Jọ Ohrẹ-dhẹ Uzuazọ O Bẹ Owhẹ Hẹ!

“Ma rehọ oriori dhẹ ohrẹ nọ a fihọ kẹ omai na.”—Ahwo Hibru 12:1.

 1, 2. Eware ejaja vẹ i si idibo Jihova urru no evaọ etoke edẹ urere enana?

MA BE rria oke ojaja avọ obẹbẹ. Bu vi ikpe 80 nọ i kpemu, evaọ 1914, a rehọ Jesu mu wọhọ Ovie ọ Uvie odhiwu Ọghẹnẹ. ‘Ẹdẹ Olori na’ avọ “oke urere” eyero-akpọ ọnana i te muhọ. (Eviavia 1:10; Daniẹl 12:9) No okioye ze, ohrẹ Oleleikristi kẹ uzuazọ o tẹ kpata viere. Idibo Ọghẹnẹ a be daoma gaga re a dhẹ mu akẹkẹ odhiwu Jihova, ukoko obọ odhiwu riẹ, onọ o be dhẹ ababọ eriosehọ kpohọ orugba ẹjiroro Jihova.—Izikiẹl 1:4-28; 1 Ahwo Kọrint 9:24.

² Kọ ahwo Ọghẹnẹ a duku oghọghọ no nọ a be “dhẹ ohrẹ” kpohọ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ na? Ababọ avro, E! Oma o be were ai evaọ ẹruẹ ekokohọ inievo Jesu nọ i kiọkọ, a tẹ jẹ ghọghọ re a muẹrohọ nnọ oka nọ a be kahọ erọ 144,000 nọ i kiọkọ na o whoma te ekuhọ no. (Eviavia 7:3, 4) Ofariẹ, oma o be were ai nọ a vuhumu nnọ Ovie nọ Jihova o ro mu ọ tọlọ ojale riẹ no re o vu “ivuẹvu akpọ na.” (Eviavia 14:15, 16) Who rri epanọ ivuẹvu na i bu te! (Matiu 9:37) Enẹna, bu vi ahwo ima isoi a kokohọ no—“otu obuobu jọ, nọ ohwo ọvo ọ sai kele he, nọ i no erẹwho kpobi ze, erua gbe ahwo gbe erọo-unu.” (Eviavia 7:9) Ohwo ọvo ọ sae ta epanọ otu ọyena o ti bu te uwhremu na ha, keme ohwo ọvo ọ sai kele ai hi.

 3. Ghelọ ezadhe vẹ ma rẹ rọ daoma wo ẹzi oghọghọ?

³ Uzẹme, Setan ọ gwọlọ s’omai awọ hayo si omai kpemu nọ ma be dhẹ siawọ evaọ ohrẹ na. (Eviavia 12:17) Yọ o lọhọ họ re ma gbẹ jọ ohrẹ na ghelọ emo, ohọo, eyao, gbe ebẹwẹ efa nọ i kpoka họ oke urere na. (Matiu 24:3-9; Luk 21:11; 2 Timoti 3:1-5) Ghele na, udu mai o be ghọghọ nọ ekuhọ ohrẹ na u bi si kẹle na. Ma be daoma dhesẹ oghẹrẹ ẹzi nọ Pọl ọ tudu họ ibe Ileleikristi edẹ riẹ nọ a wo na: “Wha hẹ ghọghọ eva Ọnowo na kẹse kẹse, whaọ mẹ jẹ ta nọ, Ghọghọ.”—Ahwo Filipai 4:4.

 4. Didi oghẹrẹ ẹzi Ileleikristi Filipai a dhesẹ?

⁴ Avro ọ riẹ hẹ inọ Ileleikristi nọ Pọl ọ kpọ eme eyena bru a jẹ ruẹ oghọghọ evaọ ẹrọwọ rai, keme Pọl ọ ta kẹ ai nọ: ‘Ruabọhọ ẹghọghọ eva Ọnowo na.’ (Ahwo Filipai 3:1) Ahwo Filipai yọ ukoko ọghoruo, orọ uyoyou onọ o jẹ rehọ ọwhọ gbe ajọwha gọ. (Ahwo Filipai 1:3-5; 4:10, 14-20) Rekọ orọnikọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ kpobi a wo ẹzi ọyena ha. Wọhọ oriruo, Ileleikristi ahwo Ju jọ nọ Pọl o kere obe Hibru na se a je veghe uzou.

