Kala Yo Lulembamu
‘Alembami okubavuluza.’—2 SAMUELE 22:28.
1, 2. Nkia fu kikalanga ye ayadi ayingi?
ENZO za malundu (Pirâmide) zatungwa kuna Engipito zisungamesanga o wantu una wakala atinu bayalanga e nsi yayina. Vena ye ayadi akaka batomene zayakana muna lusansu lwa wantu nze Sankerebe wa ntinu Asuri, Alesandero Wanene wa Mungerekia yo Júlio César wa nyadi a Roma. Ayadi awaya awonso fu kimosi bakala kiau. Ke bakala alembami ko.—Matai 20:25, 26.
2 Nga olenda yindula mosi muna ayadi awana ovavanga wantu bavwidi lusadisu o mfunu muna zunga kiandi? Kieleka vo ve. Diampasi mpe diakala kwa ayadi awaya mu kwenda muna nzo za wantu bakalanga mu mpasi, mu kubakasakesa. Una babadikilanga asukami waswaswana kikilu yo Yave wa Nzambi wa Mfumu a nsema wawonso.
E Mbandu a Lulembamu ina Isundidi
3. O Mfumu a nsema wawonso aweyi kekadilanga yo nkangu andi?
3 Kana una vo Yave kalendi tezaniswa yo muntu ko, ‘o meso mandi mekwendanga ya kuku ya kuna ova nza yawonso mu songa nkum’andi muna wete di’awana bena yo ntim’asikila oku kena.’ (2 Tusansu 16:9) O Yave adieyi kevanganga vava kemonanga nkangu andi bekendalalanga mu kuma kia ulolo wa mpasi? Muna mwand’andi avelela, ‘okalanga’ yo wantu awaya kimana ‘kavutula mwand’a nlembami, kavutula ntima mi’awana bakosomoka.’ (Yesaya 57:15) Muna kuma kiaki, e selo yandi bekalanga ye kiese kia kunsadila. Kieleka, o Nzambi nkwa lulembamu kikilu.
4, 5. (a) O ntozi a nkunga aweyi kavova mu kuma kia mpila in’o Nzambi keyadilanga? (b) O mvovo wau Nzambi ‘uyisakidikidi’ mu sadisa ‘asukami’ aweyi usonganga?
4 Muna nsema wawonso, ke vena muntu ko okuyikululanga yamu tezo kina o Mfumu Yave kekuyikululwilanga mu sadisa asumuki. O ntozi a nkunga wasoneka vo: “O Yave wazanguka muna zula yawonso, yo nkembo andi mun’ezulu. Nani wina nze Yave wa Nzambi eto? On’okalanga muna kayè, Ona wayisakidikidi katala oma mena mun’ezulu y’ova nza. Ozangula nsukami vana ntoto, yo nkondami van’efuku.”—Nkunga 113:4-7.
5 Tala mvovo wau ‘kuyisakidika.’ O wantu ke beyangalelanga mvovo wau ko, kadi bezolanga ‘kuyitundidika vana vena o nsukami.’ E fu kia kuyitundidika ke kilendi yikilwa Nzambi ko, ona wina wavelela, wavauka yo kondwa “lulendo.” (Maku 7:22, 23) O mvovo ‘kuyisakidika’ ulenda songa vo kuyikulula yamu tezo kia fwanana y’asukami yovo awana bena kuna nsi a wisa kieto. Muna kuma kiaki, nsekola zakaka zisekolanga Nkunga 113:6 vo Nzambi okuyikululanga. E sono kiaki kisonganga vo Nzambi nkwa lulembamu, on’osonganga o zola kwa selo yandi asumuki.—2 Samuele 22:36.
Ekuma o Yesu Kakadila Nlembami?
