“Si Kẹle Ọghẹnẹ”

“Si kẹle Ọghẹnẹ, o re ti si kẹle owhẹ.”—JEMIS 4:8, NW.

 1, 2. (a) Eme ahwo-akpọ jọ a rẹ r’obọ s’udu ta? (b) Didi uduotahawọ Jemis ọ kẹ, kọ fikieme u je w’uzou?

“ỌGHẸNẸ ọ rrọ gb’omai.” A kere eme eyena fihọ ebiala erẹwho gbe iwu isoja no dede. A kere “Ọghẹnẹ ma rọ ẹro so” họ igho ọgbọna buobu no. O rrọ oware odode re ahwo-akpọ a ta nọ a wo usu okpekpe kugbe Ọghẹnẹ. Kọ whọ gbẹ rọwo nnọ re a ghine wo usu utioye na o gwọlọ vi unu nọ a rẹ rọ ta e hayo eria nọ a re kere iei fihọ ọvo?

² Ebaibol na i dhesẹ inọ o lọhọ re a wo usu kugbe Ọghẹnẹ. Rekọ o gwọlọ omodawọ. Makọ Ileleikristi jọ nọ a wholo evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a gwọlọ re a ru usu rai kugbe Jihova Ọghẹnẹ ga viere. Jemis, ọsẹro Oleleikristi na ọ vẹvẹ otujọ unu kpahe iroro iwo rai gbe ekufiẹ ẹfuọ abọ-ẹzi rai. Evaọ ohrẹ oyena, ọ kẹ uduotahawọ ẹgba onana: “Si kẹle Ọghẹnẹ, o re ti si kẹle owhẹ.” (Jemis 4:1-12, NW ) Didi oware eme ọ Jemis na “si kẹle” i dhesẹ?

 3, 4. (a) Eme enọ i se eme ọ Jemis evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na a rẹ kareghẹhọ no eme na “si kẹle Ọghẹnẹ” ze? (b) Fikieme ma jẹ sai wo imuẹro inọ o lọhọ re a si kẹle Ọghẹnẹ?

³ Ẹme nọ Jemis ọ jọ etenẹ ro ruiruo o vẹ ibuobu enọ i se ileta riẹ na ẹro. Uzi Mosis na o kẹ izerẹ na ithubro gbiae kpahe epanọ a re ro “fou kẹle,” hayo nyabru Jihova fiki ahwo riẹ. (Ọnyano 19:22) Fikiere onana o rẹ kareghẹhọ enọ i bi se eme ọ Jemis na inọ re a nyabru Jihova o rrọ oware evere he. Jihova họ ohwo nọ ọ mae rro kpobi evaọ ehrugbakpọ na.

⁴ Evaọ abọdekọ riẹ, wọhọ epanọ ọgba-eriariẹ Ebaibol jọ o mu ẹro họ, “uthubro nana [nọ o rrọ Jemis 4:8 na] u dhesẹ ẹme ẹruore jọ nọ o wo ẹgba via.” Jemis ọ riẹ inọ Jihova ọ rọ uyoyou zizie ahwo-akpọ sebaẹgba re a si kẹle Ẹe. (2 Iruẹru-Ivie 15:2) Idheidhe Jesu i rovie edhere ovevẹ nọ a rẹ rọ nya bru Jihova. (Ahwo Ẹfẹsọs 3:11, 12) Nẹnẹ, edhere nọ a rẹ rọ nyabru Ọghẹnẹ o rovie fihọ kẹ ima ahwo buobu! Rekọ ẹvẹ ma sae rọ rehọ uvẹ igbunu nana ruiruo ziezi? Ma te t’ẹme kpẹkpẹe kpahe idhere esa nọ ma re ro si kẹle Jihova Ọghẹnẹ.

Gbẹ Hae ‘Rehọ Eriariẹ’ Ọghẹnẹ

 5, 6. Ẹvẹ oriruo Samuẹle ọmaha na o ro dhesẹ oware nọ o gwọlọ “re a wo eriariẹ” Ọghẹnẹ?

⁵ Wọhọ epanọ Jọn 17:3 (NW ) o dhesẹ, Jesu ọ ta nọ: “Onana họ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, re a wo eriariẹ ra, Ọghẹnẹ uzẹme ọvo na, gbe ọnọ who vi ze, Jesu Kristi.” Efafa buobu evaọ owọ nana e dina wo ohẹriẹ no Ebaibol ọ New World Translation na. Ukpenọ a ta nọ “re a wo eriariẹ” Ọghẹnẹ, a ta ọvo nọ “re a riẹ” Ọghẹnẹ hayo “ẹriẹ” Ọghẹnẹ. Dede na, ewena buobu a mu ẹro họ no inọ otofa ubiẹme nọ a ro ruiruo evaọ Griki ọsosuọ na u diwi viere—oware nọ a re dhe erueru, onọ o rẹ sai tube su kpohọ usu okpekpe kugbe omọfa.

⁶ Re a riẹ Ọghẹnẹ kpekpekpe o jọ oware okpokpọ họ evaọ edẹ Jesu. Wọhọ oriruo, evaọ Ikereakere Hibru na, ma se nọ okenọ Samuẹle ọ gbẹ jọ ọmaha, yọ “ọ re riẹ ỌNOWO na ha.” (1 Samuẹle 3:7) Kọ onana u dhesẹ nọ umutho jọ kakao ọvo Samuẹle ọ riẹ kpahe Ọghẹnẹ riẹ? Ijo. Ọsẹgboni riẹ gbe izerẹ na a wuhrẹ i rie eware buobu no. Dede na, wọhọ epanọ ọwena-isukulu jọ ọ ta, ubiẹme Hibru nọ a ro ruiruo evaọ owọ yena, a rẹ sae “rehọ iẹe t’ẹme kpahe usu okpekpe.” Samuẹle ọ re riẹ Jihova kpekpekpe he, wọhọ epanọ ọ te riẹe evaọ obaro okenọ o ti ruiruo wọhọ ọtota Jihova. Nọ Samuẹle ọ be kpako na, ọ tẹ te ghinẹ riẹ Jihova, wo usu okpekpe kugbei.—1 Samuẹle 3:19, 20.

 7, 8. (a) Fikieme iwuhrẹ ididi Ebaibol na i gbe mu omai ozọ họ? (b) Evẹ jọ họ izẹme ididi Ẹme Ọghẹnẹ nọ u fo nọ who re wuhrẹ?

