Uzou 29
Obokparọ Uru Fihọ Uzuazọ Uviuwou
1. (a) Ẹvẹ uviuwou o rehọ muhọ? (b) Eme ọjọ ẹjiroro Ọghẹnẹ kpahe uviuwou?
OKENỌ Jihova Ọghẹnẹ ọma ọzae gbe aye ọsosuọ, o te kuaigbe re ayẹ uviuwou ze. (Emuhọ 2:21-24; Matiu 19:4-6) O jọ ẹjiroro Ọghẹnẹ kẹ imava enana nọ e be rọo na re a vi ẹkwoma emọ iyẹ tha. Yọ, okenọ, emọ na e rro no, a vẹ jẹ rọo jẹ zoma wo imiwou obọ rai. O jọ ẹjiroro Ọghẹnẹ nọ eva uthoke inuwou awere e rẹ jọ kabọ kabọ akpọ na. A ve ti ru oria kpobi otọakpọ na zihe ruọ aparadase owowoma.—Emuhọ 1:28.
2, 3. (a) Fikieme a gbẹ sae jọ ẹraha uviuwou poviẹ Ọghẹnẹ hẹ? (b) Eme o fo re a tẹ riawere obokparọ uzuazọ uviuwou?
2 Dede na yọ, iviuwou ebe raha nẹnẹna, yọ ibuobu nọ egbẹrọ kugbe a wo evawere he. Fikiere ohwo ọrẹ sae nọ inọ: ‘Otẹrọnọ Ọghẹnẹ ọye ọghinẹ ma uviuwou, ma gbe rẹro ewoma noi ze?’ Epanọ orọ, a sae poviẹ Ọghẹnẹ fiki ẹraha uviuwou hu. Okuoware ọsai ku oware, ọ vẹ kẹ ehrẹ kpahe epanọ a re ruei ri. Rekọ o sae jọ oruthọ ọnọ okurie, otẹrọnọ oware na oraha fiki epanọ ọnọ ọdẹriẹ olele ehrẹ na ha? Kaka. Oware na omaki woma o rẹ raha keme a riẹ riẹ ru ziezi hi. Whaọ ere orọ kẹ uviuwou re.
3 Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ uthubro eva Ebaibol na rọ kpahe eyero uviuwou. Rekọ a tẹ jẹ ithibro enana vo, kẹvẹ? Makinọ ẹjiroro uviuwou na ọgbunu, ọ rẹ sae kpra raha. Eva erẹ sae were ahwo uviuwou na ha. Evaọ abọfa riẹ, otẹrọnọ a lele ọkpọvio nọ ọrọ evaọ Ebaibol na, onana u re ru uviuwou kparobọ jẹ were eva. Fikiere orẹ ruaro, re ma riẹ oghẹrẹ ohẹriẹoma nọ Ọghẹnẹ ọma kẹ ahwo nọ a rọ uviuwou na, gbe iruo nọ ọjiroro kae nọ a ru.
EPANỌ ỌGHẸNẸ ỌMA ỌZAE NA GBE AYE NA
4. (a) Didi ehẹrioma erọ udevie ezae gbe eyae? (b) Fikieme Ọghẹnẹ ọ jẹ ma ehẹrioma itieye?
4 Ohwo kpobi ọ rẹ sae ruẹ nọ Jihova ọma ezae avọ eyae epọvona ha. Orọ uzẹme nọ eva idhere buobu a jẹ wọhọ ohwohwo. Rekọ uzẹme nọ ohẹriẹoma orọ evaọ oma rai gbe ekwakwa erọ eyẹ rai. Ere ọvona, a wo ohẹriẹ eva iroro rai. Fikieme ohẹriẹoma ojẹ rọ? Ọghẹnẹ ọma rai ere, re ufiobọhọ kẹ omomọvo ru ọvuọ iruo riẹ gba. Nọ Ọghẹnẹ ọma ọzae na no, Ọghẹnẹ ọ tẹ ta nọ: “Uwoma re ọzae na ọvo ọjọ họ. Mẹ be te ma ofiobọhọ kẹe, arugba riẹ.”—Emuhọ 2:18.
5. (a) Ẹvẹ a ro ru aye “arugba” rọkẹ ọzae? (b) Diẹse a jẹ whẹ orọo ọsosuọ họ? (c) Fikieme orọo ojẹ ghinẹ jọ uvi ọruẹrẹfihọ evawere?
