Kọ “Areghẹ nọ O Nehru Ze” Ọ Be Jọ Uzuazọ Ra Ruiruo?

1-3. (a) Ẹvẹ Solomọn o ro dhesẹ areghẹ ologbo evaọ edhere nọ o ro ku ẹwhọ iniemọ ivẹ nọ i je hrowo ọmọ họ? (b) Eme Jihova ọ yeyaa nọ ọ rẹ rọ kẹ omai, kọ didi enọ e roma via?

ẸDHỌ na ọ jọ bẹbẹ—eyae ivẹ i bi hro ọmọ ọvo. Uwou ovo eyae na a be rria, yọ aimava a yẹ ọvuọ ọmọzae riẹ, unuedẹ jọ ọvo ọjọ o ro vi ọdekọ. Ọmọ na jọ o te whu, eyae ivẹ na a te bi hrowu ọmọ nọ ọ rrọ uzuazọ na.a Uvumọ osẹri nọ ọ rẹ ta oware nọ o via na ọ riẹ hẹ. Ẹsejọhọ a jọ ekọto esese gu ẹdhọ na no, rekọ a sai ku ei họ họ. Ukuhọ riẹ, a tẹ wọ ẹme na bru Solomọn, ovie Izrẹl. Kọ ọ sae te rọ uzẹme na lahwe?

² Nọ ọ gaviezọ kẹ avro eyae na omojọ no, Solomọn ọ tẹ ta nọ a rọ ọgbọdọ ze. Epaọ ẹsenọ ọ ghinẹ gwọlọ ru ei, ọ tẹ ta nọ a gbẹre ọmọ na ibro ivẹ, a tẹ rọ ubro kẹ ọnana a vẹ rọ ubro kẹ ọdekọ. Koyehọ uzedhe oni na dẹẹ ọ tẹ lẹ ovie na inọ a rehọ ọmọ na—ọmọ ọghaghae riẹ na—kẹ aye ọdekọ na. Rekọ aye ọdekọ na o te gbe bi sikẹ nnọ a gbẹre ọmọ na ibro ivẹ. Enẹna Solomọn ọ riẹ uzẹme na no. Ọ riẹ epanọ oni o re you ọmọ obọriẹ te, ọ tẹ rehọ eriariẹ yena ku ẹwhọ na họ. Dai roro ẹwẹ nọ oni na o ku nọ Solomọn ọ wọ ọmọ na kẹe jẹ ta nọ: “Ọye họ oni riẹ.”—1 Ivie 3:16-27.

³ Areghẹ ologbo, ogbẹrọ ere? Nọ ahwo na a yo epanọ Solomọn o ro ku ẹme na họ, u te gbe ai enu, “keme a tẹ nwane riẹ nọ areghẹ Ọghẹnẹ ọ riẹ eva.” Ẹhẹ, areghẹ Solomọn yọ okẹ Ọghẹnẹ. Jihova ọ kẹ riẹ “areghẹ gbe iroro otọ-oriẹ.” (1 Ivie 3:12, 28) Rekọ ẹvẹ kpahe omai? Kọ ma sai wo areghẹ Ọghẹnẹ re? E, keme evaọ otọ ẹgba ẹzi, Solomọn o kere nọ: “ỌNOWO na ọ rẹ kẹ areghẹ.” (Itẹ 2:6) Jihova ọ yeyaa nọ ọ rẹ rọ areghẹ—ẹgba nọ a re ro fi eriariẹ, otoriẹ, gbe orimuo họ emamọ iruo—rọkẹ enọ e ghinẹ gwọlọ iẹe. Ẹvẹ ma sai ro wo areghẹ nọ o no ehru ze? Kọ ẹvẹ ma sai ro fi ei h’iruo evaọ uzuazọ mai?

4-7. Itee ene vẹ o gwọlọ re ma wo areghẹ?

⁴ Kọ ma rẹ riobe gaga hayo kpohọ isukulu ilogbo re ma te wo areghẹ Ọghẹnẹ? Ijo. U no Jihova eva ze re ọ ghale areghẹ riẹ kugbe omai makọ oghẹrẹ otọhotọ-uyerakpọ mai gbe epanọ ma riobe te. (1 Ahwo Kọrint 1:26-29) Rekọ ma rẹ kake j’owọ na, keme Ebaibol ọ tuduhọ omai awọ nọ ma “wo areghẹ.” (Itẹ 4:7) Ẹvẹ ma sai ro ru ere?

