-
Beto Vutuka Ve na Nima Sambu na Kuvidisa Moyo!Nzozulu ya Nkengi—2000 | janvier 1
-
-
Beto Vutuka Ve na Nima Sambu na Kuvidisa Moyo!
“Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo.”—BAEBREO 10:39.
1. Inki mambu kunataka ntumwa Piere na kuwa boma?
NTEMBE kele ve nde bantumwa kuwaka ntima mpasi ntangu Mfumu na bo Yezu ya bo vandaka kuzola mingi, kuzabisaka bo nde bo yonso tapanzana mpi bo tatina yandi. Inki mutindu dyambu ya mutindu yai zolaka kusalama, na ntangu yina ya yandi vandaka mpenza na mfunu na bo? Piere kukangamaka kaka nde: “Ata bantu ya nkaka yai yonso kubikisa nge, kansi mono ta bikisa nge ve.” Na kuta masonga, Piere vandaka bakala mosi ya kikesa mpi ya kukonda boma. Kansi, ntangu bo tekaka Yezu mpi ntangu bo kangaka yandi, bantumwa yonso kupanzanaka, ti Piere mpi. Na nima, ntangu bo vandaka kubangika Yezu na bangyufula na nzo ya Nganga-Nzambi ya Nene Kaifa, Piere kukotaka na lupangu na malembe yonso ti boma. Ntangu bo nataka Yezu na mpimpa yina, madidi kuvandaka mingi, Piere kuwaka boma nde mbala yankaka bo tafwa Yezu mpi konso muntu yina vandaka nduku na yandi. Ntangu bantu yankaka yina vandaka kutala mambu yina vandaka kuluta kuzabaka Piere nde yandi mpi vandaka nduku ya ngolo ya Yezu, boma kusimbaka yandi ngolo. Mbala tatu ya mvimba, Piere buyaka nde yandi vandaka ve kutambula ti Yezu, nkutu mpi nde yandi zaba yandi ve!—Marko 14:27-31, 66-72.
2. (a) Sambu na nki boma ya Piere kuwaka na mpimpa yina ya bo kangaka Yezu, kukumisaka yandi ve muntu ya “ke vutuka na nima”? (b) Inki lukanu beto fwete baka?
2 Yai vandaka kilumbu mosi ya kuluta mbi na luzingu ya Piere. Ntembe kele ve nde dyambu yai kupesaka yandi mpasi na ntima luzingu na yandi ya mvimba. Keti beto lenda tuba nde mambu yina kukuminaka Piere na mpimpa yina, kukumisaka yandi muntu mosi ya mpamba? Keti yo kumisaka yandi bonso “bantu yina” ntumwa Polo kutubilaka na nima ntangu yandi sonikaka nde: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo”? (Baebreo 10:39) Ziku bamingi na kati na beto tandima nde bangogo yai ya Polo vandaka kutadila ve Piere. Sambu na nki? Sambu boma ya Piere kuvandaka ve ya ntangu mingi, yo kukuminaka yandi na ntangu mosi ya fyoti, sambu kana beto tala luzingu na yandi ya mvimba, Piere vandaka muntu mosi ya kikesa mpi ya lukwikilu ya ngolo. Yo kele mutindu mosi mpi sambu na beto. Bamingi na kati na beto keyibuka nde kuvandaka ti bantangu beto waka mwa nsoni, bantangu yina boma simbaka beto bonso na kidiba mpi yo salaka nde beto monisa ve kikesa ya kunwanina kyeleka na mutindu beto zolaka kusala yo. (Fwanisa ti Roma 7:21-23.) Beto lenda tula ntima nde kubwa ya beto bwaka fyoti na bantangu ya mutindu yina, kekumisa beto ve bantu ya kevutukaka nima sambu na kuvidisa moyo. Kansi, beto fwete vanda ti lukanu ya kukuma ve bantu ya mutindu yina ata fyoti. Sambu na nki? Mpi nki mutindu beto lenda buya kukuma bantu ya mutindu yina?
Ntendula ya kuvutuka na nima sambu na kuvidisa moyo
3. Inki mutindu baprofete Eliya ti Yonasi kuwaka boma?
3 Ntangu Polo sonikaka nde “bantu yina ke vutuka na nima,” yandi vandaka kutubila ve bantu yina lenda konda kikesa bantangu yankaka. Ntembe kele ve nde Polo zabaka mambu yina kukuminaka Piere ti bantu yankaka ya kubwaka bonso yandi. Eliya vandaka profete mosi ya kukonda boma mpi ya kikesa. Kansi kilumbu mosi, yandi bwaka na mutambu ya boma mpi yandi tinaka sambu yandi bangaka nde mbala yankaka Ntotila-Nkento Yezabele tafwa yandi. (1 Bantotila 19:1-4) Profete Yonasi kuwaka nkutu boma ya kuluta mingi. Yehowa lombaka yandi na kukwenda na Ninive, mbanza mosi ya kuzabanaka sambu bantu na yo vandaka nku mpi ntima ya mbi. Yonasi bakaka nswalu maswa mpi yandi simbaka nzila sambu na kwenda na Tarsisi. Bwala yai vandaka na kitamina ya bakilometre 3 500 na ndambu yina yankaka! (Yonasi 1:1-3) Kansi, yo vanda baprofete yai zole, to ntumwa Piere, ata muntu mosi ve na kati na beto lenda tuba na kyeleka yonso nde bo vandaka bantu ya kuvutukaka na nima. Sambu na nki?
4, 5. (a) Inki mutindu mambu yina kele na kapu ya mvimba kesadisa beto na kubakisa bangogo yai “kuvidisa moyo” yina Polo kutubilaka na Baebreo 10:39? (b) Inki Polo zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo”?
4 Tala nsa ya mvimba yina Polo kusadilaka: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo.” Inki yandi zolaka kutuba ntangu yandi tubaka nde sambu na ‘kuvidisa moyo’? Ngogo ya Kigreki ya yandi sadilaka, ketendulaka bantangu yankaka lufwa ya kimakulu. Ntendula yai kewakana ti mambu ya bo ketubila na disolo yai. Polo katukaka kukebisa nde: “Kana beto me zaba ntete mambu ya kieleka, kansi beto ke sala kaka masumu na luzolo na beto, makabu yina lenda katula masumu na beto yo kele diaka ve. Beto fweti vanda kaka na boma, ntangu beto ke vingila mambu yai ke kwisa: ndola ti [kimpala, NW] ya ngolo yina ta fwa bambeni ya Nzambi.”—Baebreo 10:26, 27.
