“Nwawa Lo, o Luzindalalu lwa Yobi”
“Nwawa lo, o luzindalalu lua Yobi, nwamona mpe e nsukilu a Yave, ovo o Yave nkwa walakazi wingi, ye nkenda.”—YAKOBO 5:11.
1, 2. Nkia mpila mpasi zamona mpangi mosi yo nkaz’andi kuna Polônia?
VAVA makesa ma Hitler babaka e mbanza Danzing (o unu Gdańsk) kuna node ya Polônia, Harald Abt Mbangi a Yave kakala se mvu miole. E zingu kia Akristu akieleka muna mbanza yayina kiakituka se kiampasi ye vonza. Makesa ma Gestapo (polícia secreta ya Alemanha) bavava komenena mpangi Harald kasina nkanda mu songa vo oyambwidi lukwikilu lwandi. Kansi, katambulwila wo sina ko. Una kaviokesa lumbu yayingi muna pelezo, mpangi Harald wafilwa kuna campo de concentração ya Sachsenhausen (fulu kia sadisilwanga e salu yambadi). Nkumbu miayingi kawandwanga yo vumiswa. Mfumu mosi a makesa wasonga mpangi Harald esoka dia tiya yo vova vo: “Lumbu 14 kaka isidi, avo kuyambula ko lukwikilu lwaku, i muna olemena kumosi yo Yave wa Nzambi aku.”
2 Vava Harald kakangama, Elsa wa nkaz’andi mwana wa ngonde kumi kayemekanga. Kansi, makesa ma Gestapo ke bansisa ko. Ke kolo ko, bambonga o nsedia yo fila ngudi kuna campo ya Auschwitz. Kana una vo i wau, Elsa yo Harald bazizidila mvu miayingi. Olenda tanga una bazizidila e mpasi mun’Eyingidilu dia 15 kia ngonde Abidi, 1980 mu kimputu. O mpangi Harald wasoneka vo: “Mvu 14 yakala mu pelezo yo sadiswa salu yambadi mu kuma kia lukwikilu lwame muna Nzambi. Nkumbu miayingi ampangi bangyuvulanga vo: ‘Nga nkaz’aku wasadisa muna zizidila e mpasi zazina zawonso?’ Elo. Tuka lubantiku yazaya wo vo keyambula lukwikilu lwandi ko, ediadi diankumikanga kikilu. Yazaya wo vo mbote nkutu kawa vo mfwidi mu kuma kia lukwilu ke mu wa ko vo yavevolwa e kuma vo ngyambwidi lukwikilu lwame. . . . Elsa wazizidila mpasi zayingi ekolo kakala muna fulu ya sadisilwanga salu yambadi kuna Alemanha.”
3, 4. (a) Mbandu ya nani ilenda kasakesa Akristu mu zizidila mpasi? (b) Ekuma o Nkand’a Nzambi ukutuwondelelanga vo twabadika e mbandu a Yobi?
3 Mbangi zayingi za Yave batomene wo zaya vo, o mona e mpasi ke diambu diakete ko. Muna kuma kiaki, o Nkand’a Nzambi uvananga Akristu awonso elongi edi: “Nubonga nona ya mona mpasi, yo zizila ya ngunza, ana bavovela muna nkumbu a Yave.” (Yakobo 5:10) Muna lusansu lwa wantu, selo yayingi ya Nzambi yabangikwa kondwa kuma. E mbandu yasisa e ‘tuti diadi dia mbangi’ ilenda kutukasakesa mu lundumukina kuna zizi o nkul’eto wa Kikristu.—Ayibere 11:32-38; 12:1.
4 Muna lusansu lwa Nkand’a Nzambi, o Yobi oyikwanga vo mbandu a luzindalalu. Yakobo wasoneka vo: “Tukubayìkanga vo akwa nsambu, awana bazindalala: nwawa lo, o luzindalalu lua Yobi, nwamona mpe e nsukilu a Yave, ovo o Yave nkwa walakazi wingi, ye nkenda.” (Yakobo 5:11) E mbandu a Yobi ikutusonganga e kiese kivingilanga akwa kwikizi, ana besambulwa kwa Yave. Edi disundidi o mfunu, e mbandu a Yobi ikutusonganga vo muna ntangw’a mpasi, o Nzambi okutusadisa. O nkand’a Yobi ukutusadisanga mu vana e mvutu za yuvu eyi: Kele vo mu mpasi twina, ekuma tufwete sila ngolo za bakula e kuma tumwenanga e mpasi? Nkia ngindu ye fu ikutusadisa mu zizidila mpasi? Aweyi tulenda kumikina mpangi zeto z’Akristu bena mu mpasi?