⁵ Orọ ọsosuọ, u fo re ma dhozọ Ọghẹnẹ. “Ozodhẹ ỌNOWO na họ emuhọ areghẹ [“owojẹ ọsosuọ kpohọ areghẹ,” The New English Bible],” ere Itẹ 9:10 o ta. Ozodhẹ Ọghẹnẹ họ otọhotọ uvi areghẹ. Fikieme? Kareghẹhọ nọ areghẹ họ ẹgba nọ ma re ro fi eriariẹ h’iruo ziezi. Re a dhozọ Ọghẹnẹ orọnikọ u dhesẹ nọ a rẹ rue riẹ dhẹ hẹ, rekọ re a romakpotọ kẹe avọ idudu, adhẹẹ, gbe evaifihọ. Ozodhẹ utioye na u kiehọ yọ o rẹ jẹ kẹ ẹgba. O rẹ wọ omai ru edhere uzuazọ mai nya lele eriariẹ nọ ma wo kpahe oreva gbe idhere Ọghẹnẹ. Edhere areghẹ nọ u vi onana nọ ma re lele o riẹ hẹ, keme itee Jihova e rẹ wha ewoma ologbo kpobi se enọ i fi rai h’iruo.

⁶ Orọ avivẹ, ma rẹ roma kpotọ jẹ jọ kpatiẹ. Areghẹ Ọghẹnẹ ọ sae jariẹ hẹ ababọ omarokpotọ gbe ababọ-omorro. (Itẹ 11:2) Fikieme o jẹ rrọ ere? Ma te ghine wo omarokpotọ jẹ rrọ kpatiẹ, ma rẹ rọwo nnọ ma riẹ eware kpobi hi, inọ ma re roro thọ ẹsejọ, gbe nnọ u fo re ma riẹ iroro Jihova kpahe eware. Jihova o ‘mukpahe otu-oheri,’ rekọ o rẹ were iẹe re ọ rehọ areghẹ kẹ enọ e rẹ romakpotọ evaọ udu.—Jemis 4:6.

⁷ Oware avesa nọ u wuzou họ ewuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ nọ a kere. Areghẹ Jihova o dhesẹ oma via evaọ Ẹme riẹ. Re ma wo areghẹ ọyena, ma rẹ daoma gwọlọ iẹe. (Itẹ 2:1-5) Ute avene họ olẹ. Ma tẹ ghinẹ yare Ọghẹnẹ kẹ areghẹ, ọ rẹ rehọ iẹe k’omai n’obọ ze. (Jemis 1:5) O re yo olẹ mai rọkẹ obufihọ ẹzi riẹ. Yọ ẹzi riẹ ọ sai fiobọhọ k’omai duku efe nọ ọ rrọ Ẹme riẹ nọ ọ rẹ sai fiobọhọ k’omai ku ebẹbẹ họ, kpọ enwoma no oma, jẹ jẹ emamọ iroro.—Luk 11:13.

 8. Otẹrọnọ ma ghine wo areghẹ Ọghẹnẹ no, ẹvẹ u re ro dhesẹ oma via?

⁸ Wọhọ epanọ ma jọ Uzou avọ 17 muẹrohọ na, areghẹ Jihova o re ruiruo. Fikiere, otẹrọnọ ma ghine wo areghẹ Ọghẹnẹ no, o rẹ jọ uruemu mai dhesẹ oma via. Jemis olele na o dhesẹ ibi areghẹ Ọghẹnẹ nọ o kere nọ: “Rekọ areghẹ nọ o nehru ze o re muhọ avọ ẹfuọ, kẹsena udhedhẹ, [wo iroro, yoẹme vẹrẹ, NW ] ọrẹ vọ avọ ohrọ gbe emamọ ibi, o re fiabọ ọriẹwẹ gbe eviẹhọ.” (Jemis 3:17) Nọ ma be te t’ẹme kpahe abọ ọvuọvo ọrọ areghẹ Ọghẹnẹ nana, ma rẹ sae nọ oma mai nọ, ‘Kọ areghẹ nọ o n’ehru ze ọ be jọ oma mẹ ruiruo?’