‘Gaviezọ Vi Epaọ Ọsosuọ’

 5. (a) Didi oghẹrẹ ẹzi Ileleikristi Hibru a wo okenọ a rehọ ukoko Ileleikristi ọsosuọ mu? (b) Dhesẹ ẹzi Ileleikristi Hibru jọ evaọ ole 60 C.E.

⁵ Ahwo nọ a ru ukoko Ileleikristi ọsosuọ via evaọ ikuigbe họ ahwo Ju gbe enọ i kurẹriẹ ziọ egagọ ahwo Ju, yọ a rehọ e riẹ mu Jerusalẹm evaọ 33 C.E. Didi oghẹrẹ ẹzi u wo? O gwọlọ nnọ ohwo o se izou ọsosuọ obe Iruẹru na ọvo re ọ riẹ kpahe ọwhọ gbe oghọghọ riẹ, makọ evaọ aro ukpokpoma. (Iruẹru 2:44-47; 4:32-34; 5:41; 6:7) Rekọ, nọ ikpe na e be nyaharo na, eware i te nwene, Ileleikristi ahwo Ju buobu a te siuke kpemu no ohrẹ uzuazọ na. Enẹ obe jọ o ta kpahe eyero na evaọ ole 60 C.E.: “Eyero omoyẹlẹ gbe omolọhọ, ọrọ irẹro nọ i rugba ha, ẹruore nọ a jẹ va e jariẹ, yọ a jẹ barosa thọ uzi avọ ababọ ẹrọwọ. A jọ Ileleikristi rekọ ovuhumuo rai kẹ oruaro use odhiwu rai na o jọ kakao.” Eme ọ rẹ so ẹe ze nọ onana o jẹ via kẹ Ileleikristi nọ a kẹ ẹzi? Ẹkiẹriwo abọ ileta Pọl jọ se ahwo Hibru (nọ o kere ole 61 C.E.) u re fiobọhọ k’omai kuyo onọ na. Ẹkiẹriwo otiọye na u ti fiobọhọ k’omai kpobi nẹnẹ re ma siọ oyẹlẹ ẹzi otiọye na ba ekie ruọ.

 6. Ohẹriẹ vẹ o rọ udevie egagọ evaọ otọ Uzi Mosis gbe egagọ nọ u wo ehri fihọ Jesu Kristi?

⁶ Ileleikristi ahwo Hibru a no egagọ ahwo Ju ze, eyero nọ ọ rọ igbenu ta nọ o bi koko Uzi nọ Jihova ọ rọ kẹ ẹkwoma Mosis. Ileleikristi ahwo Ju buobu a gwọlọ siobọno Uzi oyena ha, ẹsejọhọ fikinọ evaọ ikpe-udhusoi buobu, oye ọvo họ edhere nọ a jẹ rọ gọ Jihova, yọ o jọ edhere egagọ nọ u siuru gaga, avọ ọkwa-ozerẹ, idheidhe kẹse kẹse, etẹmpol evaọ Jerusalẹm nọ a jọ akpọ soso riẹ. Egagọ-Ileleikristi u wo ẹhẹriẹ. O gwọlọ eriwo ẹzi, wọhọ orọ Mosis, ọnọ “ọ kparo ruẹ erere” obaro na o te je “thihi akọ ruẹ ọ nọ a rẹ ruẹ hẹ.” (Ahwo Hibru 11:26, 27) Ileleikristi ahwo Ju buobu a kare eriwo ẹzi otiọye na. A jẹ dhẹ yolo yolo ukpenọ a rẹ dhẹ avọ ẹjiroro.

 7. Ẹvẹ eyero nọ ma no eva riẹ ze no o sai ro kpomahọ oghẹrẹ nọ ma be dh’ohrẹ uzuazọ na?