6. O Yave aweyi katoma songela lulembamu?
6 E mpila isundidi in’o Nzambi kasongela lulembamu yo zola i fila Mwan’andi antete anzolwa, keza wutuka ova ntoto nze muntu mu vuluza wantu. (Yoane 3:16) Yesu wayiza ova nza mu kutulonga e ludi mu kuma kia S’andi ezulu yo vana moyo a kimuntu kiandi kialunga mu katula “esumu dia Nza.” (Yoane 1:29; 18:37) Muna tanginina lulembamu lwa S’andi una ufwene, Yesu wayangalelanga o vanga dina kavavanga o Nzambi kwa yandi. Eyayi i mbandu a lulembamu yo zola isundidi, yasongwa kwa mosi muna vangwa ya Nzambi. Ke wantu awonso ko bayangalelanga lulembamu lwa Yesu, wabadikilwanga nkutu kwa mbeni zandi vo “nsakaladi muna wantu.” (Daniele 4:17) Kansi, Paulu wa ntumwa wazaya wo vo mpangi zandi za Akristu bafwete kala alembami muna nkal’au y’akaka yo tanginina Yesu. (1 Korinto 11:1; Filipi 2:3, 4) Paulo watoma yika e mbandu ambote kasonga o Yesu.
7, 8. (a) O Yesu aweyi kalongokela kala nlembami? (b) O Yesu nkia mboka kavanga kw’awana bakituka alongoki andi?
7 Paulu wasoneka vo: ‘Se nukadi yo nyindu wau, una wakala muna Kristu Yesu: ona wina vo, ova kakala muna mpw’a Nzambi, kabadikila wo uma wa kafinina ko, owu wa kala mfwanani yo Nzambi, wayisisa nkatu, kabaka mpw’a ntaudi, wakituka se fwaniswa kia muntu, wau kawanuka muna mpil’a muntu, kakusakidika, kalemvoka yamuna fwa, musungul’e mfwa muna nti.’—Filipi 2:5-8.
8 Akaka balenda yuvula vo: ‘O Yesu aweyi kalongokela lemvo?’ Yesu wakala kumosi yo S’andi ezulu mu kolo kilembi tangakana, vava kasalanga nze “mbuta mbangu” a Nzambi mu sema e lekwa yawonso. (Ngana 8:30) Vava esumu diakota muna Edene, o Mwan’antete a Nzambi wamonanga una S’andi kasongelanga lulembamu muna nkal’andi y’asumuki. Diau adimosi, o Yesu vava kakala ova ntoto, watanginina lulembamu lwa S’andi yo vova vo: “Nuvwata vangu kiame, nwalongwa kwa mono; kadi i nlembami yo ntim’anleka: nwasolola vundu kia mioyo mieno.”—Matai 11:29; Yoane 14:9.
9. (a) O Yesu adieyi kayangalelanga muna yingyana-ngyana? (b) Muna sadila kingyana-ngyana, o Yesu nki’elongi kavana?
9 Wau vo Yesu nlembami kakala, e yingyana-ngyana ke bantinanga ko. Kansi, bafinamanga kwa yandi. Yesu wayangalelanga yingyana-ngyana yo kubasil’e sungididi. (Maku 10:13-16) O Yesu adieyi kayangalelanga muna yingyana-ngyana? Dialudi, fu yambote bakala yau yina alongoki andi ke basonganga ntangwa zawonso ko. Aleke bezayanga vo ambuta basundidi e ngangu. Ediadi dimonekanga muna ulolo wa yuvu beyuvulanga. Elo, nswaswani ye mbuta zayingi, aleke bewanga malongi, ke bekalanga ye fu kia lulendo ko. Lumbu kimosi, Yesu wabonga kingyana-ngyana yo vova kw’alongoki andi vo: ‘Ovo nulembi viluka, yo kituka nze yingyanangyana, ke nukota nkutu muna kintinu ki’ezulu ko.’ I bosi wakudikila vo: “Konso on’okusakidika nze kingyanangyana kiaki, i yandi yuyu osundidi o nene muna kintinu ki’ezulu.” (Matai 18:3, 4) Yesu wakanikina vo: “Konso on’okukundidika, osakidikwa; konso on’okusakidika, okundidikwa.”—Luka 14:11; 18:14; Matai 23:12.