5 Arugba yọ oware nọ ufo oware nọ u kiete kẹe, lẹliẹ oware na gbunu. Ọghẹnẹ ọma aye wọhọ oware ifowe rọ kẹ ọzae na re ọ thọe uke ru iruo akpọ oyẹ vọ jẹ sẹro riẹ wọhọ epanọ ọ kẹ rai ohrẹ. Fikiere nọ ọma aye na no abọjọ ọzae na zino, Ọghẹnẹ ọ tẹ whẹ orọo ọsosuọ họ evaọ ogege Idẹn nọ ‘ọ rehọ aye na kẹ ọzae na.’ (Emuhọ 2:22; 1 Ahwo Kọrint 11:8, 9) Orọo orẹ sae jọ oware awere keme ama ọzae gbe aye na avọ ọvuọ isiuru nọ ọ jọ ọ rẹ jọ oma ọdekọ wo. Ohẹriẹ oma rai na ukiehọ gbate kae. Okenọ ọzae avọ aye a wo otoriẹ je vuhu ohwohwo mu, je kuomagbe evaọ egbunuọvo iruo nọ a kẹ rai, yọ ae omomọvo a ru ẹkẹ rai evaọ ebabọ uwou evawere.
IRUO NỌ I TE ỌZAE
6. (a) Ono a rehọ ru uzou uviuwou? (b) Fikieme onana uje fo je wo iruo?
6 Orọo hayo uviuwou ogwọlọ isuẹsu. Ekwakwa nọ emaero avọ ogaga nọ isuẹsu itieye egwọlọ a rehae kugbe ọzae ma. Fiki onana Ebaibol ejẹ ta nọ: “Ọzae họ uzou aye riẹ epanọ Kristi ọrọ uzou ukoko na re.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:23) Onana oye ukiehọ, keme nọ isuẹsu egbẹ rọ họ, kọ uye avọ ozighi erẹ jọ. Re uviuwou ojọ ababọ ọnowuzou orẹ wọhọ omodawo dhẹ omoto ababọ ọkpọ nọ a rẹ rehọ kpọe. Hayo, otẹrọnọ aye o te bi rowo oma esuo, o rẹ jọ wọhọ imoto nọ imava i bi hro kpọ.
7. (a) Fikieme ẹjiroro ọzae owouzou ọ gbẹ were eyae jọ họ? (b) Kọ ohwo kpobi o wo ọnọ ọ rọ uzou riẹ, kọ fikieme ọruẹrẹfihotọ Ọghẹnẹ ọ rọ ọjọ uzou, o je wo areghẹ?
7 Dede na, eyae jọ buobu a gwọlọ nọ ezae e jọ isu unuwou rai hi. Onọ osoriẹ jọ họ ezae jọ i re lele ijaje Ọghẹnẹ kpahe esuo na ha. Dede na, yọ orọ uzẹme nọ ovavia inọ, re ukoko kpobi ute ru iruo ziezi, ohwo jọ ọ rẹ rehọ ọkpọvio tha, o ve je ku emehọ. Fikiere Ebaibol ejẹ tẹme areghẹ nọ: “Kristi họ ọnọ o wo uzou ezae kpobi, yọ ọzae o wo uzou aye, ere re Ọghẹnẹ o wo uzou Kristi.” (1 Ahwo Kọrint 11:3) Evaọ ọruẹrẹfihọ Ọghẹnẹ, Ọghẹnẹ ọvo họ ọnọ o wo ọnọ ọrọ uzou riẹ hẹ. Omọfa kpobi, te Jesu Kristi, je gbe ezae avọ eyae, ufore a rehọ ọkpọvio, a vẹ jẹ rehọ oma kpotọ kẹ oziẹ obro amọfa.
8. (a) Oriruo ono ofo nọ ezae ilele evaọ uzouwo orọ ruiruo? (b) Didi eware ezae i re wuhrẹ no oriruo ọyena ze?
8 Onana u dhesẹ nọ re ezae i ru ẹkẹ abọ rai gba a rẹ jẹ esuo Kristi na rehọ. Ofariẹ, a re lele oriruo isuẹsu riẹ ro su eyae rai wọhọ epanọ o bi su ukoko ahwo nọ e rọ ilele riẹ. Ẹvẹ Kristi o je yeri kugbe ilele riẹ otọakpọ? Edhere uwowou avọ ororokẹ ọ rehọ ruei. Ọtuaro oke ovo ho hayo ofu ọkakimuo, okenọ akake rehọ ọkpọvio riẹ hẹ. (Mak 9:33-37; 10:35-45; Luk 22:24-27; Jọn 13:4-15) Uzẹme na, ọ rehọ unevaze siobọno uzuazọ riẹ kẹ ae. (Jọn 3:16) Ọzae Ohwoikristi ọ rẹ roma kpotọ wuhrẹ oriruo Kristi, daoma ru utho nọ ọ sai ruẹ rehọ kẹ uviuwou riẹ. Eva ere oruo, ọ gbẹ te jọ ọnọ o wo uzou uviuwou, ọrọ ẹtahunu hu, oriobọ hayo ababọ-ororokẹ.
