October

Anhte a sharin achyin ai lam hte makam masham hpe Karai a Mungga hta madung tawn da ai. Dai pyi naw, dai ni aten na masha law law gaw anhte a nawku daw jau ai lam gaw asan sha rai nna, sharin achyin ya ai lam ni mung, shanhte na mayu nga ai lam ni n re ai majaw ahtu kataw nga ma ai. N ahtu kataw hkra gara hku galaw mai na? Roma hta nga ai Hkristan ni hpe kasa Pawlu ndai hku tsun wa ai: “Kam sham ai gaw na la lu ai kaw nna, na la lu ai mahtang gaw Hkristu a mungga a majaw pru wa ai.” (Rom 10:17) Poi lamang ni gaw ra sharawng na zawn raitim pyi, Chyum Laika hte n htan shai ai nga yang anhte n shang lawm ai. De a malai, Chyum Laika hpe hkaja ai hku na anhte a makam masham hpe ngang kang hkra galaw ai. “Makam masham n rawng yang gaw, shi a man e sharawng awng ai lu la na n rai” ngu tsun da ai majaw, tup hkrak teng man ai machye machyang hta madung da ai makam masham hpe anhte gawgap ra ai. (Heb 11:1, 6) Teng man lam hpe anhte mu da sai ngu sakse madun na matu, lamu kaw na kumla ni anhte n ra ai. Chyum Laika hta na makam masham hpe shangang shakang ya ai sharin achyin lam hpe atsawm hkaja ai hte sha pyi, teng man lam hpe mu sai lam anhte tsep kawp kam mai ai. w21.05 4-5 ¶11-12

Kasa Pawlu hta mayak mahkak amyu myu nga ai. Grau nna gaw kayat hkrum ai, nlung hte kabai hkrum ai, htawng jahkrat hkrum ai shaloi, karum madi shadaw lam ra na re. (2Ko 11:23-25) N kaja ai hkamsha lam ni hpe gasat ra wa ai ngu na mung Pawlu yin la ai. (Rom 7:18, 19, 24) “Hkum shan hta ju ai aju” hte bung ai lam ni hpe mung, shi hkam jan ra wa ai. Dai hpe yen seng kau ya na matu pyi Karai Kasang kaw karum hpyi wa ai. (2Ko 12:7, 8) Pawlu hta mayak manghkang ni nga ai raitim matut magam gun lu hkra, Yehowa n-gun atsam jaw wa ai. Pawlu ngut kre awng dang wa ai lam ni hpe myit yu mai ai. Ga shadawn, Roma kaw nta hta sharawng da hkrum ai shaloi, shakut shaja let matut nna kabu gara shiga hpe hkaw tsun wa ai. Dai hta uphkang du ni pyi lawm na re. (Kas 28:17; Hpl 4:21, 22) Hkawhkam htingnu hpe sin ai hpyen dap hte shi hpang sa chyai ai ni hpe mung hkaw tsun wa ai. (Kas 28:30, 31; Hpl 1:13) Dai aten laman hta, dai ni aten na Hkristan ni du hkra akyu hkam la lu nga ai laika ni hpe ka wa ai. w21.05 21 ¶4-5

Yuda Hkawhkam Uzia gaw gumrawng ai majaw, hpaji jaw ga hpe nyet kau nna grai rai dum ai hku galaw wa ai. Uzia gaw grai ram ai wa re. Hpyen majan ni hpe shi awng dang wa ai. Mare ni hpe gaw gap nna hkai lu hkai sha ai lam hta rawt jat hkra galaw wa ai. “Karai Kasang gaw shi hpe awng shangun wu ai.” (2Hl 26:3-7, 10) Raitim, “shi gaw hpung dagu lu la jang, shi a akyu hten hkra myit kaba wa” ai ngu nna, Chyum Laika hta tsun da ai. Nawku htingnu hta manam pyaw ai baw nat nawng na ahkang hkinjawng ni hta sha nga ai ngu Yehowa hkang da ai. Raitim, Hkawhkam Uzia gaw rai dum wa nna, manam pyaw ai baw hpe nat nawng na matu galaw wa ai. Yehowa n ra ai majaw, dai gumrawng ai wa hpe manggang ana hte ari jaw wa ai. (2Hl 26:16-21) Uzia zawn anhte mung gumrawng ai mahkam hta hkrat mat chye ai kun? Tinang gaw kaga ni hta grau ai ngu myit na nga yang, dai hku byin chye ai. Dai majaw, nawku hpung hta anhte lu da ai ahkaw ahkang ni hte galaw lu ai lam ni gaw, Yehowa jaw da ai re ai hpe galoi mung dum nga ga. (1Ko 4:7) Anhte gumrawng ai nga yang, Yehowa anhte hpe akyu jashawn sana n re. w21.06 16 ¶7-8

