Ẹrọwọ Ọ Rẹ Wọ Omai Kpohọ Iruo!
“Whọ ruẹ nọ orọwọ avọ iruo [Abraham] e gua kugbe, iruo i te ru orọwọ na gba.”—JEMIS 2:22.
1, 2. Didi uruemu ma re dhesẹ otẹrọnọ ma te wo ẹrọwọ?
AHWO buobu a rẹ ta nọ a wo ẹrọwọ fihọ Ọghẹnẹ. Ghele na, ẹrọwọ ugbunu gheghe o kare uzuazọ wọhọ ori. Jemis olele na o kere nọ: “Orọwọ o mariẹ, nọ u wo iruo ho, u whu no re.” Ọ tẹ jẹ ta nnọ Abraham nọ ọ dhozọ Ọghẹnẹ o wo ẹrọwọ nọ “iruo riẹ e gua kugbe.” (Jemis 2:17, 22) Didi otofa eme itieye na i wo k’omai?
2 Ma te wo uvi ẹrọwọ, orọnikọ ma te rọwo eware nọ ma be jọ iwuhrẹ Ileleikristi yo ọvo ho. Ma rẹ kẹ imuẹro ẹrọwọ keme ma rọ Isẹri ọwhọ Jihova. Ẹhẹ, ẹrọwọ ọ rẹ wọ omai fi Ẹme Ọghẹnẹ h’iruo evaọ uzuazọ o vẹ jẹ wọ omai kpohọ iruo.
Ọriẹwẹ avọ Ẹrọwọ E rẹ Nyusu Hu
3, 4. Ẹvẹ ẹrọwọ o re kpomahọ epanọ ma re yeri kugbe amọfa?
3 Ma te wo uvi ẹrọwọ fihọ Ọghẹnẹ avọ Kristi, ma re dhesẹ ọriẹwẹ hẹ. (Jemis 2:1-4) Ahwo jọ nọ Jemis o kere se a je dhesẹ ababọ ọriẹwẹ nọ a gwọlọ mi Ileleikristi uzẹme he. (Ahwo Rom 2:11) Fikiere, Jemis ọ tẹ nọ nọ: ‘Kọ wha be rọ ẹroso Olori mai Jesu Kristi, oruaro mai, avọ iruẹru ọriẹwẹ?’ Otẹrọnọ ọdafe nọ ọ rọwo ho avọ emero igoru gbe ikpiwu ọ tẹ ziọ ewuhrẹ na avọ ohwo nọ ọ rọwo ho nọ ọ rọ “oyogbere avọ ehọ igbegbe,” a hai dede aimava na rehọ ziezi ẹrẹrẹe, rekọ a je dhesẹ aruoriwo kẹ edafe na. A jẹ kẹ ai eria ẹkeria ‘evaọ eria ilogbo,’ a vẹ ta kẹ iyogbere nọ e rọwo ho na nnọ a dikihẹ hayo keria otọ eva aro ohwo jọ.
4 Jihova ọ rehọ idhe ẹtanigbo Jesu Kristi na kẹ edafe gbe iyogbere. (2 Ahwo Kọrint 5:14) Fikiere, otẹrọnọ ma re dhesẹ aruoriwo kẹ edafe, koyehọ ma be kẹnoma no ẹrọwọ Kristi, ọnọ ‘o zihe ruọ oyogbere re ma ruẹse dafe fiki uvuhu riẹ.’ (2 Ahwo Kọrint 8:9) Wha joma rọ edhere otiọye na gu ahwo ẹdhọ họ—avọ iroro ethọthọ nọ ma rẹ rọ rehọ ọghọ kẹ ahwo-akpọ. Ọghẹnẹ ọ rọ ọriẹwẹ hẹ, rekọ ma te dhesẹ ọriẹwẹ, koyehọ “ibroziẹ iroro imuemu” ma rọ na. (Job 34:19) Avọ ẹjiroro re ma ru Ọghẹnẹ eva were, joma siọ ẹdawọ edhesẹ ọriẹwẹ ba ekie ruọ hayo ‘jiri ikpahwo re ma wo erere k’oma mai.’—Jud 4, 16.