 9. Eme u dhesẹ re a jọ fuafo, kọ fikieme u je kiehọ nọ ẹfuọ a fodẹ wọhọ okwakwa ọsosuọ areghẹ?

⁹ “Muhọ avọ ẹfuọ.” Re a jọ fuafo u dhesẹ nọ a kare epe gbe egbegbe orọnikọ evaọ okafe ọvo ho rekọ te obọ eva. Ebaibol na o dhesẹ areghẹ kugbe udu na, rekọ areghẹ nọ o no odhiwu ze ọ sae ruọ udu nọ iroro, isiuru, gbe ẹjiroro imuomu i gbeku hu. (Itẹ 2:10; Matiu 15:19, 20) Dede na, udu mai o tẹ rrọ fuafo—koyehọ, epanọ o lọhọ te kẹ ahwo-akpọ sebaẹgba—ma re ‘siobọno umuomu je ru ewoma.’ (Olezi 37:27; Itẹ 3:7) Kọ u gbe fo inọ ẹfuọ a fodẹ wọhọ okwakwa ọsosuọ areghẹ? Whaọ, ma gbẹ fo evaọ uruemu gbe abọ-ẹzi hi, ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ekwakwa efa erọ areghẹ nọ o n’ehru ze na gbagba?

10, 11. (a) Fikieme u je wuzou inọ ma ru udhedhẹ? (b) Whọ tẹ ruẹ nọ who ru ibe ọgegagọ thọ, ẹvẹ who re ro dhesẹ nọ whẹ yọ ọnọ o re ru udhedhẹ? (Rri oruvẹ-obotọ na.)

¹⁰ “Kẹsena udhedhẹ.” Areghẹ nọ o no odhiwu ze ọ rẹ wọ omai le udhedhẹ, onọ o rrọ ubi ẹzi Ọghẹnẹ. (Ahwo Galesha 5:22) Ma rẹ daoma whaha ẹraha ‘okugbe udhedhẹ’ nọ o ku ahwo Jihova gbe na. (Ahwo Ẹfẹsọs 4:3) Ma rẹ jẹ daoma zihe udhedhẹ ze evaọ okenọ a tẹ raha iẹe. Fikieme onana u je wuzou? Ebaibol na ọ ta nọ: “Wha jọ evaọ udhedhẹ, jọ Ọghẹnẹ uyoyou avọ udhedhẹ na o lele owhai ria.” (2 Ahwo Kọrint 13:11) Fikiere nọ ma be rria dhedhẹ na, Ọghẹnẹ udhedhẹ na ọ rẹ jọ kugbe omai. Oghẹrẹ nọ ma bi yeri kugbe ibe egegagọ u w’obọ kpahe usu mai kugbe Jihova. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ mai yọ enọ i bi ru udhedhẹ? Roro kpahe oriruo jọ.

¹¹ Eme who re ru whọ tẹ ruẹ nọ who ru ibe ọgegagọ jọ thọ? Jesu ọ ta nọ: “Fikiere whọ tẹ be kẹ okẹ ra evaọ aruẹri, etẹe who je roro nọ whẹ avọ omoni ra wha wo ẹme, siọ okẹ ra ba obọ aruẹri na tao, nyavrẹ, kake ruẹrẹ omoni ra họ, kẹsena whọ tẹ nyatha te kẹ okẹ ra.” (Matiu 5:23, 24) Whọ sai fi ohrẹ oyena h’iruo ẹkwoma owojẹ ọsosuọ re whọ nyabru oniọvo ra. Avọ ute vẹ? Re whọ “ruẹrẹ” họ kugbei.b Re oyena o lọhọ, u re woma re whọ rọwo nọ eva e ghinẹ dhae. Whọ tẹ nyabru ei avọ ute eru udhedhẹ, wha ti ku ẹwhọ kpobi nọ ọ rrọ udevie rai họ, wou unu nọ u fo, jẹ rọ vrẹ. Whọ tẹ fialoma ru udhedhẹ, yọ who bi dhesẹ nọ areghẹ Ọghẹnẹ ọ be kpọ owhẹ.

12, 13. (a) Eme họ otofa ẹme nọ a fa “wo iroro” eva Jemis 3:17 na? (b) Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma wo iroro?