Zaya e Kuma kia Diambu
5. Nkia diambu disundidi o mfunu tufwete sungamenanga vava tukalanga mu mpasi?
5 Muna kala ye ngindu zasikila vava tukalanga mu mpasi, tufwete bakulang’e kuma tumwenanga e mpasi. Ovo ke wau ko, e mpasi zilenda kutufila mu lembi sia diaka e sungididi muna mambu ma mwanda. Kala ye kwikizi muna Nzambi i diambu disundidi o mfunu muna zingu. O S’eto ezulu ovananga e mboka eyi kwa konso muntu mu yeto: “Lungalala, e mwan’ame, wamwesa ntim’ame e kiese, yavana mvutu kwa ndion’okunsemba.” (Ngana 27:11) Ediadi i lau diampwena kikilu. Kanele vo tu asumuki, tulenda yangidika o Mvangi eto. Tuvanganga wo vava o zola kweto muna Yave kukutufilanga mu zizidila mpasi ye ntonta. O zola kw’Akristu akieleka kuzizidilanga mawonso. Ke kusuka nkutu ko.—1 Korinto 13:7, 8.
6. O Satana aweyi kesembelanga Yave? Adieyi i kani diandi?
6 O nkand’a Yobi utoma songanga vo Satana yandi osembanga Yave. Usonganga mpe mavangu mansoki ma mbeni ndioyo y’ekani diandi dia fwasa e ngwizani eto yo Nzambi. Nze una usonganga e nona kia Yobi, Satana ofundanga selo yawonso ya Yave vo akw’eloko yo vava songa vo zola kwau muna Nzambi kulenda vola. Tuka Satana kafidila e mpaka zazi, vaviokele kala mazunda ma mvu. Vava Satana kavaikiswa kun’ezulu, e ndinga yatuka kun’ezulu yanyikila vo ‘mfundi ampangi zeto’ ona okubafundanga “vana ndose a Nzambi yo fuku yo mwini.” (Lusengomono 12:10) Tulenda songa muna luzindalalu lweto vo e mvovo miandi mialuvunu.
7. Aweyi tulenda sundila lutovoko lwa nitu?
7 Tufwete sungamena vo Satana ovava sadila e mpasi tumonanga muna kutuvambula yo Yave. Nkia ntangwa katonta Yesu? Vava kakala ye nzala yo lembi dia ma mu lumbu yayingi. (Luka 4:1-3) Kansi, o nkuma watukanga muna ngwizani ambote kakala yau yo Yave, wasadisa Yesu mu sunda e ntonta za Nkadi Ampemba ye kikesa kiawonso. Diamfunu dia kala yo nkum’a mwanda muna sunda konso lutovoko lwa nitu lulenda kwiza mu kuma kia mayela yovo kinunu. Kana una vo “o wuntu weto wa mbazi ukufwila,” ke tuyoyanga ko kadi ‘owu wakati i uvangululwanga lumbu ya lumbu.’—2 Korinto 4:16.
8. (a) E ngindu zambi aweyi zilenda fwasila o muntu muna mwanda? (b) O Yesu nkia ngindu kakala zau?
