Iruẹru 20:36-38.
Eriwo Owowa ọrọ Ọkwa-Iruo Mai
8, 9. (a) Fikieme ma jẹ rehọ ẹro ababọ-omorro rri oma mai? (b) Ẹvẹ ahwo nọ a wo ẹkẹ owha-iruo jọ a re ro dhesẹ uruemu nọ o kare omorro?
8 Pọl o fi emamọ oriruo h’otọ kẹ Ileleikristi nẹnẹ. Makọ oghẹrẹ owha-iruo nọ a k’omai kpobi, ma re ru wọhọ ẹsenọ ma rro vi amọfa ha. Pọl o kere nọ: “Re ohwo o te bi roro oma riẹ nọ ọye oware jọ, kpakiyọ o te odoware ovo ho, oma obọriẹ ọ viẹhọ.” (Ahwo Galesha 6:3) Fikieme? Keme ‘ahwo na kpobi a raha uzi no je kie no oruaro Ọghẹnẹ.’ (Ahwo Rom 3:23; 5:12) Ẹhẹ, jọ o thọrọ omai ẹro ho inọ mai kpobi ma reuku uzioraha gbe uwhu mi Adamu. Ọkwa-iruo obọdẹ u re voro uyero izieraha mai no ho. (Ọtausiwoma Na 9:2) Wọhọ epanọ o jọ kẹ Pọl na, fiki aruoriwo gheghe ahwo-akpọ a sai ro wo usu kugbe Ọghẹnẹ, kabikọ ọkwa-iruo jọ nọ a re wo.—Ahwo Rom 3:12, 24
9 Ohwo nọ ọ kare omorro o te vuhu onana mu ọ gbẹ rehọ ọkwa-iruo riẹ fu uke hayo rehọ eware nọ o ru no seha ha. (1 Ahwo Kọrint 4:7) Nọ ọ tẹ be kẹ ohrẹ hayo ọkpọvio, o re ru ere wọhọ ibe oruiruo—orọnikọ wọhọ olori hi. Evaọ uzẹme, o rẹ jọ thọthọ re ohwo nọ ọ riẹ iruo jọ ziezi ọ gwọlọ ujiro hayo re ọ rehọ adhẹẹ nọ ibe enọ e rọwo e be kẹe ruiruo thọthọ. (Itẹ 25:27; Matiu 6:2-4) Ujiro nọ u re woma họ onọ u no amọfa udu ze—orọnikọ onọ ma họre kẹ hẹ. A te tube jiri omai dede, orọnikọ o rẹ lẹliẹ omai roro kpahe omobọ mai vi epanọ u fo eroro ho.—Itẹ 27:2; Ahwo Rom 12:3.
10. Dhesẹ epanọ ejọ nọ e ghine rrọ iwhrori a sai ro “fe eva orọwọ.”
10 A tẹ k’omai owha-iruo jọ, uruemu ababọ-omorro u re fiobọhọ k’omai whaha igabọ nọ ma re fu, bi dhesẹ kẹ amọfa nọ ukoko na o be nyaharo fiki omodawọ gbe ẹgba mai. Wọhọ oriruo, ẹsejọhọ ma rẹ riẹ wuhrẹ ziezi. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:11, 12) Rekọ ma gbe wo omorro ho ma re vuhumu hrọ inọ eware buobu nọ ma be jọ ewuhrẹ ukoko wuhrẹ orọnikọ enọ a ta no eplatfọmo ze he. Wọhọ oriruo, whọ gbẹ be hai wo uduotahawọ whọ tẹ ruẹ ọyewọ-ọvo ọnọ ọ rẹ wha emọ riẹ kpobi ziọ Ọgwa Uvie na kẹse kẹse? Hayo ohwo nọ ọ rrọ ọkora nọ iwuhrẹ i re vo ho ghelọ iroro inọ o fioka ha? Hayo uzoge nọ o bi ru uvi ẹnyaharo ghelọ ikpomahọ iyoma evaọ obọ isukulu gbe eria efa? (Olezi 84:10) A rẹ kaki vuhu ahwo otiọnana mu hu. Amọfa a rẹ kake riẹ edawọ ẹgbakiete nọ a rẹriẹ ovao ku hu. Ghele na, a sai “fe eva orọwọ” wọhọ enọ e rrọ obaro na. (Jemis 2:5) Whaọ, evaọ ekuhọ riẹ kpobi ẹrọwọ nọ a kru oye a re ro wo aruoriwo Jihova.— Matiu 10:22; 1 Ahwo Kọrint 4:2.