10. Nkia yuvu tubadika?
10 Elongi diadi, yuvu yamfunu divayikisanga. Kala nlembami i fu kikutusadisa mu vwa moyo a mvu ya mvu. Kansi ezak’e ntangwa, diampasi dikalanga kw’Akristu mu songa lulembamu. Ekuma dinina diampasi kwa yeto mu sunda e fu kia lulendo yo zizidila e mpasi yo lemvo wawonso? Nki kikutusadisa mu kala alembami?—Yakobo 4:6, 10.
Kala Nlembami, Ekuma Dinina Diampasi?
11. Kala nlembami, ekuma dinina diampasi?
11 Avo diampasi dikalanga kwa ngeye mu kala nlembami, zaya dio vo kuna ngeye mosi ko. Muna mvu wa 1920, Eyingidilu diabadika malongi ma Nkand’a Nzambi mu kuma kia mfunu wa kala yo lulembamu. Diavova vo: “Wau tuzeye e mpila in’o Mfumu kebadikilanga e fu kia lembama, difwete kasakesa Akristu awonso akieleka mu songanga e fu kiaki lumbu yawomso.” I bosi, diavova diaka vo: “Kana una vo tuvewanga luludiku lwalu lwa Nkand’a Nzambi, o usumuki weto ukitulanga dio se diampasi kw’awana bekitukanga selo ya Mfumu mu songa lulembamu ke mu fu kiakaka ko.” “Kiwuntu” kieto kia lembi lunga kikutufilanga mu vava o nkembo una ke utufwene ko, e kiaki i kuma kiantete Akristu akieleka bafwete sila ngolo muna kala alembami. Ediadi divangamanga wau vo tu mbongo a Adami yo Eva ana bakituka akw’eloko.—Roma 5:12.
12, 13. (a) Ekuma dinina diampasi kw’Akristu mu songa lulembamu ova nza yayi? (b) Nani okitulanga dio se diampasi muna songa lulembamu?
12 Ekuma kiazole dikadilanga e mpasi mu songa lulembamu, e nza yituzungidi ifilanga wantu mu vava sunda akaka. O vava lungisa “eketo dia nitu [ya sumuka], y’eketo dia meso, yo lusanu luavela lua zingu” i fu itoma yangalelwanga ova nza. (1 Yoane 2:16) Vana fulu kia landa e zolela ya nza, alongoki akieleka a Yesu bafwete sianga e sungididi kiau mu vanga luzolo lwa Nzambi.—Matai 6:22-24, 31-33; 1 Yoane 2:17.
13 Ekuma kietatu dikadilanga e mpasi mu songa lulembamu i kiaki: E nza yayi Nkadi Ampemba wa Satana oyalanga yo, una vo i tuku dia lulendo. (2 Korinto 4:4; 1 Timoteo 3:6) Satana ovavanga vo wantu balanda e fu yandi yambi. Kasikil’owu, wavava vo Yesu kansambila kimana kamvana “yintinu yawonso ya nza, yo nkembo au.” Kansi, o Yesu yo unkabu wawonso, waveza lukau lwa Nkadi Ampemba. (Matai 4:8, 10) Diau adimosi mpe, o Satana ovukumunanga Akristu mu vava nkembo wa yau kibeni. Kansi, Akristu alembama besianga ngolo za landa e mbandu a Yesu muna kembelela yo zitisa Nzambi.—Maku 10:17, 18.