9. (a) Didi eguago eyae buobu i wo? (b) Eme ofo nọ ezae ekareghẹhọ, nọ a be rehọ uzou nọ a wo na ruiruo?
9 Dede na, eva abọfa, ezae i re roro onana: Kọ aye ra ọ be hae go nọ, who bi ghine ru wọhọ ọnọ owo uzou uviuwou hu? Kọ ọ be hẹ ta nọ, whọ be karo evaọ uwou na ha, evaọ amoma iruo uviuwou, gbe owha orọ ẹme okuhọ? Rekọ onana họ oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ whẹ ọzae o re ruẹ. Dede na, orẹ jọ oware areghẹ kẹ owhẹ re whọ hẹ gaviezọ iroro e jẹ amọfa unuwou na gbe eware nọ i re kiehae oma eva iruẹru esuo unuwou ra. Iruo ra wọhọ ọzae uwou orọo e mae ga. Yọ whọ tẹ be daoma re who ru ẹkẹ abọ ra, aye ra ọ rẹ te da epanọ o re ro fiobọhọ kowhẹ.—Itẹ 13:10; 15:22.
ORUGBA ỌRỌ IRUO AYE
10. (a) Didi uruemu Ebaibol idhesẹ kẹ eyae na? (b) Eme ọ rẹ via nọ eyae na a gbe yo ohrẹ Ebaibol ho?
10 Wọhọ epanọ Ebaibol eta, ama aye re ọjọ ofiobọhọ kẹ ọzae riẹ. (Emuhọ 2:18) Re a sai ru iruo eyena, Ebaibol etẹ ta nọ: “Jọ eyae erọ oma kpotọ kẹ ezae rai.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:22) Nẹnẹna, ohọre aye avọ ezae ilele hrou uzou ubu vi ere. Rekọ okenọ eyae ehọrọ kpobaro be dawo oma re a rehọ ọnọ o wo uzou, uruemu rai orẹ sae wha ukpokpoma tha. Ezae buobu evẹ rehọ edhere jọ ta nọ: ‘Otẹrọnọ aye ọ gwọlọ su uviuwou na, jọ o muei họ, re o ruei.’
11. (a) Ẹvẹ aye ọ rẹ sae ro fiobọhọ kẹ ọzae riẹ suẹ? (b) Otẹrọnọ aye o ru iruo nọ Ọghẹnẹ-ọkẹ riẹ gba, umuẹro nọ didi iruo onana orẹ jọ oma ọzae riẹ ru?
11 Dede na, whọ sai roro nọ ogba owhẹ họ rehọ isuẹsu na, fiki nọ ọzae ra o bi ru ere he. Rekọ, whọ hẹ sai fiobọhọ kẹe viere, re ọwha ewha nọ i te rie wọhọ ọnọ o wo uzou uviuwou na? Kọ who bi dhesẹ nọ whọ rehọ ẹro suẹe evaọ isuẹsu? Kọ whọ be nekpẹ iroro riẹ gbe ọkpọvio? Kọ whọ be jọ eva edhere kpobi siọ, onọ o re ruo ba ẹjẹfiẹ? Who te ghine ru, iruo nọ Ọghẹnẹ-ọkowhẹ evaọ uviuwou na gba, umuẹro nọ ọzae ra o reti mu abọ riẹ họ.—Ahwo Kọlọsi 3:18, 19.
12. Eme odhesẹ nọ, eyae erẹ ta iroro rai via otẹ make rọ nọ egbẹ rọwo kugbe erọ ezae rai hi?
12 Onana orọnikọ a be ta nọ aye ọ rẹ ta iroro riẹ via ha ha, otẹrọnọ ehẹrioma no erọ ọzae riẹ. Ọ rẹ sai wo iroro egbagba, yọ uviuwou na u re wo erere, otẹrọnọ ọzae riẹ o yo ẹme riẹ. A rehọ Sera aye Abraham ru oriruo kẹ eyae Ileleikristi fiki omaurokpotọ riẹ rọkẹ ọzae riẹ. (1 Pita 3:1, 5, 6) Yọ odhesẹ ifue erọ ẹbẹbẹ uviuwou, yọ okenọ Abraham ọ jẹ rọwo kẹe he, Ọghẹnẹ ọ tẹ takẹe nọ: “Yo ẹme riẹ.” (Emuhọ 21:9-12) Dede na, okenọ ọzae obroziẹ urere kpahe ẹme no, aye o re fiobọ hiẹ, otẹrọnọ ere oruo ọ rẹ lẹliẹe thọ uzi Ọghẹnẹ hẹ.—Iruẹru 5:29.