5 Yo yina, ntangu Polo tubilaka bampangi na yandi bankwikidi nde, “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo,” yandi vandaka kutuba nde yandi ti Bakristu ya kwikama, bayina kutangaka mambu yai kuvandaka na lukanu ya kupesa ve Yehowa mukongo mpi ya kuyambula kusadila yandi. Sambu kana bo salaka buna, bo lendaka kufwa mpenza kimakulu. Yudasi Iskarioti vandaka mosi na kati ya bantu yina kuvutukaka na nima sambu na lufwa ya mutindu yina. Yo kele mpi kiteso mosi sambu na bambeni yankaka ya kyeleka yina vandaka kusumuka na luzolo yonso na mpeve ya Yehowa. (Yoane 17:12; 2 Tesalonika 2:3) Bantu ya mutindu yai kele na kati ya bayina “ke na kikesa ve,” bayina tafwa kimakulu na dizanga ya tiya ya kifwani. (Kusonga 21:8) Ve, beto kezola ve ata fyoti kuvanda bantu ya mutindu yina!
6. Satana Dyabulu kezola nde beto landa nki nzila?
6 Satana Dyabulu kezolaka nde beto vutuka na nima sambu beto fwa. Yandi kele mfumu ya “bisalu ya mayele ya mbi,” yandi zaba nde mambu ya mutindu yina ya kenataka na lufwa keyantikaka na banzila ya fyoti. (Efezo 6:11, NW, noti na nsi ya lutiti) Kana Satana memona nde kunyokula ya yandi kenyokula beto mbala mosi kelungisa ve mambu yina ya yandi kekana, yandi kesosaka banzila yankaka ya mayele ya mbi mpi yina kele mpasi na kuzaba, sambu na kubebisa lukwikilu ya Bakristu ya kyeleka. Yandi kezolaka nde Bambangi ya Yehowa ya kukonda boma, ya kikesa kutuba dyaka kima ve. Beto tala ntangu yai nki mayele ya mbi yandi sadilaka sambu na kubwisa Bakristu ya Ebreo yina Polo kusonikilaka.
Mutindu bo pusaka Bakristu na kuvutuka na nima
7. (a) Inki mambu vandaka kuluta na dibundu ya Yeruzalemi? (b) Inki mambu ya kimpeve bantu mingi yina Polo sonikilaka vandaka kukutana na yo?
7 Mambu yonso kemonisa nde Polo sonikaka mukanda na yandi na Baebreo penepene na mvu 61 ya T.B. Mavanga kotaka mingi na dibundu ya Yeruzalemi. Na nima ya lufwa ya Yezu, bo kumaka kunyokula Bakristu ngolo kibeni. Yo yina Bakristu ya mbanza yina kupanzanaka. Kansi, ntangu mwa ngemba kukotaka, Bakristu kukumaka mingi. (Bisalu 8:4; 9:31) Ntangu bamvula vandaka kuluta, mbala mingi minyokudi ti bampasi yankaka vandaka kubasika. Yo kemonana nde na ntangu Polo sonikaka mukanda na Baebreo, dibundu yai vandaka dyaka na mwa ngemba. Kansi, bampasi kuvandaka kaka. Kiteso ya bamvula makumi tatu kulutaka banda Yezu kutubaka nde Yeruzalemi tafwa. Ziku bantu mingi vandaka kuyindula nde nsuka yango vandaka kusukinina mingi mpi nde ziku yo takwisa ve na ntangu ya bo ke na moyo. Bankaka, mingimingi bayina vandaka mekwikila ntama mingi ve, vandaka mekutana ntete ve ti mimekamu ya ngolo mpi bo vandaka kuzaba ntete mbote ve mfunu ya kukanga ntima na ntangu ya mpasi. (Baebreo 12:4) Ntembe kele ve nde Satana sadilaka mambu ya mutindu yina sambu na kubwisa bo. Inki “bisalu ya mayele ya mbi” yandi sadilaka?
8. Inki kikalulu Bayuda mingi vandaka na yo na ntwala ya dibundu ya Bukristu yina vandaka meyela ntete ve?
8 Kimvuka ya Bayuda ya Yeruzalemi ti ya Yudea vandaka kuvweza dibundu ya Bukristu sambu yo vandaka ya mpa mpi Bakristu vandaka meyela ntete ve. Kana beto tadila mambu yina kele na mukanda ya Polo, beto kebakisa fyoti mambu ya mbi yina bamfumu ya lulendo ya dibundu ya Bayuda ti balandi na bo vandaka kuzabisa Bakristu. Ziku bo vandaka kutuba mambu bonso yai: ‘Beto kele ti tempelo ya nene na Yeruzalemi, yo mesala dezia bamvu-nkama mingi! Beto kele ti nganga-Nzambi ya nene mpi ya lukumu yina kesalaka kisalu na kati na yo, kumosi ti bilandi na yandi ya banganga-Nzambi. Konso kilumbu bo kepesaka makabu. Beto kele ti Nsiku, yina bawanzio pesaka na Moize mpi ya kusonika na bisono ya nene mpi ya pwelele na Ngumba ya Sinai. Kadibundu yai ya mebasika na kintulumukina, Bakristu yai, ya kelonga malongi ya luvunu ya kewakana ve ti yina ya Bayuda, bo kele ve ata ti bima yai ya beto kele na yo!’ Keti mambu ya mbi yai kubutaka mbuma? Ntembe kele ve nde yo valangasaka mabanza ya Bakristu mingi ya Ebreo. Mukanda ya Polo kusonikaka sambu na kusadisa bo kukumaka kibeni na ntangu mosi ya mbote.
Kikuma ya bo lendaka ve kuvutuka na nima sambu na kuvidisa moyo
9. (a) Inki dyambu Polo kutubilaka na mukanda ya mvimba ya Baebreo? (b) Inki mutindu Bakristu kusalaka na tempelo ya mbote kuluta yina vandaka na Yeruzalemi?
9 Bika beto tadila bikuma zole ya Polo pesaka na Bampangi na yandi ya babakala ti ya bankento yina vandaka na Yudea sambu bo meka ve kuvutuka na nima sambu na kuvidisa moyo. Kikuma ya ntetentete yina yandi tubilaka mingi na mukanda na yandi ya mvimba na Baebreo, kele nde lusambu ya Bukristu vandaka ya kuluta balusambu yankaka yonso. Na mukanda na yandi ya mvimba, Polo tubilaka dyambu yai. Tempelo ya Yeruzalemi vandaka kaka kifwani ya kima mosi ya kyeleka ya kuluta nene. Kima yango kele tempelo ya kimpeve ya Yehowa, “bantu ve salaka yo.” (Baebreo 9:11) Bakristu yina vandaka ti dibaku ya mbote ya kusala na ngidika ya kimpeve yina Nzambi bakaka sambu na lusambu ya kukonda mvindu. Bo vandaka kusala na nsi ya lutwadisu ya kuwakana ya kuluta mbote, kuwakana ya mpa yina Nzambi silaka tuka ntama, yina vandaka ti Muwakanisi ya kuluta Moize. Muwakanisi yango kele Yezu Kristu.—Yeremia 31:31-34.