⁷ Kọ who bi wuhrẹ eriariẹ Jihova re whọ riẹe kpekpekpe ziezi? Re who ru ere, u fo re who wo ‘ẹgwọlọ’ kẹ emu abọ-ẹzi nọ Ọghẹnẹ ọ be rọ kẹ. (1 Pita 2:2) Iwuhrẹ ọsosuọ na ọvo i te k’owhẹ hẹ. Daoma re who wo iwuhrẹ Ebaibol jọ nọ i diwi viere. (Ahwo Hibru 5:12-14) Kọ iwuhrẹ itieye na i bi mu owhẹ ozọ, bi roro nọ e ga hrọ? O tẹ rrọ ere, kareghẹhọ inọ Jihova họ ‘Owuhrẹ Okpehru’ na. (Aizaya 30:20) Ọ riẹ epanọ o re ro wuhrẹ ahwo-akpọ sebaẹgba izẹme ididi. Yọ ọ sae ghale uvi omodawọ ra re who wo otoriẹ oware nọ o bi wuhrẹ owhẹ na.—Olezi 25:4.

⁸ Eme jabọ whọ gbẹ rọ “eware ididi Ọghẹnẹ” jọ kiẹ oma ra riwi hi? (1 Ahwo Kọrint 2:10) Enana e rrọ eme nọ i re fou ehoo ho wọhọ enọ egba-eriariẹ egagọ gbe isu-egagọ a rẹ rọ vro-avro. E rrọ iwuhrẹ ejaja nọ i re dhesẹ eware isiuru via kpahe iroro gbe udu Ọsẹ oyoyou mai. Wọhọ oriruo, ẹtanigbo na, “areghẹ odidi” na, gbe evọ sa-sa nọ Jihova ọ rọ ghale ahwo riẹ je ro ru ẹjiroro riẹ gba no—izoeme enana gbe itieye efa buobu e rrọ izoeme isiuru nọ e rẹ kẹ erere nọ a re wuhrẹ jẹ kiẹ kpahe.—1 Ahwo Kọrint 2:7.

 9, 10. (a) Fikieme omoya o jẹ rrọ oware enwoma, kọ eme ọ rẹ sai fi obọ họ k’omai whaha iẹe? (b) A tẹ ta kpahe eriariẹ Jihova, fikieme ma jẹ daoma roma kpotọ?

⁹ Nọ whọ be rro evaọ eriariẹ ididi erọ uzẹme abọ-ẹzi na, yọroma kẹ enwoma nọ i re no eriariẹ ze—omoya. (1 Ahwo Kọrint 8:1) Omoya yọ oware enwoma, keme o rẹ hẹriẹ ahwo-akpọ no Ọghẹnẹ. (Itẹ 16:5; Jemis 4:6) Kareghẹhọ, uvumọ ohwo o wo udu nọ ọ rẹ rọ rehọ eriariẹ riẹ s’eha ha. Re a dhesẹ iẹe, roro kpahe eme emuhọ ọrọ obe jọ nọ o kiẹ ẹnyaharo otokiẹ-eriariẹ nọ ahwo-akpọ a ru no evaọ oke ọgbọna: “Epanọ ma be riẹ h’aro te, ere ma rẹ ruẹ te inọ ma riẹ oware ovo ho. . . . A tẹ rehọ ae wawọ eware nọ ma ri wuhrẹ hẹ, eware nọ ma wuhrẹ no yọ uvumọ oware ovo ho.” Omarokpotọ nọ o rrọ ẹme nana o sasa oma gaga. Whaọ a tẹ t’ẹme kpahe eriariẹ nọ e mae rro kpobi—eriariẹ Jihova Ọghẹnẹ—u fo nọ ma rẹ tubẹ rehọ oma kpotọ viere. Fikieme?

¹⁰ Mu ẹro họ eme jọ nọ Ebaibol na e ta kpahe Jihova. “Iroro ra i re didi!” (Olezi 92:5) “Ẹriẹ [Jihova] a rẹ sai kele ie he.” (Olezi 147:5) “Ohwo ọvo ọ riẹ eriariẹ [Jihova] ha.” (Aizaya 40:28) “O! Wha ri edidi efe, gbe areghẹ, gbe ẹriẹ Ọghẹnẹ!” (Ahwo Rom 11:33) U re vevẹ, ma rẹ sae riẹ kpahe Jihova re he. (Ọtausiwoma Na 3:11) O wuhrẹ omai eware ilogbo buobu no, rekọ ma ti gbe wo eriariẹ gbidigbidi buobu nọ ma ti wuhrẹ no ze. Kọ ẹme ọyena o gbe siuru je dhesẹ epanọ ma kawo te? Fikiere nọ ma bi wuhrẹ na, ajọ ma rehọ eriariẹ mai ro si kẹle Jihova ẹsikpobi je fi obọ họ kẹ amọfa ru ere—orọnikọ ma rẹ rehọ iẹe wọ oma mai kpehru vi amọfa ha.—Matiu 23:12; Luk 9:48.

Dhesẹ Uyoyou Ra kẹ Jihova Via

11, 12. (a) Ẹvẹ eriariẹ nọ ma bi wo kpahe Jihova u re kpomahọ omai? (b) Eme o re dhesẹ sọ ohwo o wo uvi uyoyou kẹ Ọghẹnẹ?

¹¹ Nwani fo, Pọl ukọ na o dhesẹ okugbe nọ o rrọ udevie eriariẹ gbe uyoyou. O kere nọ: “Mẹ lẹ kẹ owhai re, uyoyou rai u hedhe ẹruẹruọ, eva ẹriẹ gbe areghẹ kpobi.” (Ahwo Filipai 1:9) Ukpenọ ma rẹ rehọ iẹe fu uke, uzẹme oghaghae kpobi nọ ma wuhrẹ mi Jihova gbe ẹjiroro riẹ u re ru uyoyou mai kẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai rro viere.

¹² Dede na, ibuobu nọ e ta nọ a you Ọghẹnẹ a ghine you rie he. A sai wo ọwhọ ọgaga evaọ udu rai. Ọwhọ otiọye na o woma je fo ajiri, nọ o tẹ rọwokugbe eriariẹ egbagba. Rekọ onana ọvo o nwani dhesẹ uyoyou kẹ Ọghẹnẹ hẹ. Eme jabọ? Mu ẹro họ epanọ Ẹme Ọghẹnẹ ọ f’otọ uyoyou utioye na: “Uyoyou Ọghẹnẹ ona, nnọ ma re koko ijaje riẹ.” (1 Jọn 5:3) Fikiere otẹrọnọ ma bi yo-ẹme ọvo ma jẹ sae ta nọ ma ghine you Jihova.

13. Ẹvẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ u ti ro fi obọ họ k’omai dhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova?

¹³ Ozodhẹ Ọghẹnẹ u re fi obọ họ k’omai yo-ẹme kẹ Jihova. Ọwhewhe ologbo gbe adhẹẹ odidi ọnana kẹ Jihova u re no eriariẹ riẹ nọ ma wo ze, ewuhrẹ kpahe ẹfuọ riẹ, oruaro, ogaga, uvi-ẹdhoguo, areghẹ, gbe uyoyou riẹ. Ozodhẹ utioye na u w’uzou gaga ma tẹ gwọlọ si kẹle iẹe. Evaọ uzẹme, mu ẹro họ oware nọ Olezi 25:14 o ta: “Okugbe ỌNOWO ọ rẹ jọ kẹ enọ e rẹ dhẹozọ riẹ.” Fikiere otẹrọnọ ma wo uvi ozodhẹ kpahe eva nọ ma re ru dha Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai, ma rẹ sai si kẹle iẹe. Ozodhẹ Ọghẹnẹ u ti fi obọ họ k’omai lele ohrẹ areghẹ nọ a kere fihọ Itẹ 3:6 na: “Eva idhere ra kpobi ọ thọrọ owhẹ ẹro ho, o ve ti ruọ idhere ra kpọvi.” Eme oyena u dhesẹ?

14, 15. (a) Didi iroro-ejẹ jọ ma rẹ rẹriẹ ovao ku kẹdẹ kẹdẹ? (b) Ẹvẹ ma sae rọ jiroro nọ u re dhesẹ ozodhẹ Ọghẹnẹ mai via?

¹⁴ Whọ rẹ jiroro kẹdẹ kẹdẹ, te ilogbo te esese. Wọhọ oriruo, oghẹrẹ eme vẹ who re lele ibe-iruiruo ra, ibe isukulu ra, gbe erivẹ ra ta? (Luk 6:45) Kọ who ti kru obọ ga ru iruo nọ whọ rẹriẹ ovao dhe, manikọ whọ te gwọlọ edhere nọ whọ rẹ rọ rehọ abọ si iruo na ọvo? (Ahwo Kọlọsi 3:23) Kọ who ti si kẹle enọ i you Jihova tere he kpekpekpe, manikọ whọ te gwọlọ ru usu ra ga kugbe ahwo abọ-ẹzi? (Itẹ 13:20) Eme who ti ru makọ evaọ idhere esese re whọ rọ wha isiuru Uvie Ọghẹnẹ h’aro? (Matiu 6:33) Otẹrọnọ oghẹrẹ ehri-izi Ikereakere nọ e rrọ etenẹ na e rẹ kpọ iroro-ejẹ ekẹdẹ kẹdẹ ra, koyehọ who bi mu ẹro họ Jihova evaọ “idhere ra kpobi.”

¹⁵ Ẹme na họ, iroro nana e rẹ kpọ omai evaọ iroro-ejẹ mai kpobi: ‘Eme Jihova ọ te gwọlọ nọ me ru? Eme o te mae were iẹe?’ (Itẹ 27:11) Ozodhẹ Ọghẹnẹ udhesẹ evaọ edhere ọnana yọ obọdẹ edhere nọ ma re ro dhesẹ uyoyou kẹ Jihova. Ozodhẹ Ọghẹnẹ u re je ru omai jọ fuafo—evaọ abọ-ẹzi, uruemu, gbe ugboma. Kareghẹhọ, evaọ owọ ovona nọ Jemis ọ jẹ tudu họ Ileleikristi awọ re a “si kẹle Ọghẹnẹ” na, ọ tudu họ omai awọ re inọ: “Wozẹ abọ ra fo, whai erahaizi, wha veje ru eva rai fo, whai enọ i wo iroro ivẹ.”—Jemis 4:8.

16. Ẹkwoma okẹ nọ ma rẹ kẹ Jihova, eme ma sai rugba ha, dede na, eme ma rẹ sae rehọ ere oruo rugba?

¹⁶ Uzẹme, edhesẹ uyoyou mai kẹ Jihova o gwọlọ vi oma usino oware nọ u yoma. Uyoyou o rẹ jẹ wọ omai ru oware nọ u kiete. Wọhọ oriruo, didi owọ ma be jẹ kẹ ọghoruo ologbo ọrọ Jihova? Jemis o kere nọ: “Kokẹ uwoma kokẹ uwoma avọ okẹ nọ o gba kiete kpobi obọ ehru u re notha, i no obọ Ọsẹ ilo tha.” (Jemis 1:17) Uzẹme, ma tẹ rọ ekwakwa mai kẹ Jihova, orọnọ ma bi ru ei fe he. Ọye o wo efe akpọ na kpobi. (Olezi 50:12) Yọ ma tẹ rehọ oke gbe ẹgba mai kẹ Jihova, orọnikọ ma bi ru oware jọ nọ ọ sai ru hu kẹe he. Ma tẹ make se nọ ma rẹ vuẹ ovuẹ Uvie Ọghẹnẹ hẹ, ọ sai ru re itho i bo via! O tẹ rrọ ere, eme jabọ ma jẹ rehọ efe, oke, gbe ẹgba mai kẹ Jihova? Orọ ọsosuọ họ, enẹ ma re ro dhesẹ nọ ma rehọ udu mai kpobi, ẹwẹ mai, iroro, gbe ẹgba mai you rie.—Mak 12:29, 30.

17. Eme ọ rẹ sae wọ omai si obọ no kẹ Jihova avọ evawere?

¹⁷ Ma tẹ be kẹ Jihova okẹ, u fo nọ ma rẹ rọ evawere ru ei, “keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ kẹ okẹ-evawere.” (2 Ahwo Kọrint 9:7) Ehri-uzi nọ a kere fihọ Iziewariẹ 16:17 o rẹ sai fi obọ họ k’omai kẹ avọ evawere: “Ohwo kpobi ọ rẹ sae kẹ epanọ ogaga riẹ o rọ, wọhọ epanọ Ọnowo na Ọghẹnẹ ra ọ ghale owhẹ te.” Ma te roro epanọ Jihova o ru omai ọghọ te no, oma o rẹ wọ omai re ma rovie obọ kpobi kẹe. Ẹkẹ otiọye na o re ru udu riẹ ghọghọ, wọhọ epanọ okẹ osese ọmọ u re ru ọsẹ hayo oni ghọghọ na. Uyoyou mai nọ ma re dhesẹ evaọ edhere ọnana u ti fi obọ họ k’omai si kẹle Jihova.