⁷ Kọ oghẹrẹ eyero otiọye na ọ riẹ nẹnẹ? Whaọ, eware e nwane rọ epọvo na ha. Ghele na, Ileleikristi a no eyero-akpọ nọ ọ rẹ r’obọ s’udu ze. Akpọ na o wo eware buobu nọ ọ rẹ kẹ, rekọ eva okiọvo na, ọ rẹ wọ ewha egbẹgbẹdẹ họ ahwo uzou. Fiba onana, ibuobu mai a be rria ekwotọ nọ uruemu avro o jẹ rọ odode gbe oria nọ ahwo a je wo uruemu oriobọ, ọrọ m’ọvoria. Ma tẹ kẹ oma mai uvẹ re eyero otiọye na o kpomahọ omai, o rẹ jọ lọlọhọ re ‘ibiaro ibiudu mai’ e jọ bizi bizi. (Ahwo Ẹfẹsọs 1:18) Kọ ẹvẹ ma sae rọ dhẹ ohrẹ uzuazọ na ziezi otẹrọnọ ma be ruẹ oria nọ ma be dhẹ kpohọ vevẹ hẹ?

 8. Idhere jọ vẹ Egagọ-Ileleikristi o rọ mai woma vi egagọ evaọ otọ Uzi na?

⁸ Re o fi ọwhọ họ Ileleikristi ahwo Ju oma, Pọl ọ tẹ kareghẹhọ ai ewoma eyero Ileleikristi vi orọ Uzi Mosis. Uzẹme, okenọ orẹwho Izrẹl iwo a jọ ahwo Jihova evaọ otọ Uzi na, Jihova ọ jẹ rehọ eruẹaro nọ ọ kẹ ẹgba t’ẹme kẹe. Rekọ, Pọl ọ ta nọ, nẹnẹ “Ọmọ riẹ ọ be rọ ta ẹme kẹ omai, ọ nọ o romu ọreuku eware kpobi, ọ nọ ọ rọ ma akpọ na re.” (Ahwo Hibru 1:2) Ofariẹ, Jesu ọ rro vi ivie nọ e jọ uhie Devidi kpobi, “erivẹ” riẹ. O tube kpehru vi enjẹle na dede.—Ahwo Hibru 1:5, 6, 9.

 9. Fikieme mai, wọhọ Ileleikristi ahwo Ju erọ edẹ Pọl, ma jẹ ‘gaviezọ vi epaọ ọsosuọ’ kẹ eme nọ Jihova ọ ta?

⁹ Fikiere, Pọl ọ tẹ hrẹ Ileleikristi ahwo Ju nọ: “Fikiere o nọ ma yo na ma rẹ yọriẹe whawha, ogbẹrọ erehe ma veti reghe noi.” (Ahwo Hibru 2:1) Dede nọ ewuhrẹ kpahe Kristi yọ oghale ugbunu, a gwọlọ vi ere. A gwọlọ nọ a gaviezọ ziezi kẹ Ẹme Ọghẹnẹ re a sae dadamu kẹ akpọ ahwo Ju nọ ọ wariẹ e rai họ na. U fo nọ ma rẹ ‘gaviezọ vi epaọ ọsosuọ’ re kẹ ẹme nọ Jihova ọ be ta fiki eyoma nọ ọ jọ akpọ na wariẹ omai họ na. Onana u dhesẹ nnọ ma rẹ roma totọ wuhrẹ ziezi jẹ ruẹrẹ emamọ oke họ kẹ ese Ebaibol na. Epanọ Pọl ọ ta uwhremu na evaọ ileta riẹ bru ahwo Hibru, u te je dhesẹ iwuhrẹ nọ ma re kpohọ ẹsikpobi je whowho ẹrọwọ mai kẹ amọfa. (Ahwo Hibru 10:23-25) Iruẹru utiọye na u re fiobọhọ k’omai jaja aro vi evaọ ẹzi re ma siọ eriwo ẹruore oruaro mai ba ekufiẹ. Ma tẹ rehọ iroro Jihova vọ iroro mai, oware kpobi nọ akpọ na o re ru omai o gbẹ da omai thesiwa hayo ru omai zoruẹ hẹ.—Olezi 1:1-3; Itẹ 3:1-6.