8 Vana ntandu, o kendalala kulenda fwasa o muntu muna mwanda. Nanga olenda kiyuvula vo: ‘Ekuma o Yave keyambulwilanga e mpasi zazi? Wakaka olenda yuvula vo: ‘Ekuma o mpangi kampangidi e diambu diadi? E ngindu zazi zilenda kutufila mu vilakana e kuma tumwenanga e mpasi yo sia sungididi kieto kiawonso muna mpasi tumonanga. E makasi kafunga o Yobi mu kuma kia mvovo miabendomoka mia akundi andi atatu, i masaka kumvanga e mpasi ke mu kimbevo kakala kiau ko. (Yobi 16:20; 19:2) Diau adimosi mpe, Paulu wa ntumwa wasonga vo e makasi masaka malenda ‘sila Nkadi Ampemba e nzila.’ (Efeso 4:26, 27) Vana fulu kia fungila wantu makasi yovo tokana kwayingi mu kuma kia diambu diambi dimbwididi, o Nkristu kafwete tanginina Yesu muna ‘kuyiyekola kaka kwa ndiona ofundisang’e mfundis’ansongi,’ Yave wa Nzambi. (1 Petelo 2:21-23) O kala “y’ekani diau adimosi” yo Yesu, dilenda kutusadisa mu zizidila ntonta za Satana.—1 Petelo 4:1.
9. Nkia nsilu kekutusilanga o Nzambi mu kuma kia mpasi yovo ntonta zikutubwilanga?
9 Vana ntandu, ke tufwete badikilanga mpasi zeto ko nze sinsu kisonganga vo Nzambi makasi katufungidi. E ngindu zazi, i zakendeleka Yobi vava kawanga e mvovo miabendomoka mia akundi andi. (Yobi 19:21, 22) O Nkand’a Nzambi ukutusikidisanga vo: “Nzambi kalendi vukumunwa kwa bi ko, ngatu vukumuna muntu yandi kibeni.” (Yakobo 1:13) O Yave okutusilanga nsilu vo okutusadisa mu sunda konso mpasi zilenda kutubwila yo kututanina twalembi bwa muna ntonta. (Nkunga 55:22; 1 Korinto 10:13) Muna finamanga Nzambi muna ntangw’a mpasi, tulenda kala ye ngindu zasikila yo sia Nkadi Ampemba e kitantu.—Yakobo 4:7, 8.
Lusadisu mu Zizidila Mpasi
10, 11. (a) Nki kiasadisa Yobi mu zizidila mpasi? (b) O kala ye ntona zambote aweyi diasadisila Yobi?
10 Yobi wasimbinina e kwikizi kiandi kana una vo wamona mpasi zayingi, wavoveswa mambu mabendomoka kwa ‘afiaulwisi’ andi yo lembi bakula e kuma kamwenanga e mpasi. Adieyi tulenda longoka muna luzindalalu lwandi? Ka lukatikisu ko, Yobi wazizidila e mpasi e kuma kadi kwikizi kakala kiau muna Yave. ‘Nzambi kavuminanga yo vengomoka muna bi.’ (Yobi 1:1) Ekiaki i mpil’a zingu kazinganga. Kazola yambula Yave ko, kana nkutu vava kalembi bakula e kuma kamwenanga e mpasi. Yobi wazaya wo vo kafwete sadila Nzambi muna ntangw’a kiese ye muna ntangw’a mpasi.—Yobi 1:21; 2:10.
11 O kala ye ntona zambote mpe diakasakesa Yobi. Vava kamona vo se kefwa, wakala yo lufiaulwisu lwa zaya vo wavanga mawonso kalenda mu sadisa akaka, walunda e nsiku miansongi mia Yave yo vengomoka e nsambila zawonso za luvunu.—Yobi 31:4-11, 26-28.
12. O Yobi aweyi kabadikila lusadisu kavewa kwa Eleyu?
12 Kieleka vo Yobi lusadisu kavwanga o mfunu mu singika e mpila kabadikilanga maka mambu. Kuna lembama kwawonso, watambulwila lusadisu lwalu. Ediadi i diambu diakaka diansadisa mu zizidila mpasi. Yobi wawa elongi diangangu kavewa kwa Eleyu yo yambula vo Yave kansingika. “Mpovele oma ndembele bakula,” u kavova. “Iyibembwele, yo vilukwa ntima muna mbundukutu yo ntoto ampolo.” (Yobi 42:3, 6) Kana una vo mpasi zayingi kamona, Yobi wayangalala wau vo elongi kavewa mu soba e mpil’andi ya badikila mambu, diansadisa mu finama Nzambi. Wavova vo: “Nzeye vo mambu mawonso melendakan’oko wina [Yave].” (Yobi 42:2) Vava Yave kansonga o nene Wandi, Yobi watoma bakula o keva kwandi vana vena o Mvangi.