Rọ Ẹkwoma Olẹ Bọ Usu Okpekpe

18. Fikieme u je fo re ma roro kpahe epanọ ma re ro ru elẹ mai woma viere?

¹⁸ Oke olẹ omobọ mai o rẹ k’omai uvẹ ologbo—oke nọ ma rẹ rọ jọ idhere t’ẹme kẹ Ọsẹ obọ odhiwu mai. (Ahwo Filipai 4:6) Nọ olẹ o rrọ obọdẹ edhere nọ ma re ro si kẹle Ọghẹnẹ na, u kiehọ re ma fọ je roro kpahe epanọ elẹ mai i wo ẹgba te. Orọnikọ ma rẹ ghrẹghrẹ uvo hayo ru ona họ ae he, rekọ e rẹ jọ eme nọ i no omai udu ze. Ẹvẹ ma sai ro ru elẹ mai woma viere?

19, 20. Fikieme ma je roro didi re ma tẹ lẹ, kọ eware jọ vẹ i fo nọ ma rẹ sai roro kpahe?

¹⁹ Ma rẹ sai roro didi re ma tẹ lẹ. Ma te roro h’aro, ma rẹ sai ru elẹ mai jọ gbiae avọ iroro, ma vẹ rọ ere whaha uruemu ẹwariẹ eme nọ e reria ohwo unu no. (Itẹ 15:28, 29) Ẹsejọhọ eroro kpahe eware jọ nọ Jesu ọ fodẹ evaọ olẹ oriruo riẹ na je roro epanọ enana i w’obọ kpahe uyero mai o sai fi obọ họ. (Matiu 6:9-13) Wọhọ oriruo, ma rẹ sae nọ oma mai kpahe umutho abọ nọ ma gwọlọ wo evaọ eruo oreva Jihova evaọ obọ otọakpọ obonẹ. Kọ ma sae ta isiuru mai kẹ Jihova inọ ma gwọlọ re ọ rehọ omai ruiruo evaọ edhere kpobi nọ ọ gwọlọ jẹ yare obufihọ riẹ evaọ ẹwhaharo iruo kpobi nọ ọ k’omai? Kọ ma bi roro kpahe ẹgwọlọ eware iwo mai hrọ? Izieraha vẹ ma gwọlọ erọvrẹ kẹ, kọ amono ma gwọlọ rọ vrẹ viere? Didi edawọ e be lahiẹ omai, kọ ma riẹ epanọ ma gwọlọ uketha Jihova kpata te evaọ abọ yena?

²⁰ Fibae, ma sai roro kpahe ahwo nọ ma riẹ enọ e gwọlọ obufihọ Jihova gaga. (2 Ahwo Kọrint 1:11) Rekọ o rẹ thọrọ omai ẹro ho re ma hae kẹ uyere. Ma te dh’izu je roro kpahe iẹe, ma sai roro ku eware buobu nọ i fo nọ ma re ro yere Jihova je jiri ei kẹdẹ kẹdẹ kẹ ewoma ologbo riẹ. (Iziewariẹ 8:10; Luk 10:21) Ere oruo o wo erere ọfa—o sai fi obọ họ k’omai wo eriwo irẹro, orọ uyere-okẹ evaọ uzuazọ.

21. Ewuhrẹ kpahe iriruo Ikereakere vẹ o rẹ sai fi obọ họ k’omai eva okenọ ma te bru Jihova evaọ olẹ?

²¹ Uwuhrẹ o sai ru elẹ mai woma viere re. A kere obọdẹ elẹ erọ ezae gbe eyae ẹrọwọ fihọ Ẹme Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, otẹrọnọ ma rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ ologbo jọ, nọ o be k’omai uduama hayo be lẹliẹ ozọ uzuazọ mai hayo orọ iyoyou mai mu omai, ma rẹ sai se kpahe olẹ Jekọp okenọ ọ jẹ nyai zere Esọ oniọvo riẹ nọ ọ be gwọlọ kioja oware nọ o ru rie. (Emuhọ 32:9-12) Hayo ma rẹ sai wuhrẹ olẹ nọ Esa, Ovie na ọ lẹ okenọ ogbaẹmo Ẹtiopia nọ u bu te ahwo ima ọvo a wọ ohọre bru ahwo Ọghẹnẹ ze. (2 Iruẹru-Ivie 14:11, 12) Otẹrọnọ ẹbẹbẹ jọ nọ ọ rẹ sae wha ekela se emamọ odẹ Jihova ọ rẹriẹ ovao dhe omai, ma rẹ sai roro kpahe olẹ Elaeja okenọ ọ jọ aro egegagọ Ebale evaọ Ugbehru Kamẹl, je roro kpahe olẹ Nehemaya kpahe uyero iyiyẹ orọ Jerusalẹm. (1 Ivie 18:36, 37; Nehemaya 1:4-11) Ese gbe eroro didi kpahe elẹ eyena o rẹ sae bọ ẹrọwọ mai ga jẹ lẹliẹ omai riẹ epanọ ma rẹ rọ rehọ awaọruọ nọ i tunyẹ omai bru Jihova.

22. Eme họ uzoẹme ẹgbukpe ọ 2003, kọ eme ma rẹ sae nọ oma mai k’oke k’oke evaọ ukpe na soso?

²² U re vevẹ, a rẹ ruẹ ọghọ hayo ute nọ u kpehru viere he, re ma yo ohrẹ Jemis na inọ “si kẹle Ọghẹnẹ.” (Jemis 4:8) Ajọ ma ru ere ẹkwoma ẹnyaharo evaọ eriariẹ mai kpahe Ọghẹnẹ, ẹkwoma uyoyou mai nọ ma rẹ gwọlọ dhesẹ kẹe viere, je bi kẹle iẹe viere evaọ elẹ mai. Evaọ ukpe 2003 na kpobi, nọ ma bi ti roro kpahe Jemis 4:8 wọhọ uzoẹme ẹgbukpe na, ajọ ma gbẹ kiẹ oma mai riwi sọ ma bi ghine si kẹle Jihova. Rekọ, ẹvẹ kpahe abọ avivẹ ẹme ọyena? Evaọ oghẹrẹ vẹ Jihova o ti ro “si kẹle owhẹ,” kọ avọ eghale vẹ? Uzoẹme n’otha na o te ta kpahe ẹme ọnana.

“O Ti Si Kẹle Owhẹ”

‘Ọghẹnẹ o theri omai ọvuọvo abọ họ.’—IRUẸRU 17:27.

