Nukala se “Kimfumu kia Nganga”

1, 2. Nkia lutaninu kavwanga o mfunu e mbongo a nkento? Ekuma?

O UNGUNZA wantete wasonama muna Bibila wamfunu kikilu mu bakula una ulunganena kani dia Nzambi. Vava Nzambi kasia o nsilu muna Edene, wavova vo: “Kimbeni nsia ovo nge [Satana] yo nkento, y’ovo mbongo aku ye mbongo andi.” Yamu nkia tezo kimbeni kiaki kiadi kadila kiambi? Yave wavova vo: “[Mbongo a nkento] obosola ntu aku [Satana], onge obosola singini kiandi.” (Etuku 3:15) E kimbeni vana vena Satana ye mbongo a nkento kiambi kikilu kiadi kala, Nkadi ampemba osadila nkum’andi wawonso mu vava fwasa e mbongo yayi.

² I dianu ntozi a nkunga kasambila mu kuma kia nkangu a Nzambi vo: “Kadi mbeni zaku ziyokosa: Awana bamengene bazangwidi e ntu. Mfulu angangu a nkangu aku bevanga yo bumba mfulu mun’aswekami aku. Bavovele vo, twenda twabamana muna zula.” (Nkunga 83:2-4) Satana wakala ye kani dia fwasa yo yivisa luvila lwa mbongo. Muna tanina e mbongo yo songa e ziku vo Kintinu kia Masia kisikila, Yave wakanga makangu makaka.

3, 4. (a) Ekangu dia Nsiku nkia ntangwa diayantika? Adieyi e zula kia Isaele batambulwila vanga? (b) Ekangu dia Nsiku nki diataninanga?

³ Vava e mbongo ya Abarayama, Isaki yo Yakobo yawokelanga, Yave wabakitula se zula kia Isaele yankulu. Nzambi wasadila Mose nze nkambami mu kanga ekangu ye zula kiaki. Yave wabavana Nsiku, Isaele yatambulwila lemvokela e nsiku miami. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Mose “obongele nkand’ekangu, otangìdi muna matu ma nkangu: oyau vo, mawonso kavovele o Yave i tuvanga, twakal’awè. O Mose obongele menga, ozazidi mo o nkangu, oku vo, tala menga m’ekangu dina diakanga Yave yo yeno, muna mambu mama mawonso.”—Luvaiku 24:3-8.

⁴ Ekangu dia Nsiku diayantika muna mvu wa 1513 vitila Kristu. Muna kangu diadi, Yave wasola e zula kia Isaele yankulu mu lungisa kani diandi diamfunu. Nzambi wakituka Mfundisi au, Munsìa-nsiku yo Ntinu. (Yesaya 33:22) O lusansu lwa Isaele lusonganga dina diavangamanga vava nkangu walemvokelanga yovo kolamena nkanikinu miansongi mia Nzambi. O lemvokela e Nsiku mia Nzambi diavavanga vo Aneyisaele balembi sompana ye zula yakaka yovo sambila nzambi zakaka. O Nsiku wasikidiswa muna tanina e mbongo ya Abarayama kimana yalembi yiviswa.—Luvaiku 20:4-6; 34:12-16.

 5. (a) Ekangu dia Nsiku nkia lau diavana kwa zula kia Isaele? (b) Ekuma Nzambi kabembolwela Isaele?

⁵ Mun’ekangu dia Nsiku, anganga basolwanga mu sadila kuna Isaele. E nganga zazi basunzulanga e buka kiakaka kia nganga zadi sadila wantu mu mpila isundidi o wete kuna sentu. (Ayibere 7:11; 10:1) Kieleka, ekangu dia Nsiku diavana elau kwa zula kia Isaele mu kituka “kimfumu kia nganga.” Muna vwa elau diadi, diavavanga vo Aneyisaele balemvokela nsiku mia Yave. (Tanga Luvaiku 19:5, 6.) Kansi, ke balemvokela mio ko. Isaele ke batambula Masia ko una vo i kikwa kiantete kia mbongo ya Abarayama. Kansi, babembola Yesu. Muna kuma kiaki, Nzambi mpe wababembola.

 6. Adieyi i kani dia Nsiku?

⁶ Wau vo ke basikila ye kwikizi ko muna Nzambi, e zula kia Isaele ke kiakituka zula kia kimfumu kia nganga ko. Kansi, e diadi ke disongele ko vo Nsiku wafunga. O Nsiku watanina e mbongo yo sadisa wantu mu zaya Masia. Wau vo Kristu wayiza ova ntoto yo zayakana kwa wantu, o Nsiku walungana. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Kristu i mbaninu a Nsiku.’ (Roma 10:4) Kansi, nkia buka kiadi vwa elau dia kala se kimfumu kia nganga? Yave wakanga ekangu diakaka mu sikidisa e zula kiampa.