“Whai Ohwo Ọ hẹ Hrẹ Ohwo”

10. (a) Eme ọ rẹ sae via kẹ ohwo nọ ọ gaviezọ vi epaọ ọsosuọ kẹ Ẹme Jihova ha? (b) Ẹvẹ ma rẹ ‘sae rọ hrẹ ohwohwo’?

¹⁰ Ma gbẹ gaviezọ ziezi kẹ eware ẹzi hi, eyaa Ọghẹnẹ e vẹ te jọ omai aro deghe deghe. Onana o tubẹ via dede evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ okenọ Ileleikristi nọ a kẹ ẹzi ọvo i ru ikoko na via yọ ikọ na jọ a gbẹ jọ uzuazọ. Pọl ọ vẹvẹ ahwo Hibru na unu nọ: “Whaọ imoni, wha yọrọ oma rai o gbẹrọ erehe ohwo oyoma jọ eva udevie rai, avọ eva imuomu nọ e kare orọwọ o ve ti su owhai kie no Ọghẹnẹ uzuazọ na. Rekọ whai ohwo ọ hẹ hrẹ ohwo kẹdẹ kẹdẹ, eva oke kpobi wọhọ epaọ use ‘inẹnẹ na,’ re whai kpobi ohwo ọvo ọ se eva egaga ba e wo fiki eviẹhọ izieraha.” (Ahwo Hibru 3:12, 13) Ẹme Pọl na “yọrọ oma” u dhesẹ ẹgwọlọ nọ a re ro muẹro hotọ. Okpẹtu ọ be bẹbẹ ze! Ababọ ẹrọwọ—“izieraha”—e rẹ sai wo owọ evaọ idu mai, ma ve siuke kpemu siọ Ọghẹnẹ ba ukpenọ ma re si kẹliẹe. (Jemis 4:8) Pọl ọ kareghẹhọ omai re mai “ohwo ọ hẹ hrẹ ohwo.” Ma gwọlọ ẹruọruọ okuomagbe inievo. “Ọnọ ọ hẹriẹ oma ọ gwọlọ nọ ọye ọvo ọ rẹ jọ, re o mukpahe oziẹ okiẹrẹe kpobi.” (Itẹ 18:1) Ẹgwọlọ kẹ okuomagbe otiọye o be wọ Ileleikristi re a kpohọ iwuhrẹ ukoko kẹse kẹse, ikokohọ esese gbe ilogbo.

11, 12. Fikieme o gbẹ vọ omai eva ha re ma riẹ iwuhrẹ emuhọ Ileleikristi ọvo?

¹¹ Uwhremu na evaọ ileta riẹ, Pọl ọ tẹ kẹ ohrẹ oghaghae onana: ‘Keme dede nọ oke onana u te epanọ wha hẹ rọ jọ iwuhrẹ no, ghele na u fo re ohwo jọ o ti wuhrẹ owhai kpahọ onọ o karo eva ẹme Ọghẹnẹ tao, ame-ivie o fo kẹ owhai orọnọ emu ọgaga ha. . . . Keme na emu ọgaga ọ rọ kẹ enọ e route no nọ, i wo areghẹ te epanọ a sae hẹriẹ uwoma no uyoma.’ (Ahwo Hibru 5:12-14) Vevẹ, Ileleikristi ahwo Ju jọ a je ru ẹnyaharo evaọ otoriẹ rai hi. A bi ru oyẹlẹ evaọ ẹjẹrehọ ẹvi elo kpahe Uzi na gbe oyao. (Iruẹru 15:27-29; Ahwo Galesha 2:11-14; 6:12, 13) Ẹsejọhọ ejọ i gbe kru uruemu anwae jọ ghaghae wọhọ Ẹdijala ẹkpoka na gbe Ẹdẹ Omavoro urirẹ na.—Ahwo Kọlọsi 2:16, 17; Ahwo Hibru 9:1-14.