 1, 2. (a) Ma te rri ehru nọ isi e vọ na, didi onọ ma rẹ sae nọ kpahe Ọnọma na? (b) Ẹvẹ Ebaibol na e rọ k’omai imuẹro inọ Jihova o se ahwo-akpọ gb’ahwo?

KỌ WHO rri ehru nọ isi e vọ ẹdẹjọ no evaọ aso nọ ọ ghariẹ, akpọ o te gb’owhẹ unu? Epanọ isi na i bu te gbe epanọ idedeghe na e ragha te o rẹ lẹliẹ oma ririe ohwo. Evaọ ehrugbakpọ ibadidi ọnana, otọakpọ na ọ rrọ fenene gheghe. Kọ onana u dhesẹ nọ Ọnọma na, ọnọ “ọ mai kpehru vi akpọ kpobi” na, o kpehru vi epanọ ọ rẹ rọ daezọ ahwo-akpọ hayo kọ o thabọ je dhere hrọ nọ ahwo-akpọ a gbẹ sae rọ riẹ iẹe he?—Olezi 83:18.

² Ebaibol na ọ k’omai imuẹro inọ Jihova o s’omai gb’ahwo. Evaọ uzẹme, Ẹme Ọghẹnẹ ọ t’udu họ omai awọ nnọ ma gwọlọ iẹe, ta nọ: ‘O theri omai ọvuọvo abọ họ.’ (Iruẹru 17:27; 1 Iruẹru-Ivie 28:9) Evaọ uzẹme, ma tẹ j’owọ re ma si kẹle Ọghẹnẹ, ọ te j’owọ kẹ omodawọ mai. Evaọ edhere vẹ? Eme ọ uzoẹme ẹgbukpe mai kẹ 2003 na e kẹ uyo omosasọ onana: “O ti si kẹle owhẹ.” (Jemis 4:8, NW ) J’oma t’ẹme kpahe eghale igbunu jọ nọ Jihova o re tunye bru enọ i si kẹle iẹe.

Okẹ nọ Jihova Ọ k’Omai

 3. Didi okẹ Jihova ọ rọ kẹ enọ i si kẹle iẹe?

³ Orọ ọsosuọ, idibo Jihova a wo okẹ oghaghae jọ nọ ọ rawo kẹ ahwo riẹ. Ogaga, efe, gbe isukulu akpọ na kpobi e sae kẹ okẹ onana ha. Okẹ na orọ obọ Jihova, onọ ọ rẹ rọ kẹ enọ i si kẹle iẹe ọvo. Didi oware oye? Ẹme Ọghẹnẹ ọ k’uyo nọ: “Otẹrọnọ . . . whọ . . . kpare uru ra kẹ otoriẹ, otẹrọnọ whọ gwọle riẹ wọhọ isiliva, jẹ gwọlọ iẹe wọhọ efe nọ a sino, kẹsena whọ vẹ te riẹ ozodhẹ ỌNOWO na jẹ ruẹ eriariẹ Ọghẹnẹ na. Keme ỌNOWO na ọ rẹ kẹ areghẹ.” (Itẹ 2:3-6) Dai roro iei, inọ ahwo-akpọ sebaẹgba a rẹ sae “ruẹ eriariẹ Ọghẹnẹ”! A rehọ okẹ yena—eriariẹ nọ a rẹ jọ Ẹme Ọghẹnẹ ruẹ—ro dhe “efe nọ a sino.” Fikieme?

 4, 5. Ẹvẹ a sae rọ rehọ “eriariẹ Ọghẹnẹ” wawo “efe nọ a sino”? Dhesẹ iẹe.

⁴ Oware jọ họ, eriariẹ Ọghẹnẹ i wo aghare ologbo. Usu eghale ilogbo jọ nọ i re noi ze họ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 17:3) Rekọ eriariẹ yena e rẹ lẹliẹ uzuazọ mai woma makọ enẹna. Wọhọ oriruo, fikinọ ma be roma t’otọ wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ, ma riẹ iyo kẹ enọ obọdẹ wọhọ: Diodẹ Ọghẹnẹ? (Olezi 83:18, NW ) Uyero vẹ iwhuowhu na e ghinẹ rrọ? (Ọtausiwoma Na 9:5, 10) Didi ẹjiroro Ọghẹnẹ o wo kẹ otọakpọ na gbe ahwo-akpọ? (Aizaya 45:18) Ma tẹ jẹ riẹ no nnọ emamọ edhere nọ ọ mai fo ẹrria họ efihiruo ohrẹ areghẹ orọ Ebaibol na. (Aizaya 30:20, 21; 48:17, 18) Fikiere, ma wo uvi ọkpọvio nọ o bi fi obọ họ k’omai thihakọ awa-ọruọ uzuazọ je yeri uzuazọ nọ o rẹ wha uvi evawere gbe evevọwẹ ze. Maero, ewuhrẹ mai ọrọ Ẹme Ọghẹnẹ u ru omai riẹ ekwakwa igbunu Jihova je si kẹle iẹe no. Eme ọ rẹ ghare vi usu okpekpe kugbe Jihova onọ u re no “eriariẹ Ọghẹnẹ” ze?

⁵ Ẹjiroro ọfa ọ riẹ nọ a sae rọ rehọ eriariẹ Ọghẹnẹ wawo “efe nọ a sino.” Wọhọ epanọ o rrọ kpahe efe aghare buobu, eriariẹ nana e rrọ oware nọ umutho ahwo jọ ọvo a wo. Evaọ usu ahwo-akpọ nọ a bu te ima-odu ezeza, egegagọ Jihova nọ i bu te ima ezeza, hayo oware wọhọ omọvo evaọ 1,000, họ enọ e ruẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ” no. Re a dhesẹ epanọ ẹriẹ uzẹme Ẹme Ọghẹnẹ o rrọ ọghọ te, roro kpahe onọ Ebaibol ọvo jọ: Eme ọ rẹ via kẹ ahwo-akpọ eva oke uwhu? Ma riẹ no Ebaibol na ze inọ ẹwẹ o re whu gbe nnọ iwhuowhu e riẹ onahona ha. (Izikiẹl 18:4) Ghele na, egagọ akpọ na buobu a wo orọwọ ọrue na inọ oware jọ evaọ oma ohwo ọ rẹ gbẹ rria nọ ohwo na o te whu no. O rrọ abọ ologbo ọrọ egagọ Kristẹndọm. Uwuhrẹ na u bi je titi evaọ egagọ Buda, Hindu, Islam, Jainism, egagọ ahwo Ju, Shinto, Sikh, gbe Tao. Dai roro iei—uwuhrẹ ọrue ovo nana o be viẹ ahwo ima-idu họ!