 7. Adieyi Yave kasakula muna Yeremiya?

⁷ Vitila kiakatulwa ekangu dia Nsiku, Yave wasakula muna Yeremiya wa ngunza vo okanga “ekangu diampa” ye zula kia Isaele. (Tanga Yeremiya 31:31-33.) Ekangu diadi diaswaswana y’ekangu dia Nsiku, kadi ke diadi vava kimenga kia bulu ko muna lolokwa masumu. Aweyi diavangamena?

8, 9. (a) E menga ma Yesu nkia nzila maziula? (b) Nkia lau bavewa awana bena mun’ekangu diampa? (Tala fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁸ Vava vavioka mvu nkama, kina kia 14 kia ngonde a Nisani ya mvu wa 33, Yesu wasikidisa Nlekelo a Mfumu. Mu kuma kia mbungwa, Yesu wavovesa ntumwa zandi zakwikizi 11 vo: “E mbungwa yayi i’kangu diampa muna menga mame, mana mebungukila muna kuma kieno.” (Luka 22:20) Mun’owu wa lusansu luna muna Matai, Yesu wavova vo: “Kadi i menga mame mama m’ekangu diampa, mana mebungukila muna kuma kia wantu ayingi muna luyambulwilu lua masumu.”—Matai 26:27, 28.

⁹ E menga ma kimenga kia Yesu maziula e nzila kimana ekangu diampa diayantika. E menga mama nkumbu mosi kaka mavewa ye maziula e nzila kimana wantu ayingi balolokwa masumu yakwele mvu. Yesu kena mun’ekangu diampa ko. Kena ye sumu ko. Muna kuma kiaki, kevwanga mfunu a lolokwa ko. Kansi, Nzambi olenda sadila e ntalu a kimenga kia Yesu muna wete dia wantu. Olenda mpe sadila mwand’andi avelela mu kusa wantu akaka akwikizi yo kubatambula ‘se wan’andi.’ (Tanga Roma 8:14-17.) Yave wafwana kubabadikila nze una kebadikilanga Yesu wa Mwan’andi, ona wakondwa e sumu. Akuswa awaya bekituka “akw’evwa kumosi yo Kristu.” Bevwa mpe elau dina e zula kia Isaele bavidisa, i sia vo, dia kituka se “kimfumu kia nganga.” Petelo wa ntumwa wavova mu kuma kiau vo: “Yeno, nu mbandu asolwa, nu mfumu za nganga, nu zula kiavauka, nu nkangu akuvwil’a Nzambi, nwasanzanisa mana mansongi ma ndiona wanukatula muna tombe, nwavaika muna ntemo andi esivi.” (1 Petelo 2:9) Kieleka, ekangu diampa diamfunu kikilu. Diavana elau kw’alongoki a Yesu mu kituka yikwa yakaka ya mbongo ya Abarayama.

10. Ekangu diampa nkia ntangwa diayantika? Ekuma ke diayantikila ko yamuna kolo kiakina?

¹⁰ Ekangu diampa ke diayantika muna Nlekelo a Mfumu ko. Ekuma? Muna yantika ekangu diadi, Yesu kafwete vutuka kuna zulu yo sunzula kwa Nzambi e ntalu a kimenga kiandi. Awana mpe bekituka “akw’evwa kumosi yo Kristu,” bafwete kuswa muna mwand’avelela. Muna kuma kiaki, ekangu diampa diayantika kina kia Pentikosti a mvu wa 33, vava alongoki a Yesu batambula mwand’a Nzambi.

11. Aweyi ekangu diampa diaziulwila e nzila kimana Ayuda y’esi Zula bakituka Isaele ya mwanda? Aweyi wantu ayingi badi kotela mun’ekangu diampa?

¹¹ Vava Yave kavova muna Yeremiya vo okanga ekangu diampa yo Isaele, diasonga vo kuna kulanda ekangu dia Nsiku ke dikala diaka mfunu ko. O Nsiku wafokoka vava ekangu diampa diayantika. (Ayibere 8:13) Mun’ekangu diampa, kiakala Ayuda yovo esi Zula ana balembi zengwa, badi kala y’elau dia vwa Kintinu kia Nzambi, kadi ‘o unzengi wau wa ntima, muna mwanda, ke mu sono ko.’ (Roma 2:29) Nzambi wadi sia nsiku miandi muna ngindu zau ye muna ntima miau. (Ayibere 8:10) 144.000 ma Akristu akuswa i bena mun’ekangu diampa. Yau i zula kiampa kiyikilwanga vo “Isaele a Nzambi” yovo Isaele a mwanda.—Ngalatia 6:16; Lusengomono 14:1, 4.