Gidiọn—Ọnọ Ọ “Mae Kao” Evaọ Uwou Ọsẹ Riẹ
11. Edhere vẹ Gidiọn o ro dhesẹ uruemu ababọ-omorro evaọ ẹmeọta kugbe ẹnjẹle Ọghẹnẹ?
11 Gidiọn, ọmoha ẹgba ọrọ orua Manasẹ, ọ rria evaọ etoke ukpokpoma evaọ ikuigbe Izrẹl. Ahwo Ọghẹnẹ a ruẹ uye ikpe ihrẹ no evaọ otọ otunyẹ Midia. Rekọ, oke u te no re Jihova o siwi ahwo riẹ. Fikiere, ẹnjẹle ọ tẹ roma via kẹ Gidiọn ta nọ: “ỌNOWO na avọ owhẹ a rọ, whẹ ọzae ọgaga na.” Gidiọn ọ kare omorro, fikiere o duola ha fikinọ a jiri rie. Ukpoye, avọ adhẹẹ ọ ta kẹ ẹnjẹle na nọ: “Mẹ lẹ owhẹ, ọga, otẹrọnọ ỌNOWO na avọ omai a rọ fikieme enana kpobi i je ru omai?” Ẹnjẹle na o ru eme na vevẹ kẹ Gidiọn nọ: “Whọ [te] rehọ ahwo Izrẹl no obọ ahwo Midian.” Didi uyo Gidiọn ọ kẹ? Ukpenọ ọ rẹ rehọ ọwhọ duola rehọ iruo na wọhọ uvẹ nọ o re ro ru oma riẹ fihọ ọgba orẹwho na, Gidiọn ọ tẹ kuyo nọ: “Ivie, ỌNOWO na, ẹvẹ mẹ sai siwi ahwo Izrẹl? Ri, unuwou mẹ o mae yẹlẹ evaọ orua Manase, yọ omẹ mae kao eva orua mẹ.” Uruemu ababọ-omorro riẹ o rro yọ!—Ibruoziẹ 6:11-15.
12. Ẹvẹ Gidiọn o ro dhesẹ orimuo evaọ ẹwhaharo iruo riẹ?
12 Taure o te ti vi Gidiọn kpohọ ẹmo, Jihova ọ dawo e riẹ. Edhere vẹ? A ta kẹ Gidiọn inọ ọ raha agbada-idhe Bale ọsẹ riẹ re o je ko ọkpọ ọfuafo nọ ọ kẹle riẹ na fihọ otọ. Iruo nana e gwọlọ aruọwha, rekọ Gidiọn o dhesẹ uruemu ababọ-omorro gbe orimuo evaọ edhere nọ o ro ru iruo na. Ukpenọ o re ru iruo na evaọ aro ogbotu, Gidiọn ọ tẹ hẹrẹ te aso re ahwo a siẹe ba ẹruẹ. Ofariẹ, Gidiọn o ru iruo na avọ oma-oyọrọ. Ọ rehọ idibo ikpe gboma—ẹsejọhọ re ejọ e jọ wọhọ iroiro nọ edekọ i bi fiobọhọ kẹe raha agbada-idhe na avọ ọkpọ ọfuafo na.b Oghẹrẹ nọ o jọ kpobi, avọ oghale Jihova, Gidiọn o ru iruo riẹ gba, Ọghẹnẹ ọ tẹ kẹ Izrẹl ufuoma no obọ ahwo Midia ẹkwoma riẹ.—Ibruoziẹ 6:25-27.