13. Eme emamọ aye o re he ruẹ, kọ eme oyena orẹ lẹliẹ uviuwou riẹ ruẹ?
13 Re o ru iruo riẹ gba ziezi, iruo buobu erọ nọ aye o re ruẹ evaọ ẹruọsa uviuwou na. Re ojọ oriruo, o re there emamọ emu, o re ru uwou fuafo ovẹ jọ kẹtiẹ. O ve je wobọ evaọ emọ iwuhrẹ. Ebaibol ehrẹ eyae nọ erọo “re a you ezae rai, re a you emọ rai, re a wo emamọ iroro, kpatiẹ, iruiruo evaọ uwou, wowoma, re a rehọ omakpotọ kẹ ezae rai, re asiọ ẹme Ọghẹnẹ eka ba ẹla.” (Taitọs 2:4, 5) Aye gbe oni nọ o ru iruo enana gba o re wo uyoyou gbe adhẹẹ uviuwou riẹ krẹkri.—Itẹ 31:10, 11, 26-28.
ORIA EMỌ EVAỌ UVIUWOU NA
14. (a) Eme họ uvi eria emọ evaọ uviuwou? (b) Eme emọ i re wuhrẹ no oriruo Jesu na rehọ?
14 Jihova ọhrẹ imava ọsosuọ nọ erọo inọ: “Wha mọ ibi re wha bu.” (Emuhọ 1:28) Ẹhẹ, Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ai nọ ayẹ emọ. Ama emọ na re ejọ oghale kẹ uviuwou. (Olezi 127:3-5) Fiki nọ a rọ otọ uzi gbe ujaje enọ iyẹ rai, oye Ebaibol ejẹ rehọ ẹ ta ọmọ dhesẹ ọrọ ọrigbo. (Itẹ 1:8; 6:20-23; Ahwo Galesha 4:1) Makọ Jesu, ọ gbẹjọ otọ enọ iyẹ riẹ eva okenọ ọ jọ ọmaha. (Luk 2:51) Otọ onana họ o je yo ẹme kae, je he ru onọ adhesẹ. Otẹrọnọ emọ kpobi i ru epọvona, uzẹme nọ u re fiobọhọ evawere uviuwou.
15. Eme ọsoriẹ nọ emọ ejẹ rọ idhọvẹ kẹ enọ iyẹ rai?
15 Rekọ ukpenọ a jọ oghale kẹ uviuwou, emọ inẹnẹ kọ idhọvẹ a rọ kẹ enọ iyẹ rai. Eme ọsoriẹ? Onọ osoriẹ họ fiki epanọ emọ na gbe enọ iyẹ rai na, a rehọ ehrẹ Ebaibol kpahe uzuazọ uviuwou kugbe yeri izuazọ rai hi. Eme họ izi enana jọ, gbe ehri uzẹme Ọghẹnẹ? Joma kiẹ umutho rai jọ riwi evaọ ewẹe ebe nọ erọ aro na. Nọ ma bi ruere na, muẹrohọ otọ otẹrọnọ, whọ rọwo nọ, evaọ efihọ iruo rai, whọ rẹ sai fiobọhọ evawere evaọ uviuwou ra ha.
You jẹ Rehọ Orro Kẹ Aye Ra
16. Eme a je kẹ ezae nọ a ru, kọ ẹvẹ a re ro ru ijaje enana gba ziezi?
16 Ebaibol erehọ areghẹ Ọghẹnẹ tanọ: “Ufo re ezae iyou eyae rai wọhọ omobọ rai.” (Ahwo Ẹfẹsọs 5:28-30) No oke te oke, orimuo odhesẹ nọ, re eva etẹ were eyae ufo nọ a rẹ riẹ nọ a you rai. Otọ onana họ ọzae ọ rẹ kẹ aye riẹ iroro oghẹrẹsa, gbe etete, otoriẹ gbe imuẹro. Ufo re ọ kẹ ‘aye na orro,’ wọhọ epanọ Ebaibol etae. O re ru onana evaọ aye na ọ rehọ kugbe iroro ejẹ evaọ oware kpobi nọ o re ruo. Evaọ edhere ọnana o je wo adhẹẹ aye na.—1 Pita 3:7.
Rehọ Adhẹẹ Kẹ Ọzae Ra
17. Eme a je kẹ eyae nọ a ru, kọ ẹvẹ a re ro ru onana?
17 Kọ ẹvẹ orọkẹ eyae? “Aye ọ rẹ rehọ adhẹẹ okokodo kẹ ọzae riẹ,” ere Ebaibol etae. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:33) Seba eyo uthubro onana họ oware nọ omaero nọ ezae jọ i je muofu kẹ eyae rai. Aye o re dhesẹ adhẹẹ evaọ obufihọ oziẹobro ọzae riẹ, gbe a rehọ ẹwẹ kpobi kuoma gbei re a wo ẹgwọlọ uviuwou. Evaọ orugba ọ iruo nọ Ebaibol ekẹ riẹ erọ ‘ofiobọhọ gbe arugba’ ọzae riẹ, aye oje ruei lọhọ kẹ ọzae riẹ nọ o je yoyei.—Emuhọ 2:18.