12. Nkia mfwanani ina vana vena ekangu dia Nsiku y’ekangu diampa?

¹² Nkia mfwanani ina vana vena ekangu dia Nsiku y’ekangu diampa? Ekangu dia Nsiku i kangu kakanga Yave ye zula kia Isaele, ekangu diampa i kangu kakanga Yave ye Isaele a mwanda. Muna sikidisa ekangu dia Nsiku, menga ma bulu masadilwa. Mun’ekangu diampa menga ma kimenga ma Yesu masadilwa. Mun’ekangu dia Nsiku, Mose wakala mfidi a zula kia Isaele. Mun’ekangu diampa Yesu wa Ntu a nkutakani i Mfidi.—Efeso 1:22.

13, 14. (a) Aweyi ekangu diampa dinina e ngwizani ye Kintinu? (b) Adieyi divavwanga kimana Isaele a mwanda yayala yo Kristu kuna zulu?

¹³ Aweyi ekangu diampa dinina e ngwizani ye Kintinu? Ekangu diadi diavaikisa e zula kiavauka eki kina y’elau dia kala atinu ye nganga muna Kintinu kuna zulu. E zula kiaki i yikwa yakaka ya mbongo ya Abarayama. (Ngalatia 3:29) Muna kuma kiaki, ekangu diampa disonganga e ziku vo ekangu dia Abarayama lungana dilungana.

¹⁴ Ekangu diampa diavaikisa e zula kia Isaele a mwanda, ekangu diadi i ziku kisonganga vo akuswa bekituka “akw’evwa kumosi yo Kristu.” Kansi, aweyi akuswa beyadila kumosi yo Yesu se atinu ye nganga kuna zulu? Ekangu diakaka diziulanga e nzila.

15. Nkia kangu Yesu kakanga ye alongoki andi akwikizi?

¹⁵ Vava kasikidisa Nlekelo a Mfumu, Yesu wakanga ekangu ye alongoki andi akwikizi diayikilwa vo ekangu dia Kintinu. (Tanga Luka 22:28-30.) Nswaswani ye makangu makaka, Yave kena mun’ekangu diadi ko. Ediadi kangu dia Yesu ye akuswa. Vava Yesu kavova vo ‘nze una S’ame kakangila yame ekangu,’ nanga wavovela ekangu dina Yave kakanga yo yandi dia kala ‘nganga yakwele mvu, nze Mankesedeke.’—Ayibere 5:5, 6.

16. Ekangu dia Kintinu nki’elau divananga kw’Akristu akuswa?

¹⁶ Ntumwa 11 basikila ye kwikizi muna Yesu muna kolo kiampasi zandi zawonso. Ekangu dia Kintinu diasonga e ziku vo e ntumwa bevwanda vana kunda kia Kintinu yo yala se atinu yo sala se anganga kumosi yo Yesu kuna zulu. Kansi ke ntumwa 11 kaka ko bevwa e lau diadi. Yesu wamoneka kwa Yoane wa ntumwa muna mona meso yo vova vo: “Ndion’osunda, ikunyambula kavwanda yame vana kunda kiame, waun’omono yasunda, yo vwanda yo S’ame vana kunda kiandi.” (Lusengomono 3:21) Muna kuma kiaki, 144.000 ma Akristu akuswa i bena mun’ekangu dia Kintinu. (Lusengomono 5:9, 10; 7:4) Ekangu diadi i ziku kisonganga vo akuswa beyala kumosi yo Yesu kuna zulu. Ediadi diafwanana ye nzitikila ona wasolwa mu kazala yo ntinu. Wau vo yau awole bakazala, ediadi diziulanga e nzila kimana o nzitikila kayala yo ntinu. Muna kuma kiaki, o Nkand’a Nzambi uyikilanga akuswa vo “nzitikila” a Kristu, “ndumb’amwenze” wasilwa nsilu a longo kwa Kristu.—Lusengomono 19:7, 8; 21:9; 2 Korinto 11:2.

17, 18. (a) Yika makangu sambanu tubadikidi ye ngwizani mena ye Kintinu. (b) Ekuma tufwete kadila ye lukwikilu lwasikila muna Kintinu?

¹⁷ Makangu mawonso tubadikidi mu longi diadi ye dina diviokele, ngwizani mena ye Kintinu. (Tala e babu “Una Nzambi Kelungisila Kani Diandi.”) E makangu mama mesonganga e ziku vo e Kintinu sikila kisikila. Tuna ye ziku vo Nzambi osadila Kintinu kia Masia mu lungisa ekani diandi mu kuma kia wantu yo ntoto.—Lusengomono 11:15.

¹⁸ Ka lukatikisu ko vo e Kintinu kiau kaka kifokola e mpasi za wantu. Tuna kikilu ye vuvu vo e Kintinu kiaki nsambu zakwele mvu kitwasa kwa wantu awonso. Muna kuma kiaki, yambula twazayisanga kw’akaka e ludi kiaki kiamfunu yo vema kwawonso.—Matai 24:14.