 6, 7. (a) Amono ọvo a rẹ sae ruẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ”? (b) Didi oriruo o dhesẹ nnọ Jihova ọ rehọ orimuo nọ o dhere no “iwoareghẹ gbe enọ e riẹ” ghale omai no?

⁶ Eme ọ soriẹ ze nọ ahwo buobu a gbẹ re rọ ruẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ” hẹ? Keme ohwo ọ rẹ sai wo otoriẹ Ẹme Ọghẹnẹ vọvọ họ ababọ obufihọ Riẹ. Kareghẹhọ, eriariẹ nana yọ okẹ. Enọ e be rọ unevaze kiẹ Ẹme riẹ avọ oruọzewọ gbe omarokpotọ ọvo Jihova ọ rẹ rehọ iẹe kẹ. Ahwo nana a sai “wo areghẹ wọhọ epanọ uruemu akpọ na o rọ họ.” (1 Ahwo Kọrint 1:26) A tẹ rehọ itee akpọ na rri rai, a rẹ sae tubẹ rehọ ibuobu rai wọhọ enọ “a wuhrẹ hẹ.” (Iruẹru 4:13) Ghele na, oyena u fiẹme he. Jihova ọ rehọ “eriariẹ Ọghẹnẹ” ghale omai no fiki emamọ ekwakwa nọ ọ jọ udu mai ruẹ.

⁷ Roro kpahe oriruo jọ. Ewena-isukulu buobu evaọ Kristẹndọm a kere ebe buobu no kpahe Ebaibol na. Ebe itieye na e rẹ sai gbiku eware jọ nọ e via, otofa eme Hibru gbe erọ Griki, gbe efa. Avọ eware nọ a wuhrẹ no kpobi na, kọ ewena-isukulu itieye na a ghinẹ ruẹ “eriariẹ Ọghẹnẹ” no? Dai roro ei, kọ a ghine wo otoriẹ uzoẹme Ebaibol na—ẹkpare kpehru esuo Jihova ẹkwoma Uvie obọ odhiwu riẹ? Kọ a riẹ inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ rrọ abọjọ Esanerọvo ho? Ma wo otoriẹ ogbagba orọ eme itieye na. Fikieme? Jihova ọ rehọ orimuo uzẹme abọ-ẹzi nọ u dhere no “iwoareghẹ gbe enọ e riẹ” ghale omai no. (Matiu 11:25) Rri epanọ Jihova ọ rẹ ghale enọ e kẹle riẹ te!

“Ọnowo na Ọ rẹ Yọrọ Enọ I You Rie Kpobi”

 8, 9. (a) Ẹvẹ Devidi o dhesẹ oghale ofa nọ enọ e kẹle Jihova a wo? (b) Fikieme Ileleikristi uzẹme a jẹ gwọlọ ọthọwẹ Ọghẹnẹ?

⁸ Enọ e kẹle Jihova a rẹ reawere oghale ofa—ọthọwẹ Ọghẹnẹ. Devidi ọso-ilezi na, ọnọ o wo ebẹbẹ gbe idabolo buobu, o kere nnọ: “ỌNOWO na ọ kẹle enọ i bo se ei kpobi evaọ uzẹme. O re ru gba kẹ enọ e rọ ozọ riẹ ẹdhẹ kpobi, o ve je yo oviẹ rai, o ve je siwi ai. ỌNOWO na ọ rẹ yọrọ enọ i you rie kpobi.” (Olezi 145:18-20) Ẹhẹ, Jihova ọ kẹle enọ i you rie, fikiere ọ rẹ sae j’owọ kpahe oviẹ rai kẹ obufihọ vẹrẹ vẹrẹ.

⁹ Fikieme ma jẹ gwọlọ ọthọwẹ Ọghẹnẹ? U te no uye orọ ẹria “oke ẹbẹbẹ” nana no, Ọwegrẹ ologbo ọrọ Jihova, Setan Ẹdhọ na, o mugba kẹ Ileleikristi uzẹme kekeke. (2 Timoti 3:1) Ọwegrẹ ẹghẹ ọyena ọ gwọlọ ‘mu omai lọ.’ (1 Pita 5:8) Setan o bi kpokpo omai, lahiẹ omai, jẹ dawo omai. O kiekọ be rọ ẹro gwọlọ iruemu nọ e rrọ iroro gbe udu ahwo re o duobọ họ ae ro ruiruo. O wo oware jọ họ iroro: re o whrehe ẹrọwọ mai je kp’omai evaọ abọ-ẹzi. (Eviavia 12:12, 17) Nọ ma wo ọwegrẹ ọgaga otiọye nọ ma bi lele họre na, kọ o gbẹ rrọ oware omosasọ re ma riẹ nọ “ỌNOWO na ọ rẹ yọrọ enọ i you rie kpobi”?

10. (a) Ẹvẹ Jihova ọ be rọ sẹro ahwo riẹ? (b) Oghẹrẹ ọthọwẹ vẹ ọ mai w’uzou, kọ fikieme?

¹⁰ Rekọ ẹvẹ Jihova ọ be rọ thọ ahwo riẹ? Orọnikọ eyaa ọthọwẹ riẹ o kẹ imuẹro uzuazọ nọ o kare ẹbẹbẹ evaọ uyerakpọ ọnana ha; yọ orọnikọ u dhesẹ nnọ o gba riẹ họ re o ru eware igbunu k’omai hi. Ghele na, Jihova ọ be rọ ọthọwẹ ugboma kẹ ahwo riẹ wọhọ ekru. Ẹhẹ, ọ te kuvẹ vievie he re Ẹdhọ o kpe egegagọ uzẹme no otọakpọ na no! (2 Pita 2:9) Maero, Jihova ọ be thọ omai evaọ abọ-ẹzi. Ọ be k’omai oware nọ ma gwọlọ re o thọ omai kpahe thihakọ edawọ jẹ sẹro usu mai kugbei. Uzẹme riẹ họ, ọthọwẹ abọ-ẹzi họ ọthọwẹ nọ ọ mai w’uzou. Fikieme? Thakpinọ ma rrọ emamọ usu kugbe Jihova, uvumọ oware—makọ uwhu dede—o sae wha enwoma ebẹdẹ bẹdẹ s’omai hi.—Matiu 10:28.