Whai Ohwo Ofieva họ Ohwo
18. Fikieme ahwo nọ arọo no a je fieva họ ohwohwo?
18 Ebaibol eta nọ: “Ezae avọ eyae ohwo ofieva họ ohwo.” Enẹ ọ ta kẹ ọzae nọ: “Hẹ were eva kẹ aye ra, sasa oma kẹ ọmọtẹ nọ whọ rọo . . . eme who je wo uyoyou kẹ aye ọfa? Eme erru aye omọfa o je si owhẹ urru?” (Ahwo Hibru 13:4; Itẹ 5:18-20, Today’s English Version) Ẹhẹ, ẹnwae-obro o mukpahe uzi Ọghẹnẹ; o re su kpohọ ukpokpoma evaọ orọo. “Ahwo buobu aroro nọ ẹnwae-obro o re ru orọo were,” ere ọkiotọ erọo jọ ọ tae, rekọ aye na o te fibae nọ uruemu oyena ẹsikpobi u re su kpohọ “uzedhe ẹbẹbẹ.”—Itẹ 6:27-29, 32.
Gwọlọ Omawere Ọrivẹ Orọo Ra
19. Ẹvẹ imava nọ erọo a re ro wo omawere nọ omaero no ẹwezẹkugbe rai tha?
19 Evawere erẹ tha ha okenọ ohwo ọ mae gwọlọ omawere owezẹ kẹ omobọ riẹ. Rekọ a re woi fiki eva ọrivẹ riẹ egwọlọ ru werẹ re. Ebaibol eta nọ: “Jọ ọzae osiobọno orọ aye riẹ rọ kẹe; rekọ jọ aye o ru epọvona kẹ ọzae riẹ re.” (1 Ahwo Kọrint 7:3) Oria nọ a mae ta gaga họ obusino, ẹkẹ. Yọ fiki ẹkẹ, ọkokẹ na o je wo uvi omawere re. Epanọ Jesu Kristi ọ tae ere orọ inọ: “Ẹkẹ oghale o mae rọ vi emio.”—Iruẹru 20:35.
Rehọ Omara Kẹ Emọ Ra
20. Fikieme eware i ru kugbe emọ ohwo i je wouzou gaga?
20 Ọmọ nọ ọkpako te ole ikpe eree ọ ta nọ: “Iruo ọvo ọsẹ mẹ o re ruẹ oke kpobi. Ọ rẹ jọ uwou hu. Ọ rẹ komẹ ugho gbe eware aroza buobu, rekọ orẹ bẹbẹ re mẹ rueriẹ. Me you rie jẹ gwọlọ nọ ọ rehọ oke na kpobi ru iruo ho re mẹ sae rueriẹ viere.” Ẹvẹ uzuazọ uviuwou u re woma te nọ eyewọ i te lele uzi Ebaibol kpahọ awuhrẹ emọ rai ‘okenọ akeria eva uwou rai gbe okenọ a be nya eva edhere gbe okenọ a kiẹzẹ gbe okenọ a tovrẹ’! Oma orehọ kẹ emọ ra be raha emamọ oke kugbai, umuẹro nọ u re fiobọhọ evawere ọ uviuwou.—Iziewariẹ 11:19; Itẹ 22:6.
Uthubro Nọ Ufo
21. Ẹvẹ Ebaibol eta kpahọ uthubro nọ a rẹ rehọ kẹ emọ?
21 Ọsẹ mai obọ odhiwu ọ rehọ emamọ oriruo kẹ eyewọ fiki epanọ ọ rehọ uthubro ọkpọvio kẹ ahwo riẹ, hayo ọwhọkwo. Emọ egwọlọ ọkpọvio. (Ahwo Hibru 12:6; Itẹ 29:15) Nọ Ebaibol ivuhu onana, etẹ tua’e nọ: “Whai, esẹ, . . . wha rehọ uthubro Jihova gbe iroro-ekpọvio riẹ yọrọ [emọ rai] whẹro no otọ ze.” Uthubro orehọ kẹ na, otẹ make rọnọ ẹtehe ọ riẹ re hayo emio iruẹru jọ, yọ imuẹro nọ idhesẹ nọ eyewọ na a you emọ rai. Ebaibol eta nọ: “Ohwo nọ oyou [ọmọ riẹ] họ ọnọ ọ rẹ whọkuei kẹse kẹse.”—Ahwo Ẹfẹsọs 6:4; Itẹ 13:24; 23:13, 14.