5. Amono Ọghẹnẹ ọ salọ no re a ‘fe evaọ ẹrọwọ,’ kọ didi uruemu edafe ekwakwa iwo a re dhesẹ?
5 Jemis o dhesẹ ahwo nọ i ghine fe ọ tẹ jẹ tuduhọ omai awọ nnọ ma dhesẹ ọriẹwẹ kẹ uvumọ ohwo ho. (Jemis 2:5-9) ‘Ọghẹnẹ ọ salọ iyogbere na re a jọ edafe evaọ ẹrọwọ gbe ereuku evaọ uvie na.’ Onana o rọ ere keme iyogbere na a rẹ mae kuyo kẹ usiuwoma na vẹrẹ vẹrẹ. (1 Ahwo Kọrint 1:26-29) Wọhọ utu, edafe na a re kienyẹ amọfa kpahe esa, igho, gbe edhọ ekọto. A rẹ ta eme iyoma kpahe Kristi je kpokpo omai fikinọ ma be wha odẹ riẹ. Rekọ jọ o jọ ọtamuo mai re ma yoẹme kẹ “uzi uvie na,” onọ o gwọlọ uyoyou ọrivẹ—you edafe gbe iyogbere ẹrẹrẹ. (Iruo-Izerẹ 19:18; Matiu 22:37-40) Nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ onana na, edhesẹ ọriẹwẹ yọ ‘uzioraha.’
‘Ohrọ Oriọ U Wo Uzou Vi Oziẹ-Obro’
6. Ẹvẹ ma rẹ rọ jọ erahaizi otẹrọnọ ma kare ohrọ kẹ amọfa?
6 Ma tẹ rọ ababọ ohrọ dhesẹ ọriẹwẹ, koyehọ mai yọ eraha-izi. (Jemis 2:10-13) Ma tẹ jọ abọ ọnana ruthọ, koyehọ ma thọ izi Ọghẹnẹ kpobi no. Emọ Izrẹl enọ i bruẹnwae he rekọ enọ e jọ iji a zihe ruọ eraha-izi ọ Uzi Mosis na. Wọhọ Ileleikristi, a be rehọ ‘uzi ahwo ufuoma’ na bruoziẹ mai—Izrẹl ẹzi enọ e rọ ọvọ ọkpokpọ na, nọ a wo uzi riẹ evaọ ibiudu rai.—Jerimaya 31:31-33.
7. Fikieme ahwo nọ e ruabọhọ edhesẹ ọriẹwẹ a gbe ro rẹro ohrọ no obọ Ọghẹnẹ ze he?
7 Ma tẹ ta nọ ma wo ẹrọwọ rekọ ma tẹ ruabọhọ edhesẹ ọriẹwẹ, yọ ma fi oma mai họ otọ enwoma no. Ahwo nọ a kare uyoyou gbe ohrọ a ti gu ai ẹdhọ ababọ ohrọ. (Matiu 7:1, 2) Jemis ọ ta nọ: ‘Ohrọ oriọ u wo uzou vi oziẹ-obro.’ Nọ ma tẹ jẹ ọkpọvio ẹzi ọfuafo Jihova rehọ ẹkwoma edhesẹ ohrọ evaọ eyero mai kpobi, a ti brukpe omai hi okenọ a te gu omai ẹdhọ. Ukpoye, a te riohrọ mai ma vẹ rọ ere wo aruoriwo.