Edhesẹ Ababọ-Omorro avọ Areghẹ
13, 14. (a) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ababọ-omorro evaọ okenọ a tẹ wọ ọkwa-iruo họ omai obọ? (b) Ẹvẹ Brọda A. H. Macmillan o ro dhesẹ emamọ oriruo evaọ edhesẹ ababọ-omorro?
13 Ma rẹ sai wuhrẹ eware buobu no ababọ-omorro Gidiọn ze. Wọhọ oriruo, ẹvẹ ma re ru okenọ a tẹ k’omai ọkwa-iruo? Kọ ma rẹ kaki roro kpahe oruaro hayo ọghọ nọ o ti noi ze? Hayo kọ ma rẹ rehọ ababọ-omorro avọ oma olẹ roro sọ ma sai ti ru iruo nọ i ti noi ze gba? Brother A. H. Macmillan, ọnọ o ku iruo otọakpọ riẹ họ evaọ 1966, ọ kẹ emamọ oriruo evaọ abọ nana. C. T. Russell, prẹsidẹnte ọsosuọ ọrọ Watch Tower Society na, ọ nọ Brọda Macmillan onọ ẹdẹjọ kpahe ohwo nọ o roro nọ ọ rẹ sae rẹrote iruo na evaọ okenọ ọye omariẹ ọ rrọ uwou hu. Evaọ ẹme nọ a ta, Brọda Macmillan ọ wọ oma riẹ kpehru hu, dede nọ o hae jọ lọlọhọ re o ru ere. Evaọ ekuhọ riẹ, Brọda Russell ọ tẹ riobọhọ Brọda Macmillan re o roro kpahe ẹrehọ iruo na. Ikpe buobu evaọ obaro Brọda Macmillan o te kere nọ: “Me te whu dikihẹ. Me roro ẹme na gaga, mẹ tẹ jẹ lẹ kpahe iẹe evaọ okejọ taure mẹ tẹ te ta kẹe nnọ eva e te were omẹ re me ru utho ẹgba mẹ rọ thae uke.”
14 U kri hi, Brọda Russell o te whu, ọkwa prẹsidẹnte Watch Tower Society na o te kpe fihọ. Nọ Brọda Macmillan ọ jọ ọnọ ọ jẹ rẹrote iruo na evaọ etoke erẹ usiuwoma ota urere Brọda Russell na, oniọvo jọ ọ tẹ ta kẹe nọ: “Mac, uvẹ na u riama fihọ k’owhẹ nọ whọ rẹ rọ jọ ọkwa na. Whọ jọ ethabọ Brọda Russell okenọ o kperẹ, yọ ọ ta k’omai kpobi re ma ru epanọ whọ ta. Whaọ, o zihe no erẹ kpozi hi. O wọhọ nọ whẹ ọkwa na o te.” Brọda Macmillan ọ tẹ kuyo nọ: “Brọda, ere a re rri ẹme ọnana ha. Onana yọ iruo Olori na yọ ọkwa nọ whọ rẹ jọ ukoko Olori na wo kpobi yọ ọnọ Olori na ọ ruẹ nọ u fo kẹ owhẹ; yọ u mu omẹ ẹro nọ mẹ họ ohwo nọ o fo kẹ iruo na ha.” Kẹsena Brọda Macmillan ọ tẹ riobọhọ omọfa kẹ iruo na. Wọhọ Gidiọn, o rri oma riẹ kakao—eriwo nọ o fo nọ ma re wo.
15. Idhere jọ vẹ ma sai ro dhesẹ orimuo evaọ okenọ ma tẹ be ta usiuwoma kẹ amọfa?
15 Ma rẹ romakpotọ re evaọ edhere nọ ma bi ro ru iruo mai. Gidiọn o wo areghẹ, yọ ọ daoma re ọ siọ eva ba eru dha otu ewọsuọ riẹ evaọ edhere nọ o fo ho. Epọvo na re, evaọ iruo usiuwoma ota mai, ma rẹ romakpotọ avọ areghẹ evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹ t’ẹme kẹ amọfa. Uzẹme, ma rrọ ohọre abọ-ẹzi re ma raha “eria nọ egae” gbe “avro.” (2 Ahwo Kọrint 10:4, 5) Rekọ ma rẹ ta adhẹẹ no amọfa oma ha hayo ru ai dheva kẹ ovuẹ mai hi. Ukpoye, ma rẹ rọ adhẹẹ kẹ eriwo rai, kpọ ovao rri eware nọ ma jọ rọwo kugbe, jẹ tẹrovi abọ ewoma ovuẹ mai.—Iruẹru 22:1-3; 1 Ahwo Kọrint 9:22; Eviavia 21:4.
