Obufihọ Kẹ Eyae-uku Evaọ Eyerikugbe Edawọ Rai
IKUIGBE kpahe eyae-uku nọ a mae riẹ họ ikuigbe Ebaibol na ọrọ Rut avọ oni-orọo riẹ, Naomi. Eyae ivẹ na yọ eyae-uku. Rekọ, orọnikọ ọzae Naomi ọvo o whu ku ei hi rekọ te emezae ivẹ riẹ, ọvo rai jọ ọ jọ ọzae Rut. Fikinọ a jẹ rria udevie okogho-ahwo ọrọ ọwhẹrẹ nọ ezae na ọvo e rẹ mae jọ w’obọ, u ru uyero rai ghine yoma gaga.—Rut 1:1-5, 20, 21.
Dede na, aye ọmọ riẹ, Rut, ọnọ ọ se nọ ọ rẹ nya se iẹe ba, ọ jọ ogbẹnyusu obọdẹ kẹe gbe ọnọ ọ sa-sa e riẹ oma. Ukuhọ riẹ, Rut o te dhesẹ nọ o woma “vi emezae ihrẹ rọ kẹ” Naomi—orọnikọ fiki uyoyou udidi riẹ kẹ Naomi ọvo ho rekọ jegbe fiki uyoyou riẹ kẹ Ọghẹnẹ. (Rut 4:15) Okenọ Naomi ọ ta kẹ Rut nọ o zihe bru uviuwou gbe egbẹnyusu ahwo Moab riẹ, Rut ọ tẹ kuyo avọ eme omarokpotọ nọ i re dhobọte iroro nọ a tu kere inọ: “Obonọ whọ nya mẹ rẹ nya, gbe oria nọ whọ kpahe mẹ rẹ kpahe. Ahwo ra a rẹ te jọ ahwo mẹ, gbe Ọghẹnẹ ra họ Ọghẹnẹ mẹ. Oria nọ who je whu me je whuẹ re, etẹe a re ki omẹ fihọ. ỌNOWO na o ru erei kẹ omẹ tobọ vi erei otẹrọnọ uwhu o make hẹriẹ omẹ avọ owhẹ dede.”—Rut 1:16, 17.
Uruemu Rut u vo Jihova Ọghẹnẹ ẹro ho. Ọ ghale uviuwou okakao Naomi avọ Rut, yọ uwhremu na Rut ọ tẹ rọo Boaz, ohwo Izrẹl. Naomi ọ rẹrote ọmọ rai, ọnọ o zihe ro ọsẹ ode Jesu Kristi na, epaọ ẹsenọ ọ rọ ọmọ obọriẹ. Ikuigbe nana yọ oriruo epanọ Jihova o re riwi eyae-uku nọ i si kẹle iẹe je fievahọ iẹe ghare te. Ofariẹ, Ebaibol na ọ ta k’omai nnọ o re riwi enọ e rehọ uyoyou fiobọhọ kẹ eyae-uku evaọ edawọ rai ghaghae. Fikiere, ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ eyae-uku nọ e rọ udevie mai nẹnẹ?—Rut 4:13, 16-22; Olezi 68:5.
Kẹ Uvi Obufihọ Rekọ Orọnọ Evaọ Edhere Ọgbahọ Họ
Who te bi fiobọhọ kẹ aye-uku, o rẹ mai woma re whọ t’ẹme vevẹ jẹ kẹ uvi obufihọ rekọ orọnọ evaọ edhere ọgbahọ họ. Whaha eme ehruehru wọhọ, “J’omẹ riẹ otẹrọnọ whọ gwọlọ oware jọ.” Oyena o sae wọhọ ẹsenọ whọ be ta kẹ ohwo nọ ekpahe gbe ohọo u bi kpe inọ, “Sasa oma jẹ re eva vọ,” yọ who bi ru oware ovo ro fiobọhọ họ. (Jemis 2:16) Ahwo buobu a rẹ yare obufihọ họ evaọ okenọ a tẹ gwọlọ oware jọ; ikpoye, a rẹ ko ẹgwọlọ rai dhere. Re a fiobọhọ kẹ ahwo otiọye na o gwọlọ orimuo, ẹruẹ oware nọ ẹgwọlọ rai ọ rọ. Evaọ abọdekọ riẹ, whọ tẹ j’owọ ga hrọ—maero whọ tẹ be kpọ uzuazọ aye-uku na—o rẹ sai su kpohọ ẹraha iroro hayo ẹwhọ. Fikiere, Ebaibol na o fiẹgba họ ẹgwọlọ rọkẹ owowa evaọ usu mai kugbe amọfa. Nọ o tuduhọ omai awọ re ma wo isiuru ababọ-oriobọ kẹ ahwo na, o kareghẹhọ omai nọ ma rẹ jọ alaruekọ họ.—Ahwo Filipai 2:4; 1 Pita 4:15.