Songanga Lulembamu
14. Nki i ‘lulembamu lwakuvunina’?
14 Muna nkanda kasoneka kwa esi Kolosai, Paulu wa ntumwa wabalukisa mu lembi songa lulembamu mu mpila yambi ya vava sivikisa akaka. Paulu wayikila lo vo ‘lulembamu lwakuvunina.’ Awana bekuyivunanga vo alembami, ke asambidi akieleka ko. Besonganga vo ‘bazala’ yo lulendo. (Kolosai 2:18, 23) Yesu wayika nona isonganga lulembamu lwalu lwakuvunina. Watumba Afarisi kadi basambanga kimana bamoneka kwa wantu. Kansi, muna tambuka kwa Nzambi tufwete sambanga yo lembama kwawonso.—Matai 6:5, 6, 16.
15. (a) Adieyi tulenda vanga muna kala yo lusakalalu lwa ntima? (b) Yika mbandu zambote za lulembamu.
15 Akristu belongwanga mu kala yo lusakalalu lua ntima muna landang’e mbandu ambote ya lulembamu yisonganga Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu. Ediadi divavanga vo twatanganga o Nkand’a Nzambi lumbu yawonso ye nkanda miakaka mivayikiswanga kwa “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.” (Matai 24:45) Ediadi diamfunu kikilu kw’akengi Akristu, kimana ‘e ntima miau mialembi kundalala vana vena mpangi zau.’ (Nsiku 17:19, 20; 1 Petelo 5:1-3) Badika e mbandu y’awana basambulwa mu kuma kia lulembamu lwau, nze Rutu, Kana, Elisabete y’akaka. (Rutu 1:16, 17; 1 Samuele 1:11, 20; Luka 1:41-43) Yindula mpe e mbandu zakaka zambote z’awana bakala ye wisa kansi basonga lulembamu muna salu kia Yave, nze Davidi, Yosiya, Yoane wa Mvubi yo Paulu wa ntumwa. (2 Tusansu 34:1, 2, 19, 26-28; Nkunga 131:1; Yoane 1:26, 27; 3:26-30; Mavangu 21:20-26; 1 Korinto 15:9) Adieyi tuvova mu kuma kia ulolo wa mpangi ana besonganga lulembamu muna nkutakani ya Akristu o unu? Muna badikanga e mbandu zazi, disadisa Akristu akieleka mu ‘kala yo lusakalalu lua ntima.’—1 Petelo 5:5.
16. E salu kia umbangi aweyi kikutusadisilanga mu kala alembami?
16 O samuna e nsangu zambote lumbu ke lumbu dilenda kutusadisa mu kala alembami. Lusakalalu lua ntima lulenda kutusadisa vava tusilanga umbangi kw’anzenza tuwananga muna salu kia nzo ye nzo ye muna fulu yakaka. Lulenda mpe kutusadisa musungula vava o wantu ke betambulwilanga e nsangu za kintinu ko. Ezak’e ntangwa, lukwikilu lweto lufidiswanga e mpaka. Kansi lulembamu lulenda sadisa Akristu mu vanang’e mvutu “kuna lembama, yo vumi.” (1 Petelo 3:15) E selo yalembama ya Nzambi bekwendanga muna nsi zakaka yo sadisa wantu bena ye mpila zingu yaswaswana ye yau. Ampangi awaya benwananga ye mpasi za longoka ndinga za kinzenza mu toma sadisa awana besamunwinanga e nsangu zambote. E mpangi zazi bafwana kikilu sanisinwa.—Matai 28:19, 20.
17. Nkia mbebe za Kikristu zivavanga lulembamu?
17 Kuna lembama kwawonso, mpangi zayingi belungisanga mbebe zakaka za Kikristu vava besianga luzolo lwa wantu akaka va fulu kiantete. Kasikil’owu, lulembamu luvavwanga kwa se una vo Nkristu muna vaulanga e ntangwa ya kubama yo fila elongi dia esi nzo andi. Lulembamu lusadisanga mpe o wana mu zitisa yo lemvokela mase mau malembi lunga. (Efeso 6:1-4) Akento bena y’akala bena vo mindembi kwikila, nkumbu miayingi benwananga ye mambu mayingi mevavanga lulembamu, ekolo besianga ngolo za longa e ludi kw’akazi au muna ‘nkal’a ziku yo vumi.’ (1 Petelo 3:1, 2) Lulembamu ye nzol’a mvevo mfunu mpe yikalanga vava tulunga-lunganga mase meto m’anunu beyelanga.—1 Timoteo 5:4.