11. Didi eruẹrẹfihotọ Jihova o ru kẹ ọthọwẹ abọ-ẹzi ahwo riẹ no?

¹¹ Jihova o ru eruẹrẹfihotọ buobu no rọkẹ ọthọwẹ abọ-ẹzi ọ ahwo nọ a si kẹle ẹe. Ẹkwoma Ẹme riẹ, Ebaibol na, ọ k’omai areghẹ nọ ma re ro yeri kugbe edawọ sa-sa. (Jemis 1:2-5) Efihiruo uvi ohrẹ nọ o rrọ Ikereakere na u bi fi obọ họ k’omai. Fibae, Jihova ọ be rọ “Ẹzi Ẹri kẹ enọ e yare riẹ.” (Luk 11:13) Ẹzi ọyena họ ẹgba nọ ọ mae ga kpobi evaọ ehrugbakpọ na, fikiere o sae ghinẹ thọ omai kpahe rẹriẹ ovao dhe odawọ kpobi avọ obokparọ. Ẹkwoma Kristi, Jihova ọ be kẹ ‘ekẹ ahwo.’ (Ahwo Ẹfẹsọs 4:8) Ezae enana nọ i te evaọ abọ-ẹzi na a be daoma dhesẹ uvi ohrọ Jihova evaọ obufihọ kẹ ibe egegagọ.—Jemis 5:14, 15.

12, 13. (a) Ẹkwoma eme Jihova ọ be rọ k’omai emu abọ-ẹzi eva ẹruoke? (b) Ẹvẹ oma o r’owhẹ kpahe eruẹrẹfihotọ Jihova kẹ ewoma abọ-ẹzi mai?

¹² Jihova ọ kẹ oware ofa re o thọ omai: emu abọ-ẹzi eva ẹruoke. (Matiu 24:45) Ẹkwoma ebe nọ a kporo, te emagazini ọ Uwou-Eroro Na gbe Awake!, jegbe ẹkwoma iwuhrẹ gbe ikokohọ, Jihova ọ be k’omai oware nọ ma gwọlọ evaọ okenọ ma gwọlọ e riẹ. Kọ whọ sae kareghẹhọ okejọ nọ oware jọ nọ whọ jọ ewuhrẹ Ileleikristi hayo okokohọ yo u duobọte owhẹ udu jẹ bọ owhẹ ga hayo sasa owhẹ oma? Kọ whọ jọ ebe jọ nọ a jọ obehru fodẹ na se uzoẹme jọ no, nọ o jẹ j’owhẹ oma wọhọ nọ fiki ra a ro kere ei?

¹³ Okwakwa jọ nọ Setan o bi ro ruiruo ziezi họ elọhoma, yọ elọhoma i re kpomahọ ohwo kpobi. Ọ riẹ nọ elọhoma ikrẹkri e rẹ sai mi omai ẹgba, tubẹ lẹliẹ omai jọ whrehewhrehe. (Itẹ 24:10) Fikinọ Setan ọ be gwọlọ rehọ iroro elọhoma ruiruo, ma gwọlọ obufihọ. Emagazini ọ Uwou-Eroro Na gbe Awake! e wha izoeme jọ no nọ i re fi obọ họ k’omai họre elọhoma. Kpahe uzoẹme utioye na jọ, oniọvo-ọmọtẹ Oleleikristi jọ o kere nọ: “Me je se uzoẹme na enwenọ ikẹdẹ kẹdẹ, yọ irui oviẹ i gbe bi no omẹ aro ze. Me fi rie họ kẹle ehwa mẹ re o kẹle omẹ obọ oke kpobi nọ elọhoma na e tẹ nyaze. Ẹkwoma izoeme itieye na, o rrọ omẹ oma inọ Jihova ọ rọ abọ ọthọwẹ riẹ gbalọ omẹ.”a Kọ ma gbe bi yere Jihova inọ ọ be k’omai emu abọ-ẹzi ẹruoke? Kareghẹhọ, eruẹrẹfihotọ riẹ nọ o ru kẹ ewoma abọ-ẹzi mai yọ imuẹro inọ ọ kẹle omai gbe nnọ o fi omai họ otọ ẹruọsa ọthọwẹ riẹ no.

Ẹnya Bru “Ọnọ O re Yo Elẹ” Na

14, 15. (a) Didi oghale obọdẹ Jihova ọ rọ kẹ enọ e kẹle riẹ? (b) Fikieme uvẹ ọvọvẹ orọ ẹnya bru Jihova evaọ olẹ o rọ rrọ ọghọ ologbo?

¹⁴ Kọ who mu ẹro họ no inọ epanọ ahwo-akpọ a wo ogaga gbe udu te, ere o rẹ bẹ te re ahwo nọ a rrọ otọ rai a nya bru ai? Rekọ, ẹvẹ kpahe Jihova Ọghẹnẹ? Kọ o thabọ vi epanọ o re ro wo isiuru kpahe elẹ ahwo-akpọ gheghe? Vievie! Okẹ olẹ yọ oghale ofa nọ Jihova ọ rọ kẹ enọ e kẹle riẹ. Re a wo uvẹ ẹnya bru “ọnọ o re yo elẹ” na, ọghọ o ghinẹ rrọ. (Olezi 65:2) Fikieme?

¹⁵ Re a dhesẹ iẹe: Ọnọ o w’uzou ekọmpene ologbo o wo ewha-iruo buobu. Ọ rẹ jiroro eware nọ ọye ọvo o re ru gbe enọ o re mu họ amọfa obọ. Epọvo na re, Olori Osu ehrugbakpọ na o wo udu nọ ọ rẹ rọ salọ eme nọ o re dh’oma họ gbe enọ o re kpeze se amọfa. Dai roro eware nọ Jihova o mu họ Ọmọ oyoyou riẹ, Jesu, obọ no. A kẹ Ọmọ na ‘udu ẹdhoguo’ no. (Jọn 5:27) A ru enjẹle na fihọ “otọ riẹ” no. (1 Pita 3:22) Ẹzi ọfuafo ọgaga Jihova ọ rrọ etẹe kẹ Jesu re u fi obọ họ kẹe kpọ ilele riẹ evaọ otọakpọ. (Jọn 15:26; 16:7) Fikiere Jesu ọ sae ta nọ: “A rehọ ogaga kpobi nọ o rọ eva odhiwu gbe akpọ na kẹ omẹ no.” (Matiu 28:18) Dede na, kpahe elẹ mai, Jihova ọvo ọ wọ owha na fihọ uzou omobọ riẹ. Oye jabọ nọ Ebaibol e rọ ta k’omai inọ Jihova ọvo ma rẹ kpọ elẹ mai bru, ru ere evaọ odẹ Jesu.—Olezi 69:13; Jọn 14:6, 13.