Hkaw tsun bungli hta kaja ai akyu ni galoi shagu lu na n re ai hpe Yesu chye ai. Sape ni hkaw tsun ai kaw na marai kade gaw kamsham wa ai ngu ai hpe anhte n chye ai. Tinang galaw awng dang ai lam ni a majaw n re ai sha, tinang shakut shaja galaw ai hpe Yehowa ra sharawng ai ngu ai hpe chye ai majaw sha sape ni kabu ging ai. Hkaw tsun bungli hta hkamjan lu ai atsam nga yang she, htani htana asak lu na. Mungdan tengman lam hpe dang lu ai daram hkaw tsun nga ai gaw, “wenyi hta e gat hkai” nga ai re. Tinang a prat hta chyoi pra ai wenyi lam matsun ai hpe hkam la nga ai re. Marai langai ngai hpe hkalup hkam ai du hkra n lu karum ya tim, anhte asum n jaw ai (sh) “myit n yaw” ai nga yang aten du jang, htani htana asak lu na ngu Yehowa ga sadi jaw da ai.​—Gal 6:7-9. w21.10 26 ¶8-9

Kalang mi hta, Yesu hte sape ni gaw hkaw tsun bungli hta shakut shaja let galaw wa sai majaw, grai pu ba nga ai. Shanhte hkring sa na matu shara tam nga ai shaloi, masha hpawng gaw shanhte hpe tam mu mat ai. Matsan dum myit a majaw, Yesu gaw shanhte hpe “law law” sharin achyin ya wa ai. Masha hpawng a hkamsha lam hpe shi chye na ya ai. Shanhte kade daram jamjau nga ai, myit mada lam kade daram ra nga ai hpe chye ai majaw, karum ya mayu ai. Dai ni aten na masha ni mung dai hte maren sha re. Shanhte hpe ntsa lam sha yu nna n mai dawdan ai. Shanhte gaw dam mat ai sagu ni hte bung nna, lanu lahku ya na sagu rem ni mung n nga ai. Karai Kasang hpe n chye nna, myit mada lam n nga ai masha ni hte bung ai ngu kasa Pawlu tsun wa ai. (Ehp 2:12) Lawk hta nga ai ni a wenyi lam hpe myit yu na nga yang, shanhte hpe karum ya na matu, tsawra myit hte matsan dum myit gaw anhte hpe shadut ya na re. Karum ya lu ai kaja htum lam gaw, shanhte hpe Chyum Laika hkaja na matu saw shaga ai hku nna re. w21.07 5 ¶8

Tingkyeng myit nga ai wa gaw, gumrawng nna tinang akyu tam ai. Manawn ai myit nga ai wa gaw, kaga ni lu ai arai hpe lu mayu ai sha n-ga, kaga ni madu ai arai hpe mung, sum kau shangun mayu ai. Manawn ai myit gaw, nju ndawng ai hta lawm ai. Tingkyeng myit hte manawn ai myit gaw, uhkun sha ai nta hte bung ai. Kade tsawm ai rai ti mung, hpang jahtum hta hten za mat na re. Dai hte maren, marai langai gaw Yehowa a magam hta aten na na gun wa sai rai na re. Raitim shi gaw, manawn nna tingkyeng myit nga ai nga yang, hkrat sum mat na re. (Gsh 16:18) Yehowa hpe n nawku mat na, shi hkum shi hte kaga ni hpe mung, hkra machyi shangun wa chye ai. Kasa Pawlu a hpaji jaw ga hpe hkan sa nna, tingkyeng myit hpe ninghkap lu ai: “Ga law ga la ai, kaman lila grang ai hte hpa mung n galaw ai sha, myit nem nga let, langai hte langai tinang a hkum hta manang wa hpe shagrau shaa nga mu.”​—Hpl 2:3. w21.07 15-16 ¶6-8

Tengman ai nawku htung gaw, ga san shagu (sh) Chyum Laika hta tup hkrak n tsun da ai ga san ni hpe pyi, htai ya ra ai ngu nkau sawn la ma ai. Dai gaw tatut re ai kun? Kasa Pawlu a lam myit yu u. “Lam yawng mayawng hpe chyam dinglik yu” na matu, kamsham ai ni hpe shi n-gun jaw tim, tinang nan n chye na ai lam law law nga ai hpe mung yin la ai. (1Ht 5:21) “Daw chyen sha mi anhte chye ga ai” ngu tsun ai. “Jamna shingna sha anhte naw mu nga ga ai” ngu nna mung tsun ai. (1Ko 13:9, 12) Pawlu gaw lam yawng mayawng hpe chye na ai n re. Raitim, tengman ai lam re ai hpe kam na matu, ra nga ai madung lam ni, madi madun lam ni hpe gaw chye da ai. Kam ai myit grau nga wa hkra galaw lu ai lam langai gaw, Yesu madun wa ai nawku dawjau lam hpe dai ni aten na Yehowa Sakse ni a nawku dawjau lam hte shingdaw yu ai hku nna re. w21.10 18-19 ¶2-4

Asak kaba ai ni e, nanhte gaw aten hpring magam gun raitim, n raitim, kaga ni hpe grai karum ya lu ai. Gara hku nna kun? Galai shai mat ai masa lam nnan hta chye nga hkra shakut u. Bandung nnan ni jahkrat u. Tinang n lu galaw ai hpe n re ai sha, lu galaw ai lam ni hpe myit maju jung u. Hkawhkam Dawi gaw Yehowa a nta hpe gap mayu ai. Raitim, ndai ahkaw ahkang hpe asak kaji ai Shawlumon lu na ngu Yehowa tsun ai shaloi, Dawi hkap la nna, myit masin mahkra hte madi shadaw ya wa ai. (1Hl 17:4; 22:5) Shawlumon gaw “asak naw kaji ai hte myit garai n kung” ai majaw, ndai lit hpe tinang sha atsawm galaw lu na re ngu Dawi n myit la ai. (1Hl 29:1) Gawgap bungli awng dang na matu, Yehowa a shaman chyeju ra ai lam, woi awn ai ni a asak, mahkrum madup ni hta n madung ai lam shi chye ai. Dai ni aten na asak kaba ai ni mung, Dawi hpe kasi la nna, lit galai shai ai shaloi, magam lit ni hta myit rawt let matut galaw nga ai. Tinang galaw wa ai magam lit ni hpe asak kaji ai ni bai galaw ai shaloi, Yehowa shaman chyeju jaw na hpe chye ai. w21.09 9 ¶4, 5; 10 ¶8