10, 11. (a) Sambu na nki kikanda yina ya Yezu kubutukaka kukangisaka yandi ve nzila ya kukuma Nganga-Nzambi ya Nene na tempelo ya kimpeve? (b) Na nki mitindu Yezu vandaka Nganga-Nzambi ya Nene kuluta nganga-Nzambi yina vandaka kusala na tempelo ya Yeruzalemi?
10 Bakristu yina mpi vandaka ti Nganga-Nzambi ya Nene ya kuluta mbote, Yezu Kristu. Nganga-Nzambi yai kubutukaka ve na divumu ya Aroni. Kansi, yandi vandaka Nganga-Nzambi ya Nene na “ndonga mosi ti nganga-Nzambi Melkizedeki.” (Nkunga 110:4) Biblia ketubilaka ve kikanda ya Melkizedeki. Kansi, muntu yai vandaka ntotila mpi nganga-Nzambi ya nene na insi ya Salem ya ntama. Na mutindu mosi ya mbikudulu, yandi vandaka kifwani ya Yezu, yina kinganga-Nzambi na yandi kukatukaka ve na muntu ya kukonda kukuka, kansi na dyambu mosi ya kuluta nene; disongidila na lusilu ya yandi mosi Yehowa Nzambi. Bonso Melkizedeki, Yezu kele ve kaka Nganga-Nzambi ya Nene, kansi yandi kele mpi Ntotila, yina tafwa ve ata nki mutindu.—Baebreo 7:11-21.
11 Dyambu yankaka kele nde, yo vandaka kulomba ve nde Yezu kulanda na kupesa makabu konso mvula mutindu nganga-Nzambi ya nene ya tempelo ya Yeruzalemi vandaka kusala. Makabu ya yandi pesaka vandaka luzingu na yandi mosi ya kukuka, yina yandi pesaka kaka mbala mosi imene. (Baebreo 7:27) Makabu yonso yina bo vandaka kupesa na tempelo vandaka kaka bifwani, yo vandaka kumonisa makabu yina ya Yezu pesaka. Makabu na yandi ya kukuka pesaka ndolula ya kyeleka sambu na masumu ya bantu yonso yina kumonisaka lukwikilu. Bakomantere yankaka ya kyese ya Polo salaka kele yina ya kemonisa nde Nganga-Nzambi yai ya Nene kele kaka yandi yina Yezu ya Bakristu ya Yeruzalemi kuzabaka. Yandi vandaka muntu ya kudikulumusa, ya mbote, mpi muntu ya “ke monaka mpasi kana beto ke bwa na masumu.” (Baebreo 4:15; 13:8) Bakristu yina ya kupakulama vandaka ti kivuvu ya kukuma bilandi ya banganga-Nzambi ya Kristu! Inki mutindu nkutu bo lendaka kuyindula kuvutukila mambu ya “fyotifyoti mpi ya mpambampamba” ya dibundu ya Bayuda yina vandaka ya kubeba?—Galatia 4:9, NW.
12, 13. (a) Pesa kikuma ya zole ya Polo kupesaka sambu na kuvutuka ve na nima? (b) Sambu na nki mutindu Bakristu ya Ebreo kukangaka ntima na bilumbu yina kulutaka syamisaka bo na kuvutuka ve na nima sambu na kuvidisa moyo?
12 Bonso nde malongi yina kulungaka ve, Polo pesaka Baebreo kikuma ya zole ya bo lendaka kuvutukila ve na nima ata fyoti sambu na kufwa: Luzingu na bo mosi ya kukanga ntima. Yandi sonikaka nde: “Beno yindula nki mutindu beno vandaka kuzinga ntete na bilumbu yina lutaka. Na bilumbu yina, ntangu beno temukaka imene, beno monaka mpasi mingi, kansi beno tulaka kaka ngolo na kunwana na bampasi yina.” Polo yibusaka bo nde bantu vandaka ‘kumonisa bo mpasi na meso ya bantu.’ Bo vandaka kutubila bo mambu ya mbi mpi kunyokula bo. Bamingi bo vandaka kukanga bo na boloko, bankaka vandaka kumona mpasi na ntima sambu na bayina vandaka na boloko, yo yina, bo vandaka kusadisa bo. Ee, bo monisaka lukwikilu ti kukwamina ya mbote yina kepesa mbandu ya mefwana na kulanda. (Baebreo 10:32-34) Kansi, sambu na nki Polo lombaka bo na ‘kuyindula’ mambu ya mpasi yina ya bo monaka? Keti mambu yina zolaka ve kulembisa bo nitu?
13 Ve, nkutu ‘kuyindula nki mutindu bo vandaka zinga na bilumbu yina lutaka’ zolaka kuyibusa Baebreo mutindu Yehowa sadisaka bo na ntangu bo vandaka na mpasi. Na lusadisu na yandi, bo kukaka dezia kununga mimekamu mingi ya Satana. Polo kusonikaka nde: “Nzambi ke salaka bantu mbi ve, kansi yandi ke salaka bo mbote. Yandi ta vila ve kuzola ya ntima yina ya beno ke songaka yandi na bisalu ya beno salaka.” (Baebreo 6:10) Ya kyeleka, Yehowa yibukaka bisalu na bo yonso ya kwikama, yandi bumbaka yo na mabanza na yandi yina kevandaka na ndilu ve. Biblia keyibusa beto ndongisila ya Yezu ya kubumba bimvwama na zulu. Ata muyibi mosi ve lenda yiba bimvwama yina; ata nyama mosi lenda dya yo ve. (Matayo 6:19-21) Na kutuba ya mbote, bimvwama yai lenda fwa kaka kana Mukristu mevutuka na nima sambu na kufwa. Kuvutuka na nima tapanza bimvwama na yandi yonso yina yandi bumbaka na zulu. Yai vandaka kikuma ya nene kibeni ya Polo kupesaka na Bakristu ya Ebreo na mpila nde bo meka ve kusala dyambu ya mutindu yina! Sambu na nki bo zolaka kuyonika bamvula na bo yonso yina ya bo salaka kisalu ya kwikama? Yo vandaka mbote mingi kibeni nde bo landa na kukanga ntima.