Jesu—Oriruo Ababọ-Omorro nọ Ọ Mai Kpehru
16. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ nọ o wo eriwo ababọ-omorro kpahe oma riẹ?
16 Oriruo nọ ọ mai woma ọrọ ababọ-omorro họ ọrọ Jesu Kristi.c Ghelọ usu okpekpe nọ o wo kugbe Ọsẹ riẹ, Jesu ọ raha oke he re ọ fodẹ nnọ eme jọ i kpehru vi iei. (Jọn 1:14) Wọhọ oriruo, nọ oni Jemis avọ Jọn a yare nnọ emezae ivẹ riẹ a kerria gba Jesu evaọ uvie riẹ, Jesu ọ ta nọ: “Obọze gbe ẹkpẹlobọ mẹ ẹkeria, o rọ nọ mẹ rẹ kẹ hẹ.” (Matiu 20:20-23) Evaọ oke ofa jọ, Jesu ọ ta gbiae nọ: “Mẹ sae rehọ udu obọ mẹ ru oware ovo ho; . . . mẹ be guọlọ orọ eva mẹ hẹ, rekọ o rọ eva ọnọ o vi omẹ.”—Jọn 5:30; 14:28; Ahwo Filipai 2:5, 6.
17. Ẹvẹ Jesu o ro dhesẹ ababọ-omorro evaọ oyerikugbe riẹ kugbe amọfa?
17 Jesu o kpehru vi ahwo-akpọ sebaẹgba evaọ edhere kpobi, yọ Jihova, Ọsẹ riẹ, ọ kẹ riẹ ogaga ulogbo. Ghele na, Jesu o dhesẹ omorro evaọ oyerikugbe riẹ kugbe ilele riẹ hẹ. Ọ rehọ eriariẹ ibuobu kẹ ae doma fia ha. O dhesẹ orimuo gbe ohrọ jẹ kareghẹhọ ẹgwọlọ ahwo-akpọ rai. (Matiu 15:32; 26:40, 41; Mak 6:31) Fikiere, dede nọ Jesu ọ jọ gbagba, ọ jẹ gwọlọ ẹgbagba mi amọfa ha. Ọ jọ obọ ilele riẹ gwọlọ vi onọ a rẹ sae kẹ hẹ, yọ ọ rehọ eware kẹ ae bu vi onọ a rẹ sae wha ha. (Jọn 16:12) Agbẹta nọ ibuobu e rọ rue riẹ wọhọ ọnọ o wo omosasọ na!—Matiu 11:29.
Raro Kele Oriruo Ababọ-Omorro ọrọ Jesu
18, 19. Ẹvẹ ma sae rọ raro kele ababọ-omorro Jesu evaọ (a) edhere nọ ma re rri oma mai, gbe (b) edhere nọ ma re yeri kugbe amọfa?
18 Otẹrọnọ ọzae nọ ọ mae rro nọ ọ rria no o dhesẹ ababọ-omorro, ẹvẹ u fo nọ ma rẹ romakpotọ te. Ẹsebuobu o rẹ jọ bẹbẹ kẹ ahwo-akpọ sebaẹgba re a rọwo nọ a wo ogaga erumeru hu. Rekọ evaọ aruorokele Jesu, Ileleikristi a rẹ daoma re a kare omorro. A re fu igabọ siọ owha-iruo ba ẹrehọ kẹ enọ i te he; yọ a rẹ vioma je veghe uzou hu re a siọ ọkpọvio ba ẹrehọ mi enọ a kẹ udu. Nọ a bi dhesẹ ẹzi ẹmeoyo na, a re ru re eware kpobi evaọ ukoko na e jọ “ziezi gba kiete.”—1 Ahwo Kọrint 14:40.