Wenyi bandung ni gaw anhte a prat hpe lam matsun ya nna, yaw shada lam nga shangun ai. Raitim bandung jahkrat ai shaloi, kaga ni hpe n yu ai sha, tinang a galaw lu ai atsam hte masa hta hkan nna jahkrat na matu ahkyak ai. Nrai yang, myit n pyaw ai lam ni, myit daw ai lam ni hpe pyi hkamsha wa chye ai. (Luk 14:28) Yehowa a mayam langai re ai nang gaw, Yehowa a dinghku hta laklai nna manu dan ai. Htingbu htingbyen ni hta na, nang grau kaja ai majaw Yehowa nang hpe laula ai n re. Na a myit masin hpe shi mu nna, shi sharin ya ai hpe nang hkap la na hpe chye ai majaw nang hpe laula ai re. (Shk 25:9) Nang kaja htum sak jaw nga ai hpe, Yehowa manu shadan ya ai hpe kam u. Nang hkam sharang nna sadi dung let magam gun nga ai gaw, “kaja ai hte madat mara ai myit masin” nga ai hpe madun ai re. (Luk 8:15, JCLB) Dai majaw, na a kaja htum hpe matut nna Yehowa hpe jaw u. Rai yang, tinang a bungli hta kabu gara lam hkam la lu na re.​—Gal 6:4. w21.07 24 ¶15; 25 ¶20

Tara rap ra ai lam hpe la nga ai laman anhte myit galu ra ai. Ga shadawn, nawku hpung hta marai langai ngai mara kaba galaw ai hpe myitsu salang ni chye ai nga yang, masa lam hpe Yehowa mu ai zawn mu lu hkra, “ntsa de na hpaji byeng-ya” lu la na matu kyu hpyi ai. (Yak 3:17) Shanhte a yaw shada lam gaw “shi a shut hpyit ai lam hta na” bai nhtang wa lu hkra karum ya na matu re. (Yak 5:19, 20) Shanhte gaw nawku hpung hpe makawp maga na matu hte hkra machyi ai ni hpe shalan shabran na matu, galaw lu ai lam yawng hpe galaw mayu ma ai. (2Ko 1:3, 4) Mara kaba ni hpe lang ai shaloi, myitsu salang ni gaw aten loi la nna mabyin ni hpe shawng chye hkra galaw ra ai. Dai hpang, shanhte gaw kyu hpyi ya na, Chyum Laika lam matsun ni hpe jaw na, mara galaw ai wa hpe ramdaw sharin shaga na re. (Yer 30:11) Myitsu salang ni gaw dawdan lam hpe lawan wan n jahkrat ai. Masa lam ni hpe htap htuk ai hku lang ai nga yang, nawku hpung hta nga ai yawng a matu, kaja htum akyu hpe mu lu na re. w21.08 11 ¶12-13

Israela mung hta hku hku ai majaw, Naomi, madu wa hte kasha yan gaw Moba mung de htawt mat wa ai. Dai hta, madu wa si mat ai. Kasha yan gaw, dinghku de mat ai. Hpang hta, kasha yan si mat ai. (Rut 1:3-5) Dai lam ni a majaw, Naomi grai myit daw ai. Yehowa ari jaw ai ngu nna pyi hkamsha ai. “Yehowa a lata ngai hta numdan [ari jaw, JCLB] nga ai,” “N-gun Chyalai rawng ai wa gaw, nachying hka ai hku ngai hpe shatai ni ai,” “Yehowa ngai hpe shagrit kau nna, N-gun Chyalai rawng ai wa, ngai hpe matsan shangun kau ni” ai ngu tsun ai. (Rut 1:13, 20, 21) “Lawhpa myit [adip arip lam, NWT] gaw hpaji rawng ai wa hpe mana shangun nga ai” hpe Yehowa chye na ai. (Hpj 7:7) Naomi hpe dai tsawra myit madun na matu, Ruhta hpe shadut ya ai. N-gun bai lu wa na matu, Yehowa naw tsawra nga ai hpe chye na na matu, Naomi hpe Ruhta tsawra myit hte karum ya ai. w21.11 9 ¶9; 10 ¶10, 13