Lulembamu Lusingikanga e Ntantani
18. Lulembamu aweyi lulenda kutusadisila mu singika e ntantani?
18 E selo yawonso ya Nzambi ke wantu alunga ko. (Yakobo 3:2) Ezak’e ntangwa, ntantani zilenda bwa vana vena mpangi zole z’Akristu. O mosi nanga olenda kala ye kuma kia fungila wakaka makasi. Kansi, e ntantani zazi zilenda fokolwa muna sadilanga elongi edi: “Nuvezananga mambu yo yambuziana, ovo muntu obakidi nkw’andi diambu; wauna kanuyambulwila o Mfumu, i una mpe nuyambulwila.” (Kolosai 3:13) Dialudi vo diampasi dikalanga mu landa elongi diadi, kansi lulembamu lulenda sadisa mosi muna yau mu sadila dio.
19. Adieyi tufwete sungamena vava tuvovanga yo muntu utuvangidi e mbi?
19 Ezak’e ntangwa, o Nkristu olenda banza vo e mbi kavangilu isakidi muna yambulwila yo. Kansi, lulembamu lukunsadisa mu kwenda kwa ndiona umvangidi e mbi y’ekani dia vutulwisa luvuvamu. (Matai 18:15) Ezak’e ntangwa e ntantani zikwamanananga vana vena Akristu kele vo mosi yovo yau awole, lulendo lusakidi mu tambulwila e ngyelele. Dilenda kala mpe vo ndiona wele kwa nkw’andi, okwenda y’ekani diavava e ndungidi yovo tumba. Kansi, o lulembamu lusadisanga muna singika e ntantani.
20, 21. Nkia lusadisu lwampwena tuvwidi muna kala yo lulembamu?
20 E nsabi muna kala yo lulembamu i lombanga lusadisu yo mwand’a Nzambi muna sambu. Kansi tufwete sungamena vo ‘Nzambi . . . ovananga e nsambu [kumosi yo mwand’andi avelela] kw’alembami.’ (Yakobo 4:6) I kuma vo, avo diambu una diau yo nkwikidi wa nkw’aku, samba kwa Yave kasadisa mu tambulwila konso ngyelele una yau yo lembama kwawonso. Avo ndiona ovangidi e mbi ulombele “e ndoloki,” unloloka. Kele vo diampasi mu vanga wo, lomba lusadisu kwa Yave muna sambu kimana wakatula konso ngindu za lulendo muna ntim’aku.
21 O bakula e nluta mitwasanga lulembamu, dikutufila mu songa e fu kiaki. Kieleka, Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu bekutusonganga mbandu ambote muna kala yo lulembamu. I dianu vo, katuvilakani ko dina o Nzambi kasikidisa: “O nsendo a lulembamu, yo vumi wa Yave, umvwama yo zitu yo moyo.”—Ngana 22:4.
[Mambu ma Badika
• Akinani i mbandu zambote za lulembamu?
• Ekuma dinina diampasi mu songa lulembamu?
• Nki kilenda kutusadisa mu kala alembami?
• Ekuma dinina diamfumu dia kala nlembami?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 17]
Yesu nkwa lulembamu kakala
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 19]
E nza ifilanga wantu mu sia ngolo za sunda akaka
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 19]
WHO photo by L. Almasi/K. Hemzǒ
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 20]
Lulembamu lukutusadisanga mu sila umbangi kw’anzenza
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 21]
E ntantani zilenda singikwa muna yambulwilanga e mbi kuna lembama yo zola