Kikuma ya beto fwete vutuka na nima ve sambu na kuvidisa moyo
14. Inki bampasi beto kekutanaka na yo ya mefwanana ti yina ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete?
14 Bubu yai mpi, Bakristu ya kyeleka kele na bikuma ya nene ya kukonda kuvutuka na nima. Ntetentete, beto yibuka lusakumunu ya nene yina Yehowa mepesaka beto ya kuvanda na kati ya lusambu na yandi ya kukonda mvindu. Bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, beto kezinga na ntangu mosi ya bantu ya mabundu mingi kesekaka beto mpi bo kemonaka beto bantu ya mpamba. Bo kesongaka beto na lulendo yonso banzo-nzambi na bo ya kitoko mpi nde mabundu na bo meyantikaka tuka ntama. Kansi, Yehowa kebwisa beto ntima nde yandi kendimaka lusambu na beto. Ya kyeleka, bubu yai, beto kele na balusakumunu yina Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka na yo ve. Nge lenda kudiyula nde, ‘Inki mutindu yo kele mpidina?’ Sambu kana beto tala mbote, bo zingaka na ntangu yina tempelo ya kimpeve kuyantikaka na kusala. Kristu kumaka Nganga-Nzambi ya Nene ya tempelo yango na ntangu yandi bakaka mbotika na mvu 29 ya T.B. Bamingi na kati na bo kumonaka Mwana ya Nzambi yina vandaka kusala mambu ya kuyituka. Ata na nima ya lufwa na yandi, mambu mingi ya kuyituka kusalamaka. Kansi, mutindu Biblia yitaka kutuba, nsukansuka makabu ya mutindu yina kusukaka.—1 Korinto 13:8.
15. Inki mbikudulu kelungana na ntangu yai ya Bakristu ya kyeleka kele na kuzinga, mpi yo ketendula nki sambu na beto?
15 Kansi, beto kezinga na ntangu mosi ya mfunu ya mbikudulu ya tempelo ya nene yina kele na Ezekiele kapu 40-48 kele na kulungana.a Yo yina, beto kemona mutindu Nzambi mevutula mambu yonso ya yandi meyidikaka sambu na lusambu ya kukonda mvindu. Bo meyobisaka tempelo ya kimpeve, bo mekatulaka yo mvindu yonso ya mabundu ti ya lusambu ya biteki. (Ezekiele 43:9; Malashi 3:1-5) Yindula ntete mambote yina beto mebakaka na kisalu yai ya kukatula mvindu.
16. Inki mambu ya kulembisa nitu Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kutanaka na yo?
16 Na mvu-nkama ya ntete, mambu yina zolaka kukumina dibundu ya Bukristu yina kukangukaka vandaka kuzabana ve. Yezu kutubaka nde yo tavanda bonso nde bo mekuna bankeni ya mbi na kati ya kilanga ya ble, na mpila nde yo zolaka kuvanda mpasi na kuswaswanisa ble ti matiti ya mbi. (Matayo 13:24-30) Yo salamaka mpi mutindu yina. Na nsuka ya mvu-nkama ya ntete, ntangu ntumwa Yoane yina vandaka mekuma mununu vandaka kusala dyaka ngolo sambu na kutanina dibundu na malongi ya mbi, malongi ya luvunu kukumaka dezia mingi. (2 Tesalonika 2:6; 1 Yoane 2:18) Ntama mingi ve na nima ya lufwa ya bantumwa, kibuka yankaka ya bamfumu ya dibundu kubasikaka. Bo yantikaka kunyokula mameme mpi bo yantikaka kulwata na mutindu na bo yankaka. Malongi ya luvunu kupanzanaka ngolo kibeni. Mambu yai kulembisaka kibeni Bakristu ya kwikama! Bo monaka na meso na bo mutindu lusambu ya mbi kuyalaka na zulu ya lusambu ya mpa ya kukonda mvindu yina kukangukaka. Na ntangu mambu yai kusalamaka, mvu-nkama mosi vandaka melunga ntete ve banda na ntangu Kristu kukangulaka dibundu yango.
17. Na nki mutindu dibundu ya Bukristu ya bubu mezinga bilumbu mingi kuluta yina ya mvu-nkama ya ntete?
17 Ntangu yai, tala dyambu ya kuswaswana. Bubu, lusambu ya kukonda mvindu mezinga dezia ntangu mingi kuluta ntangu yina bantumwa kuzingaka tii na lufwa na bo. Banda na ntangu nimero ya ntete ya zulunalu yai kubasikaka na 1879, Yehowa kesambulaka beto na mutindu ya yandi kelandaka na kukatula malembemalembe mvindu na kati ya lusambu na yandi. Yehowa ti Kristu Yezu kotaka na tempelo ya kimpeve na 1918, sambu na kuyobisa yo. (Malashi 3:1-5) Banda na 1919, ngidika ya kusambila Yehowa Nzambi, bo kelandaka na kuyungula yo malembemalembe. Mutindu na beto ya kubakisa bambikudulu ya Biblia ti minsiku kelandaka kaka na kukuma pwelele. (Bingana 4:18) Lukumu yonso kekwendaka na nani? Yo kekwendaka ve na bantu ya kukonda kukuka. Kaka na Yehowa, ti Mwana na yandi yina kele Mfumu ya dibundu, sambu yandi muntu mefwana na kutanina bantu na Yandi na mambi ya bantangu yai ya mbi. Yo yina, bika beto vilaka ve na kupesa matondo ntangu yonso na Yehowa sambu yandi mepesaka beto nzila ya kuvanda na lusambu na yandi ya kukonda mvindu bubu yai. Yo yina, bika beto vanda na lukanu ya ngolo ya kukonda kuvutuka na nima sambu na kufwa!
18. Inki kikuma beto kele na yo ya kukonda kuvutuka na nima ata fyoti sambu na kuvidisa moyo?
18 Bonso Bakristu yina ya Ebreo, beto kele ti kikuma ya zole ya kubuya luzingu ya kukonda kikesa, ya kuvutuka na nima. Kikuma yango kele kukanga ntima na beto. Ata beto meyantika kusadila Yehowa kaka na bamvula yai to beto kesadilaka yandi na kwikama yonso tuka bamvula mingi, beto metungaka luzingu mosi ya bisalu ya Bukristu. Bamingi na kati na beto menyokwamaka, mekotaka boloko, mezingaka na nsungi mosi ya bo kangisaka kisalu na beto, bo menwanisaka bo, to bo mevidisaka bima na bo. Bantu yankaka mingi menwanaka ti kimbeni ya mabuta na bo, kuvweza, kufinga, mpi kusamuna na bantu yina kezolaka ve kuwa kyeleka. Beto yonso mekangaka ntima, beto kelandaka kaka na kusala kisalu na beto ya Yehowa, ata beto kele na kati ya bampasi ti mimekamu. Mutindu beto kesalaka buna, beto ketungaka luzingu mosi ya kukwamina yina Yehowa tavila ve, disongidila, nzo ya kimvwama ya bima ya ntalu na zulu. Ya kyeleka kibeni, yai kele ve ntangu ya kuvutuka na nima na mambu ya inza yai ya mbi mpi ya ntama ya beto meyambulaka! Sambu na nki beto tasosa nde kisalu na beto yonso ya ngolo yina beto mesalaka kukuma kima ya mpamba? Mingimingi bubu yai ya nsuka mebika ‘kaka mwa-ntangu fyoti’ na kukwisa.—Baebreo 10:37.