Ẹrọwọ Ọ rẹ Wha Iruo Iwoma Ze
8. Eme họ eyero ohwo nọ ọ ta nọ o wo ẹrọwọ rekọ ọ kare iruo?
8 U te no uyoyou gbe ohrọ nọ u re ru omai wo no, ẹrọwọ ọ rẹ wha iruo iwoma efa ze. (Jemis 2:14-26) Dede na, ẹrọwọ nọ o wo iruo ho u ti siwi omai hi. Uzẹme, ma rẹ sae rọ fiki iruo Uzi na wo edikihẹ okiẹrẹe kugbe Ọghẹnẹ hẹ. (Ahwo Rom 4:2-5) Jemis ọ be t’ẹme kpahe iruo nọ ẹrọwọ gbe uyoyou o wọ, orọnikọ obe uzi hi. Otẹrọnọ ekwakwa itieye na e tẹ wọ omai, orọnikọ ọvunu gheghe ma re gu kẹ ibe ọgegagọ nọ ọbẹwẹ ọ rọ oma ha. Ma rẹ rehọ obufihọ iwo rọ kẹ oniọvo ọmọzae hayo ọmọtẹ ọnọ o wo ẹgwọlọ emuẹgọ hayo emuore. Jemis ọ nọ nọ: ‘Whọ tẹ ta kẹ oniọvo nọ ọ rọ ẹgwọlọ nọ: “Nya kpo tou, whọ sasa oma jẹ re eva vọ,” yọ whọ kẹ riẹ eware nọ ọ gwọlọ kẹ oma riẹ hẹ, kọ didi erere o norie ze?’ Ufofe. (Job 31:16-22) “Ẹrọwọ” otiọye na o whu no!
9. Eme o re dhesẹ nọ ma wo ẹrọwọ?
9 Ẹsejọhọ ma nyusu kugbe ahwo Ọghẹnẹ dina kri no, rekọ iruo nọ i no udu ze ọvo e rẹ tha orọwọ mai uke inọ ma wo ẹrọwọ. U woma otẹrọnọ ma siọ uwuhrẹ Esanerọvo na no ma tẹ jẹ rọwo nnọ Ọghẹnẹ uzẹme ọvo ọ rọ. Ghele na, oware nọ a rọwo gheghe yọ ẹrọwọ họ. ‘Izi-iyoma dede a rọwo, a te guegue’ avọ ozọ keme ọraha ọ be hẹrẹ ai. Otẹrọnọ ma ghine wo ẹrọwọ, o rẹ wọ omai ruiruo itieye wọhọ ẹta usiuwoma na gbe emuore gbe emuẹgọ nọ ma rẹ rọ kẹ ibe enọ e rọwo nọ i wo ẹgwọlọ. Jemis ọ nọ nọ: “Whọ guọlọ nọ a dhesẹ [k’owhẹ] tao, whẹ ogheghẹ na [ọnọ eriariẹ Ọghẹnẹ e rọ eva ha na], nnọ, orọwọ nọ u wo iruo ho yọ ofofe?” Ẹhẹ, ẹrọwọ o gwọlọ iruo.
10. Fikieme a je se Abraham “ọsẹ enọ e rọwo kpobi”?
10 Ẹrọwọ Abraham ọsẹ anwae ohwo Ọghẹnẹ na o wọ riẹ kpohọ iruo. Wọhọ “ọsẹ enọ e rọwo kpobi,” a whowho i rie kiẹrẹe “okenọ ọ rehọ ọmọ riẹ Aiziki dhe-idhe eva ehru agbada-idhe.” (Ahwo Rom 4:11, 12; Emuhọ 22:1-14) Kọ ẹvẹ o hae jọ otẹrọnọ Abraham ọ kare ẹrọwọ inọ Ọghẹnẹ ọ te kpare Aiziki ze je ru eyaa Riẹ gba ọrọ ubi ẹkwoma riẹ? Koyehọ Abraham ọ hae lahiẹ oma gwọlọ rọ ọmọ riẹ dhidhe he. (Ahwo Hibru 11:19) Fiki iruo ẹmeoyo Abraham a ro ru ‘ẹrọwọ riẹ gba,’ hayo vọvọ. Fikiere, “ikerakere na [Emuhọ 15:6] e tẹ jẹ gba enọ e ta nọ, ‘Abraham ọ rọ ẹrosuọ Ọghẹnẹ jabọ nọ, a je kele iei gbe ẹrẹreokie kẹe.’ ” Iruo Abraham nọ ọ rọ daoma gwọlọ rọ Aiziki dhidhe u te ru ẹme ọsosuọ Ọghẹnẹ gba nnọ Abraham o kiẹrẹe. Ẹkwoma iruo ẹrọwọ, o dhesẹ uyoyou riẹ kẹ Ọghẹnẹ a te ti sei “ogbẹnyusu Ọghẹnẹ.”