13. O fwila akaka e nkenda aweyi diasadisila Yobi?
13 Yobi wasisa mpe mbandu ambote ya fwila wantu e nkenda. Akundi andi bankendeleka kikilu, kansi vava Yave kanlomba vo kasamba mu kuma kiau, Yobi wavanga wo. I bosi, Yave wavutulwisa vimpi wa Yobi. (Yobi 42:8, 10) Kieleka, ke makasi ko mekutusadisa mu zizidila e mpasi, kansi zola ye nkenda. O lembi land’e kunda dikutuvuvika muna mwanda. Ekiaki i mpila zingu kesambulanga o Yave.—Maku 11:25.
Aludiki Ambote ana Bekutusadisanga mu Zizidila Mpasi
14, 15. (a) Nkia fu ilenda sadisa o nludiki mu kasakesa akaka? (b) Yika e kuma Eleyu kalenda sadisila Yobi.
14 Elongi diakaka tulenda longoka muna lusansu lwa Yobi i mfunu wa aludiki azikuka. Awaya, bena nze mpangi ‘ziwutukanga muna ntangw’a mpasi.’ (Ngana 17:17) Kansi, nze una usonganga e nona kia Yobi, aludiki akaka balenda kutukendeleka vana fulu kia kutukasakesa. Nze una wavanga Eleyu, o nludiki ambote kafwete songanga ngemba, luzitu yo walakazi. Akuluntu ye Akristu akaka azikuka balenda singika e ngindu za mpangi ana bemonanga e mpasi. Muna kuma kiaki, aludiki awaya balenda longoka mayingi muna nkand’a Yobi.—Ngalatia 6:1; Ayibere 12:12, 13.
15 Malongi mayingi mambote tulenda longoka muna mpila ina Eleyu kasingikila mambu. Una kavovele ko, Eleyu wateka wa mu kolo kiandá e mvovo miabendomoka mia akundi atatu a Yobi. (Yobi 32:11; Ngana 18:13) Eleyu wavova yo Yobi nze nkundi andi. (Yobi 33:1) Nswaswani ye afialwisi atatu aluvunu, Eleyu kayibadikila ko vo osundidi Yobi. Wavova vo: “Omono mpe yabumbwa muna tuma.” Eleyu kazola kudikila Yobi mpasi ko muna vova oma malembi songa. (Yobi 33:6, 7; Ngana 12:18) Vana fulu kia tumba Yobi, Eleyu wansanisina mu kuma kia unsongi wandi. (Yobi 33:32) Edi dialuta o mfunu, Eleyu wabadikila e mambu nze una Yave kebadikilanga mo yo sadisa Yobi mu zaya vo Yave kevanganga vilwa ko. (Yobi 34:10-12) Wakasakesa Yobi mu tadila Yave, vana fulu kia vava songa o wandi unsongi. (Yobi 35:2; 37:14, 23) Akuluntu ye mpangi zakaka balenda baka nluta muna mbandu ya Eleyu.
16. Akundi atatu a Yobi aweyi bakadila se selo ya Satana?
16 Elongi diangangu kavana o Eleyu kwa Yobi diaswaswana ye mvovo miabendomoka mia Elefaze, Biledade yo Sofa. Yave wabavovesa vo: “Ke numpovelele edi diansongi ko.” (Yobi 42:7) Kana nkutu vo makani mau mambote makala, Satana wabasadila vana fulu kia kala akundi ambote a Yobi. Tuka kuna lubantiku, yau atatu bavovanga vo Yobi i nkwa kuma muna mpasi kamonanga. (Yobi 4:7, 8; 8:6; 20:22, 29) Elefaze wavova vo, Yave kebundanga selo yandi vuvu ko, twakala asongi yovo ve, o Nzambi kevwanga dio mfunu ko. (Yobi 15:15; 22:2, 3) Wavunina nkutu Yobi e mbi ina kavanga ko. (Yobi 22:5, 9) Kuna diak’e sambu, o Eleyu wasadisa Yobi mu vutukila kala ye ngwizani ambote yo Nzambi. Ediadi i kani difwete kala yo nludiki anzodi.