19. Inki beto tatubila na disolo na beto yina kelanda?
19 Ee, bika beto baka lukanu nde beto “kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo”! Kansi, bika beto vanda “bantu yina ke na lukwikilu.” (Baebreo 10:39) Inki mutindu beto lenda zaba nde beto kele bantu ya mutindu yina, mpi nki mutindu beto lenda sadisa bampangi na beto Bakristu na kuvanda mpi bantu ya mutindu yina? Disolo na beto yina melanda tatubila mambu yai.
-
-
Beto Vanda Bantu Yina Ke na LukwikiluNzozulu ya Nkengi—2000 | janvier 1
-
-
Beto Vanda Bantu Yina Ke na Lukwikilu
“Beto ke na lukwikilu ebuna beto ke baka moyo ya mvula na mvula.”—BAEBREO 10:39.
1. Sambu na nki beto lenda tuba nde lukwikilu ya konso nsadi ya kwikama ya Yehowa kele na mfunu mingi?
NA MBALA ya nima ya nge tavanda na Nzo ya Kimfumu mosi ya kufuluka na bansambidi ya Yehowa, bwisa ntima nge tala bantu yina mevanda na nzyunga na nge. Yindula mitindu mingi yina ya bo kemonisaka lukwikilu. Nge lenda mona minunu yina kesadilaka Nzambi tuka bamvula mingi, baleke yina kenwanaka konso kilumbu ti bupusi ya banduku na bo, ti bibuti yina kesalaka ngolo na kusansa bana na bo na mpila nde bo kubangaka Nzambi. Nge tamona mpi bankuluntu ti bansadi ya kisalu ya dibundu, yina kevandaka na mikumba mingi. Ee, nge lenda mona bampangi ya babakala ti ya bankento ya kimpeve ya mbote ya bamvula yonso yina kenungaka bampasi ya mutindu na mutindu sambu na kusadila Yehowa. Ya kyeleka, lukwikilu ya konso muntu kele kibeni ti mfunu mingi!—1 Piere 1:7.
2. Sambu na nki bandongisila ya Polo pesaka na Baebreo kapu 10 ti 11, kele na mfunu sambu na beto bubu yai?
2 Bantu ya kukonda kukuka mingi ve, kana bo kele, mebakisaka mbote mfunu ya lukwikilu mutindu Polo bakisaka yo. Ya kyeleka, yandi bakisaka nde lukwikilu ya kyeleka kenataka na “moyo ya mvula na mvula.” (Baebreo 10:39) Kansi, Polo zabaka nde na inza yai ya kukonda lukwikilu, lukwikilu kekutanaka ti mambu ya kenwanisaka yo mpi ya kebebisaka yo. Yandi vandaka kudibanza mingi sambu na Bakristu ya Ebreo yina vandaka kuzinga na Yeruzalemi ti na Yudea, yina vandaka kunwana ngolo sambu na kutanina lukwikilu na bo. Na ntangu ya beto ketadila bitini yankaka ya Baebreo na kapu 10 ti 11, bika beto simba mambu ya Polo sadilaka sambu na kutunga lukwikilu na bo. Na ntangu ya beto tatadilaka mambu yango, beto tamona nki mutindu beto lenda kumisa lukwikilu na beto ti ya bantu yina kele na nzyunga na beto ngolo mingi.
Beto tulana ntima
3. Inki mutindu bangogo ya Polo yina kele na Baebreo 10:39 kemonisa nde yandi vandaka kutula ntima na lukwikilu ya bampangi na yandi ya babakala ti ya bankento?
3 Dyambu ya ntete ya beto fwete simba kele bangindu ya mbote yina Polo vandaka na yo sambu na bawi na yandi. Yandi sonikaka nde: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima, ke vidisa moyo na bo. Beto ke na lukwikilu ebuna beto ke baka moyo ya mvula na mvula.” (Baebreo 10:39) Polo vandaka ti bangindu ya kuluta mbote sambu na bampangi na yandi Bakristu ya kwikama, yandi vandaka kuyindudila bo ve mambu ya mbi. Simba mpi nde yandi sadilaka ngogo “beto.” Polo vandaka muntu ya lunungu. Kansi, yandi tubilaka ve bawi na yandi na mutindu mosi ya kemonisa nde yandi meluta bo, bonso nde yandi vandaka muntu ya kuluta lunungu na ntwala na bo yonso. (Fwanisa ti Longi 7:16.) Kansi, yandi kudikotisaka na kati na bo. Yandi monisaka na ntima mosi nde bampasi ya ngolo vandaka kukinga yandi ti Bakristu ya kwikama yina tatanga mukanda na yandi, mpi nde bo tabuya na kikesa yonso kuvutuka na nima sambu na kuvidisa ve moyo mpi nde bo tamonisa nde bo kele bantu ya kele na lukwikilu.
4. Inki bikuma vandaka kupusa Polo na kutula bampangi na yandi bankwikidi ntima?
4 Inki mutindu Polo lungaka kutula ntima mutindu yina? Keti yandi kangaka meso na bifu ya Bakristu ya Ebreo? Ve, kansi yandi pesaka bo bandongisila ya sikisiki sambu na kusadisa bo na kununga bikalulu na bo ya mbi ya kimpeve. (Baebreo 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Kansi, Polo vandaka ti kiteso ya bikuma yankaka zole ya kutudila bampangi na yandi ntima. (1) Sambu yandi vandaka kulanda mbandu ya Yehowa, Polo salaka yonso na kumona bantu ya Nzambi mutindu Yehowa kemonaka bo. Yo vandaka ve kaka na mutindu ya kutadila bifu na bo, kansi mpi na mutindu ya kutadila bikalulu na bo ya mbote, ti luzolo na bo ya kundima kusala mambu ya mbote na bilumbu yina vandaka kukwisa. (Nkunga 130:3; Efezo 5:1) (2) Polo vandaka na lukwikilu ya ngolo sambu na ngolo ya mpeve santu. Yandi zabaka nde ata kima mosi ve, ata bifu ya bantu, lendaka kukanga Yehowa nzila ya kupesa “ngolo ya nene” na konso Mukristu yina kesala ngolo na kusadila Yandi na kwikama yonso. (2 Korinto 4:7; Filipi 4:13) Yo yina, ntima ya Polo vandaka kutula bampangi na yandi ya babakala ti ya bankento vandaka ya mpamba ve, ya kukonda kikuma ve, to bonso ya kifwa meso. Yo vandaka kibeni ti bikuma ya ngolo yina katukaka na Masonuku.
5. Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Polo pesaka sambu na yina metala kutula bampangi ntima, mpi nki mbuma yo lenda buta?