11. Didi imuẹro ẹrọwọ ma jọ oma Rehab ruẹ?
11 Abraham o ro dhesẹ nnọ “iruo eye e rẹ kẹ ohwo unuzou, orọnikọ orọwọ ovo ho.” Ere o jọ kẹ Rehab re, ogberẹ evaọ Jẹriko. Ọ “rehọ fiki iruo wo unuzou, okenọ o dede [Emọ Izrẹl] enaviuwou na rehọ, ọ jẹ rehọ edhere ọfa vi ai kpo” a tẹ dhẹ vabọ no ewegrẹ ahwo Kenan rai. Taure ọ tẹ te ruẹ ekiotọ Izrẹl na, o vuhu Jihova mu wọhọ Ọghẹnẹ uzẹme na, yọ eme ọ obaro riẹ gbe igberẹ-ibro nọ o siobọno i dhesẹ ẹrọwọ riẹ via. (Joshua 2:9-11; Ahwo Hibru 11:31) Nọ ọ fodẹ oriruo avivẹ ọnana no ọrọ ẹrọwọ nọ a rọ iruo dhesẹ, Jemis ọ tẹ ta nọ: “Keme nwanọ epanọ oma nọ u wo ẹzi hi u whu no na, jẹruọ ere orọwọ nọ u wo iruo ho u whu no re.” Okenọ ohwo o te whu no, ogaga uzuazọ, hayo “ẹzi,” o gbẹ jọ oma na ha, yọ ọ gbẹ sai ru oware ovo ho. Ẹrọwọ unu gheghe o kare uzuazọ yọ u fioka ha wọhọ ori. Rekọ, ma te wo uvi ẹrọwọ, o rẹ wọ omai kpohọ iruo Ọghẹnẹ.
Sẹro Ẹrọo Ra!
12. Eme ekpako a re roro kpahe evaọ ukoko na?
12 Ẹmeọta gbe uwuhrẹ o rẹ sae jẹ kẹ imuẹro ẹrọwọ, rekọ u fo re a yọrọ oma. (Jemis 3:1-4) Wọhọ otu iwuhrẹ evaọ ukoko na, ekpako na a wo owha-iruo ogbẹgbẹdẹ gbe ọvunu ologbo nọ a ti gu kẹ Ọghẹnẹ. Fikiere, a rẹ roma kpotọ kiẹ iroro gbe ute rai riwi. U te no eriariẹ gbe ẹgba no, ezae enana a re wo uyoyou udidi kẹ Ọghẹnẹ jẹ rọ kẹ ibe enọ e rọwo. (Ahwo Rom 12:3, 16; 1 Ahwo Kọrint 13:3, 4) Ekpako a re si ohrẹ rai no Ikereakere na ze. Otẹrọnọ ọkpako jọ ọ kẹ ohrẹ othọthọ yọ onana o tẹ wha ebẹbẹ se amọfa, Ọghẹnẹ ọ te rọ ẹkwoma Kristi bruoziẹ kpei. Fikiere ekpako a rẹ roma kpotọ je wuhrẹ k’oma rai, rọ ẹrọwọ nya lele Ẹme Ọghẹnẹ.
13. Fikieme ẹme-unu ọ jẹ wha ezoruẹ se omai?
13 Makọ otu iwuhrẹ iwoma na—evaọ uzẹme, mai kpobi—“idhere buobu ma bi ro ru thọ” fiki sebaẹgba. Ezoruẹ evaọ ẹmeunu họ onọ o rẹ mae roma via jẹ mae wha enwoma oruthọ ze. Jemis ọ ta nọ: “Ohwo nọ ọ rẹ rọ ẹrọo riẹ ta thọ họ, ọye họ ohwo nọ ọ gbakiete, nọ rẹ sae tahọ omariẹ obọ.” Wo ohẹriẹ no Jesu Kristi, ma rẹ sae kpọ ẹrọo mai gbagba ha. Ma tẹ sae ru ere, kiyọ ma rẹ sae kpọ ekwakwa oma mai edekọ na kpobi. Whaọ, ma rẹ rọ ifi kpọ enyenya kpohọ oria nọ ma gwọlọ nọ a nya, yọ ẹkwoma uvi osese, ohwo nọ ọ rọ emuo-okọ ologbo nọ ofou ọgaga o bi fou ọ rẹ sae kpọe.