Ogena—Wha Za Idhere Akpọ Dhe
22. Didi iruo ogena o wo, kọ eme ọrọ evaọ orugba rai?
22 Akpọ na ọbe daoma re ọ lẹliẹ ogena thọ izi Ọghẹnẹ. Ofariẹ, wọhọ epanọ Ebaibol eta, “ugheghẹ uthuru si ubiudu ọmoha.” (Itẹ 22:15) Fikiere ohọre re a te ru oware nọ ukiehọ. Dede Ebaibol eta nọ: “Emoha na, iruo Kristi nọ i te owhai họ, wha re yo ẹme kẹ enọ iyẹ owhai, keme onana họ oware nọ ufo eruo.” Orẹte rehọ osa ulogbo tha. Fikiere, whai emoha na, wha wo areghẹ. Wha rehọ ohrẹ: “Kareghẹ họ ọnọ Ọma owhẹ eva okenọ whọ gbẹ maha na.” Za edawọ imu egaga eda dhe, idi edabẹ, igberẹ ibro gbe eware efa nọ ewọso izi Ọghẹnẹ.—Ahwo Ẹfẹsọs 6:1-4; Ọtausiwoma 12:1; Itẹ 1:10-19, Today’s English Version.
Wha Wuhrẹ Ebaibol na Kugbe
23. Didi irere iviuwou i re wo a te bi wuhrẹ Ebaibol kugbe?
23 Otẹrọnọ omọvo uviuwou na owuhrẹ iwuhrẹ Ebaibol na, je fiae họ iruo, u re fiobọhọ evawere uviuwou na. Rekọ ai kpobi a te ru ere—ọzae, aye gbe emọ—whori oghale nọ orẹjọ uviuwou na! Usu osasa, okpekpe, orẹ jọ gbe ẹme ọta vevẹ, nọ omomọvo uviuwou na ọ tẹbe dao oma re ofiobọhọ kẹ edekọ re agọ Jihova Ọghẹnẹ. Fikiere rue’i fihọ uruemu uviuwou re a he wuhrẹ Ebaibol kugbe!—Iziewariẹ 6:4-9; Jọn 17:3.
AREHỌ OBOKPARỌ FURIE EBẸBẸ UVIUWOU
24. Fikieme ahwo nọ arọo a jẹ nyase irutho ohwohwo ba?
24 Makọ evaọ uviuwou nọ evawere erọ dede, ebẹbẹ erẹ jọ noke ruoke. Onana orọ ere keme mai kpobi agbaha, je ru eware ethọthọ. “Mai kpobi a re zoruẹ ẹse buobu,” ere Ebaibol etae. (Jemis 3:2) Fikiere imava nọ erọo, a rẹ gwọlọ ẹgbagba mi ohwohwo ho. Ukpoye, ai ohwo ọ rẹ nyase iruthọ ohwo ba. Fikiere, ọvuọvo rai ore rẹro ọ orọo evawere egbagba ha, keme re a wo onana olọhọ họ kẹ ahwo nọ agbaha.
25. Ẹvẹ a rẹ rehọ uyoyou furie ebẹbẹ eva orọo?
25 Dede na, ufore ọzae avọ aye a gwọlọ daoma whaha oware nọ orẹ dha ohwohwo eva ba eruo. Yọ u wo epanọ a rẹ daoma ga tehe, a rẹ jọ ẹsejọ ru eware nọ erẹ dha ohwohwo eva. Kọ edhere ọvẹ a re ro furie ebẹbẹ? Uthubro Ebaibol họ: “Uyoyou u re ruru iruthọ buobu.” (1 Pita 4:8) Otọ onana họ enọ erọo nọ i bi dhesẹ uyoyou a re he dhẹme iruthọ nọ ọdekọ o ru ẹtẹta ha. Koyehọ, uyoyou o be tanọ, ‘E, othọ owhẹ obọ. Rekọ ere me re ruẹ ẹsejọ re. Fikiere me ti riwi era vo, yọ who ve je ru epọvona kẹ omẹ.’—Itẹ 10:12; 19:11.
26. Okenọ ebẹbẹ jọ etẹ via, eme o re fiobọhọ evaọ efurie ẹme na?
26 Okenọ enọ erọo a tẹ be rọwo iruthọ no eva ze, jẹ be dao re akpaivi a rẹ sae whaha avro gbe idhọvẹ buobu. Oware nọ a re le họ re afurie ebẹbẹ, orọnikọ re akparobọ eva avro ho. Otẹ make rọ nọ ohwo orọo ra ọye oruthọ, jọ wolẹ re who ru efurie ẹbẹbẹ na lọhọ. Otẹrọnọ who ru thọ, roma kpotọ yare erọvrẹ. Whọ kpariẹe họ aro ho; furie ẹbẹbẹ na ababọ elehie. “Whọ jọ ọre okiediwi diowhẹ họ ofu omuo ho.”—Ahwo Ẹfẹsọs 4:26.