17. Adieyi tufwete sungamena vava tukalanga mu mpasi?
17 Vena ye diambu diakaka mu kuma kia luzindalalu tulenda longoka muna Nkand’a Yobi. O Nzambi eto anzodi ozeye mpasi zeto, ovwidi nkuma yo luzolo lwa kutusadisa mu mpila zayingi. Mun’elongi diavioka, twawa e nona kia mpangi ankento Elsa Abt. Badika e mvovo emi kavova: “Una kiakotele ko mu pelezo, yatanga nkanda wafila mpangi mosi ankento wavova vo muna ntangw’a mpasi, o mwand’a Yave ukumvuvika o ntima. Yabanza vo mambu kasakisanga. Kansi vava yakala muna mpasi, yabakula vo dina kavova dialudi. I diau kikilu diavangama. Diampasi mu kwikila dio kele vo ke dibwididi ko. Kansi, diavangama kikilu muna mono. Yave sadisa kikilu kesadisanga.” Elsa kayika ko dina kalenda vanga o Yave, yovo mana kavanga se vioka mazunda ma mvu muna lumbu ya Yobi. Kansi, mana kevanganga mu lumbu yeto. “Yave sadisa kikilu kesadisanga.”
Nkwa Nsambu o Muntu Ozizidilanga
18. Nkia nluta kabaka o Yobi muna kala yo luzindalalu?
18 Akete muna yeto bemona e mpasi nze zina kamona Yobi. Kansi, kana nkia mpasi tulenda mona mu tandu kiaki, tuvwidi kuma yasikila ya simbinina kwikizi kieto nze una kavanga o Yobi. Kieleka, o luzindalalu nluta lwatwasa muna zingu kia Yobi. Luzindalalu lwansingika yo kumfwanisa. (Yakobo 1:2-4) Lwasiamisa e ngwizani andi yo Nzambi. Yobi wavova vo: “Nsamu aku yawa wo muna ngw’a matu; kansi owau disu diame dimwene.” (Yobi 42:5) O Satana nkwa luvunu, kadi kalenda fwasa kwikizi kia Yobi ko. Vioka nkama za mvu, o Yave wayikila selo kiandi Yobi vo mbandu a unsongi. (Yezekele 14:14) E kwikizi yo luzindalalu lwandi lukasakesanga o nkangu a Nzambi o unu.
19. Ekuma okwikididi vo luzindalalu nsambu lutwasanga?
19 Vava Yakobo kasonekena Akristu a tandu kiantete mu kuma kia luzindalalu, wayika e nluta lutwasanga. Wasadila e mbandu a Yobi mu kubasungamesa vo Yave osambulanga e selo yandi ya kwikizi. (Yakobo 5:11) Muna Yobi 42:12 tutanganga vo: “I nsambula kalutidi sambul’o Yave e mbaninu a Yobi ke mu lubantiku luandi ko.” Nzambi wavana Yobi yole yole muna yawonso kateka kala yau, wazinga diaka mvu miayingi yo kala ye zingu kia kiese. (Yobi 42:10, 16, 17) Diau adimosi mpe, e mpasi zawonso tumonanga mu mbaninu a tandu kiaki, zifokoka yo vilakanwa muna nz’ampa ya Nzambi. (Yesaya 65:17; Lusengomono 21:4) Twawa lo o luzindalalu lwa Yobi, muna lusadisu lwa Yave, tukala y’etima dia tanginina mbandu a Yobi. O Nkand’a Nzambi usianga o nsilu owu: “Nkwa nsambu o muntu ozizidilanga umpukumuni: kadi vo ofwaneso, tambula ketambul’e kolow’a moyo, ina kasidi o nsilu kw’awana banzolele, o Mfumu.”—Yakobo 1:12.
Nkia Mvutu Ovana?
• Aweyi tulenda yangidikila Yave?
• Ekuma ke tufwete badikila mpasi zeto ko nze sinsu kia makasi katufungidi o Nzambi?
• Nki kiasadisa Yobi mu zizidila mpasi?
• Aweyi tulenda tanginina Eleyu vava tukasakesanga mpangi zeto z’Akristu?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 20]
O nludiki ambote kafwete songanga ngemba, luzitu yo walakazi
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 21]
Elsa yo Harald Abt