Rut o dhesẹ uruemu owowa utioye na kẹ Naomi. Nọ ọ jẹ dhẹgbalọ oni-orọo riẹ avọ omarokpotọ na, Rut ọ gba riẹ họ hayo o je su ei hi. Ọ j’owọ avọ areghẹ, wọhọ evaọ abọ emu nọ ọ jẹ gwọlọ kẹ Naomi jẹ k’omariẹ, rekọ ọ jẹ nya lele uthubro Naomi re.—Rut 2:2, 22, 23; 3:1-6.
Dede na, oware nọ ohwo jọ ọ gwọlọ o sai wo ohẹriẹ no onọ omọfa ọ gwọlọ. Sandra, ọnọ ma kake fodẹ na, ọ ta nọ: “Me wo oware nọ mẹ gwọlọ evaọ etoke uye mẹ—egbẹnyusu eghaghae iyoyou nọ e dhẹ wariẹ omẹ họ.” Evaọ abọdekọ riẹ, Elaine, ọnọ ma kake fodẹ vẹre na, ọ gwọlọ oke rọkẹ omobọ riẹ. Fikiere, re a fiobọhọ o gwọlọ orimuo gbe owowa evaọ uvẹ nọ whọ rẹ kẹ ohwo na gbe ẹkẹ obufihọ nọ a gwọlọ.
Obufihọ n’Obọ Uviuwou Na Ze
Uviuwou oruọruọ, orọ uyoyou, otẹrọnọ a wo ọjọ, o rẹ sai fiobọhọ gaga kẹ aye-uku imuẹro inọ ọ te sai yerikugbe etoke aye-uku riẹ. Dede nọ ahwo uviuwou na jọ a rẹ sai fiobọhọ vi amọfa evaọ uviuwou na, aikpobi a rẹ sai kuobọgbe fiobọhọ. “Otẹrọnọ aye-uku o wo emọ hayo [emọ-iruọmọ], jọ a kaki wuhrẹ iruo egagọ rai [nọ] i te rai erukẹ uviuwou rai, gbe ejọ nọ a re ru kẹ esẹ gbe ini rai; keme onana họ onọ Ọghẹnẹ o re miẹ.”—1 Timoti 5:4.
Rọkẹ ibuobu, a rẹ gwọlọ obufihọ ugho ho. Eyae-uku jọ a wo ugho ziezi nọ a rẹ rọ rẹrote ẹgwọlọ rai, yọ efa i te kẹ obufihọ egọmeti, obufihọ nọ e rọ ekwotọ jọ. Rekọ evaọ uyero nọ eyae-uku a jọ gwọlọ obufihọ ugho, u fo nọ ahwo uviuwou a re fiobọhọ. Otẹrọnọ aye-uku o wo imoni ekẹloma nọ i re fiobọhọ họ hayo imoni itieye na a be sai fiobọhọ họ, Ikereakere na e tuduhọ ibe enọ e rọwo re a fiobọhọ kẹ iẹe: “Egagọ efuafo nọ a rẹ jọ zue-oma obaro Ọghẹnẹ gbe Ọsẹ na ha, ena: nnọ, a re riwẹ imiwhrori avọ eyaukuotọ nọ uye o rẹbẹ.”—Jemis 1:27.