Ya aten lu da ai lit ni hpe myit maju jung ai ngu ai gaw, Yehowa a magam hpe maden jat lu na lam ni hpe n tam ging ai ngu ai lachyum kun? N re. Hpunau nauna ni hpe grau karum lu hkra, hkaw tsun magam hta grau rawt jat lu hkra, anhte hpe karum ya lu ai bandung ni hpe jahkrat ging ai. Hpaji rawng ai hku shagrit shanem let kaga ni hpe karum ya na matu, myit maju jung na nga yang awng dang lu na re. (Gsh 11:2; Kas 20:35) Tinang a matu hpa bandung jahkrat lu na kun? Tinang gaja wa du lu ai bandung hpe chye lu hkra, Yehowa kaw karum hpyi u. (Gsh 16:3) Aten kadun ningshawng (sh) aten galu ningshawng byin lu hkra, Behtela hta magam gun lu hkra (sh) nawku dawjau ai lam hte seng ai gawgap bungli hta shang lawm lu hkra, shakut lu na kun? Shing nrai, kabu gara shiga chyam bra na matu, maigan amyu ga shaga ai lawk hta hkaw tsun na matu, amyu ga nnan hpe sharin la lu ai masa nang hta nga chye ai. w21.08 23 ¶14-15

N-gaw nwai ai tsawra myit madun ai hpe Yehowa ra sharawng ai. (Hos 6:6) “Tsawra matsan dum ai” myit madun na matu myihtoi Mihka hku nna n-gun jaw ai. (Mik 6:8) Raitim, n-gaw nwai ai tsawra myit gaw hpa hpe tsun mayu ai lam shawng chye ra ai. Mungkan Nnan Ga Gale Chyum Laika hta “n-gaw nwai ai tsawra myit” ngu ai ga hpe 230 lang daram mu lu ai. “N-gaw nwai ai tsawra myit” ngu ai gaw hpa rai kun? “Marai langai ngai hpe dai tsawra myit hte tsawra yang, shi hpe grai tsawra na, matut tsawra na, shi hpe galoi mung sadi dung na re. Shinggyim masha ni hpe madun ai Karai a tsawra myit hta chyahkring hkring lang da ai. Masha shada da madun ai tsawra myit hta mung lang ai.” Dai tsawra myit hpe Yehowa gaw kaja htum madun wa ai. Dai majaw, Hkawhkam Dawi gaw, “Yehowa e, na a chyeju sumsing lamu du hkra, . . . Karai Kasang e, na a chyeju gade wa hpu nga lit hka!” ngu tsun ai re. (Shk 36:5, 7) Dawi zawn, Karai a n-gaw nwai ai tsawra myit hpe anhte teng sha chyeju dum ai kun? w21.11 2 ¶1-2; 3 ¶4

Yehowa a dinghku hta, “hpan da ai arai yawng mayawng hta alat” re ai Yesu, lamu kasa ni hte hpawn shi hpe nawku dawjau ai ni yawng lawm ai. (Kol 1:15; Shk 103:20) Yehowa hpe Kawa hku nna shinggyim masha ni sawn la mai ai hpe Yesu mungkan ga hta nga ai shaloi sharin ya wa ai. Sape ni hte ga shaga ai aten hta, Yehowa hpe “nye a Wa hte nanhte a Kawa” ngu nna shaga wa ai. (Yhn 20:17) Yehowa hpang, apnawng nna hkalup hkam ai aten hta, anhte gaw tsawra myit nga ai hpunau nauna ni a nta masha byin wa ai. (Mrk 10:29, 30) Yehowa gaw tsawra myit nga ai Kawa re. Grai mazut ai wa n re ai sha, aten shagu nihtep lu ai Kawa, tsawra myit nga ai Kawa hku nna Yehowa hpe Yesu mu mada ai. Anhte hpe mung dai zawn mu mada shangun mayu ai. Akyu hpyi ga hpe “anhte a Wa” ngu nna nnan hpang da ai. “Chyahtum chyalai n-gun rawng ai wa,” “Hpan da Madu,” htani htana Hkawhkam zawn re ai arawng sadang ni hte Yehowa hpe shaga na matu Yesu sharin ya mai ai. (Nin 49:25; Esa 40:28; 1Tm 1:17) Raitim, “Wa” ngu nna hku hkau let shaga na matu sharin ya ai. w21.09 20 ¶1, 3

Hkawhkam Manashe gaw, myihtoi ni kaw na jaw ai Yehowa a sadi jaw ga hpe ahkyak n shatai ai. Hpang jahtum, “Yehowa gaw shanhte a ntsa e Asuri hkawhkam a hpyen luksuk ni a bu ni hpe shangun dat nna, Manashe hpe hpri chyinghkyi hte magri sin-yu hte gyit nhtawm, Babelon mare de woi wa mu ai.” Babelon hta, sharen da hkrum ai laman, galaw hkrup ai mara ni hpe, Manashe atsawm bai myit ai. “Kaji kawa ni a Karai Kasang man e ja ja myit nem” ai. Dai sha n-ga, “shi a Karai Kasang Yehowa a myiman lu na matu hpyi nem” ai. “Shi kaw matut akyu hpyi ai.” (2Hl 33:10-12, NWT) Manashe a akyu hpyi ga ni hpe madat ai hte kalang ta, myit jasat galai shai mat ai hpe Karai Kasang mu ai. Aten du ai shaloi, akyu hpyi ga hpe mahtai jaw ai. Manashe hpyi nem ai hpe myit hkra mat nna, hkawhkam aya bai jaw ai. Dai ahkaw ahkang hpe Manashe akyu jashawn nna, jet ai myit malai lu ai lam madun wa ai. w21.10 4 ¶10-11

