E Mpila Mbangi za Yave Bevangilanga Nlekelo a Mfumu, Ekuma Yaswaswanena ye Mabundu Mankaka?
Tulandanga dina diasonama muna Bibila mu vanga o Nlekelo a Mfumu, owu uyikilwanga mpe vo “Lambu dia Mfumu,” Lambu dia Nsuka, Luyindulu lwa Lufwa lwa Yesu. (1 Korinto 11:20; Versão Rei Jaime) Kansi, e mpila ina mabundu mankaka bevangilanga nlekelo a mfumu ke yasonama muna Bibila ko.
Adieyi i kani dia lambu diadi?
E kani dia Nlekelo a Mfumu i yindula lufwa Yesu, vutula matondo muna kimenga kiandi muna wete dieto. (Matai 20:28; 1 Korinto 11:24) Ke ntangwa ya tambula nsambu za Nzambi ko yovo lolokwa masumu. Bibila kikutulonganga vo masumu meto malenda lolokwa avo tukwikidi muna Yesu.—Roma 3:25; 1 Yoane 2:1, 2.
Nkumbu kwa ufwete vangamanga?
Yesu wakanikina alongoki andi bavanganga o Nlekelo a Mfumu, kansi kayika ko kana nkumbu kwa ufwete vangamanga. (Luka 22:19) Akaka beyindulanga vo ufwete vangamanga konso ngonde, vo i akaka bevanganga wo konso lumingu, konso lumbu, nkumbu miayingi muna lumbu yovo konso ntangwa muntu kazolele. Kansi, vena ye mambu mafwete badikwa.
Yesu wasikidisa o Nlekelo a Mfumu muna lumbu badianga e Nduta ya Ayuda ye wafwa mpe muna lumbu kiakina. (Matai 26:1, 2) Ke diavangamena ku kinsalukisa ko. E Bibila kitezanesanga kimenga kia Yesu ye mwan’a meme dia Nduta. (1 Korinto 5:7, 8) E Nduta yakembelelwanga nkumbu mosi muna mvu. (Luvaiku 12:1-6; Levitiku 23:5) Diau dimosi mpe, o Luyindulu lwa Lufwa lwa Yesu lwayindulwanga nkumbu mosi muna mvu kwa Akristu a tandu kiantete. E Mbangi za Yave mbandu yayi yasonama muna Bibila belandanga.
Nkia lumbu ye mu nkia ntangwa?
E mbandu ina Yesu kasisa ilenda kutusadisa mu zaya e lumbu kia Luyindulu, ntangwa ye nkumbu kwa lufwete vangama. Yesu wayantika e lambu kunanim’a ndimuk’a ntangwa muna lumbu kia 14 kia ngonde a Nisani mu tandu kieto, landila manaka ma Bibila. (Matai 26:18-20, 26) Yeto Mbangi za Yave, tuyindulanga lufwa lwa Yesu konso mvu muna lumbu kikwendanga e betela yo manaka ma Bibila. Muna mpila yayi tulandanga e mbandu ya Akristu a tandu kiantete.a
E lumbu kia 14 kia ngonde a Nisani muna mvu wa 33 wa Tandu Kieto, Kiatanu kiakala. Kansi muna manaka meto, e lumbu kiaki ke kikalanga kaka Kiatanu ko muna konso mvu. Muna zaya kana nkia lumbu kikwenda e betela ye lumbu kia 14 kia ngonde a Nisani, tulandanga e ndekwa zasadilwanga muna lumbu ya Yesu, ke tulandanga manaka ma Ayuda a tandu kiaki ko.b
Mbolo ye vinyu
Muna nlekelo una Yesu kasikidisa, wasadila mbolo zalembi sangwa mfuna ye vinyu ina yasuva muna lambu dia Nduta. (Matai 26:26-28) Muna landa e mbandu andi, yeto Mbangi za Yave tusadilanga mbolo zalembi sangwa mfuna yovo lekwa yankaka. Tusadilanga mpe vinyu tinto, ke maza ma uva ko yovo vinyu yasangwa sukadi yovo lekwa yankaka.
Mabundu mankaka besadilanga mbolo zasangwa mfuna, kansi diambote mu zaya vo e mfuna muna Bibila sumu isunzulanga ye uwolezia. (Luka 12:1; 1 Korinto 5:6-8; Ngalatia 5:7-9) Muna kuma kiaki, e mbolo yalembi sangwa mfuna yovo lekwa yankaka i yau kaka ifwene sadilwa muna sunzula e nitu a Kristu ya kondwa e sumu. (1 Petelo 2:22) E diambu diankaka wantu bevanganga ke dina ngwizani ko ye Bibila, i vingisa maza ma uva vana fulu kia vinyu tinto. Bevanganga wo muna yikama e longi diau dialuvunu divovanga vo wantu ke bafwete nua malavu mankolwa ko.—1 Timoteo 5:23.