¹² Fikiere, Pọl ọ tẹ ta nọ: ‘Enẹna nọ ma siọ uwuhrẹ oboba Kristi ba no na, joma tu haro kpohọ ẹkpako.’ (Ahwo Hibru 6:1) Ohwo nọ ọ rẹ dhẹ ohrẹ ugbothabọ nọ ọ be yọrọ oma kẹ oghẹrẹ emu nọ ọ rẹ re, ọye ọ rẹ mai thihakọ evaọ ohrẹ ugbo, obẹbẹ na. Epọvo na re, Oleleikristi nọ ọ be yọrọ oma kẹ emuore ẹzi riẹ—orọnikọ iwuhrẹ otọhotọ ọvo ho, ‘iwuhrẹ ọsosuọ’ ọvo ho—ọye ọ rẹ mai thihakọ evaọ ohrẹ na jẹ dhẹe te ekuhọ. (Wawo 2 Timoti 4:7.) Onana u te dhesẹ nọ o re wo isiuru evaọ “okẹkẹe, gbe uthethei, gbe ekpehru gbe ekodo” uzẹme na, ọ vẹ rọ ere nyaharo te ẹkpako.—Ahwo Ẹfẹsọs 3:18.

‘Wha Wo Ẹgwọlọ Odiri’

13. Ẹvẹ Ileleikristi ahwo Hibru a dhesẹ ẹrọwọ rai evaọ oke nọ u kpemu?

¹³ Etoke nọ o nwani lele Pẹntikọst 33 C.E., Ileleikristi ahwo Ju a dikihẹ gaga ghelọ ọwọsuọ ọgaga. (Iruẹru 8:1) Ẹsejọhọ onana Pọl o wo họ iroro nọ o kere nọ: “Wha kareghẹ họ edẹ nọ e vrẹ no, okenọ elo o te owhai obọ no, nọ wha ro wo odiri eva uye obẹbẹ.” (Ahwo Hibru 10:32) Ithihakọ ẹrọwọ otiọye na u dhesẹ uyoyou rai kẹ Ọghẹnẹ o tẹ jẹ kẹ ai udu nọ a rẹ rọ ta ẹme evaọ iraro riẹ. (1 Jọn 4:17) Pọl ọ tudu họ ai awọ nnọ a ku udu oyena fiẹ hẹ fiki ababọ ẹrọwọ. Ọ kpakpa e rai nọ: “Wha wo odiri ọwhawha, wha ru orọ eva Ọghẹnẹ re eya riẹ eruẹse te owhai obọ. ‘Oke u gbe tulo ho, yọ ọ nọ ọ be tha na ọ te tha, u re ti krẹ hẹ.’ ”—Ahwo Hibru 10:35-37.

14. Eme ọ uzẹme vẹ i re fiobọhọ k’omai thihakọ makọ nọ ikpe buobu e tẹ vrẹ no evaọ ẹgọ Jihova?

¹⁴ Kọ ẹvẹ kpahe omai nẹnẹ? Ibuobu mai a wo ọwhọ okenọ ma kaki wuhrẹ uzẹme Ileleikristi na. Kọ ma gbe wo ọwhọ ọyena? Hayo kọ ma ‘ku uyoyou nọ ma kaki wo fiẹ no’? (Eviavia 2:4) Kọ ma dina sioma h’emu no, ẹsejọhọ fikinọ eware i bi rugba ha hayo Amagidọn nọ ma be hẹrẹ o bẹ omai no? Whaọ, daji re who roro. Uzẹme na o gbẹ vọ avọ igbunu wọhọ epanọ o jọ oke ọsosuọ. Jesu ọ gbẹ rọ Ovie odhiwu mai. Ma gbe bi rẹro uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ aparadase, yọ ma gbe wo usu mai kugbe Jihova. Yọ jọ o thọ owhẹ ẹro ho: “Ọ nọ ọ be tha na ọ te tha, u re ti krẹ hẹ.”