Akula yan Priskila gaw nga manu sai makau grup yin hpe kau da nna, nta nnan tam ra ai. Dai shara nnan hta, sum chywi ai bungli matut galaw ai. Korinhtu mare na nta nnan hta, buga nawku hpung hte kanawn mazum ai. Hpunau nauna ni hpe n-gun jaw na matu kasa Pawlu hte rau galaw ai. Hpang de, hkaw tsun masha grau ra ai kaga mare de shan htawt mat wa ai. (Kas 18:18-21; Rom 16:3-5) Teng sha lachyum nga nna ngwi pyaw ai prat re. Dai ni aten na yan la ni Karai Mungdan hpe shawng tawn ai hku nna Akula yan Priskila hpe kasi la mai ai. Bandung ni a lam bawngban ra na kaja htum aten gaw, sumtsaw byin ai aten hta re. Wenyi bandung ni rau jahkrat nna, dep lu hkra rau shakut na nga yang, Yehowa a karum shingtau lam hkamsha lu na matu ahkaw ahkang grau lu na re.​—Hpj 4:12. w21.11 17 ¶11-12

Kanu kawa ni hpe hkungga u ngu ai Karai a lam matsun hpe madat na matu ahkyak ai. “Nanhte a Karai Kasang, ngai Yehowa, chyoi pra nga nngai majaw, nanhte mung chyoi pra nga mu” ngu tsun ngut ai hte kalang ta, Jaw Jau 19:3 hta, kanu kawa hpe hkungga lara na matu tsun da ai. (Jaw 19:2) Yehowa lam matsun hte maren, ‘ngai gaw kanu kawa hpe hkungga ai kun?’ ngu tinang hkum tinang san jep mai ai. Lai wa sai aten hta n hkungga wa ai nga yang, ya aten gaw galai shai ra na aten re. Lai wa sai aten hpe n lu galai shai tim, ya aten kaw na kanu kawa ni hpe aten grau jaw na matu, grau karum ya na matu dawdan mai ai. Shanhte a wenyi lam, hkum hkrang hte myit masin hta ra kadawn ai lam ni hpe grau madi shadaw ya mai ai. Dai hku galaw ai gaw, Jaw Jau 19:3 hta lawm ai lam hte hkrak sha re. w21.12 4-5 ¶10-12

Hkawhkam Dawi gaw mara kaba ni galaw hkrup wa ai. Ga shadawn, Dawi gaw Batsheba hte shut hpyit nna, shi a madu wa hpe pyi sat kau ai. (2Sa 11:2-4, 14, 15, 24) Dai majaw, tinang sha n-ga, madu jan ni hte hpawn, dinghku ting jam jau hkrum ra ai. (2Sa 12:10, 11) Hpang kalang hta mung, hpyen n-gun kade daram nga ai hpe hti yu wa ai. Yehowa hpe tsep kawp n kamhpa ai lam re. Akyu hku nna, kap bra ana a majaw, Israela amyu 70,000 daram si mat ai. (2Sa 24:1-4, 10-15) Karai a matsan dum myit hte n ging dan ai ngu Dawi hpe jeyang na kun? Yehowa gaw dai zawn n mu mada ai. Prat ting Dawi sadi dung wa ai hpe sha yu nna, jet ai myit malai lu ai hpe myit maju jung wa ai. Dai majaw, mara kaba ni hpe raw kau ya ai. Shi hpe Dawi tsawra ai lam, jaw ai hpe galaw mayu ai lam chye ai. Anhte a kaja ai lam ni hpe Karai Kasang myit maju jung ya ai majaw, chyeju dum hpa n re i?​—1Hk 9:4; 1Hl 29:10, 17. w21.12 19 ¶11-13

Hkum hkrang gawngkya ai ni hpe Yesu myit tau ya wa ai. Hkalup Sara Yawhan hpe ndai hku shiga shana ya ai hpe dum u: “Myi kyaw ai ni myi mu lu ma ai, lagaw hten ai ni hkawm sa lu ma ai, manggang kap ai ni san pra wa lu ma ai, na lahpang ai ni na lu ma ai, si mat ai ni sharawt la ai hkrum ma ai.” Yesu galaw ai mauhpa lam ni hpe mu nna “hkan nang ai ni nlang hte gaw . . . Karai Kasang hpe shakawn kungdawn nga ma ai.” (Luk 7:20-22) Hkum hkrang gawngkya ai ni hpe myit tau ya ai Yesu a myit jasat hpe Hkristan ni kasi la ai. Shanhte hpe tsawra ai, myit tau ya ai, myit galu ai. Mauhpa amu ni galaw na matu anhte hpe Yehowa atsam n jaw da ai. Raitim, myi n mu ai ni, wenyi lam hta myi n mu ai ni hpe kabu gara shiga hkaw tsun na ahkang jaw da ai. Kade n na yang, mungkan nnan hta, masha shagu hkum tsup wa nna, wenyi lam hta myi n mu ai ni mung bai mu wa na. Lam mi hku tsun yang, Karai Kasang hte hku hkau lam bai kaja wa na ngu ai kabu hpa shiga re. (Luk 4:18) Dai kabu hpa shiga a majaw, Karai Kasang hpe masha law law shakawn nga ma ai. w21.12 9 ¶5