E Mbolo ye vinyu i sinsu
E mbolo yalembi sangwa mfuna ye vinyu tinto isadilwanga muna lumbu kia Luyindulu, i sinsu kia menga ye nitu a Kristu. E mbolo ye vinyu ke ikitukanga ko yovo sangwa ye nitu a Yesu wauna wantu ankaka beyindulanga. Tala dina Bibila kivovanga mu kuma kia diambu diadi.
Yesu kakanikina ko vo alongoki andi banuanga menga mandi, kadi wazaya wo vo nsiku a Nzambi uvovanga vo ke tufwete dia menga ko, kadi menga mavauka. (Tuku 9:4; Mavangu 15:28, 29) Yesu kasidi kasakesa muntu ko mu kulula nsiku a Nzambi.—Yoane 8:28, 29.
Antumwa ke badi nua menga mandi ko ekolo kakala moyo. Muna ntangwa yayina, e menga mandi ke mabungulwa ntete ko.—Matai 26:28.
E kimenga kia Yesu nkumbu “mosi kaka” kiatambikwa. (Ayibere 9:25, 26) Kele vo e mbolo ye vinyu yakituka se nitu ye menga ma Yesu muna Nlekelo a Mfumu, awana bedianga e mbolo yo nua e vinyu badi kwamanana vutukila kimenga kiandi, i sia vo, bungula diaka menga mandi.
Yesu wavova vo: “Nukwamanana wo vanga muna luyindulu lwame,” kansi kavova ko vo “nukwamanana wo vanga muna kimenga kiame.”—1 Korinto 11:24.
Akaka bekwikilanga vo mbolo ye vinyu yakituka se menga ye nitu a Yesu. E mvovo mina muna sono ina muna Bibila yankaka ikubafilanga mu kwikila muna longi diadi. Muna bonga e nona, nsekola zayingi za Bibila zasekola mvovo mia Yesu vo: “Mama i menga mame.” (Matai 26:28) Kansi, mvovo mia Yesu milenda mpe sekolwa vo: “Isunzulanga menga mame,” yovo “Eyayi isongele vo menga mame.”c Nze una kavanganga nkumbu miayingi, Yesu kingana kasadila.—Matai 13:34, 35.
Nani ofwete dia mbolo yo nua vinyu?
Vava Mbangi za Yave bevanganga Nlekelo a Mfumu, wantu akete kaka bedianga mbolo yo nua vinyu. Ekuma?
E menga ma Yesu mabunguka, masikidisa “kangu diampa,” edi diavinga vana fulu kia kangu Yave wa Nzambi kakanga ye Isaele yankulu. (Ayibere 8:10-13) Awana bena muna kangu diadi, yau bedianga mbolo yo nua vinyu muna lumbu kia Luyindulu. E wantu awaya ke Akristu awonso ko, kansi awana kaka “basolwa” kwa Nzambi. (Ayibere 9:15; Luka 22:20) Awaya bekwenda yala yo Kristu kuna zulu, Bibila kivovanga vo 144.000 ma wantu bavewa e lau diadi.—Luka 22:28-30; Lusengomono 5:9, 10; 14:1, 3.
Awana bekwenda yala yo Kristu kuna zulu, beyikilwanga vo “fikambi-kambi.” Vo i ayingi muna yeto, tuna muna buka kia “ndong’ayingi” ya awana bena ye vuvu kia vua moyo a mvu ya mvu ova ntoto. (Luka 12:32; Lusengomono 7:9, 10) Awana bena ye vuvu kiazingila ova ntoto, ke bedianga mbolo ko yovo nua vinyu muna lumbu kia Luyindulu, kansi belungananga mu lumbu kiokio muna songa luyangalalu lwau muna kimenga katambika Yesu muna wete dieto.—1 Yoane 2:2.
a Tala The New Cambridge History of the Bible, Volume 1, lukaya 841.
b Muna manaka ma Ayuda o unu, o lubantiku lwa ngonde a Nisani betela lukwendanga ye mpaika ngonde mun’owu wa ngangu za astronomia, kansi muna tandu kiantete ke basadilanga ndekwa zazi ko. Ayuda bayantikanga tanga e ngonde vava e ngonde yazangamanga kuna zulu muna Yerusaleme. Ediadi diavangamanga kuna nima mpaika ngonde mun’owu wa ngangu za astronomia. Lumbu kimosi kiaviokanga yovo lumbu yayingi. Ekiaki i kuma e lumbu kina Mbangi za Yave bevanganga o Nlekelo a Mfumu ke kikwendelanga betela ko ye lumbu kina Ayuda omu lumbu yeto bedianga e Nduta.
c Tala e Bibila: A New Translation of the Bible, by James Moffatt; The New Testament—A Translation in the Language of the People, by Charles B. Williams; and The Original New Testament, by Hugh J. Schonfield.