5 Ya kyeleka, ntima ya Polo tulaka bampangi na yandi kubutaka mbuma ya mbote. Yo fwete vanda kibeni nde mabundu ya Yeruzalemi ti ya Yudea kubakaka lusadisu ya nene na ntangu Polo kutubilaka bo na mutindu mosi ya fwete pesa bo kikesa. Sambu bambeni na bo Bayuda vandaka kuvweza bo ngolo mpi kumona bo bantu ya mpamba, Bakristu ya Ebreo bakaka lusadisu na nzila ya bangogo ya mutindu yina ya vandaka kupusa bo na kubaka lukanu na ntima na bo ya kuvanda bantu ya ke na lukwikilu. Keti bubu yai beto lenda kudisadisa mpi beto na beto mutindu mosi? Yo kevandaka pete kibeni na kumona kaka bifu mingi ti bikalulu ya mbi ya bantu yankaka. (Matayo 7:1-5) Kansi, beto lenda kudisadisa beto na beto kana beto kebakisa mpi kemona mfunu ya lukwikilu yina konso muntu ke na yo. Kana beto kepesana kikesa na mutindu yina, ntembe kele ve nde lukwikilu na beto tayela.—Roma 1:11, 12.
Kusadila mbote Ndinga ya Nzambi
6. Wapi Polo bakaka bangogo yina yandi sadilaka na ntangu yandi sonikaka mambu yina kele na Baebreo 10:38?
6 Polo tungaka mpi lukwikilu ya bampangi na yandi bankwikidi na mutindu yandi vandaka kusadila Masonuku na mayele. Mu mbandu, yandi sonikaka nde: “ ‘Muntu yina ya mono ke ndimaka, yandi ta zinga sambu na lukwikilu na yandi, kansi kana yandi vutuka diaka na nima, mono ta mona yandi kiese diaka ve.’ “ (Baebreo 10:38) Awa Polo vandaka kutuba mambu yina profete Habakuki tubaka.a Ntembe kele ve nde bantu yina tangaka mukanda ya Polo kuzabaka mpi bangogo yai, sambu Bakristu ya Ebreo vandaka kuzaba mbote mikanda ya baprofete. Kana beto tadila lukanu yina yandi vandaka na yo, ya kusyamisa lukwikilu ya Bakristu yina vandaka na kati mpi penepene na Yeruzalemi na mvu 61 ya T.B., mbandu ya Habakuki vandaka mbandu mosi ya mbote ya yandi landaka. Sambu na nki?
7. Inki ntangu Habakuki sonikaka mbikudulu na yandi, mpi inki mutindu luzingu kuvandaka na Yude na ntangu yina?
7 Ntembe kele ve nde Habakuki kusonikaka mukanda na yandi bamvula kuluta makumi zole mpenza na ntwala Yeruzalemi kufwa na mvu 607 ya N.T.B. Na mbona-meso, profete yai kumonaka bantu ya Kaldea (to, bantu ya Babilone), “bantu mosi ya nku, ke lalaka ve,” kekwisa kunwanisa Yude mpi kufwa Yeruzalemi, bo kefwa bantu ti bikanda na bisika yonso ya bo keluta. (Habakuki 1:5-11) Kansi, Biblia yitaka kutubila mpasi ya mutindu yai banda na ntangu ya Yezaya, kiteso ya mvu-nkama mosi na ntwala. Na bilumbu ya Habakuki, Yoyakimi yingaka Ntotila ya mbote Yoziasi, ebuna mambi kumaka dyaka mingi na kati ya Yude. Yoyakimi vandaka kunyokula mpi nkutu kufwa bantu yina vandaka kutuba na zina ya Yehowa. (2 Bansangu 36:5; Yeremia 22:17; 26:20-24) Mpila ya kuyituka kele ve na kumona profete Habakuki kedila ngolo sambu na mpasi nde: “Mfumu Nzambi, tii nki ntangu?”—Habakuki 1:2.
8. Sambu na nki mbandu ya Habakuki kusadisaka Bakristu ya mvu-nkama ya ntete ti ya bubu?
8 Habakuki kuzabaka ve kana ntangu kubikalaka nki kiteso sambu Yeruzalemi kufwa. Bakristu ya mvu-nkama ya ntete mpi kuzabaka ve nki ntangu ngidika ya Bayuda zolaka kusuka. Bubu yai beto mpi kezaba ve ‘kilumbu ti ntangu’ yina Yehowa takwisa kusambisa ngidika yai ya mbi. (Matayo 24:36) Yo yina, bika beto tadila bamvutu zole yina Yehowa pesaka Habakuki. Ya ntete, yandi ndimisaka profete yai nde nsuka takwisa na ntangu ya mefwana. Nzambi tubaka nde: “Yo tasukinina ve” ata na meso ya bantu, yo kemonana bonso nde yo kesukinina. (Habakuki 2:3, NW) Ya zole, Yehowa yibusaka Habakuki nde: “bantu ya mbote ta zinga sambu bo ketulaka ntima na mono.” (Habakuki 2:4) Yai kele kibeni bakyeleka ya kitoko mpi ya petepete! Kima kele mfunu mingi kele ve ntangu yina nsuka kekwisa, kansi kuzaba kana beto kelanda na kuzinga luzingu mosi ya lukwikilu.
9. Inki mutindu bansadi ya bulemfu ya Yehowa zingaka sambu na kwikama na bo (a) na mvu 607 ya N.T.B.? (b) na mvu 66 ya T.B? (c) Sambu na nki yo kele mfunu nde beto kumisa lukwikilu na beto ngolo?
9 Ntangu bo fwaka Yeruzalemi na mvu 607 ya N.T.B., Yeremia, sekretere na yandi Baruki, Ebedi-Meleki, ti Barekabi ya kwikama monaka kyeleka ya mambu yina Yehowa silaka na Habakuki. ‘Bo bikalaka na luzingu’ disongidila, bo gulukaka na ntangu Yeruzalemi kufwaka lufwa mosi ya mbi. Sambu na nki? Yehowa pesaka bo lufutu sambu na kwikama na bo. (Yeremia 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Mutindu mosi mpi, yo fwete vanda nde Bakristu ya Ebreo ya mvu-nkama ya ntete kusadilaka mbote ndongisila yina Polo pesaka bo, sambu ntangu basoda ya Roma kwisaka kunwanisa Yeruzalemi na mvu 66 ya T.B. ebuna na nima, bo vutukaka sambu na kikuma ya mezabana ve, Bakristu yina landaka mbotembote lukebisu yina Yezu pesaka bo na kutina. (Luka 21:20, 21) Bo bikalaka na luzingu sambu na kwikama na bo. Yo kele mutindu mosi mpi sambu na beto. Beto tabikala na luzingu kana Nzambi kukuta beto ya kwikama na ntangu nsuka takwisa. Yai kele kibeni kikuma ya nene ya kusyamisila lukwikilu na beto ntangu yai!