Yoba zawn, sadi dung ai ni hpe Yehowa kumhpa jaw ai hpe chye na hkra Chyum Laika hte sharin ya ai. Chye na loi ai ga, chye na loi ai sawn dinglik lam hpe lang ai. Dai lam hku nna, shi hpe n re ai sha, Yehowa hpe sha myit maju jung shangun ai. Sharin la lu ai lam: Chyum Laika hpe madung tawn nna asan sha sharin ya u. Anhte a bandung gaw, tinang kade daram chye ai hpe kaga ni hpe shakawng na matu n re. De a malai, shanhte hpe Yehowa kade daram chye ai, kade daram lanu lahku ai hpe chye wa na matu karum ya ging ai. (Rom 11:33) Chyum Laika hpe madung tawn yang she, dai bandung de du na re. Ga shadawn, Chyum ga sharin ni hpe shanhte a shara hta tinang nga yang, hpa galaw na ngu tsun na malai, Chyum Laika kasi ningli ni hpe sawn dinglik chye hkra, Yehowa myit mang ai lam hte hkamsha lam ni hpe chye na hkra, shanhte hpe karum ya ging ai. Rai yang, shanhte gaw, Chyum Laika sharin ya ai wa myit dik na matu n re ai sha, Yehowa myit dik na matu galaw mayu wa na re. w22.01 11 ¶9-10

Shada da hkra machyi hkra n galaw ai hte sha hkum tsup sai ngu Karai n sawn la ai. Karai a myi man lu mayu ai Hkristan ni gaw tinang hkum tinang tsawra ai zawn shada da tsawra ra ai. Jaw Jau 19:18 hta lawm ai tara gaw grai ahkyak ai hpe Yesu ahkyak shatai tsun da ai. “Jep ai tara hta na grau kaba nga ai nga nna hkang da ai ga gaw, gara mahtang rai nga a ta?” ngu nna Hparishe langai san ai shaloi, Yehowa hpe myit masin mahkra, n-gun lagaw mahkra hte tsawra ai gaw, ‘hkang da ai ga hta, grau kaba ai hte shawng na ga mung, rai nga ai’ ngu Yesu bai htai ai. Dai hpang, Jaw Jau 19:18 hpe lakap nna, “hpang na ga mung dai hte bung nga nna, Na a htingbu wa hpe, na a hkum hte maren nang tsaw ra lu na ndai” ngu tsun ai. (Mat 22:35-40) Htingbu wa hpe tsawra ai lam madun mai ai lam law law nga ai. Lam langai gaw, Jaw Jau 19:18 hta lawm ai hpaji jaw ga hpe hkan sa ai hku nna re. “Nang hkum nan matai htang lu na n rai: masin n si ai myit mung rawng nga lu na n rai” ngu tsun da ai. w21.12 10-11 ¶11-13

Yesu lata ladawn nna kasa Petru hpe hkye la dat ai. Yesu hpe myit maju jung nga dingsa nbung laru ja ai hka ntsa Petru lam hkawm lu wa ai. Raitim, nbung laru hpe myit maju jung hkrup ai shaloi, hkrit myit, ntsen ai myit ni shang wa nna hka hta lup mat ai. (Mat 14:24-31) Petru a mabyin kaw na anhte sharin la lu ai. Hka li kaw na yu nna, hka ntsa lam hkawm hpang ai shaloi, myit tsang ai majaw lup mat na ngu Petru shadu na n re. Shi a Madu hpang de du hkra, hka ntsa matut hkawm mat mayu na re. Raitim, Yesu hpe matut myit maju n jung ai majaw, dai zawn n hkawm lu wa ai. Petru zawn, anhte mung chyam dinglik ai lam ni hpe hkam jan lu na matu, makam masham ra ai. Yehowa hte shi a ga sadi ni hpe myit maju n jung sai nga yang, makam masham gawng kya wa nna myit ru myit tsang ai hta lup mat chye ai. Nbung laru hte bung ai gara manghkang mi hkrum tim, Yehowa hte shi a karum ya lu ai atsam hpe matut myit maju jung ra ai. w21.12 17-18 ¶6-7

Akyu hpyi ai, Chyum Laika hkaja ai, myit sawn sumru ai gaw, nawku dawjau ai lam hta lawm ai hpe chye da ra ai. Akyu hpyi ai gaw, anhte hpe tsawra ai sumsing Kawa hte matut mahkai nga ai re. Chyum Laika hkaja ai gaw, nyan hpaji yawng a Npawt re ai “Karai Kasang hpe chye chyang ai nyan” lu la hkra galaw nga ai re. (Gsh 2:1-5) Myit sawn sumru ai gaw, Yehowa a atsam ningja ni, anhte hte hpawn, hpan da hkrum ai lam ni hte seng ai yaw shada lam hpe sung sung myit ai re. Dai gaw, aten hpe kaja htum akyu jashawn mai ai lam re. Dai hku galaw lu na matu hpa gaw karum ya na kun? Byin mai yang, simsa ai shara hpe lata u. Yesu a lam hpe myit yu u. Magam garai n gun shi yang, nam maling hta, nhtoi 40 ya nga wa ai. (Luk 4:1, 2) Dai zawn simsa ai shara hta, Yehowa kaw akyu hpyi nna, shi hte seng ai Kawa a myit ra ai lam hpe myit sawn sumru wa na re. Dai gaw, kade n na yang hkrum wa na chyam dinglik lam ni a matu, hkyen lajang lu hkra karum ya ai. w22.01 27-28 ¶7-8