15. Wọhọ Jesu, ẹvẹ Ileleikristi jọ a ro thihakọ ukpokpoma ogaga no?

¹⁵ Fikiere, eme Pọl nọ a kere eva Ahwo Hibru 12:1, 2 i fo gaga: “Joma siọ owreze ba, gbe umuomu [ababọ ẹrọwọ] nọ ma ru rieria no, re ma rehọ oriori dhẹ ohrẹ nọ a fihọ kẹ omai na. Re ma ri Jesu nọ ọ rọ emuhọ gbe ekuhọ orọwọ mai, ọ nọ ọ rehọ fiki oghọghọ nọ a kẹ riẹ ro thihakọ [ure oja, NW ], ọ daozọ omovuọ họ, ọ tẹ keria obọze akaba uvie Ọghẹnẹ.” Eware buobu e riẹ nọ idibo Ọghẹnẹ a thihakọ rai no evaọ edẹ urere enana. Wọhọ Jesu, ọnọ o wo ẹrọwọ rite uwhu oja, inievo mai jọ a rehọ ẹrọwọ thihakọ ukpokpoma nọ i yoma thesiwa no—iwou-odi, olahiẹ, ọgbaduo, tubọ uwhu dede. (1 Pita 2:21) Kọ uyoyou o gbẹ vọ udu mai kẹ ae nọ ma te roro kpahe ẹgbakiete rai?

16, 17. (a) Didi use-abọ kẹ ẹrọwọ rai Ileleikristi buobu a lele muabọ no? (b) Ekareghẹhọ eme u re fiobọhọ k’omai ruabọhọ ohrẹ dhẹ uzuazọ na?

¹⁶ Rekọ, eme efa nọ Pọl ọ ta i wo iruo kẹ amọfa: “Eva ohọre nọ wha rọ fiki umuomu na, wha ti ruei te oria uwhu rai hi.” (Ahwo Hibru 12:4) Ghele na, evaọ eyero ọnana edhere uzẹme na o lọhọ kẹ ọvuọvo mai hi. ‘Eme iyoma erahaizi’ i bi whrehe otujọ eva oria iruo hayo eva isukulu, a bi thihakọ ẹkoko hayo be whaha otunyẹ uzioraha. (Ahwo Hibru 12:3) Odawọ ogaga o lẹliẹ ahwo jọ fi ọtamuo rai họ otọ no re a yọrọ ute ukpehru Ọghẹnẹ. (Ahwo Hibru 13:4, 5) Ikọ-erue i kpomahọ omakpọmu ẹzi otujọ no enọ e be gaviezọ kẹ eme enua eviẹhọ rai. (Ahwo Hibru 13:9) Ẹwhọ o mi efa oghọghọ rai no. Omawere gbe ezaharo nọ u viẹta u whrehe Ileleikristi jọ no. Yọ ebẹbẹ ẹrria eyero-akpọ ọnana ọ rọ otunyẹ kẹ otujọ.

¹⁷ Uzẹme, iyero enana ovuọvo rai nọ o ga “te oria uwhu” o rọ họ. Yọ a tẹ kiẹ ejọ riwi ziezi, i wo abọ kpahe owojẹ othọthọ nọ ma jẹ no. Rekọ aikpobi na e rọ use-abọ kẹ ẹrọwọ mai. Oye jabọ ma jẹ tẹrovi oriruo ogbunu ithihakọ Jesu na. Jọ epanọ ẹrọwọ mai o gbunu te o thọrọ omai ẹro ho. Jọ imuẹro mai inọ Jihova họ ọnọ ọ rẹ “hwosa kẹ e nọ e guọlọ e riẹ” o thọrọ omai ẹro ho. (Ahwo Hibru 11:6) Kẹsena, ma ve ti wo ogaga ẹzi nọ ma rẹ rọ ruabọhọ ohrẹ uzuazọ na.

Ma Sai Thihakọ

18, 19. Eviavia ikuigbe vẹ u dhesẹ nọ Ileleikristi ahwo Hibru evaọ Jerusalẹm a yoẹme kẹ ohrẹ Pọl nọ a kẹ ẹgba?