Bambandu ya kemonisa lukwikilu ya ngolo
10. Inki mutindu Polo tendulaka lukwikilu ya Moize, ebuna nki mutindu beto lenda landa mbandu ya Moize na mambu yai?
10 Polo tungaka dyaka lukwikilu na kusadilaka bambandu. Na ntangu ya nge ketanga Baebreo kapu 11, tala mutindu ya yandi keta bambandu ya bantu yina bo ketubilaka na Biblia na kikesa yonso. Mu mbandu, yandi ketuba nde Moize “tulaka kaka ngolo bonso nde yandi ke mona na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.” (Baebreo 11:27; beto bantu metengimisa bisono.) Na bangogo yankaka, beto lenda tuba nde Yehowa vandaka muntu ya kyeleka kibeni na meso ya Moize na mpila nde yo vandaka bonso nde yandi kemona Nzambi yina kemonikaka ve. Keti beto mpi kemonaka Nzambi bonso yandi? Yo ke mpasi ve na kutuba mambu yina metala ngwisana ya muntu ti Yehowa, kansi sambu na kutunga mpi kusyamisa ngwisana yango, yo kelombaka kisalu mingi. Yo yina kisalu ya beto fwete sala! Keti Yehowa kele muntu ya kyeleka kibeni na meso na beto na mpila nde beto ketadilaka ntete dibanza na yandi na ntwala ya kubaka balukanu, ata yina kemonana nde yo kele ya fyoti? Lukwikilu ya mutindu yina tasadisa beto na kukanga ntima ata beto kele na kati ya kimbeni ya ngolo.
11, 12. (a) Na kati ya nki mambu lukwikilu ya Enoki kumekamaka? (b) Inki dikabu ya kepesa kikesa Enoki kubakaka?
11 Tala mpi lukwikilu ya Enoki. Kimbeni ya yandi kutanaka na yo kele ya ngolo kibeni. Enoki vandaka ti mukumba ya kuzabisa nsangu ya mpasi ya kusambisa yina zolaka kukumina bantu ya mbi ya ntangu yina. (Yude 14, 15) Munyokudi yina kunikisaka muntu yai ya kwikama vandaka ngolo kibeni, ya nku mpenza. Yo yina, Yehowa “katulaka yandi.” (NW) Yandi katulaka yandi na luzingu sambu yandi fwa na mpila nde bambeni na yandi kumonaka yandi dyaka ve sambu na kukanga yandi. Yo yina, Enoki monaka ve mutindu mbikudulu na yandi yina kulunganaka. Kansi, yandi bakaka dikabu yina vandaka ya kuluta mbote mpenza na mambu mingi.—Baebreo 11:5; Kuyantika 5:22-24.
12 Polo ketendula nde: “Ntangu Nzambi vandaka me [katula] Enoki ntete ve, Enoki vandaka kupesa Nzambi kiese.” (Baebreo 11:5) Dyambu yai vandaka kutendula nki? Na ntwala yandi kufwa, ziku Enoki kumonaka mbona-meso mosi, mbala yankaka mbona-meso ya Paladisu ya ntoto yina yandi tazinga na ntangu yandi tafutumuka. Ata mpidina, Yehowa zabisaka Enoki nde Yandi vandaka na kyese sambu na luzingu na yandi ya kwikama. Enoki pesaka ntima ya Yehowa kyese. (Fwanisa ti Bingana 27:11.) Kana beto yindula luzingu ya Enoki, yo kesimba kibeni ntima na beto, mpidina ve? Keti nge tazola kuvanda na luzingu ya lukwikilu ya mutindu yina? Kana mpidina, yindulaka bambandu ya mutindu yai; bakaka bantu ya bo ketubila bonso nde bo kele bantu ya kyeleka. Baka lukanu ya kuzinga konso kilumbu na lukwikilu. Yibuka mpi nde bantu yina kele na lukwikilu kesadilaka ve Yehowa sambu bo zaba dati to kilumbu ya Nzambi takwisa kulungisa balusilu na yandi yonso. Kansi, beto kele na lukanu ya kusadila Yehowa kimakulu! Sambu kana beto kesala mutindu yina, beto tazinga luzingu mosi ya kuluta mbote na ngidika ya bima yai ti na yina ya kekwisa.
Mutindu ya kukuma ngolo na lukwikilu
13, 14. (a) Inki mutindu bangogo ya Polo yina kele na Baebreo 10:24, 25 kesadisa beto na kukumisa balukutakanu ntangu mosi ya kyese? (b) Pesa kikuma ya ntetentete ya beto kekwendilaka na balukutakanu ya Bukristu?
13 Polo monisaka Bakristu ya Ebreo mitindu mingi ya bo lendaka kusadila sambu na kupesa lukwikilu na bo kikesa. Bika beto tadila kaka zole. Ziku beto mezabaka mbote ndongisila yina kele na Baebreo 10:24, 25, yina kelongisilaka beto na kukwenda ntangu yonso na balukutakanu na beto ya Bukristu. Kansi, yibuka nde bangogo ya kupemama yina ya Polo, ketendula ve nde beto fwete vandaka pima mpi kutalaka kaka na meso na ntangu beto kele na balukutakanu ya mutindu yina. Kansi, Polo ketendula balukutakanu nde yo kele mabaku yina kesadisaka beto na kuzabana, na kupusana beto na beto na kusala kisalu ya Nzambi mbotembote, mpi na kupesana kikesa. Beto kekwendaka na balukutakanu sambu na kupesa, sambu na kubaka kaka ve. Kuzaba dyambu yai kesadisaka beto na kukumisa balukutakanu bantangu mosi ya kyese.—Bisalu 20:35.
14 Kansi, kikuma ya ntetentete ya beto kekwendilaka na balukutakanu ya Bukristu kele sambu na kusambila Yehowa Nzambi. Beto kesalaka buna na ntangu ya kisambu mpi ya kuyimba nkunga, na ntangu beto kewidikilaka na dikebi yonso, mpi beto kepesaka “mbuma ya bikobo,” disongidila bakomantere ya beto kepesaka sambu na kukumisa Yehowa ti badevware ya beto kesalaka na lukutakanu. (Baebreo 13:15, NW) Kana beto simba balukanu yina na mabanza na beto mpi kana beto kesadila yo na konso lukutakanu, ntembe kele ve nde beto tatungaka lukwikilu na beto konso ntangu.
15. Sambu na nki Polo longisilaka Bakristu ya Ebreo na kusimba ngolo kisalu na bo, mpi sambu na nki ndongisila yai ketadila beto mpi bubu yai?
15 Mutindu yankaka ya beto ketungaka lukwikilu na beto kele kusala kisalu ya kusamuna. Polo sonikaka nde: “Beto simba na ngolo mambu yina ya beto ke tulaka ntima na malongi na beto, sambu beto lenda tula ntima na Nzambi nde yandi ta sala kaka mambu yina ya yandi silaka beto.” (Baebreo 10:23) Nge lenda longisila bankaka na kusimba ngolo dyambu mosi kana nge kemona nde kigonsa kele kana bo yambula yo. Ntembe kele ve nde Satana vandaka kunyokula Bakristu ya Ebreo sambu bo yambula kisalu na bo, mpi yandi kenyokula bantu ya Nzambi bubu yai sambu bo mpi kuyambula kisalu. Inki beto fwete sala kana beto mekutana na bampasi ya mutindu yai? Tala mambu ya Polo salaka.