19 Ababọ-omorro u re je ru omai dhesẹ areghẹ evaọ eware nọ ma re rẹro rai mi amọfa je wo ororokẹ kpahe ẹgwọlọ rai. (Ahwo Filipai 4:5) Ma rẹ sai wo ona gbe ẹgba jọ nọ amọfa a wo ho. Ghele na, ma tẹ romakpotọ, ma re rẹro nọ amọfa a ru epanọ ma gwọlọ nọ a re ru ẹsikpobi hi. Nọ ma tẹ riẹ nọ ohwo kpobi o wo ọnyaba riẹ, ma rẹ kpairoro vrẹ iruthọ amọfa avọ omarokpotọ. Pita o kere nọ: “Onọ omae rọ aro whai ohwo ọ rọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ you ohwo, epanọ uyoyou u re rurẹ eware iyoma ibuobu.”—1 Pita 4:8.
20. Eme ma rẹ sai ru re ma si oka omovia kpobi n’oma?
20 Wọhọ epanọ ma wuhrẹ no na, ohwo areghẹ ọ rẹ romakpotọ. Rekọ ẹvẹ otẹrọnọ whọ ruẹ nọ who wo uruemu omovia hayo oheri? Who brudu hu. Ukpoye, lele oriruo Devidi, ọnọ ọ lẹ nọ: “Yọrọ odibo ra no omovia izieraha, ogbẹrọ erehe e rẹ te ta họ omẹ obọ!” (Olezi 19:13) Ẹkwoma aruorokele ezae ẹrọwọ wọhọ Pọl, Gidiọn, gbe—maero—Jesu Kristi, ma rẹ te ruẹ uzẹme ẹme na: ‘Areghẹ ọ rẹ jọ rọ kẹ enọ e kare omorro.’—Itẹ 11:2.
[Oruvẹ-obotọ]
a Ubiẹme Griki nọ a fa “odibo” na o sai dhesẹ ọrigbo ọnọ ọ rẹ jọ obotọ kpobi evaọ okọ oyibo. Wo ohẹriẹ, a rẹ sai mu eware buobu họ “irieyero” obọ, wọhọ ẹruorote ekwakwa ighẹ ilogbo. Ghele na, evaọ aro ilori buobu, ifi e gba orieyero na wọhọ ọrigbo nọ ọ rrọ okọ oyibo ruiruo.
b A re rri areghẹ avọ oma-oyọrọ Gidiọn fihọ ozodhẹ hẹ. Ukpoye, Ahwo Hibru 11:32-38 o t’ẹme kpahe aruọwha riẹ, onọ u ku Gidiọn kugbe enọ a ru “ruọ ogaga” gbe enọ e vọ “avọ ogaga evaọ ẹmo.”
c Jihova o wo ọnyaba ha. Fikiere, a rẹ sae ta kpahe iẹe gbagba nnọ ọ kare omorro ho. Dede na, o wo omarokpotọ.—Olezi 18:35.
Kọ Whọ Kareghẹhọ?
• Eme họ ababọ-omorro?
• Ẹvẹ ma sae rọ raro kele ababọ-omorro Pọl?
• Eme ma rẹ sai wuhrẹ kpahe ababọ-omorro ro no oriruo Gidiọn ze?
• Ẹvẹ Jesu ọ rọ kẹ oriruo nọ ọ mai kpehru ọrọ ababọ-omorro?
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 25]
Uruemu ababọ-omorro Pọl o lẹliẹ e riẹ jọ ghaghae evaọ aro ibe Ileleikristi riẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 27]
Gidiọn ọ rehọ areghẹ ro ru oreva Ọghẹnẹ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 28]
Jesu, Ọmọ Ọghẹnẹ, o dhesẹ uruemu nọ o kare omorro evaọ iruẹru riẹ kpobi