¹² “Wo iroro.” Eme u dhesẹ re a wo iroro? Wọhọ epanọ ewena-isukulu e ta, o rrọ bẹbẹ re a fa ẹme Griki ọsosuọ nọ a fa “wo iroro” eva Jemis 3:17 na. Efefafa e fa riẹ no wọhọ “ewolẹ,” “ithihakọ,” gbe “ororokẹ.” Otofa gheghe ẹme Griki na họ “re a rehọ orọ omọfa.” Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ abọ nana ọrọ areghẹ nọ o n’ehru ze na o bi ruiruo evaọ oma mai?

¹³ “Rure ahwo kpobi a riẹ akothiho rai,” ere Ahwo Filipai 4:5 o ta. Efafa ọfa jọ o fi rie họ enẹ: “Jọ a riẹ owhẹ wọhọ ohwo nọ o wo iroro.” (The New Testament in Modern English, onọ J. B. Phillips ọ fa) Muẹrohọ nọ oware nọ u wuzou họ orọnikọ epanọ ma rri oma mai hi; rekọ epanọ amọfa a rri omai, epanọ a riẹ omai. Ohwo iroro ọ rẹ dadamu uzi nọ a fihọ họ, yọ o re si ikẹ nọ a ru epanọ ọ gwọlọ họ. Ukpoye, ọ rẹ gwọlọ gaviezọ kẹ amọfa yọ, u te fo, ru onọ a gwọlọ. Ọ rẹ jẹ jọ wowolẹ, ọ rẹ rọ obọ ogaga yerikugbe amọfa ha. Nọ onana o r’oja kẹ Ileleikristi kpobi na, o mae r’oja kẹ enọ i bi ruiruo wọhọ ekpako. Ewolẹ o re si ahwo gboma, ru ahwo nyabru ekpako lọlọhọ. (1 Ahwo Tẹsalonika 2:7, 8) U re woma re mai kpobi ma nọ oma mai nọ, ‘Kọ ahwo a riẹ omẹ wọhọ ohwo ororokẹ, ọnọ ọ rẹ lọhọ obọ, nọ ọ rrọ wowolẹ?’

14. Ẹvẹ ma re ro dhesẹ nọ ma “yoẹme vẹrẹ “?

¹⁴ “Yoẹme vẹrẹ.” Ubiẹme Griki nọ a fa “yoẹme vẹrẹ” na a rẹ jọ oria ofa evaọ Ikereakere Griki Ileleikristi na duku ei hi. Wọhọ epanọ ọwena-isukulu jọ ọ ta, a rẹ rehọ ẹme nana “ta kpahe ewuhrẹ isoja.” Otofa riẹ họ “ohwo nọ a rẹ sae tẹzẹ vẹrẹ vẹrẹ” jegbe ọnọ o re “yoẹme.” Ohwo nọ areghẹ nọ o n’ehru ze ọ be kpọ o re yoẹme vẹrẹ vẹrẹ kẹ onọ Ikereakere na e ta. A rẹ riẹ ohwo na wọhọ ọnọ o re ru orọ udu riẹ hẹ a tẹ make rọ uzẹme na lahwe. Ukpoye, o re nwene vẹrẹ vẹrẹ ọ tẹ ruẹ imuẹro Ikereakere nọ i dhesẹ nọ ọ j’owọ thọ hayo o rri ẹme jọ thọ. Kọ ere amọfa a riẹ owhẹ?

15. Eme họ ohrọ, kọ fikieme u je fo nnọ a fodẹ “ohrọ” gbe “emamọ ibi” kugbe eva Jemis 3:17?

¹⁵ “Vọ avọ ohrọ gbe emamọ ibi.”c Ohrọ yọ abọ ologbo ọrọ areghẹ nọ o no ehru ze, keme a dhesẹ areghẹ na nnọ ọ ‘vọ avọ ohrọ.’ Muẹrohọ nọ a fodẹ “ohrọ” gbe “emamọ ibi” kugbe. Onana u fo, keme evaọ Ebaibol na, ohrọ họ ọdawẹ kẹ amọfa, ororokẹ nọ ọ rẹ mọ ibi uruemu ẹwo buobu. Obe jọ u dhesẹ ohrọ wọhọ “uweri kẹ eware iyoma nọ e be via kẹ omọfa re a jẹ daoma ru oware jọ kpahe iẹe.” Fikiere, orọnikọ areghẹ Ọghẹnẹ ọ rrọ kpikpimẹ, hayo oware nọ o rrọ uzou gheghe he. Ukpoye, o rrọ sasasa, n’udu ze, je wo ọdawẹ. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma vọ avọ ohrọ?