16, 17. (a) Inki mutindu Polo bakaka kikesa sambu na kusala kisalu? (b) Inki mambu beto fwete sala kana beto kewa boma na kusala mitindu yankaka ya kisalu ya Bukristu?
16 Polo kusonikaka mutindu yai na Bakristu ya Tesalonika: “Beno zaba nki mutindu bo monisaka beto mpasi ti nki mutindu bo fingaka beto na bwala Filipi; kansi, ntangu beto kumaka kuna na beno na Tesalonika, Nzambi pesaka beto kikesa [ya kunwana ngolo, NW] na kuzabisa beno Nsangu ya Mbote yina ke katukaka na yandi.” (1 Tesalonika 2:2) Inki mutindu bo “fingaka” Polo ti banduku na yandi na Filipi? Bantendudi yankaka ketubaka nde, ngogo ya Kigreki ya Polo sadilaka awa kepesaka ngindu ya kumonisa muntu mpasi, kupesa yandi nsoni, to kusala yandi mambu ya mbi. Bamfumu ya bwala Filipi kubulaka bo bafimbu, kutulaka bo na boloko mpi kukangisa bo na dibaya. (Bisalu 16:16-24) Keti mambu yai ya mpasi yina Polo kutanaka na yo kulembisaka yandi? Keti Polo vutukaka na nima sambu na boma na ntangu yandi salaka nzyetolo na yandi ya zole ya kimisionere na bwala Tesalonika? Ve, yandi ‘bakaka kikesa.’ Yandi nungaka boma mpi yandi landaka na kusamuna na kikesa yonso.
17 Kikesa ya Polo kukatukaka na wapi? Na yandi mosi? Ve, yandi tubaka nde yandi bakaka kikesa “na Nzambi.” Mukanda mosi ya babaludi ya Biblia kesadilaka mingi ketuba nde bo lenda balula nsa yai mutindu yai: “Nzambi katulaka boma na ntima na beto.” Yo yina, kana nge kewa nde nge kele ve na kikesa mingi na kisalu na nge, to kana nge kewa boma na kusala mitindu yankaka ya kisalu yango, sambu na nki nge lomba ve Yehowa na mpila nde yandi sala mpi mutindu mosi sambu na nge? Lomba yandi na kukatula nge boma na ntima. Lomba yandi na kusadisa nge na kubaka kikesa ya kusala kisalu. Yo kelomba dyaka nde nge sala mwa mambu yina mefwana. Mu mbandu, kuwakana na kubasika na kisalu ya bilanga ti muntu yina meyikanaka na mutindu mosi ya kuta kimbangi ya nge kekukaka ve na kusala. Yo lenda vanda kusala na teritware yina ya bo ketekaka bima, kuta kimbangi na balabala, kuta kimbangi ya dibaku ya mbote, to na telefone. Mbala yankaka muntu ya nge tabasika ti yandi tazola nde yandi muntu fwete tubaka ntete. Kana yandi kesala mpidina, talaka mutindu yandi kesala sambu nge mpi kulonguka. Kansi na nima baka kikesa na kumeka kusala bonso yandi.
18. Inki balusakumunu beto lenda baka kana beto tula kikesa ya kusala kisalu na beto?
18 Kana nge mebaka kikesa, yindula mbuma yina yo lenda buta. Kana nge kwamina mpi nge lemba ve nitu, ntembe kele ve nde nge takutana ti baeksperiansi ya mbote na ntangu nge tazabisaka bantu kyeleka. Yo tavanda baeksperiansi mosi ya nge lenda kukutana na yo ve kana nge sala ve kisalu yina. (Tala na lutiti 17.) Nge tavandaka na kyese na kuzaba nde nge meyangidika Yehowa sambu nge mesala dyambu mosi yina kuvandaka mpasi sambu na nge. Yandi tasakumuna nge, mpi yandi tasadisa nge na kununga boma na nge. Lukwikilu na nge takuma dyaka ngolo mingi. Ya kyeleka, nge lenda sala ve kisalu ya kutunga lukwikilu ya bantu yankaka kana nge mosi ketunga ve ntete lukwikilu na nge.—Yude 20, 21.
19. Inki dikabu ya kitoko mpi ya mfunu kekinga ‘bantu ya ke na lukwikilu’?
19 Landa na kukumisa lukwikilu na nge ngolo ti lukwikilu ya bantu yankaka yina kele na nzyunga na nge. Nge lenda sala buna kana nge kekuditunga mpi kana nge ketunga bankaka na ntangu nge kesadila Ndinga ya Nzambi na mayele. Na ntangu nge kelonguka bambandu yina kele na Biblia mpi ntangu nge kebaka bo nde bo kele bantu ya kyeleka. Dyaka, na ntangu nge kekudibongisa mpi kepesa bamvutu na balukutakanu ya Bukristu, mpi na ntangu nge kekangama ngolo na kisalu ya kitoko ya kusamuna na bantu yonso. Kana nge sala mambu yai, ya kyeleka tula ntima nde nge kele mosi na kati ya ‘bantu yina ke na lukwikilu.’ Yibuka mpi nde bantu ya mutindu yina tabaka dikabu ya kitoko kibeni. Bo ke bantu ya ‘ke na lukwikilu sambu na kubaka moyo ya mvula na mvula.’b Bika lukwikilu na nge kulanda na kuyela, mpi bika Yehowa Nzambi kutanina nge na luzingu kimakulu!
[Banoti na nsi ya lutiti]
a Mambu ya Polo kusonikaka, yandi bakaka yo na mutindu bo mebalulaka Habakuki 2:4 na la Septante, yina kele ti nsa ya ketuba nde “kana yandi vutuka na nima, moyo na mono tayangalala na yandi ve.” Nsa yai kele ve na mikanda ya ntama ya Kiebreo yina kele tii bubu yai. Bantu yankaka mepesaka ngindu nde la Septante kukatukaka na mikanda ya ntama ya Kiebreo yina kemonanaka dyaka ve. Ata mpidina, Polo kutubilaka mambu yina na kisika yai na nsadisa ya mpeve santu ya Nzambi. Ebuna, yo kezola kusonga nde nswa ya kusonika yo katukaka na Nzambi.
b Mukapu ya mvu ya Bambangi ya Yehowa tasadila na mvu 2 000 tavanda: “Beto kele ve bantu yina ke vutuka na nima. . . . Beto ke na lukwikilu.”—Baebreo 10:39.
-