Ahwo nọ a be nya lele ehri-izi Ebaibol nana a be ghinẹ “rọ adhẹ kẹ eyauku.” (1 Timoti 5:3) Re a rọ adhẹẹ kẹ ohwo u dhesẹ ọghọ nọ a rẹ rọ kẹ ohwo na. Ahwo nọ a rẹ kẹ ọghọ a rẹ ruẹ nọ a rọ ghaghae, a wo adhẹẹ. A re roro nọ amọfa a bi fiobọhọ fikinọ o gba rae họ ọvo. Rut, dede nọ ọye omariẹ ọ jọ aye-uku evaọ ubroke jọ, ọ ghinẹ kẹ Naomi ọghọ ẹkwoma unevaze gbe uyoyou nọ o je ro muẹrohọ nọ ọ rẹrote ẹgwọlọ ugboma gbe erọ iroro Naomi. Evaọ uzẹme, u kri hi uruemu Rut o kẹ riẹe emamọ odẹ, fikiere ọzae obaro riẹ ọ ta kpahe iẹe nọ: “Ahwo ẹwho mẹ kpobi a riẹ nọ whẹ emamọ aye nọ ọ gbaunu.” (Rut 3:11) Eva okiovo na, uyoyou Naomi rọkẹ Ọghẹnẹ, emamọ uruemu oyerikugbe nọ o wo, gbe ovuhumuo odidi riẹ rọkẹ omodawọ Rut rọ kẹe u ghine ru ei lọhọ kẹ Rut re o fiobọhọ kẹe. Ẹvẹ Naomi ọ rọ emamọ oriruo te kẹ eyae-uku nẹnẹ!
Si Kẹle Ọghẹnẹ
Dede na, ahwo uviuwou gbe egbẹnyusu a rẹ sae rehọ ẹta nọ uwhu ọrivẹ-orọo o nya seba ha. Fiki onana u wuzou re ọnọ ohwo o whu seba na ọ mai si kẹle “Ọsẹ ohrọ kpobi jegbe Ọghẹnẹ omosasọ kpobi; ọnọ o ru omai wo omosasọ eva uye mai” kpobi. (2 Ahwo Kọrint 1:3, 4) Roro kpahe oriruo Anna, aye-uku omarọkẹ nọ ọ jọ ikpe 84 evaọ etoke nọ a ro yẹ Jesu.
Okenọ ọzae Anna o whu ikpe ihrẹ ọvo nọ a rọ rọo no, ọ tẹ nyabru Jihova rọkẹ omosasọ. “O je no uwou egagọ-ode he, ọ gọ, yọ ọ se emuọriọ ba, jẹ lẹ te aso te uvo.” (Luk 2:36, 37) Kọ Jihova ọ kuyo kẹ omarọkẹ Ọghẹnẹ ọrọ Anna? E! O dhesẹ uyoyou riẹ rọ kẹe evaọ edhere obọdẹ ẹkwoma uvẹ nọ ọ kẹ riẹ re ọ ruẹ ọmọ nọ ọ te rro zihe ro Osiwi akpọ na. Ẹvẹ onana o kẹ Anna urirẹ gbe omosasọ te! U re vevẹ, ọ ruẹ orugba uzẹme ọ Olezi 37:4: “Eva e were owhẹ eva ỌNOWO, ọ te kẹ owhẹ ẹgwọlọ ra kpobi.”
Ọghẹnẹ Ọ rẹ Rehọ Ibe Ileleikristi Ruiruo
Elaine ọ ta nọ: “Evaọ oke krẹkri nọ David o whu no, me wo edada ugboma, wọhọ amagha nọ ọ be wẹ ibiefẹ mẹ. Me je roro nọ yọ ẹbẹbẹ emu nọ ọ be daruoma ha. Ẹdẹjọ o ga te epanọ me ro roro nọ mẹ rẹ ruẹ edọkita. Oniọvo-ọmọtẹ abọ-ẹzi jọ, nọ ọ rọ ogbẹnyusu ovuhumuo ọ tẹ jiroro nọ o wọhọ nọ uweri mẹ oye o be whae ze, ọ tẹ tuduhọ omẹ awọ re mẹ yare Jihova kẹ obufihọ gbe omosasọ. Mẹ tẹ nwane jọ etẹe fi ohrẹ riẹ h’iruo, mẹ tẹ lẹ olẹ nọ u no udu ze h’eva, be yare Jihova re ọ sẹro mẹ evaọ uweri mẹ. Yọ o ru ere!” Elaine o te muhọ ẹsasa, yọ u kri hi makọ edada ugboma riẹ i te kuhọ.