¹⁸ Ẹvẹ Ileleikristi ahwo Ju a kuyo kẹ ileta Pọl? Nọ oware wọhọ ikpe ezeza e vrẹ no nọ a kere ileta na se ahwo Hibru no, Judia o te mu ẹmo họ. Evaọ 66 C.E., ogbaẹmo Rom o tẹ wariẹ Jerusalẹm họ, evaọ orugba eme Jesu: “Rekọ nọ wha rẹ te ruẹ Jerusalem nọ itu ẹmo ewariẹ họ, kẹsena wha rẹ riẹ nọ ẹraha riẹ ọkẹle ino.” (Luk 21:20) Rekọ, rọ kẹ erere Ileleikristi enọ e te jọ Jerusalẹm evaọ okioye na, Jesu ọ ta nọ: ‘Kẹsena enọ e rọ evaọ Judia e vẹ dhẹ kpo igbehru, enọ e rọ evaọ ẹwho a ru re a noi, te enọ e rọ ẹwho ho a gbẹ ruọ eva riẹ hẹ.’ (Luk 21:21) Fikiere, ẹmo kugbe Rom o tẹ jọ ẹdawọ: Kọ Ileleikristi ahwo Ju eyena a rẹ dhẹ no Jerusalẹm no, evie egagọ ahwo Ju na gbe oria nọ etẹmpol oruaro na o rọ?

¹⁹ Idudhe na, avọ ẹjiroro nọ a riẹ hẹ, ahwo Rom a te kuomarẹriẹ. Ẹsejọhọ, egba-egagọ Ju a rri onana wọhọ imuẹro nnọ Ọghẹnẹ ọ be thọ okpẹwho ọrẹri rai. Kọ ẹvẹ kpahe Ileleikristi? Ikuigbe e ta k’omai nọ a dhẹ. Kẹsena, evaọ 70 C.E., ahwo Rom na a te zihe ze a tẹ raha Jerusalẹm muotọ avọ enọ i whu nọ a re kele he. ‘Ẹdẹ ỌNOWO’ nọ Joẹl ọ ruẹaro riẹ na u te bru Jerusalẹm ze. Rekọ Ileleikristi ẹrọwọ a gbẹ jọ etẹe he. A ‘dhẹ vabọ.’—Joẹl 2:30-32; Iruẹru 2:16-21.

20. Ẹriẹ nnọ ‘ẹdẹ ỌNOWO’ o kẹlino o rẹ wọ omai evaọ idhere vẹ?

²⁰ Nẹnẹ, ma riẹ nọ ‘ẹdẹ ologbo ỌNOWO’ ọfa ọ te ziọ eyero-akpọ ọnana kẹle. (Joẹl 3:12-14) Ma riẹ okenọ ẹdẹ ọyena ọ te rọ ze he. Rekọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ k’omai imuẹro nnọ o te seba ẹnyaze he! Jihova ọ ta nọ o te raha oke he. (Habakuk 2:3; 2 Pita 3:9, 10) Fikiere, joma ‘gaviezọ vi epaọ ọsosuọ kẹ eware nọ ma yo no na.’ Whaha ababọ ẹrọwọ, “umuomu nọ ma ru rieria no” na. Jọ o jọ ọtamuo ra nọ who re thihakọ te umuo nọ o gwọlọ kpobi. Kareghẹhọ, ukoko odhiwu Jihova nọ o wọhọ akẹkẹ ologbo o be dhẹ haro. O ti ru ẹjiroro riẹ gba. Fikiere, jomai kpobi ma ruabọhọ ohrẹ na, jọ ohrẹ-dhẹ uzuazọ na o bẹ omai hi!

Kọ Whọ Kareghẹhọ?

◻ Ezọgaviẹ kẹ ohrẹ Pọl vẹ ro se ahwo Filipai u re fiobọhọ k’omai thihakọ evaọ ohrẹ uzuazọ na?

◻ Eme u re fiobọhọ k’omai mudhe kẹ oma nọ akpọ na o be dawo re o reghe omai?

◻ Ẹvẹ ma sai ro fiobọhọ kẹ ohwohwo thihakọ evaọ ohrẹ na?

◻ Eware jọ vẹ e rẹ sai si Oleleikristi kpemu?

◻ Ẹvẹ oriruo Jesu o sai ro fiobọhọ k’omai thihakọ?

[Picture on pages 16, 17]

Ileleikristi, wọhọ edhohrẹ, a rẹ kẹ oware ovo uvẹ re u reghe ai hi

[Picture on page 18]

Oware ovo o sae whaha akẹkẹ ologbo odhiwu Jihova nọ o gbe ro ru ẹjiroro Ọghẹnẹ gba ha ha