14. Ẹvẹ Jemis o ro fiẹgba họ ẹgwọlọ kẹ omodawọ re ma ruẹse kpọ ẹrọo mai?
14 Uzẹme o ghinẹ rọ inọ o gwọlọ omodawọ ulogbo re a kpọ ẹrọo na. (Jemis 3:5-12) A tẹ rehọ iẹe wawo anyenya, ufi-anyenya o rẹ kakao; yọ ere o rọ re nọ a tẹ rehọ uvi wawo okọ-oyibo. Yọ a tẹ rehọ iẹe wawo oma ohwo, ẹrọo na ọ rẹ kakao rekọ o re “seha eware ilogbo.” Nọ Ikereakere na i ru ei vẹ nnọ eha-ise e rẹ dha Ọghẹnẹ eva na, joma gwọlọ obufihọ riẹ re ma whaha iẹe. (Olezi 12:3, 4; 1 Ahwo Kọrint 4:7) Joma sẹro ẹrọo mai okenọ a te ru omai eva dha, kareghẹhọ nnọ omogẹgẹ erae u re tuerae họ owhawho. Wọhọ epanọ Jemis o dhesẹ, “ẹrọo na erae” avọ ẹgba nọ o rẹ rọ wha ọraha ologbo ze. (Itẹ 18:21) Whaọ, ẹrọo nọ a re su hu “họ ukulu umuomu evaọ akpọna”! Oka umuomu akpọ oyoma ọnana kpobi u w’abọ kugbe ẹrọo nọ a be kpọ họ. Oye o be wha eware enwoma wọhọ ọtaraha hayo ewuhrẹ erue ze. (Iruo-Izerẹ 19:16; 2 Pita 2:1) Ẹvẹ who roro? Kọ ẹrọwọ mai o gbẹ wọ omai re ma ruiruo gaga eva ẹkpọ ẹrọo mai?
15. Didi enwoma ẹrọo nọ a kpọ họ ọ rẹ sae wha ze?
15 Ẹrọo nọ a rẹ kpọ họ ‘u re kpomovuọ họ omai oma’ riẹriẹriẹ. Wọhọ oriruo, a te mu omai evaọ erueta unuẹse buobu no, a vẹ te riẹ omai wọhọ eterue. Rekọ, ẹvẹ ẹrọo nọ a be kpọ họ ‘u re ro koko erae họ eyere ohwo’? Ẹkwoma eyoma ẹsikpobi nọ o rẹ wha fihọ uzuazọ. Ẹrọo nọ a kpọ họ o rẹ sae wha ukpokpoma fihọ ukoko na. Jemis ọ fodẹ ‘Gehena,’ Ukiekpotọ Hinọm. A jẹ rehọ iẹe dhidhe emọ vẹre, u te ti zihe ruọ ezuzu nọ a jẹ jọ mahe erara Jerusalẹm. (Jerimaya 7:31) Fikiere Gehena yọ oka ọraha. Evaọ oghẹrẹ jọ, Gehena avọ ogaga ọraha riẹ u dikihẹ kẹ ẹrọo nọ a rẹ kpọ họ. Ma gbẹ kpọ ẹrọo mai hi, ẹsejọhọ erae nọ ẹrọo mai o koko họ na u ve ti vo t’omai oma. (Matiu 5:22) A rẹ sai tube siomai no ukoko no dede fiki omọfa nọ ma raha.—1 Ahwo Kọrint 5:11-13.
