Keti Nge Ke Zabaka Ntangu?

INKI nge ke salaka kana nge ke zola kuzaba ntangu? Ntembe kele ve nde nge ke talaka na montre. Nge lenda mona ngunga mosi mpi minuta 30 na nima ya midi. Inki mutindu nge lenda zabisa nduku na nge ntangu yina beno kele kana yandi me yula nge?

Mutindu ya kuzabisa bantu ntangu lenda soba na kutadila kisika yina nge ke zingaka. Mu mbandu, nge lenda tuba nde yo kele 13:30. Na bisika ya nkaka, na kisika ya kutuba 13:30 bantu ke tubaka nde na minuta 30 beto ta kuma na 14:00.

Inki mutindu bantu ya ntangu ya ntama vandaka kuzabisa bantu ntangu? Bo vandaka kutuba yo na mitindu mingi. Masonuku ya Kiebreo kele ti bangogo yai, “suka-suka,” “midi,” mpi “nkokila.” (Kuyantika 8:11; 19:27; 43:16; Kulonga 28:29; 1 Bantotila 18:26) Kansi bantangu ya nkaka, Biblia ke tubilaka ntangu na siki-siki yonso.

Na Izraele ya ntama, bantu vandaka ti kikalulu ya kusadila basantinele, mingi-mingi na mpimpa. Bantu ya Izraele kabulaka mpimpa na bitini tatu mpi bo vandaka kubinga yo “bantangu ya kukengila.” (Nkunga 63:6) Bazuzi 7:19 ke tubila “kati-kati ya kukengila ya mpimpa.” Na bilumbu ya Yezu, Bayuda kabulaka mpimpa na bansungi iya ya kukengila mutindu Bagreki mpi bantu ya Roma vandaka kusala.

Baevanzile ke tubila mbala mingi bansungi yai ya kukengila. Mu mbandu, Yezu tambulaka na zulu ya masa na “nsungi ya iya ya kukengila na mpimpa” sambu na kukuma na maswa yina balongoki na yandi vandaka. (Matayo 14:25) Yezu tubaka na kingana mosi nde: “Kana munkwa-nzo zabaka na nki ntangu ya mpimpa muyibi ta kwisa, yandi zolaka kubikala ya kusikama mpi zolaka kubika ve nde muyibi kukota na nzo na yandi.”—Matayo 24:43.

Yezu tubilaka bansungi yonso iya ya kukengila ntangu yandi songaka balongoki na yandi na kuvanda ya kuyilama sambu bo “me zaba ve ntangu yina Mfumu ya nzo ta kwisa, kana na nkokila to na midi ya mpimpa to na nsusu ya ntete to na suka-suka.” (Marko 13:35) Nsungi ya ntete ya kukengila vandaka kusalama na “nkokila”, yo vandaka kuyantika na kudinda ya ntangu tii na 21h00. Nsungi ya zole ya kukengila vandaka na “midi ya mpimpa,” yo vandaka kuyantika na 21h00 tii na 00h00. Nsungi ya tatu ya kukengila vandaka “na ntwala nde ntongo kutana,” to “na nsusu ya ntete,” yo vandaka kuyantika na 00h00 tii na 3h00. Ziku yo vandaka na nsungi yai ya kukengila ya nsusu kokulaka na mpimpa yina bo kangaka Yezu. (Marko 14:72) Nsungi ya iya ya kukengila vandaka “na suka-suka,” yo vandaka kuyantika na 3h00 tii na kubasika ya ntangu.

Yo yina, ata bantu ya ntangu ya ntama vandaka ve ti bamontre yina beto kele na yo bubu yai, bo vandaka ti mitindu ya kuzabisa bantu ntangu.