Ekpako ukoko a rẹ sai mu usu ẹwo kugbe eyae-uku nọ i bi weri. Ẹkwoma obufihọ gbe omosasọ abọ-ẹzi nọ a rẹ kẹ evaọ edhere areghẹ gbe ovuhumuo, ekpako e rẹ sai fiobọhọ kẹ ae sikẹle Jihova ghelọ edawọ rai. Evaọ oria nọ u jo fo, ekpako a sai je fiobọhọ evaọ ẹruẹrẹhọ obufihọ abọ iwo. Ekpako ohrọriọ, erọ ovuhumuo itieye na e ghinẹ rrọ “oria nọ u sioma no ofou.”—Aizaya 32:2; Iruẹru 6:1-3.
Omosasọ Ebẹdẹ Bẹdẹ n’Obọ Ovie Ọkpokpọ Otọakpọ Ze
Ohwo nọ Anna ọkpako na ọ ghọghọ kpahe nọ ọ rue riẹ oware wọhọ ikpe idu ivẹ nọ e vrẹ na o zihe ro Ovie Mesaya ọrọ Uvie odhiwu no. Kẹle na, egọmeti nana o ti si eware kpobi nọ e rẹ wha uweri ze no, kugbe uwhu. Rọ kpahe onana, Eviavia 21:3, 4 o ta nọ: “Rri oria ẹria Ọghẹnẹ o rọ udevie ahwo . . . O ve ti ririe irui kpobi no aro rai; uwhu o gbẹte jọ ofa ha, hayo kọ uweri hi, hayo oviẹ hẹ, hayo edada ọvuọvo ho, keme eware anwae evrẹ no.” Kọ who muẹrohọ nnọ oria nana o ta kpahe “ahwo”? Ẹhẹ, ahwo-akpọ a ti wo ufuoma no uwhu gbe uweri avọ oviẹ kpobi nọ o rẹ wha ze.
Rekọ emamọ usi efa e tubẹ riẹ! Ebaibol na ọ y’eyaa kpahe ẹkparomatha rọkẹ iwhuowhu na re. “Oke o be tha nọ enọ e rọ eva [uki] kpobi i je ti yo uru riẹ [Jesu], a vẹ te nya via.” (Jọn 5:28, 29) Wọhọ Lazarọs, ọnọ Jesu ọ kpare no uwhu ze na, a te nya via wọhọ ahwo-akpọ, orọnikọ wọhọ emama ẹzi hi. (Jọn 11:43, 44) Kẹsena a vẹ te rehọ “enọ i ru uwoma” kpohọ ẹgbagba ohwo-akpọ a vẹ ruẹ ẹruorote Jihova k’omobọ rai wọhọ ọsẹ evaọ okenọ o ti ‘rovie abọ riẹ, bi ru ẹgwọlọ eware nọ i wo uzuazọ kpobi rọ kẹ ae.’—Olezi 145:16.
Enọ ahwo iyoyou rai e v’abọ evaọ uwhu nọ i fi ẹrọwọ họ ẹruore imuẹro ọnana a rẹ ruẹ nọ o rọ ehri omosasọ ulogbo. (1 Ahwo Tẹsalonika 4:13) Fikiere whọ tẹ rọ aye-uku, “he dhe ẹlẹlẹ” rọkẹ omosasọ gbe obufihọ nọ whọ gwọlọ kẹdẹ kẹdẹ re whọ sae wha ewha egbẹgbẹdẹ sa-sa ra. (1 Ahwo Tẹsalonika 5:17; 1 Pita 5:7) Yọ rehọ oke se Ẹme Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ re iroro Ọghẹnẹ e sae sasa owhẹ oma. Who te ru eware enana, whọ te ruẹ k’omobọ ra epanọ Jihova ọ sai ghine ro fiobọhọ k’owhẹ duku udhedhẹ, ghelọ edawọ gbe use-abọ kpobi nọ whọ rẹriẹ ovao ku wọhọ aye-uku.
[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 5]
Re a fiobọhọ o gwọlọ owowa evaọ uvẹ nọ whọ rẹ kẹ ohwo na gbe ẹkẹ obufihọ nọ a gwọlọ
[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 7]
Ọghẹnẹ ọ ghale aye-uku ọkpako na Anna