Tinang rawt jat ra ai daw hpe, myitsu salang (sh) atsam hpring ai hpunau langai gaw tsun dan wa chye ai. Tinang hpe tsawra ai majaw, Chyum Laika lang nna, hpaji jaw ai shi a hpaji jaw ga hpe madat ging ai. Dingtawk hpaji jaw ga hpe hkap la na matu yak chye ai. Masin pyi pawt chye ai. Hpa majaw kun? Tinang n hkum tsup ai hpe chye tim, langai ngai gaw tinang shut ai hpe madun nna, hpaji jaw wa ai shaloi, hkap la na matu yak chye ai majaw re. (Hpj 7:9) Lawt ga pyi tsun hkrup chye ai. Hpaji jaw ai wa a myit jasat hpe ntsen ai myit nga chye ai. Hpaji jaw ai ladat hpe masin pawt chye ai. Hpaji jaw ai wa hpe mara tam nna, ‘shi gaw kade daram kaja taw ai ma? Ngai hpe hpa majaw sa tsun ai?’ ngu nna myit hkrup chye ai. Shi jaw ai hpaji jaw ga hpe n ra ai nga yang, hpa zawn n nawn ai baw byin chye ai. Tinang ra ai hku hpaji jaw ya lu ai wa kaw karum hpyi hkrup chye ai. w22.02 8-9 ¶2-4

Mungkan nnan hta mung, Yehowa hpe kam ai myit chyam dinglik naw hkrum na kun? Ga shadawn, Israela ni, Egutu mayam prat kaw na lawt wa ai hpang, kade n na yang, byin wa ai lam hpe myit yu ga. Egutu mung hta, sha lu wa ai malu masha kaja ni hpe bai dum ai majaw, nkau aput angun tsun ma ai. Yehowa jaw sha ai mana muk hpe gaw, matsat shabat ngu nna sawn la ma ai. (Bhk 11:4-6; 21:5) Ru tsang kaba ngut mat ai hpang, anhte hta dai zawn myit ni shang wa na kun? Mungkan ga hpe jasan jaseng galaw na matu, hparadisu byin hkra galaw na matu, kade daram bungli law na hpe anhte n chye ai. Raitim, bungli ram ram law na masa nga ai. Nnan hta gaw loi yak na re. Dai aten hta, Yehowa lajang ya ai lam ni hpe aput angun tsun na kun? Chye lu ai gaw, ya kaw nna Yehowa lajang ya ai lam ni hpe manu shadan na nga yang, dai aten hta mung manu shadan chye na re. w22.02 7 ¶18-19

Zehkaria 8:23 hta lawm ai myihtoi ga hta “Yuda masha wa” hte “nanhte” ngu ai gaw, ngam nga ai namman chya hkam ai ni hpe tsun ai re. (Rom 2:28, 29) “Ga amyu baw kaga ga tsun ai marai shi” gaw, sagu kaga ni hpe tsun ai re. Namman chya hkam ai ni hte rau, chyoi pra ai nawku dawjau lam hta shang lawm ai hku nna, shanhte a palawng hpe ngang ngang “jum” da ai. Dai hte maren, Ezekela 37:15-19, 24, 25 hta dai myihtoi ga hpring tsup wa ai. Namman chya hkam ai ni hte sagu kaga ni kahkyin gumdin let galaw lu hkra, Yehowa karum ya ai. Myihtoi ga hta hpun chyen lahkawng a lam tsun da ai. Sumsing lamu myit mada lam nga ai ni gaw, “Yuda” a hpun chyen rai nna, ginding aga myit mada lam nga ai ni gaw, “Ehprim” a hpun chyen hte bung ai. Yehowa gaw, dai hpung lahkawng yan hpe, kahkyin gumdin shangun ai majaw, “langai sha tai” wa ai. Hkawhkam Yesu Hkristu a npu hta, kahkyin gumdin let magam gun ai hpe tsun mayu ai re.​—Yhn 10:16. w22.01 22 ¶9-10

Matsan mayan re ai ni hpe gam jaw gam ya tim, masha ni chye hkra jaw ai ni a lam Yesu tsun ai. Dai zawn, masha yu tsawm hkra galaw ai mai kaja ai lam ni hpe Yehowa n ra sharawng ai. (Mat 6:2-4) Jaw ai hpe tingkyeng akyu n tam ai sha galaw yang she, mai kaja ai masha ajet byin na re. Dai majaw, ‘jaw ai hpe chye ai sha n-ga, tatut galaw nga ai kun? Gara myit jasat hte galaw nga ai kun?’ ngu tinang hkum tinang san u. Dai atsam ningja ni hpe grau madun yang, Yehowa a chyoi pra ai wenyi mung anhte hpe grau nna karum ya na re. Yehowa gaw chyoi pra ai wenyi hpe akyu jashawn nna, yawng mayawng hpe tatut galaw ai. (Nin 1:2) Dai majaw, anhte mung tatut madun ra ai. Ga shadawn, “makam masham hta mung, magam bungli n lawm yang gaw, chyasi rai nga ai” ngu sape Yaku tsun ai. (Yak 2:26) Karai a wenyi asi n si yang mung dai hte maren sha re. Wenyi asi si shagu anhte hta chyoi pra ai wenyi nga ai hpe madun nga ai re. w22.03 11-12 ¶14-16