27. Ohrẹ Ebaibol ovẹ a rẹ nya lele ufiobọhọ kẹ ahwo nọ arọo furie ebẹbẹ rai?
27 Omaero na, otẹrọnọ whẹ ohwo nọ ọrọo nọ, ufore who lele uzi ọ “who fi ẹro họ ewoma omobọ ra ọvoho, rekọ te ewoma ọ amọfa re.” (Ahwo Filipai 2:4) Ufore who yoẹme kẹ ujaje Ebaibol: “Wha rehọ aruoriwo ọrọ ohrọ oriọ gọ oma rai ẹgọ, eyowo, iroro ikpotọ, ẹwolẹ, gbe akọ-othiro. Whai ohwo o he thirakọ kẹ ohwo hẹ rehọ vrẹ ohwohwo ọvọvẹ otẹrọnọ ohwo jọ o wo oware eguago mukpahe ọjọ. Wọhọ epanọ Jihova ọ rọ vrẹ owhai ọvọvẹ na, wha ru ere re. Rekọ uteno eware enana kpobi no, wha ku uyoyou họ oma rai, keme oyehọ ufi ogbagba okugbe.”—Ahwo Kọlọsi 3:12-14.
28. (a) Orọo ofa họ edhere nọ a ro furie ebẹbẹ orọo? (b) Eme Ebaibol etanọ oye ọvo họ oware nọ orẹ fa orọo ohwo ove te wo uvẹ wariẹ rọo?
28 Nẹnẹ na ibuobu nọ erọo akẹ uvẹ re ohrẹ nọ uno Ẹme Ọghẹnẹ ze ufiobọhọ kẹ ae ku ebẹbẹ rai họ họ, rekọ a gwọlọ fa orọo. Kọ orọo ofa họ edhere nọ ọwere Ọghẹnẹ nọ a ro ku ebẹbẹ họ? Ijo, owere riẹ hẹ. (Malakae 2:15, 16) Ọ gwọlọ ọruẹrẹfihotọ orọo re ojọ epanọ uzuazọ u re krite. (Ahwo Rom 7:2) Oware ovuọvo Ebaibol ekẹ uvẹ nọ orẹ fa orọo nọ ohwo ọ jẹ wariẹ rọo, oye họ ẹnwae-obro. Otẹrọnọ ọjọ obru-ẹnwae, kọ okeoye ọnọ ọrọ oma kọkọ ọ rẹjọ sa, te afa orọo hayo aseba.—Matiu 5:32.
29. (a) Otẹrọnọ ọrivẹ orọo ra o gbe kuomagbe owhẹ evaọ egagọ Ileleikristi hi, eme who re ruẹ? (b) Eme ọ rẹ sae via noi ze?
29 Kọ ẹvẹ orẹjọ otẹrọnọ ọrivẹ orọo ra ọse nọ o re wuhrẹ ẹ me Ọghẹnẹ kugbe owhẹ hẹ, hayo o te mukpahe iruo Oleleikristi ra? Ebaibol egbẹbe kẹ owhẹ udu re whọ ria kugbe ọrivẹ orọo ra who gbe riwi omohẹriẹ fihọ edhere ọlọlọhọ nọ whore ro sioma no ebẹbẹ ra ha. Ru onọ whọ rẹ sai ruẹ re uyerakpọ uwou ra onyaharo fiki efihọ iruo oware nọ Ebaibol eta kpahe uruemu obọ ra. Evaọ okeofa, fiki uruemu Oleleikristi ra, whọ sai ku ọrivẹ orọo ra rẹriẹ. (1 Ahwo Kọrint 7:10-16; 1 Pita 3:1, 2) Who ri oghale nọ whore wo otẹrọnọ arehọ edhere ọnana hwosa odiri owoma ra!
30. Fikieme ojẹ rro gaga re eyewọ a fi emamọ oriruo họ otọ kẹ emọ rai?
30 Oma emọ ebẹbẹ buobu uviuwou erọ nẹnẹ na. Kọ eme a re ruẹ otẹrọnọ ere onana orọ evaọ uviuwou ra? Orọsosuọ kpobi, wọhọ eyewọ ufore wha fi emamọ oriruo họ otọ. Onọ osoriẹ họ oware nọ who ru oye emọ erẹ mai lele vi onọ whọ tae. Yọ okenọ iruemu ra ehẹriẹ oma no eme ra, emaha na i re krei ẹruerẹ hẹ. Fikiere whọ tẹ gwọlọ nọ emọ ra iyeri emamọ uzuazọ Ileleikristi, kọ whẹ omara ọ rẹ kẹ oriruo na.—Ahwo Rom 2:21, 22.