16. Fikieme ma jẹ sai wo udu inọ Jihova ọ be ghinẹ gaviezọ kẹ elẹ mai?

¹⁶ Kọ Jihova ọ rẹ ghinẹ gaviezọ kẹ elẹ mai? Ọ tẹ rrọ ohwo nọ ọ rẹ daezọ họ, ọ hae tudu họ omai awọ họ inọ ma “hẹ lẹ kẹse kẹse” hayo inọ ma gbolo ewha gbe awaọruọ mai sei. (Ahwo Rom 12:12; Olezi 55:22; 1 Pita 5:7) Idibo ẹrọwọ evaọ oke Ebaibol a wo udu kpobi inọ Jihova ọ rẹ gaviezọ kẹ olẹ. (1 Jọn 5:14) Fikiere, Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ: “[Jihova o re] yo uru mẹ.” (Olezi 55:17) Ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro wo udu nnọ Jihova ọ kẹle omai re, inọ ọ ruẹrẹ oma kpahe re o yo iroro gbe ọdawẹ mai kpobi.

Jihova Ọ rẹ Hwosa kẹ Idibo Riẹ

17, 18. (a) Ẹvẹ Jihova o re rri iruo ẹrọwọ emama iwareghẹ riẹ? (b) Fodẹ epanọ Itẹ 19:17 u ro dhesẹ nnọ Jihova o bi mu ẹro họ iruo ohrọ mai.

¹⁷ Ọkwa Jihova wọhọ Osu Ehrugbakpọ na o re nwene he makọ oware nọ ahwo-akpọ gheghe a ru hayo se nọ a re ru hu. Ghele na, Jihova yọ Ọghẹnẹ nọ oware o rẹ d’ẹro. O re rri iruo ẹrọwọ emama iwareghẹ riẹ ghaghae. (Olezi 147:11) Fikiere, onana yọ erere ọfa nọ enọ e kẹle Jihova a be reawere riẹ: Ọ rẹ hwosa kẹ idibo riẹ.—Ahwo Hibru 11:6.

¹⁸ Ebaibol na i dhesẹ vevẹ inọ Jihova o re rri oware nọ egegagọ riẹ a bi ru ghaghae. Wọhọ oriruo, ma se nọ: “Ohwo nọ o fiobọhọ kẹ iyogbere yọ ỌNOWO na o momo kẹ, ọ rẹte hwa e osa iruo riẹ.” (Itẹ 19:17) Ohrọ ọdawẹ nọ Jihova o wo kẹ iyogbere u dhesẹ oma via evaọ Uzi Mosis na. (Iruo-Izerẹ 14:21; 19:15) Ẹvẹ Jihova o re rri rie nọ ma tẹ r’aro kele ohrọ riẹ evaọ eyerikugbe iyogbere? Ma tẹ rọ kẹ iyogbere, ababọ oware jọ nọ ma re rẹro riẹ mi ai, Jihova ọ rẹ rehọ onana wọhọ ugho nọ ma momo kẹ Ẹe. Jihova ọ yeyaa nọ ọ rẹ hwosa oyena avọ aruoriwo gbe eghale. (Itẹ 10:22; Matiu 6:3, 4; Luk 14:12-14) Ẹhẹ, nọ ma te dhesẹ ọdawẹ kẹ ibe ọgegagọ nọ ọ rrọ uye, o rẹ were Jihova. Ẹvẹ ma rẹ kẹ uyere te inọ Ọsẹ mai obọ odhiwu o bi mu ẹro họ iruo ohrọ mai!—Matiu 5:7.

19. (a) Fikieme ma je wo imuẹro inọ oware nọ ma bi ru evaọ iruo usiuwoma ota gbe ilele-iruo na o be da Jihova ẹro? (b) Ẹvẹ Jihova ọ rẹ rọ hwosa kẹ iruo efuafo nọ a ru fiki Uvie riẹ?

¹⁹ Jihova o bi rri oware nọ ma bi ru fiki Uvie riẹ ghaghae gaga. Ma te si kẹle Jihova, u re no omai eva ze re ma rehọ oke, ẹgba, gbe efe mai w’obọ ziezi evaọ iruo usiuwoma ota Uvie gbe ilele-iruo na. (Matiu 28:19, 20) Ẹsejọ oma o rẹ jọ omai epaọ ẹsenọ ma bi ru te he. Udu sebaẹgba mai o sai tubẹ lẹliẹ omai roro sọ omodawọ mai o be ghinẹ were Jihova eva. (1 Jọn 3:19, 20) Rekọ Jihova o re rri okẹ kpobi ghaghae—makọ epanọ o kawo te kpobi—nọ u te no udu uyoyou ze. (Mak 12:41-44) Ebaibol ọ k’omai imuẹro nnọ: “Keme Ọghẹnẹ ọ kare ọ rọ ẹrẹreokie he nọ iruo rai i re vẹro ho gbe uyoyou nọ owha be rehọ fiki riẹ ruẹ.” (Ahwo Hibru 6:10) Uzẹme riẹ họ, Jihova ọ rẹ kareghẹhọ oware osese kpobi nọ ma ru rọ tha Uvie riẹ uke. U te no eghale abọ-ẹzi no enẹna, ma rẹ sai rẹro oghọghọ uzuazọ evaọ akpọ ọkpokpọ n’otha na, oria nọ Jihova o ti jo rovie abọ riẹ fihọ re o ru ẹgwọlọ ikiẹrẹe ọ enọ e kẹle riẹ kpobi gba!—Olezi 145:16; 2 Pita 3:13.

20. Evaọ ukpe 2003 na kpobi, ẹvẹ ma rẹ sai ro fi eme ọ uzoẹme ẹgbukpe mai na họ iroro, kọ avọ erere vẹ?

²⁰ Evaọ ukpe 2003 na kpobi, j’oma nọ oma mai sọ ma be dawo ẹgba viere re ma si kẹle Ọsẹ obọ odhiwu mai. Ma te bi ru ere, o rẹ sai mu omai ẹro nnọ ọ te j’owọ wọhọ epanọ ọ yaa na. Keme, “Ọghẹnẹ . . . ọ rẹ ya-erue he.” (Taitọs 1:2) Who te si kẹle iẹe, o re ti si kẹle owhẹ. (Jemis 4:8) Kọ avọ erere vẹ? Irere buobu enẹna gbe ẹruore ọ esikẹle Jihova bẹdẹ bẹdẹ!

[Oruvẹ-obotọ]