Anhte gaw, nawku dawjau ai hte seng ai lam ni, kaga kaja ai lam ni law law galaw nga na re. Raitim, Hkristan ni naw galaw ra ai ahkyak ai lit langai hpe kasa Petru ahkyak shatai tsun da ai. Arawn alai shagu hta chyoi pra na matu garai n tsun shi yang, “nanhte amu galaw shamu shamawt sa wa na matu nanhte a myit masin ni hpe shajin da mu” ngu Petru tsun ai. (1Pe 1:13, JCLB) Dai hta hpa ni lawm ai kun? Hkristu a namman chya hkam ai hpunau ni gaw, tinang hpe “shaga bang ai wa a dan hkung ai magam hpe shabrawng” na ngu Petru tsun ai. (1Pe 2:9) Dai ahkyak ai bungli hta Hkristan yawng shang lawm na ahkang lu da ai. Dai bungli gaw, kaga ni hpe karum ya lu ai lam yawng hta kaja htum re. Chyoi pra ai amyu hku nna, hkaw tsun ai hte sharin achyin ai lam hta, myit rawt let ayan shang lawm na matu, anhte ahkaw ahkang lu da ai. (Mrk 13:10) Dai hpe shakut nna galaw ai gaw, Karai hte masha shada da hpe tsawra ai lam madun ai re. Dai sha n-ga, arawn alai shagu hta “chyoi pra” mayu ai lam madun ai mung re. w21.12 13 ¶18

Kasa Pawlu gaw hpunau nauna ni a kaja ai lam hpe sha yu ai. N kaja ai masha hte n kaja ai lailen n bung ai hpe Pawlu chye ai. Hpunau nauna ni hpe tsawra nna, shanhte a kaja ai atsam ningja ni hpe sha myit maju jung ai. Jaw ai hpe galaw na matu, shanhte yak nga tim pyi, kaja ai myit jasat nga ai, shanhte karum shingtau lam sha ra ai ngu mu mada ai. Hpilipi nawku hpung na nauna 2 hpe Pawlu gara hku karum ya wa ai hpe yu yu ga. (Hpl 4:1-3) Eodia hte Suntuki gaw, myit n hkrum ai lam ni a majaw, hku hkau lam htenza mat ai. Shan hpe Pawlu laja lana mara shagun na malai, kaja ai atsam ningja ni hpe myit maju jung ai. Shaning law law sadi dung let magam gun wa ai ni re ai lam, shan hpe Yehowa tsawra ai lam, shi chye ai. Pawlu hta, dai zawn kaja ai myit jasat nga ai majaw, bai hku hkau hkra galaw na matu, shan hpe n-gun jaw ai. Hpunau nauna ni a kaja ai atsam ningja ni hpe Pawlu myit maju jung ai majaw, shi mung matut kabu gara lu nna, shanhte hte mung hku hkau lam matut kaja nga ai. w22.03 30 ¶16-18

Yehowa jaw ai ngwi pyaw lam gaw, myit masin hte myit mang lam hpe simsa shangun ai. Nauna Luk a lam hpe yu yu ga. Shi ndai hku tsun ai: “Garen ai myit hpe ninghkap nga ra ai. Dai majaw, kalang lang ngai hpe Yehowa n tsawra ai ngu hkamsha ai. Dai shaloi, Yehowa hpe kalang ta tsun dan ai. Akyu hpyi ai gaw, hkamsha lam ni hpe hkang lu na matu karum ya ai.” Akyu hpyi ai gaw, myit simsa lam lu shangun ai hpe shi a mabyin gaw madun dan ai. (Hpl 4:6, 7) Tsawra ai marai langai si mat ai shaloi, Yehowa hte Yesu karum ya na hpe anhte chye ai. Yehowa hte Yesu a matsan dum myit gaw, hkaw tsun bungli hta myit tau ya na matu shadut ya ai. Anhte a hkamsha lam ni hpe Yehowa hte kasha myit tau ya ai, gawngkya ai lam ni hpe hkamjan lu hkra karum ya mayu ai. “Myi prwi pru mapru” hpe Yehowa “katsut kau ya na” nhtoi hpe anhte myit mada nga ai.​—Shr 21:4. w22.01 15 ¶7; 19 ¶19-20

“Maden nga ai” lam hte “gyeng nga ai” lam hte seng nna, Yesu tsun nga ai hpe sadi yu u. (Mat 7:14) 3 ngu na lam n nga ai. Gara lam ntsa hkawm na hpe tinang nan lata ra ai. Anhte a htani htana asak hte seng ai majaw, ahkyak dik htum dawdan lam re. “Maden nga ai” lam gaw, hkawm sa hkawm wa loi ai majaw, masha law law ra sharawng ai. Shanhte hpang hkan nna, dai lam ntsa hkawm na matu, masha law malawng lata ai gaw yawn hpa re. Dai lam ntsa hkawm na matu, shadut ai wa gaw Satan rai nna, si ai hta htum mat na hpe shanhte n chye ma ai. (1Ko 6:9, 10; 1Yh 5:19) “Maden nga ai” lam hte n htan shai ai lam gaw, “gyeng nga ai” lam re. Dai lam ntsa hkawm ai ni n law na ngu Yesu tsun ai. Hpa majaw kun? Hpang na daw kaji hta, myihtoi masu ni hpe sadi na matu, shi hpang hkan ai ni hpe Yesu sadi jaw ai.​—Mat 7:15. w21.12 22-23 ¶3-5