31. (a) Oware ulogbo ofa ovẹ emọ na egwọlọ re a te yo ohrẹ enọ iyẹ rai? (b) Ẹvẹ who re dhesẹ areghẹ nọ ọ rọ ẹmeoyo uzi Ọghẹnẹ nọ owhaha igberẹ-ibro kẹ ọmọ ra?
31 Ofariẹ, ufore who lele emọ jẹ iroro. Ute he re a takẹ emọ na nọ: ‘Mẹ gwọlọ nọ wha bru igberẹ hẹ keme o rẹ thọthọ.’ Ufore a dhesẹ kae nọ Ọnọma rai, Jihova Ọghẹnẹ, ọye ọ tanọ eware itieye wọhọ igberẹ-ibro ethọe. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:3-5; 1 Ahwo Tẹsalonika 4:3-7) Rekọ makọ onana dede utehe. Ufore afiobọhọ kẹ emaha na re, re a ruẹ onọ osoriẹ nọ a je yoẹme kẹ izi Ọghẹnẹ, gbe epanọ onana o jẹ kẹ ae erere. Re ojọ oriruo, whọ sai se ẹjiroro ọmọra kpahọ edhere ogbunu nọ a be rọ ma ọmọboba fiki ọgwakugbe amioma ọzae avọ eke aye, whọ vẹ nọe: ‘Kọ who gbe roro nọ ọ nọ oru oware ugbunu eyẹ ọnana lọhọ na ọ mae riẹ epanọ a re ru ogaga eyẹ nọ Ọghẹnẹ-ọkẹ rai na?’ (Olezi 139:13-17) Hayo whọ sae nọ nọ: ‘Kọ who ghine roro nọ Ọmemama Ologbo mai na o re ru uzi re o ro mi omai omawere eva uzuazọ? Ukpoye, otẹrọnọ ma yo izi riẹ majẹ mai wo omawere?’
32. (a) Didi uruemu who re ruẹ otẹrọnọ iroro ọmọ ra egbẹ rọwo kugbe erọ Ọghẹnẹ hẹ? (b) Ẹvẹ a re ro fiobọhọ kẹ ọmọ ra re ọ ruẹ areghẹ eware nọ Ebaibol etae?
32 Enanọ itieye erẹ lẹliẹ ọmọ ra muhọ eroro kpahọ uzi Ọghẹnẹ nọ ubi su iruo ekwakwa eyẹ. Ghọghọ kẹ iroro riẹ. Otẹrọnọ egbẹ rọ epanọ whọ gwọlọ nọ ejọ họ, who mu ofu hu. Daoma re whọ riẹ inọ oge ọmọ ra ọdhẹse iwuhrẹ ikiẹrẹe nọ erọ evaọ Ebaibol ba thethabọ, yọ whọ vẹ daoma dhesẹ kẹe onọ osoriẹ nọ iruemu ọfariẹ oge riẹ ejẹ kare areghẹ. Ẹsejọ whọ sai se iroro ọmọ ra kpohọ iriruo nọ eghinẹ via nọ igberẹ-ibro i je su kpohọ emọ ugbeyẹ, eyao igbere hayo ikpokpoma efa. Evaọ edhere ọnana aje fiobọhọ kẹe ruẹ areghẹ gbe ẹgbagba ọrọ eware nọ Ebaibol etae.
33. Fikieme ẹruore Ebaibol, ọrọ ẹria bẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase otọakpọ, o je fiobọhọ k’omai ru obokparọ fihọ uviuwou?
33 Omaero na ẹruore Ebaibol ọ rọ ẹria bẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase otọakpọ na, ọ rẹ sai fiobọhọ k’omai ru obokparọ fihọ uzuazọ uviuwou. Fikieme ojẹrọ ere? Keme ma tẹ ghinẹ gwọlọ nọ ma rẹ ria eva eyero ọkpokpọ Ọghẹnẹ na, kọ ma rẹ daoma re ma ria enẹna epanọ ma te ria eva oke oyena. Onana udhesẹ nọ ma re lele ithibro gbe ọkpọvio Jihova Ọghẹnẹ kpekpekpe. Onọ u re noi ze họ, Ọghẹnẹ ọ te rehọ omawere uzuazọ ebedẹbẹdẹ gbe oghọghọ buobu rọ vọ evawere nọ ma wo enẹna gbe evaọ oke ebẹdẹbẹdẹ nọ ọrọ obaro.—Itẹ 3:11-18.