16, 17. (a) Fiba uyoyou kẹ Ọghẹnẹ, eme ọ rẹ wọ omai w’obọ evaọ iruo usiuwoma ota na, kọ fikieme? (b) Idhere vẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma vọ avọ ohrọ?

¹⁶ Edhere ologbo jọ họ ẹghale emamọ usi Uvie Ọghẹnẹ kugbe amọfa. Eme ọ rẹ w’omai ru iruo nana? Orọ ọsosuọ họ, uyoyou kẹ Ọghẹnẹ. Rekọ ohrọ hayo ororokẹ rọkẹ amọfa ọ rẹ jẹ w’omai re. (Matiu 22:37-39) Nẹnẹ, ibuobu “a rọ oyoya, a tẹ jẹ vaha wọhọ igodẹ nọ i wo othuru hu.” (Matiu 9:36) Ithuru-igodẹ egagọ erue a gbabọkẹ ae je tu ai aro no evaọ abọ-ẹzi. Fikiere, a riẹ kpahe ọkpọvio areghẹ nọ ọ rrọ Ẹme Ọghẹnẹ hẹ hayo eghale nọ Uvie na o te wha ziọ otọakpọ na kẹle. Fikiere nọ ma te roro kpahe ẹgwọlọ abọ-ẹzi enọ e wariẹ omai họ, ohrọ o rẹ w’omai ru onọ ma rẹ sai ru kpobi re ma ta ẹjiroro oyoyou Jihova kẹ ae.

¹⁷ Idhere efa vẹ ma re ro dhesẹ nọ ma vọ avọ ohrọ? Kareghẹhọ ọtadhesẹ Jesu ọrọ ohwo Sameria ọnọ ọ jọ akotọ edhere ruẹ ohwo nọ o je kperẹ, ọnọ a tho eware mi je kpe. Avọ ohrọ, ohwo Sameria na “o dhesẹ ohrọ” kẹe, fare emela riẹ jẹ rẹrote i. (Luk 10:29-37) Kọ onana u gbe dhesẹ nọ ohrọ o gwọlọ obọ nọ ma re fihọ kẹ enọ i wo ẹgwọlọ? Ebaibol na ọ ta k’omai inọ ma “ru iruo ezi kẹ ahwo kpobi, onọ o mae ro kọ rọ kẹ otu nọ ọrọ ẹgba orọwọ na.” (Ahwo Galesha 6:10) Roro kpahe iriruo jọ. Ibe ọnọ ọ rọwo nọ ọ kpako no ọ sae gwọlọ ofa-imoto kpohọ je no iwuhrẹ Ileleikristi ze. Aye-uku jọ evaọ ukoko na ọ sae gwọlọ obufihọ evaọ ẹruẹrẹ uwou riẹ. (Jemis 1:27) Ohwo nọ udu u no awọ ọ sae gwọlọ “ẹme ezi” nọ ọ rẹ sasa iẹe oma. (Itẹ 12:25) Ma te dhesẹ ohrọ evaọ idhere nana, yọ ma be kẹ imuẹro inọ areghẹ nọ o n’ehru ze ọ be jọ oma mai ruiruo.

18. Areghẹ nọ o n’ehru ze ọ tẹ be kpọ omai, eme ma rẹ daoma sino idu mai, kọ fikieme?

¹⁸ “O re fiabọ ọriẹwẹ.” Areghẹ Ọghẹnẹ ọ rẹ whaha omohẹriẹ uyẹ gbe omoya orẹwho. Areghẹ otiọye na ọ tẹ be kpọ omai, ma rẹ daoma si iroro edhesẹ ọriẹwẹ kpobi no udu mai. (Jemis 2:9) Ma re rri amọfa ovao ho fiki isukulu nọ a nya, ugho nọ a wo, hayo ọkwa rai evaọ ukoko na; yọ ma re rri ibe ọgegagọ mai vo ho, makọ epanọ ma roro nọ a kpotọ te kẹhẹ. Otẹrọnọ Jihova o ru ahwo itieye na wo uyoyou riẹ, ma re rri rai wọhọ enọ i te kẹ uyoyou mai re.