16. Fiki enwoma nọ ẹrọo ọthọthọ ọ rẹ sae wha ze, eme ma re ru?
16 Ẹsejọhọ whọ riẹ no ese Ẹme Ọghẹnẹ ze no nọ, Jihova o juzi nnọ ohwo o su erao. (Emuhọ 1:28) Yọ ohwo o thuru oghoghẹrẹ emama kpobi no. Wọhọ oriruo, a rehọ eso nọ a wuhrẹ ro ru ibẹfi no. Ẹsejọhọ “erao nọ i re siẹ” nọ Jemis ọ fodẹ na i kugbe eraomuomu nọ otu-emajiki eraomuomu a rẹ bẹbẹ. (Olezi 58:4, 5) Ohwo ọ rẹ sae tubẹ kpọ iyei ilogbo dede, rekọ wọhọ ahwo nọ a gba ha, ma sae kpọ ẹrọo na gbagba ha. Ghele na, ma re siomano eme ekela, eme-ẹsọ, hayo erọ ọtaraha. Ẹrọo nọ a rẹ kpọ họ ọ rẹ sae jọ wọhọ okwakwa imuozọ onọ obi uwhu o vọ. (Ahwo Rom 3:13) Avọ edada, ẹrọo otu iwuhrẹ erue jọ e rẹriẹ Ileleikristi ọsosuọ jọ siọ Ọghẹnẹ ba no. Fikiere wha joma kẹ oma mai uvẹ hẹ re eme enua ikọ-erue i ku omai rẹriẹ, te enọ a ta hayo enọ a kere.—1 Timoti 1:18-20; 2 Pita 2:1-3.
17, 18. Didi ẹthọthọ a riobọhọ eva Jemis 3:9-12, kọ eme ma re ru evaọ abọ ọnana?
17 Ẹrọwọ fihọ Ọghẹnẹ gbe isiuru nọ a re ro ruei eva were o rẹ thọ omai no ekieno-ukoko o vẹ jẹ sae thọ omai no ẹrọo na nọ ma re ro ruiruo thọthọ. Jẹ ta kpahe ẹthọthọ ejọ, Jemis ọ ta nnọ ‘ẹrọo na ma bi ro jiri Ọsẹ mai, Jihova, ma vẹ jẹ rehọ iẹe la ahwo eka enọ e ziọ ẹrria evaọ ithatho Ọghẹnẹ.’ (Emuhọ 1:26) Jihova họ Ọsẹ mai keme ọye ọ “kẹ ahwo kpobi uzuazọ, gbe ẹwẹ, jegbe eware kpobi.” (Iruẹru 17:24, 25) Ọ tẹ jẹ rọ Ọsẹ Ileleikristi nọ a kẹ ẹzi evaọ edhere ẹzi. Mai kpobi ma “tho Ọghẹnẹ” evaọ ekwakwa iroro gbe uruemu, kugbe uyoyou, ẹdhoguo-okiẹrẹe, gbe areghẹ nọ o hẹriẹ omai no erao. Fikiere, didi uruemu ma re dhesẹ otẹrọnọ ma fi ẹrọwọ họ Jihova?
18 Otẹrọnọ ma rẹ la ahwo eka, koyehọ ma rẹ sae bọwo ai ehao, se eyoma fihọ ai uzou. Nọ ma rọ eruẹaro nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ udu re a bọwo ohwo ọvo ehao ho na, eme itieye na e rẹ jọ odhesẹvia egrẹ onọ u re ru egagọ Ọghẹnẹ mai uvrẹvru. U fo ho re “ajiri gbe ekela” itieye na i no unu ovo na ze. (Luk 6:27, 28; Ahwo Rom 12:14, 17-21; Jud 9) Ẹvẹ u re muomu te re ma so ujiro Ọghẹnẹ no eva iwuhrẹ uwhremu na ma vẹ ta eme ekela kpahe ibe ọnọ ọ rọwo! Te ame owoma gbe ọyayare e sae no eyeri-ame ọvo na ze he. Epanọ ‘ure ojo o sae mọ ibi olivi hi na, hayo ure evaene o rẹ mọ ojo’ ho na, ame uwhei o sae rọ emamọ ame ze he. Oware jọ o jọ abọ ẹzi thọ otẹrọnọ mai, enọ e rẹ ta eme ezi, ma be ruabọhọ ẹta eme edada. Otẹrọnọ ma kie ruọ uruemu oyena no, joma lẹ kẹ obufihọ Jihova re ma whaha oghẹrẹ ẹmeọta evaọ edhere otiọye na.—Olezi 39:1.