19, 20. (a) Diẹse ubiẹme Griki kẹ “eviẹhọ” u no ze? (b) Ẹvẹ ma re ro dhesẹ “uvi uyoyou,” kọ fikieme onana u je wuzou?

¹⁹ ‘O re fiabọ eviẹhọ.’ Ubiẹme Griki kẹ “eviẹhọ” a sae rehọ iẹe dhesẹ “ohwo nọ ọ rẹ zaro.” Evaọ oke anwae, ahwo Griki gbe Rom nọ e be zaro a rẹ rọ ikpe ilogbo ruru ovao. Fikiere, ubiẹme Griki kẹ “eviẹhọ” u dhesẹ ohwo nọ o bi ru ẹghẹ, hayo ọnọ ọ be rọ oma ru omọfa evaọ arozaha. Abọ nana ọrọ areghẹ Ọghẹnẹ na ọ rẹ kpọ omai orọnikọ evaọ epanọ ma re yeri kugbe ibe egegagọ ọvo ho rekọ te epanọ ma re roro kpahe ae.

²⁰ Pita ukọ na o muẹrohọ nọ ‘ẹmeoyo mai kẹ uzẹme na’ o rẹ wha “uvi uyoyou” ze. (1 Pita 1:22) Ẹhẹ, ma rẹ rehọ uruemu ẹghẹ dhesẹ nọ ma you inievo mai hi. Ma rẹ wha oware ruru ovao hayo rọ oma ru omọfa rọ viẹ ahwo họ họ. Uyoyou mai o rẹ jọ uvi riẹ, u re n’udu ze. O tẹ rrọ ere, ma re wo evaifihọ ibe enọ e rọwo, keme a te riẹ nọ epanọ a be ruẹ omai na, ere ma ghinẹ rrọ. Oruọzewọ utioye na o rẹ gbẹ edhere kẹ emamọ usu evaọ udevie Ileleikristi je fiobọhọ lẹliẹ evaifihọ jọ ukoko na.

21, 22. (a) Ẹvẹ Solomọn ọ gbẹ sae yọrọ areghẹ hẹ? (b) Ẹvẹ ma sae rọ yọrọ areghẹ, kọ ẹvẹ ma sai ro wo erere no ere oruo ze?

²¹ Areghẹ Ọghẹnẹ yọ okẹ n’obọ Jihova ze, onọ ma re kru ghaghae. Solomọn ọ ta nọ: “Ọmọ mẹ, yọrọ emamọ areghẹ gbe orimuo.” (Itẹ 3:21) U yoma gaga, Solomọn omariẹ o ru ere he. Okenọ o kru udu ẹmeoyo o wo areghẹ. Rekọ uwhremu na, eyae ibuobu erẹwho efa nọ o wo a ku udu riẹ rẹriẹ no egagọ efuafo Jihova. (1 Ivie 11:1-8) Epanọ akpọ Solomọn o ro kuhọ o dhesẹ nọ eriariẹ i re wo erere he otẹrọnọ ma gbe fi ei họ emamọ iruo ho.

²² Ẹvẹ ma sae rọ sẹro emamọ areghẹ? Orọnikọ ma re se Ebaibol na gbe ebe nọ ‘ọrigbo ẹrọwọ avọ areghẹ na’ a kere no Ebaibol na ze ẹsikpobi ọvo ho rekọ ma rẹ jẹ daoma fi eware nọ ma bi wuhrẹ na h’iruo. (Matiu 24:45) Ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro fi areghẹ Ọghẹnẹ h’iruo. U re ru omai yeri emamọ uzuazọ enẹna. U re fiobọhọ kẹ omai wo “uzuazọ nọ o ghine rọ uvi uzuazọ” na—uzuazọ evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ. (1 Timoti 6:19) Yọ maero, ewo areghẹ nọ o n’ehru ze o re si omai bru ehri areghẹ kpobi, Jihova Ọghẹnẹ.