Rọ Areghẹ nọ O n’Ehru Ze Ruiruo
19. Otẹrọnọ areghẹ odhiwu ọ be kpọ omai, ẹvẹ ma re ro kpomahọ amọfa?
19 Mai kpobi ma gwọlọ areghẹ re ma ta je ru eware nọ i fo kẹ ahwo nọ a wo ẹrọwọ. (Jemis 3:13-18) Otẹrọnọ ma wo ozodhẹ Ọghẹnẹ, ọ rẹ k’omai areghẹ odhiwu, ẹgba nọ ma re ro fi eriariẹ h’iruo ziezi. (Itẹ 9:10; Ahwo Hibru 5:14) Ẹme riẹ o wuhrẹ omai epanọ ma re ro dhesẹ “oma-urokpotọ nọ areghẹ ọ rẹ wha tha.” Yọ fikinọ ma wo omarokpotọ, ma rẹ wha udhedhẹ ukoko haro. (1 Ahwo Kọrint 8:1, 2) Ahwo nọ a bi seha nnọ a rọ iwuhrẹ ilogbo ibe enọ e rọwo a be ‘ta erue mukpahe uzẹme Ileleikristi,’ onọ u brukpe omorro rai. (Ahwo Galesha 5:26) “Areghẹ” rai yọ orọ “akpọ”—onọ u wo uruemu ahwo-akpọ erahaizi nọ i sioma no Ọghẹnẹ. O rọ ‘arao,’ keme u no iroro iwo ze. Whaọ, o tubẹ rọ orọ “ẹzi omuomu” dede, keme izi imuomu na a wo omoya! (1 Timoti 3:6) Fikiere joma dhesẹ areghẹ gbe omarokpotọ re ma siọ okegbe nọ ‘eware igbegbe’ wọhọ ọtaraha gbe ọriẹwẹ e rẹ jọ titi ba ẹwhaze.
20. Ẹvẹ who re dhesẹ areghẹ obọ odhiwu?
20 “Areghẹ nọ o nehru ze o re muhọ avọ ẹfuọ,” o re ru omai fo evaọ uruemu gbe ẹzi. (2 Ahwo Kọrint 7:11) O rẹ jọ avọ “udhedhẹ,” o vuẹ omai re ma le udhedhẹ. (Ahwo Hibru 12:14) Areghẹ odhiwu o re ru omai “roro didi,” orọnikọ talamu iroro ọvo jọ hayo jọ kekeke he. (Ahwo Filipai 4:5) Areghẹ nọ o n’ehru ze o re ru omai ‘yoẹme,’ wha ẹmeoyo kẹ uwuhrẹ Ọghẹnẹ haro gbe ezọgaviẹ kẹ ukoko Jihova. (Ahwo Rom 6:17) Areghẹ obehru o re ru omai wo ohrọ, avọ ọdawẹ. (Jud 22, 23) Fikinọ o vọ avọ “emamọ ibi,” o re roro kẹ amọfa jẹ j’owọ nya lele ewoma, ẹrẹreokie, gbe uzẹme. (Ahwo Ẹfẹsọs 5:9) Yọ wọhọ ahwo udhedhẹ, ma be reawere ‘ibi ẹrẹreokie’ enọ i re titi evaọ otọ iyero udhedhẹ itieye na.
21. Wọhọ epanọ Jemis 2:1–3:18 ọ ta, didi owọ ẹrọwọ mai fihọ Ọghẹnẹ ọ rẹ wọ omai jẹ?
21 Vevẹ, ẹrọwọ ọ rẹ wọ omai kpohọ iruo. U re ru omai kare ọriẹwẹ, avọ ohrọ, jẹ jọ jakajaka evaọ iruo ezi. Ẹrọwọ o re fiobọhọ k’omai kpọ ẹrọo na jẹ rehọ areghẹ odhiwu ruiruo. Rekọ orọnikọ enana ọvo ma wuhrẹ no ileta ọnana ze he. Jemis o wo ehrẹ efa enọ i re fiobọhọ k’omai dhesẹ uruemu nọ u fo kẹ enọ i wo ẹrọwọ fihọ Jihova.
Ẹvẹ Whọ te k’Uyo?
◻ Eme ọ jọ edhesẹ ọriẹwẹ thọ?
◻ Ẹvẹ ẹrọwọ gbe iruo i ro wo usu kugbe?
◻ Fikieme u je wuzou tere re a kpọ ẹrọo na?
◻ Ẹvẹ areghẹ obọ odhiwu ọ rọ?